1, 2. (a) Yihooway Israaˈeelatussi ay mala Xoossa gidiyoogaa bessidee? (b) Ha huuphe yohuwan woygiya oyshaa beˈanee?

 NAHIMIYAA wode deˈida amarida Leewati asaa sinttan woossiyo wode, bantta mayzza aawati Yihoowa azazota darotoo ‘azazettennan ixxidoogaa’ yootidosona. Gidoppe attin, Yihooway “atto giya Xoossaa; kehanne maariyaagaa. Siiquwan kumidaagaanne hanqquwaassi e[e]sotennaagaa” gidiyoogee darotoo qoncciis. Nahimiyaa wode, omooduwaappe bantta biitti simmida he asatussi Yihooway aaro kehatettaa aggennan bessiis.—Nah. 9:16, 17.

² Nuuni ubbay huuphiyan huuphiyan, ‘Yihooway atto giyoogan waanada goˈettana danddayiyaanaa?’ giidi oychennan aggokko. Ha oyshaa zaaruwaa demmanau, Xoossay Kawuwaa Daawitayyoonne Kawuwaa Minaaseyyo waati atto giidaakko, qassi i atto giidoogan eti waani goˈettidaakko beˈana.

3-5. Daawiti wolqqaama nagaraa oottidoy ayba ogiyaanee?

³ Daawiti Xoossau yayyiya asa gidikkonne, wolqqaama nagaraa oottiis. I oottido nagaraappe naaˈˈay Ooriyoonaaranne a maccaasee Berssaabiira gayttidaagaa. He nagaray shaallido ubbatu bolli azzanttiyaabaa kaalettiis. SHin, Yihooway Daawita seerido ogee i maariyaagaa gidiyoogaa loytti qonccissees. Hanidabaa ane beˈoos.

⁴ Daawiti Israaˈeela olanchati Amoona biittaa waanna katamaa, Raaba dooddanaadan kiittiis. He katamay Yorddaanoosa SHaafaappe hefinttan, Yerusalaameppe 80 kilo meetiriyaa haakkidi deˈees. He wode, Daawiti kawo keettaa bolli dembbayidi oottidosan hemettiiddi, bollaa meecettiya issi mishiriyo beˈiis. I azinay son baawa. Daawiti Berssaabo beˈidi keehi amottido gishshau, o ba kawo keetti xeesissi ehiidi iira zinˈˈiis.—2 Sam. 11:1-4.

 ⁵ Daawiti Berssaaba shahaaridoogaa erido wode, i azinay Ooriyooni iira zinˈˈees gi qoppidi, i Yerusalaame yaanaadan xeesissiis. I ba soo baanaadan Daawiti keehi minttettikkonne, Ooriyooni sookka gelibeenna. Hegaa gishshau, Ooriyoona “olai teequwaa dariyoosan, sintta baggaara” essanaadan, qassi appe guyyeera deˈiya olanchati baqatanaadan kawoy ba olanchatu gadaawau dabddaabbiyaa xaafiis. Daawiti halchidoogaadan, morkketi Ooriyoona sohuwaara woridosona. (2 Sam. 11:12-17) Yaatiyo gishshau, kawoy wodiraa laammidoogaa xalla gidennan, xillo asa woriyoogan iita nagaraa oottiis.

6. Daawiti nagaraa oottido gishshau Xoossay waatidee, qassi hegee Yihoowabaa ay qonccissii?

⁶ Yihooway hanidabaa ubbaa beˈiis. I beˈana danddayennabi aybinne baawa. (Lee. 15:3) Kawoy guyyeppe Berssaabo ekkidaba gidikkonne, “Daawiti oottido oosoi GODAA sinttan iitabaa gidiis.” (2 Sam. 11:27) Daawiti iita nagaraa oottido gishshau, Xoossay ay oottidee? I hananabaa yootiya Naataana Daawitakko kiittiis. Yihooway maariya Xoossa gidiyo gishshau, Daawitau atto gaanau koyiis; shin, I Daawiti tumuppe ba nagaraappe simmidaakkonne eranau koyiis. Yihooway hegaadan oottidoogee minttettiyaabaa gidennee? I, Daawiti ba nagaraa paaxanaadan giddibeenna; shin Naataani Daawiti oottido nagaray ay keena iitakko qonccissiya leemisuwaa yootanaadan oottiis. (2 Sameela 12:1-4 nabbaba.) Yihooway Daawita qofaa eranau hegaadan oottidoogee keehi loˈˈoba!

7. Daawiti Naataana leemisuwaa siyidi woygi zaaridee?

⁷ Naataani yootido leemisuwaa kawoy siyidi hanqquwan suulliis. Daawiti leemisuwan odettida dure bitaniyaa xeelliyaagan Naataanayyo, “GODAI ero! Hagaa oottida bitanee haiqqanau bessees” yaagiis. Qassi, dorssiyaa wuuqettido bitaniyau qanxxana bessiyoogaa Daawiti yootiis. SHin, Naataani Daawitau, “He bitanee nena!” yaagiis. I oottidobaa gaasuwan, a zariyaappe “bisoi” mulekka shaahettennaagaanne a son iitabay denddanaagaa Naataani Daawitayyo odiis. I ba nagaraa gaasuwan deriyaa sinttankka kawuyyana. Daawiti ba nagaray keehi wolqqaama gidiyoogaa akeekiis; qassi daro azzanidi, “GODAA bolli nagaraa oottarggaas” yaagiis.—2 Sam. 12:5-14.

8, 9. Mazamure 51 Daawita wozanaa qofaa waati qonccissii, qassi hegaappe Yihoowabaa ay tamaariyoo?

⁸ Daawiti hegaappe simmin giigissido mazamuree i wozanappe zilˈˈettidoogaa qonccissees. Mazamure 51n Daawiti Yihoowakko wozanappe woossido woosay deˈees; qassi hegee i ba nagaraa ammaniyoogaappe aadhiyaaba oottidoogaa loytti qonccissees. I ba nagaraappe simmiis. Daawita keehi qofissidabay Xoossaara au deˈiya dabbotaa. I, “Taani nena, ne xalaalaa naaqqaas” yaagidi paaxiis. I Yihoowakko hagaadan giidi woossiis: “Abeet Xoossau, geeshsha wozanaa ta giddon medhdha; ammanettiya ayyaanaa ta giddon ooraxissa. . . . Ne atotettaa ufaissaa taayyo zaarada imma; taani neeyyo eeno gaada azazettanaadan, tana zemppissa.” (Maz. 51:1-4, 7-12) Yihoowakko woossiyo wode, neeni mooridobaa Daawitaagaadan wozanappe tumaa oday?

⁹ Daawita nagaray kaalettido azzanttiyaabaa Yihooway appe qaaribeenna. Hegee a deˈo laytta ubban appe mule qaarettibeenna. Gidikkokka, Daawiti ba nagaraappe simmido gishshau, giishin a ‘wozanay meqqido’ gishshau, Yihooway ayyo atto giis. (Mazamure 32:5 nabbaba; Maz. 51:17) Ubbaappe Xoqqiya Xoossay issi uraa qofaanne he uri nagaraa oottanaadan  denttettiyaabaa erees. Hegaa gishshau, Muuse Higgiyan odettida qixaatiyaadan, Xoossay daannati Daawitanne Berssaabo woranaadan oottibeenna. (Wog. 20:10) SHin, Daawitanne Berssaabi yohuwaa i oyqqidi eta maariis. Guyyeppe, Xoossay eta naˈaa Solomona Israaˈeelan kawoyiis.—1 Odi. 22:9, 10.

10. (a) Yihooway Daawitau atto gaanaadan oottida gaasoy ay gidana danddayii? (b) Yihooway atto gaanaadan issi uri ay oottana koshshii?

¹⁰ Yihooway Daawitau atto gaanaadan oottida harabay Daawiti Saaˈoolayyo atto giidoogaa gidennan waayi aggana. (1 Sam. 24:4-7) Yesuusi giidoogaadan, nuuni harata oyqqiyoogaadan Yihooway nuna oyqqees. Yesuusi, “Xoossai intte bolli pirddenna mala, inttekka haratu bolli pirddoppite. Aissi giikko, intte haratu bolli pirddiyoogaadan, Xoossai intte bolli pirddana; qassi intte haratuyyo immanau makkiyooban i intteyyo makkana” yaagiis. (Maa. 7:1, 2) Yihooway nu nagaraa, ubba qassi wodiraa laammiyoogaa woy asa woriyoogaa mala wolqqaama nagaraakka atto giyoogaa eriyoogee woppissiyaaba. Nuuni haratussi atto giikko, a sinttan nu nagaraa paaxikko, qassi nu mooruwaara gayttidaagan nu qofaa laammikko, i nuna maarees. Nagaranchati bantta nagaraappe simmiyo wode, Yihoowappe “ayyaanaa minotettaa wodee” yaana.—Oosuwaa 3:19, 20 nabbaba.

11. Kawuwaa Minaasee Xoossaa sinttan iitabaa oottidoy ayba ogiyaanee?

¹¹ Yihooway asaa maaranau ay keena koyiyaakko qonccissiya Geeshsha Maxaafaa leemisuwaa haraa ane beˈoos. Daawiti kawotoosappe 360 gidiya layttay aadhi simmin, Minaasee Yihudan kawotiis. I kawo gididi haarido 55 layttan iitatettay ciiyyiis; i oottido sheneyiyaabaa gaasuwan Yihooway a bolli pirddiis. Minaasee Baˈaalayyo yarshshiyo sohota keexxiis, “saluwaa xoolinttetu ubbaayyookka” goynniis, ba naata taman xuuggidi yarshshiisinne iita ayyaanaa oosuwaa aassiis; hagee i oottidobaappe amaridaagaa. Ee, Yihoowa “sinttan i daro iitabaa” oottiis.—2 Odi. 33:1-6.

12. Minaasee Yihoowakko simmidoy ayba ogiyaanee?

¹² Wurssettan, Minaasee omoodettidi Baabiloone biidi qashettiis. Muusee Israaˈeelatuyyo, “Ha ubba metuwaa giddon intte un77ettidi de7idi, wodiyaa wurssettan GODAAKKO, intte Xoossaakko, intte simmananne a qaalaayyookka azazettana” yaagidoogaa, i yan hassayennan waayi aggana. (Zaa. 4:30) Minaasee Yihoowakko simmiis. Waanidi simmidee? Minaasee “banatettaa keehippe  kaushshiis,” qassi (sinttaa 23n deˈiyaagaadan) ‘Xoossaa woossiis.’ (2 Odi. 33:12, 13) Minaasee woygi woossidaakko xaafettana xayikkonne, Kawuwaa Daawiti woossido Mazamure 51n deˈiya woosaara a woosay issi issiban issi mala giidi qoppana danddayoos. Aybanne gidin, Minaase wozanay muleera laamettiis.

13. Yihooway Minaasessi atto giidoy aybissee?

¹³ Minaasee woossido wode Yihooway ay oottidee? “Xoossai [Minaaseyyo] woosettiis; a watiwatuwaakko siyiis.” Appe kase deˈida Daawitaagaadan, Minaasee ba nagaray wolqqaama gidiyoogaa akeekidi, ba nagaraappe simmiis. Xoossay Minaaseyyo atto giidoynne Yerusalaamen zaarettidi kawo gidanaadan oottidoy hegaassa. “GODAI Xoossaa gididoogaa Minaasee hegan eriis.” (2 Odi. 33:13) Maariya Xoossay wozanappe bantta nagaraappe simmiyaageetussi atto giyoogaa ha leemisuwaappekka eriyoogee keehi minttettiyaabanne ufayssiyaaba!

14. Nagaraa oottidaageetussi atto gaana koshshiyaakkonne Yihooway kuuyiyoy ayba ogiyaanee?

¹⁴ Ha wodiyan deˈiya Xoossaa asaappe Daawitaagaanne Minaaseegaa mala wolqqaama nagaraa Xoossay atto gaanaadan oychana koshshiya asati keehi guutta. SHin, Yihooway he naaˈˈu kawotussi atto giidoogee wolqqaama nagaraa oottidaageeti he nagaraappe wozanappe simmikko, Xoossay atto giyaagaa gidiyoogaa nuuni eranaadan maaddees.

15. Yihooway asaa naati ubbay oottiyo nagaraa muletoo atto geennaagaa aybin eriyoo?

¹⁵ Yihooway asaa naati ubbay oottiyo nagaraa muletoo atto gees giidi qoppana koshshenna. Hegaa xeelliyaagan Daawitanne Minaase qofaa, azazettennan ixxida Israaˈeelenne Yihudaa asaa qofaara ane geeddarssoos. Daawiti nagaraa oottido wode, i ba nagaraappe simmanaadan Xoossay Naataana akko kiittiis. Daawiti Naataani yootidobaa siyidi ba nagaraappe simmiis. Minaasee keehi waayettido wode, wozanappe ba nagaraappe simmiis.  SHin, Israaˈeelanne Yihudaa asay bantta nagaraappe darotoo simmibookkona. Hegaa gishshau, Yihooway etau atto gibeenna. Ubba, i eta iita eeshshaa waati xeelliyaakko etau yootana mala hananabaa yootiyaageeta zaari zaaridi kiittiis. (Nahimiyaa 9:30 nabbaba.) Omoodettidi Baabiloone biidaageeti bantta biitti yi simminkka, Yihooway qeesiyaa Iziranne hananabaa yootiya milkkiyaasa mala ammanettidi ba kiitaa yootiyaageeta denttiis. Asay Yihoowa sheniyaara maayettidi deˈido wode, keehi ufayttiis.—Nah. 12:43-47.

16. (a) Israaˈeela asay ba nagaraappe simmibeenna gishshau, eta aybi gakkidee? (b) Israaˈeela zare gididaageetussi Yihooway ay giigissidee?

¹⁶ Yesuusi saˈaa yiidi polo gidida yarshshuwaa yarshshiis; hegaappe guyyiyan, Yihooway Israaˈeelati yarshshiyo mehiyaa yarshshuwaa ekkenna. (1 Yoh. 4:9, 10) Yesuusi saˈan deˈiyo wode, Yerusalaame katamaa xeelliyaagan yootidobay Yihoowa qofaa qonccissiyaaba. I hagaadan giis: “Yerusalaame katamaa asau, Yerusalaame katamaa asau, hananabaa yootiyaageeta intte woreeta; Xoossai inttekko kiittidoogeetakka shuchchan caddeeta; kuttiyaa ba marata ba qefiyan haphphiyoogaadan, taani intte asaa issi diri shiishshanau aapputoo koyidanaa! SHin tana diggideta.” Hegaa gishshau, Yesuusi, “Be7ite, intte keettai muleera ona gidana” yaagiis. (Maa. 23:37, 38) Yaatiyo gishshau, nagaraa oottidi simmennan ixxida deriyaa gishshaa ayyaana ‘Israaˈeelati’ doorettidosona. (Maa. 21:43; Gal. 6:16, NW) SHin, Israaˈeela zare gidida urau Yihooway atto gii? Eti Xoossaaninne Yesuusa wozuwaa yarshshuwan ammaniyaabaa gidikko, ee, i eta maareesinne etau atto gees. Nagaraa oottidi bantta nagaraappe simmennan hayqqidaageetikka, geeyida saˈan hayquwaappe denddiyo wode, Yihooway etassikka atto gaanau koyees.—Yoh. 5:28, 29; Oos. 24:15.

17, 18. Nuuni Yihoowa maarotaa demmana danddayiyoy ayba ogiyaanee?

¹⁷ Yihooway nuuyyo atto gaanau koyiyo wode nuuni ay oottana koshshii? Nuuni Daawitaagaadaaninne Minaaseegaadan oottana bessees. Nuuni nagarancha gidiyoogaa akeekidi, nu nagaraappe simmananne Yihooway nuuyyo atto gaanaadan wozanappe woossana koshshees; qassi nuussi geeshsha wozanaa medhanaadan a oychana bessees. (Maz. 51:10) Nuuni wolqqaama nagaraa oottidaba gidikko, ayyaanaaban cimati maaddanaadankka oychana koshshees. (Yaaq. 5:14, 15) Nuuni oottido nagaray keehi wolqqaama gidikkonne, Yihooway maariyaagaa gidiyoogaa eriyoogee minttettiyaaba. I Muusessi hagaadan giis: “Taani GODAA; qaretainne maarotai kumido Xoossaa, danddayanchchaa, aggenna siiqoi daridoogaanne daro ammanettiyaagaa. Taani ta aggenna siiquwaa sha7atussi naagiyaagaa; iitatettaa, makkalaanne nagaraa atto yaagiyaagaa.” Yihooway laamettibeenna.—Kes. 34:6, 7.

¹⁸ Yihooway nagaraappe simmiya Israaˈeelatussi muleera atto gaanau qaalaa geliis. Eta nagaray “baaraadan” zoˈˈikkokka, i “shachchaadan” booxissanaagaa yootiis. (Isiyaasa 1:18 nabbaba.) SHin, Yihoowa maarotaappe nuuni ayba ogiyan goˈettana danddayiyoo? Nuuni Yihoowa maarotaa nashshidi nu nagaraappe simmikko, Yihooway nu nagaraa muleera atto gees.

19. Kaalliya huuphe yohuwan ay beˈanee?

¹⁹ Yihooway nuussi atto giyoogaadan nuunikka haratussi atto gaana danddayiyoy ayba ogiyaanee? Wolqqaama nagaraa oottida uri ba nagaraappe simmiyo wode, nuuni atto gaana danddayiyoy ayba ogiyaanee? Kaalliya huuphe yohoy nuuni ‘kehanne atto giya’ nu Aawaa Yihoowa leemisuwaa kaseegaappe aaruwan kaallanaadan nu wozanaa qorana mala maaddees.—Maz. 86:5.