1, 2. (a) Jehovap Guutitut qanoq it­tuunini Israelik­kun­nut qanoq ersersip­paa? (b) Al­laaserisami matumani suna sam­mis­savar­put?

NEHEMIAP nalaani Levik­kuusut ilaat kik­kut tamarmik tak­kuan­ni qinunermin­ni nas­suerutigaat Israelik­kut Jehovap peq­qus­sutaanik ‘tusaajumanatil­lu naalak­kuman­ngitsut’. Jehoval­li arlaleriarluni isumak­keerfigisar­pai. Taan­nami Guutiuvoq “isumak­keerfigin­nit­tar­toq, saam­maasoq, naak­kit­tar­toq, kamajaatsoq ilumoor­nermil­lu peqangaar­toq”. Jehovap Israelik­kut pisas­sarin­ngisaraluan­nik ajun­ngisaarfigiuar­pai. — Nehemia 9:16, 17.

² Tamat­ta im­mitsin­nut ima aperisin­naavugut: Jehovap isumak­keerfigin­nin­nera qanoq iluaqutigisin­naavara? Taman­na akis­sutis­sarsiumal­lugu Guutip kun­ngi Daavi aam­ma kun­ngi Manas­se qanoq isumak­keerfigisimanerai Jehovamil­lu isumak­keerfigineqar­ner­tik qanoq iluaqutigisimaneraat misis­soriar­tigu.

3-5. Daavi qanoq ingasat­tumik ajor­tulior­pa?

³ Daavi angutaavoq Guutimut naalak­kusut­toq, taamaak­kaluar­torli ingasat­tumik ajor­tulior­poq. Taas­suma ajor­tuliaasa ilaat marluk aap­pariin­nut, Uriamut Batsebamul­lu, at­tuumas­suteqar­put. Taman­nalu taak­kunun­nga Daavimul­lu alianangaar­tumik kinguneqar­poq. Jehoval­li Daavimik qanoq oqaaq­qis­saarinera misis­sorutsigu taas­suma isumak­keerfigin­nin­nera pil­lugu ilin­niarsin­naavugut. Qanoq pisoqar­nersoq sam­meriar­tigu.

⁴ Daavip Israelik­kut sak­kutuui Am­monik­kut il­loqarfiisa pingaar­nersaat, Rabba, tiguariar­torlugu aal­lar­tip­pai. Rabba Jerusalemip kangiata tungaani 80 kilometerit mis­saanit ungasitsigaaq, Jordanip kuus­suata il­luatungaani. Batsebap uia sorsuk­kiar­toqataasimavoq. Jerusalemimi il­lus­saarsuarmi qaavaniitil­luni Daavip Batseba uf­far­toq takuaa. Daavip Batseba as­sut pilerigigamiuk  il­lus­saarsuarminut qaaq­qutitip­paa, taan­nalu al­lasiorfigalugu. — 2 Samueli 11:1-4.

⁵ Daavip paasigamiuk Batseba naar­tulersis­simal­lugu sak­kutuunut naalagaasoq peq­quaa Uria Jerusalemimut utis­sasoq. Uria utermat Daavip angerlaq­qul­lugu kimigiiserfigaa isumaliorami nuliani atoqatigis­sagaa, Urialu isumaqar­nias­sam­mat Batsebap meeras­saanut ataataal­luni. Angerlaruman­ngim­mal­li kun­ngip sak­kutuut naalagaat iser­tor­tumik al­laf­figalugu peq­quaa Uria akiuuf­fiusumut sal­ler­paan­ngor­tis­sagaa taavalu sak­kutuut tunuas­sasut im­miniigin­narlugu. Daavip pilersaarutigisaatut Uria toqutaavoq. (2 Samueli 11:12-17) Kun­ngi al­lasiuin­nan­ngilaq, aam­mali ajor­tuliai ilaq­qiin­nar­put angut pisuus­suteqan­ngitsoq toqutaatim­magu.

6. Daavip ajor­tulior­nerata kingor­na Jehova qanoq piva, tamatumun­ngalu tun­ngatil­lugu Jehova qanoq ilin­niarfigaar­put?

⁶ Jehovap pisut tamaasa takusaramigit soorunami Daavip qanoq iliorsimanera nalun­ngilaa. (Us­satit 15:3) Uriap toqutaanerata kingor­na kun­ngip Daavip Batseba katik­kaluaraa taas­suma “qanoq ilior­neri Naalak­kap isaani ajor­tuup­put”. (2 Samueli 11:27) Taava Guuti qanoq piva? Pruf­fiitini Natani Daavimut aal­lar­tip­paa. Jehova Guutiugami isumak­keerfigin­nit­tar­toq Daavi nal­lit­torusup­paa. Qulak­keeq­qaarusup­paali Daavi ilumut peq­qis­siminersoq. Jehovap taamaaliorusun­nera nuan­ningaarami, ilaa? Daavi nas­suer­tin­niarlugu pin­ngitsaalin­ngilaa Natanili Daavip ajor­tuliaa qanoq ajor­tigineranik paasitin­niarlugu oqalut­tuamik oqalut­tuaq­quaa. (Atuakkit 2 Samueli 12:1-4). Daavip qanor­piaq misigineranut paasin­nin­nis­saminut Jehova taamatut sun­niuteqarluar­tumik iliuuseqar­poq.

7. Daavi qanoq misigiva Natanip as­sersuusiaa tusaramiuk?

⁷ Natanip as­sersuusiaani pisut kun­ngip isaani naaper­tuil­luan­ngitsulior­nerup­put. Daavip angut pisooq as­sersuusiami oqalut­tuarineqar­toq kamaatigingaar­paa Natanilu ima oqarfigaa: “Ilumut uumam­mat Naalagaq [Jehova, NW], angut taamaalior­toq toqutas­saavoq.” Daavi aam­ma oqar­poq angut savaataanik til­lif­figineqarsimasoq taarsivigineqas­sasoq. Taavali Natanip Daavi ima oqarfigaa: “Il­linuna pineqar­tutit!” Taman­na Daavip an­nilaarutigisimas­savaa. Natani oqar­poq Daavip iliuusii pil­lugit ilaqut­tamini alianar­tunik pisoqar­tarumaar­toq, ilaqut­tami ilaat peq­qar­niitsumik toqutaajumaar­tut ajor­tulianilu pil­lugit kik­kut tamarmik tak­kuan­ni nikanarsar­neqarumaar­toq. Natanip oqaasii pis­sutigalugit Daavip paasiler­paa ajor­tuliani qanoq ajor­tiginersut. Aliasungaarluni ima oqar­poq: “Naalak­kamut ajor­tuliorsimavunga.” — 2 Samueli 12:5-14.

8, 9. Daavip Tus­siaat 51-imi ajor­tuliani pil­lugit misiginini qanoq tus­siaasiaraa, tus­siaam­milu Jehova pil­lugu suna ilin­niar­par­put?

⁸ Kingusin­nerusuk­kut kun­ngip Daavip Tus­siaat 51 tus­siaasiaraa, tas­sanilu peq­qis­simingaar­nini ersersip­paa. Daavip Jehova ikioq­qul­luni kimigiiserfigaa, ajor­tulianilu nas­suerutigiin­nar­nagit al­lamik isumataar­poq. Daavip Guutimut at­taveqar­nini pingaar­ner­paatip­paa. Ima nas­suer­poq: “Ilin­nut, ilin­nuin­naq, ajor­tulisimavunga.” Jehova kimigiiserfigalugu ima qin­nuigaa: “Uum­mam­mik minguitsumik pin­ngor­titsivigin­nga, Guuti, aam­maarlutit anersaamik aalajaatsumik tunin­nga! . . . An­naas­sinin­nik nuan­naarutis­seq­qin­nga, anersaaqar­tin­nga [ilin­nut] naalas­seriar­tumik!” (Tus­siaat 51:3-6, 9-14) Il­lit kuk­kus­sutitit pil­lugit Jehova qin­nuigigaangak­ku Daavitut iser­tuar­nak un­neq­qaris­suusar­pit?

⁹ Daavip ajor­tuliaasa kingunipiluinik Jehovap taan­na asat­tuutin­ngilaa. Inuunermi sin­nerani Daavimut ajor­nar­torsior­titsiuarumaar­put. Daavili ‘anersaaqarmat peq­qis­simisumik’ tas­sa ‘uum­mateqarmat peq­qis­simisumik ar­torsaateqangaar­tumil­lu’ Jehovap isumak­keerfigaa. (Tus­siaat 51:19; atuaruk Tussiaat 32:5). Inuk ajor­tulioraangat Guutip Ajugaqan­ngitsup nalun­ngilaa suna tunuliaqutaanersoq  pis­sutiginiagaa uum­mam­miugisaalu takusin­naagamigit. Taamaat­tumik Guutip eq­qar­tuus­sisut nunamiusut Daavimik Batsebamil­lu toqumut pil­laatitin­ngilai, naak taman­na Mosesip inatsisaani peq­qus­sutigineqaraluar­toq. (3 Mosesi 20:10) Jehoval­li nam­mineq Daavi Batsebalu eq­qar­tuup­pai nal­lit­torlugil­lu. Al­laat Guutip taak­kua er­nerat Salomo Israelimi tul­liul­luni kun­ngin­ngor­tus­san­ngor­tip­paa. — 1 Nalunaarsuutit 22:9, 10.

10. (a) Jehova sumik al­lamik pis­suteqarluni Daavi isumak­keerfigisimasin­naavaa? (b) Jehovamit isumak­keerfigineqarumagaan­ni qanoq ilior­toqar­tariaqar­pa?

¹⁰ Daavip Saulimik nal­lit­tuisimanera Jehovap isumak­keerfigin­nin­neranut pis­sutaaqataasin­naavoq. (1 Samueli 24:5-8) Jiisusi nas­suiaavoq uagut al­lanik pin­nit­tar­ner­put naaper­torlugu Jehovap pisaraatigut. Ima oqar­poq: “Eq­qar­tuus­seqinasi eq­qar­tuun­neqaq­qunasi. Eq­qar­tuus­sis­sutigisas­sin­nim­mi eq­qar­tuun­neqarumaar­pusi, uut­tuutigisas­sin­nil­lu uut­tuif­figineqarumaar­pusi.” (Mat­thæusi 7:1, 2) Tup­pal­ler­naqaaq nalunagu Jehova ajor­tuliatsin­nik — al­laat ingasat­tunik ajor­tulior­ner­nik soorlu al­lasior­nermik toqutsinermil­lu — isumak­keerfigin­nik­kumasoq! Jehovamil­li isumak­keerfigineqarsin­naavugut aatsaat allanik isumakkeerfiginnikkumagutta taas­sumun­ngalu ajortuliatsinnik nassuerutiginnikkutta aam­ma ajor­tuliatsin­nik Jehovatut isigin­nit­taaseqaler­nik­kut allamik isumataarutta. Ajor­tuliamin­nik ilumoorlutik peqqissimissutiginnittunut Jehovap “nal­liutitis­savai ul­lut inuum­maris­sif­fis­sat”, tas­sa ajor­tuliorsimasut ilerasuuteqan­ngin­nias­sam­mata ikius­savai. — Atuakkit Apustilit Suliaat 3:19, 20a.

11. Manas­se qanoq ajor­tuliorujus­suar­pa?

¹¹ Biibilimi oqalut­tuaq al­la Jehovap al­laat ajor­tuliorujus­suar­ner­nik isumak­keerfigin­nik­kumaneranik ersersitsisoq misis­soriar­tigu. Daavip naalak­kersuiler­nerata kingor­na ukiut 360-t mis­saat qaangiut­tut Manas­se Judami kun­ngin­ngor­poq ukiunilu 55-ini naalak­kersuil­luni. Jehovap Manas­se as­suaraa naalak­kersuinerata nalaani ajor­tuliai amiilaar­nar­tut pil­lugit. As­sersuutigalugu Manas­se Ba’alimut pil­liivilior­poq; seqineq, qaam­mat ul­loris­sal­lu guutisiorfigisar­pai; er­nini ikual­latsil­lugit guutipilum­mut pil­liutigisar­pai aam­ma inuit anersaarsior­nis­saan­nik kajumis­saar­tar­pai. Taan­na “an­ner­toqisumik Naalak­kap isaani ajor­tumik ilior­poq”. — 2 Nalunaarsuutit 33:1-6.

12. Manas­se qanoq ilil­luni Jehovamut uter­pa?

¹² Kingusin­nerusuk­kut Manas­se tigusarineqar­poq Babylonimilu par­naarus­saal­luni. Tas­saniitil­luni Mosesip Israelik­kun­nut oqaasii uku eq­qaasimas­sagunar­pai: “Atugarliuleruit an­nikil­liuutil­lu taak­ku tamarmik siunis­sami ilin­nut nal­liup­pata, taava saak­kumaar­putit Naalak­kamut Guutin­nut oqaasiilu naalal­lugit.” (5 Mosesi 4:30) Manas­se Jehovamut  uter­poq. Qanoq ilil­luni? ‘As­sut maniguutilerluni Guuti ilungersorluni qin­nuigaa’ (qup­p. 23-mi takutin­neqar­tutut). (2 Nalunaarsuutit 33:12, 13) Manas­se qanor­piaq qinunersoq Biibilimi al­laatigineqan­ngilaq, imaas­sin­naavorli kun­ngip Daavip Tus­siaat 51-imi oqaasii as­sigipajaarai. Nalun­ngiin­nar­par­pul­li Manas­se al­lamik isumataar­toq.

13. Sooq Jehovap Manas­se isumak­keerfigaa?

¹³ Jehova qanoq piva Manas­sep qin­nuigim­mani? Jehovap taas­suma “ilungersorluni qinunera ilas­sivaa.” Daavip pisimaneratut Manas­se ajor­tuliami qanoq ajor­tigineranik paasin­nip­poq peq­qis­simingaarlunilu. Taman­na pis­sutigalugu Guutip Manas­se isumak­keerfigaa Jerusalemimul­lu kun­ngitut uter­nis­saa akueralugu. “Taava Manas­sep paasil­luar­paa Naalagaq [Jehova, NW] Guutiusoq.” (2 Nalunaarsuutit 33:13) Aam­ma pisuni taak­kunani Jehovap nal­lit­tuingaar­tuul­lunilu al­lamik isumataar­tunik isumak­keerfigin­nit­tuunera paasil­lugu tup­pal­ler­nangaarami, ilaa?

14. Qaquguk­kut Jehova ajor­tulior­toq isumak­keerfigerusut­tar­paa?

¹⁴ Ul­lumik­kut Guutip in­nut­taasa ilar­pas­sui Daavitut Manas­setul­lu ajor­tuliorujus­suarsimanerat­tut ajor­tuliorsiman­ngil­lat taamaat­tumil­lu Guuti taman­na pil­lugu isumak­keerfigeq­qul­lutik qinusariaqaratik. Jehoval­li kun­nginik taak­kunin­nga isumak­keerfigin­nin­neranit paasisin­naavar­put al­laat ingasat­tumik ajor­tuliorsimasut al­lamik isumataar­pata taan­na isumak­keerfigin­nik­kumasar­toq.

15. Qanoq ilil­luta nalun­ngilar­put Jehovap inuit isumak­keerfigiuaan­nan­ngik­kai?

¹⁵ Taava isum­mis­saagut Jehova inuit ajor­tuliaan­nik tamatigut isumak­keerfigin­nit­tar­toq? Naamik! Misis­soriar­tigu Daavip Manas­sel­lu isigin­nit­taasiat Israelimi Judamilu in­nut­taasut naalas­seriitsut isigin­nit­taasianit qanoq al­laanerul­luin­nar­tiginera. Daavi ajor­tuliormat Guutip Natani aal­lar­tip­paa Daavi al­lamik isumataar­nis­saanut periarfis­sin­niarlugu.  Daavip taamatut periarfis­sin­neqarami qujamasuutigaa al­lamil­lu isumataarluni. Aam­ma Manas­se an­nikil­liungaaler­nermini paasiler­paa ajor­tuliaminik peq­qis­simis­sutigin­nit­tariaqarluni. Israelimiul­li Judak­kul­lu ajor­tuliatik amerlaner­tigut peq­qis­simis­sutigineq ajor­paat naak Guuti taak­kua ajor­tumik ilior­tar­nerat pil­lugu qanoq isumaqar­nerminik paasitin­niarlugit pruf­fiitini aal­lar­tit­taraluarai. Taamaat­tumik Guutip taak­ku isumak­keerfigin­ngilai. (Atuaruk Nehemia 9:30). Al­laat Israelik­kut Babylonimiit Judamut utereersut Jehovap nalunaariar­tor­titat aalajaatsut aal­lar­tit­tuar­pai, soorlu palasi Ezra pruf­fiitilu Malaki. Israelik­kut Jehovap piumasaa malil­lugu ilioraangamik nuan­naangaar­tar­put. — Nehemia 12:43-47.

16. (a) Israelik­kut al­lamik isumataarusun­ngin­namik qanoq pineqar­pat? (b) Jehovap Israelik­kun­nik siuaasaqar­tut qanoq periarfis­sip­pai?

¹⁶ Jiisusi nunamiik­kal­larami Jerusalemi pil­lugu Ataatani qanoq isumaqar­nersoq ersersin­niarlugu ima oqar­poq: “Jerusalemi, Jerusalemi! Pruf­fiitinik toqutsisutit ilin­nul­lu aal­lar­titat ujaq­qanik mil­loorlugit. Qas­seriarlungamitaava qitor­natit katersor­niar­taraluar­pak­ka, soorlu kuk­kukuup piaq­qani sulum­mi ataan­nut katersor­tarai, piuman­ngilasili.” Taamaat­tumik Jiisusi ima nalunaar­poq: “Il­lorsi ilis­sin­nut qimagaas­saaq inuerul­lugu.” (Mat­thæusi 23:37, 38) Israelik­kut ajor­tuliamin­nik peq­qis­simis­sutigin­nin­ngitsut anersaak­kut Israelimit, imaluun­niit ‘Israelimit Guutip pigisaanit’, taarser­neqar­put. (Galatiamiut 6:16; Mat­thæusi 21:43) Inuim­mi ataasiak­kaat Israelik­kun­nik siuaasaqar­tut ajor­timin­nik isumak­keerfigineqarsin­naap­pat? Aap, Jehova up­perigunik­ku Jiisusil­lu uter­titsis­sutitut pil­liutaa — Israelik­kut uumasunik pil­liisar­neranik taar­taasoq — up­perigunik­ku Jehovamit isumak­keerfigineqarsin­naal­lutil­lu nal­lit­tor­neqarsin­naap­put. (1 Johan­nesi 4:9, 10) Inuit ajor­tuliatik peq­qis­simis­sutiginagit toqusimasut nunami makititaasus­sat aam­ma Jehovap isumak­keerfigerusun­nin­nera iluaqutigisin­naavaat. — Johan­nesi 5:28, 29; Apustilit Suliaat 24:15.

17, 18. Qanoq ilil­luta Jehovamit isumak­keerfigineqarsin­naavugut?

¹⁷ Jehovap isumak­keerfigerusum­matigut uagut qanoq ilius­saagut? Soorunami Daavitut Manas­setul­lu ajor­tuliatsin­nik peq­qis­simis­sutigin­nit­tariaqar­pugut. Ajor­tiliuner­put nas­suerutigisariaqar­par­put, ajor­tuliatsin­nik peq­qis­simis­sutigin­nil­luta, Jehova isumak­keerfigeq­qul­luta kis­saatigisapalaavul­lu akior­niar­neranut ikioq­qul­luta kimigiiserfigisariaqar­par­put. (Tus­siaat 51:12) Ingasat­tumik ajor­tuliorsimagut­ta utoq­qaaner­tat iliuuserisimasavut pil­lugit saaf­figisariaqar­pavut ikior­neqarsin­naanias­sagat­ta. (Jaaku 5:14, 15) Ajor­tuliorsimanivut qanorluun­niit ingasatsigisimagaluar­tut tup­pal­ler­nar­poq nalunagu Jehova Guutiusoq “nal­lit­tuisoq saam­maasorlu, kamajaatsoq ilumoor­nermik sal­lusuis­sum­mil­lu peqangaar­toq. Ilumoor­nermik atatitsisoq kinguaariis­soqatigiin­ni tuusintini ataatsini pisuus­suser­nik unioq­qutitsiner­nil­lu, ajor­tulianil­lu isumak­kiisoq”. Jehova al­lan­ngorsiman­ngilaq. — 2 Mosesi 34:6, 7.

¹⁸ Jehovap Israelik­kut al­lamik isumataar­tut neriorsor­pai isumak­keerfigil­luin­nar­niarlugit. Oqar­poq ajor­tuliaat simer­ner­tut aap­palut­tutut it­tul­lusooq, ‘aputitul­li’ qaqor­tigilersis­sin­naavai. (Atuaruk Esaja 1:18). Taava uagut qanoq ilil­luta Jehovap isumak­keerfigin­nin­nera iluaqutigisin­naavar­put? Jehovap isumak­keerfigin­nik­kumanera qujamasuutigigutsigu peq­qis­simigut­talu isumak­keerfigineqarluin­narsin­naavugut.

19. Al­laaserisami tul­liut­tumi suna sam­mis­savar­put?

¹⁹ Jehovap isumak­keerfigin­nik­kumanera uagut qanoq ilaarsin­naavar­put? Al­lat ingasat­tumik ajor­tulior­pata al­lamil­li isumataar­pata qanoq ilil­luta isumak­keerfigin­nerian­naasin­naavugut? Al­laaserisaq tul­liut­toq misigis­sutsitsin­nik misis­sueq­qis­saar­nis­satsin­nut iluaqutigis­savar­put taamaaliorut­talu Ataatar­put ‘ajun­ngitsuul­lunilu isumak­keerfigin­nik­kumasar­toq’ ilaar­niar­nerusin­naas­sagatsigu. — Tus­siaat 86:5.