Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Ibiha humá lun buidu lan lidin hun lidan hibagari

Ibiha humá lun buidu lan lidin hun lidan hibagari

“Ítara luba lasalirun sun le badügübei bun buidu.” (HOSUÉ 1:8)

1, 2. a) Houn besafu gürigia ka mini lubéi buidu lan lidin lun aban gürigia lidan libagari? b) Ida luba hasubudiruni ka lan hisaminanbei libügürü le mini lubéi buidu lan lidin lun aban gürigia lidan libagari?

KA MINI lubéi buidu lan lidin lun aban gürigia lidan libagari? Anhein wadüga álügüdahani le houn ámuñegueinarügü gürigia, wadariruba ámuñegueinarügü óunabagülei. Aban hénpulu, añahein ariñagutiña buidu lan lidin lun aban gürigia ladüga gaseinsun lan, gawadigimaridadi lan luma dan le íñutima lan le laturiahabei. Añahein amu ariñagatiña buidu lan lidin lun aban gürigia ladüga ligaburi lanaagun lungua hama amu, kéiburi hama liduheñu, lumadagu o lupanaagu lidan wadagimanu. Ani anhein seriwi lubéi gürigia ligía lun Bungiu gayarati hasaminarun buidu lan lidin lun ladüga buligasion le lagunfulirubei lidan damuriguaü o luagu resultóu le libihubei lidan lani ministeriu.

2 Lun hasubudiruni ka lan hisaminanbei libügürü le mini lubéi buidu lan lidin lun aban gürigia lidan libagari, gayarati habürüdüni hiri fiú gürigia ha uágubaña hasaminara buíduti lan lidin houn lidan habagari, gürigia ha inebebaña hun ani garíaguatün houn. Ka idan genegegua hamá? Rísitiña san odi aganbahóuati hawagu? Wéirigutiña san? Gayarabei larufuduni hóunabagüle lun burí álügüdahani le kátima lan tídanbei hanigi, ani wéiribei lani katei burí le efekütu lidan burí katei le desidírü hubéi, luma katei burí le hasaminarubei hadügün lidan hibagari (Luk. 6:45).

3. a) Ka meha lunbei ladügüni Hosué lun buidu lan lidin lun lidan libagari? b) Kaba wakutiha?

3 Le linarün katei, súdinitimati ida liña lan larihiniwa Heowá, lugundun lun gayara lan wawinwandun mégeitiwa gunda lan wau. Dan le líchugunbalin Bungiu óunwenbu buligasion lun Hosué lánina lalidihaniña ísüraelina lidoun Fulasu Füramasewati, ariñagati lun lunti lan laliihani Lilurudun Moisesi “áriebu luma wéyuagu” ani gaganbadi ligíame lun le bürüwañübei lidan. Ariñagati lun: “Ítara luba lasalirun sun le badügübei bun buidu” (Hos. 1:7, 8). Subudi wamuti ibiha lan Hosué lun buidu lan lidin lun lidan libagari. Anti wagía? Ida luba wasubudiruni anhein ariha wabalin dan le buidu lan lidin lun aban gürigia kei ligaburi larihini Heowá? Lun wasubudiruni, akutiha waméi habagari biama gürigia ha uágubaña tadimureha Bíbülia.

BUÍDUTI SAN LIDIN LUN SALOMÓN?

4. Ka uagu gayara lubéi lariñawagúniwa buidu lan meha lidin lun Salomón?

4 Buiti lidin lun Salomón lidan burí saragu katei. Ka uagu gayara lubéi wachoururuni? Ladüga winwan lan saragu irumu arufuda inebesei luma gaganbadi lun Heowá, le íchugubei saragu abinirúni lun. Haritagua huméi dan le lan lariñagunbei Bungiu lun lamuriahani le labusenrubei luma, amuriahati urúei Salomón lichú aau lun lalidihaniña ísüraelina. Ruti Heowá lóugiñe le lamuriahabei Salomón luma lun, lugundun ruti lichú aau lun luma irisini (aliihoualá 1 Urúeigu 3:10-14). Wéiriti meha lichú lau Salomón “sügǘ hau Ehiptuna hama ha luéigiñebaña oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu”. Ani “aganbúati luagu lichú lau lidan sun néchani le geyegubei lau” (1 Uru. 4:30, 31). Wéiriti meha lirisin, ánhawa adimureha luágurügü golu, ibihati meha Salomón lóugiñe bián-wein-gádürü-milu líburu sagü irumu (2 Kro. 9:13). Buiti meha lun ladaagun bísinisi luma burí amu ageiraü, buiti meha lun ábunaguni, luma lun marasun. Sun dan le úaragua lubéi Salomón lun Bungiu buiti lidin lun (2 Kro. 9:22-24).

5. Ka lariñagubei Salomón hawagu gürigia ha únbaña buidu lan lidin?

5 Le labürühabei Salomón tidan líburu to gíriboun Apurichihati arufudati luagu machararun lan Salomón asaminara luagu gürigiarügüñanu lan ha rísibaña o ha wéirigubaña ibihibalin le habusenrubei luma ugundani. Lubaragiñe lira ariñagati: “Subudi numuti luagu lubuidun-agei lan katei le lunbei ladügüni gürigia lun lefeduhani libagari ani wínwanleime, lugundun ánhawa eiga, gurá wagía, aríagua wameime buiti le líchugubei wawadigimari, rúrügü liñalin Bungiu woun” (Apur. 3:12, 13). Aba gunfurandalani gúndaati lan Bungiu hau gürigia ha agundaarubaña lau burí katei le ani buiti hamadagua luma Heowá. Linarün urúei sábiuti le dan le lariñagunbei: “Gumuha yanu. Ariñawagúaali sun katei. Ruba inebesei lun Bungiu, gúnfulibei lugumadin lugundun ligía lunbei hadügüni gürigia” (Apur. 12:13).

6. Ida liña líderaguniwa lani Salomón hénpulu lun gunfuranda wamani kátima lan mini lubéi buidu lan lidin lun aban gürigia lidan libagari?

6 Saragu irumu lidan libagari Salomón adüga lumuti le lubeibei Bungiu. Abahüdaguatu Bíbülia luagu “hínsiñeti [lan] buga Aburemei [Heowá] lun Salomón, gúnfulilei lúrudu burí le lígirubei urúei Dawidi le lúguchi” lun (1 Uru. 3:3). Ma inarüni buidu lan meha lidin lun Salomón? Adundeha lumuti Heowá lun lábunagun aban ténpulu wéirigutu lun áhuduraguni inarüniti, luma lun labürüdün ǘrüwa tídangiñe líburu to tídanboun Bíbülia. Íbini maweiyasunbadiwa lan adüga katei kéiburi lira, gayarabei líderaguniwa lani Salomón hénpulu lidan sun dan le lakipurunbei úaraguni lun Bungiu, lun gunfuranda wamani kátima lan adügübei lun buidu lan lidin lun aban gürigia lidan libagari, luma ka lan lunbei wadügüni lun buidu lan lidin woun. Libügürü irisini, subudi, laganbahóuniwa luagu aban gürigia, luma ubafu, —le burí uágubei hasaminara besafu gürigia luagu ligía lan arufudubalin buidu lan lidin lun aban gürigia—, adügati Heowá lun labürühan Salomón luagu katei burí lan málati sun lira, ítara liña “kéigubeirügü hamuga lálugun gürigia lárügüdüni garabali”. Ma ariha humaali luagu eibu lan laganwoundun harisin gürigia ha hínsiñehabubaña lun seinsu eibu habusenrun lanwoun? Libe-agei dan nidiheritiña luagu hamegegun, ani lárigiñe, chülüti dan lun herederun amu gürigia lau hamegegun (aliihoualá Apurichihati 2:8-11, 17 luma 5:10-12).

7, 8.  Ida liña larufudun Salomón múaraguni lun Bungiu ani ka lánibei le resultóu?

7 Ma lirun ígira lani Salomón leseriwidun lun Heowá lau úaraguni lau lásügürün dan. Ariñagatu Bíbülia: “Dan le wéiyaali lubéi Salomón, aba hadügün lúmarigu lun tegeyedun lanigi hawagun amu búngiugu, lugundun mederegeragunti lungua sunsuinagubei lun Aburemei le Lubungiute, kei buga ladügüni Dawidi le lúguchi. [...] Adüga lumuti lubeiti Salomón le wuribabei ligibugiñe Bungiu” (1 Uru. 11:4-6).

8 Le ligañi Heowá luma, aba lariñagun lun: “Kei [...] magunfulirun bumuti [lan] lúrudu le níchugubei bun, nagidaraali arúeihani buéi, ábame níchuguni lun aban hádangiñe ha eseriwidubaña bun” (1 Uru. 11:11). Ma lirun! Lau sun meha buidu lan lidin lun Salomón lidan saragu katei, aba lanügün igarigu tun lanigi Heowá, lugundun charati Salomón lun lidan katei le súdinitimabei, makipurunti úaraguni. Gayarati lálügüdagun kada aban wádangiñe lungua: “Desidírühadina san nafurendeirun lídangiñe lani Salomón hénpulu lun buidu lan lidin nun lidan nibagari?”.

BUITI MEHA LIDIN LUN PÁBULU LIDAN LIBAGARI

9. Ariha hamuti meha san gürigia Pábulu kei aban gürigia le unbei buidu lan lidin lun lidan libagari?

9 Mítaranti meha libagari apostolu Pábulu kei libagari urúei Salomón. Mañuurunti meha Pábulu luagu lálana arúeihani le lauti marüfíli, mefeduhan ligía hama urúeigu. Lubaragiñe lira, chülüti dan lun lawandun ilamaü, mágürabu, lidiliga luma tilouguan daüguaü (2 Ko. 11:24-27). Lúmagiñebei lánharun Pábulu lun Hesusu keisi Mesíasi, féridi lumuti ubaraü súdiniti le meha lúmabei lidan hani huríu relihión. Le linarün katei, aba meha liyereegudun houn lábutigu relihión ligía. Da hamuti furisunrugun, bei hamuti, rúguatiña wewe luagu, chamugua hagía dübü luagun. Ariñagati Pábulu dandu lan ligía kei líbirigu kristiánugu, awanda hamá anabúni, éibaahouni, luma lamarasuhóuniwa hawagu. Abürühati: “Óusera hamutiwa kamá lífedüna ubóu, kei katei le mabusenrun hamaali gürigia” (1 Ko. 4:11-13).

10. Ka uagu genege lubéi meha houn gürigia mabusenrun lan Pábulu lun buidu lan lidin lun lidan libagari?

10 Genegeti meha buídubei lan lidin lun Pábulu, dan meha le nibureingili ani dan meha Saulugili liri. Háfuga, gürigia meha wéirigutiña lagübürigubaña Pábulu, ibihati furendei lúmagiñe Gamalieli, aban máisturu wéiriguti, ani dan lárigiñe abürühati: “Lidan ligaburi hagunfulirun huríu luma Bungiu, sügügua numutiña meha saragu [...] ha madiseguati hágurahoun numa” (Gal. 1:14). Ayanuhati meha güriegu luma ebüréu, ani gagaradanti meha to rómana, tau gárada to, gayarati meha libihin chansi buiti luma ámuñegueinarügü irichaü, le wéiribei lawamadirúniwa. Anhein hamuga meha desidírü lun libihin lun buidu lan lidin lun según ligaburi harihini ubouaguna, másiñati ibihati lan hamuga meha lun wéirigutima lan ani rísibei hamuga giñe. Gama lumoun, aba desidírü lan lárügüdün amu üma le adügübei lun hasaminarun amu gürigia —háfuga fiú hádangiñe liduheñu— luagu lǘlühali lan lau. Ka uagu ladügei?

11. Ka meha katei busentima lubéi Pábulu ani ka burí abinirúni súdinitimabei lun, ani ka uagu?

11 Hínsiñeti meha Heowá lun Pábulu ani busentimati meha lun gunda lan Heowá lau sügǘ lau libihin irisini luma lun haríaguni gürigia. Dan le lafurendeirunbalin kátima lan inarünibei, aba larufudun weiri lan lebegi abinirúni burí le unbei maha hamá hibe-agei gürigia ubouaguna lun, kéiburi lebegi asalbaruni, wadagimanu lánina apurichihani luma emenigini lun lawinwandúniwa sielu. Gunfuranda lumuti meha Pábulu anihein lan aban turóbuli súdiniti le lunbei laransehóuniwa, lugundun asigenehaali meha Satanási luagu gayara lan ladügün lun lígiruni furumiñeguarügü gürigia leseriwidun lun Heowá (Hob. 1:9-11; 2:3-5). Meberesenga lau lénrengunga le meha úmabei lagagibudagua, desidírühali meha úaraguabei lan lun Bungiu luma lasigiruba lan lubaruaguóun lidan áhuduraguni inarüniti. Masaminaruntiña gürigia ubouaguna anihán lan burí katei le adügübei lun buidu lan lidin lun aban gürigia.

12. Ka resun húmabei lun hemenigidun luagu Heowá?

12 Desidírü humaali san lememe desidírü lubéi Pábulu? Íbini wagagibudaguba lan luma burí lénrengunga lidan wáfaagun lun úaragua wamá lun Heowá, subudi wamuti ánhawa lan asigira áfaagua labinirubadiwa lan ani líchugubei lan lufuleseinhabu woun. Anihán katei le adügübei lúntima buidu lan lidin woun lidan wabagari (Ari. 10:22). Uguñe weyu, resibitiwa saragu buiti, ani chouru wamuti giñe luagu weresibiruba lan saragu buiti ámuñegü (aliihoualá Márükosu 10:29, 30). Ligíati gébuna lubéi ‘míchugun wamani wemenigin luagu irisini machourunti’, lubaragiñe lira ‘ru waméi wemenigin luagu Bungiu, le wínwanbei, le íchugubalin sun katei woun gibe lun wagundaarun luagu’. Ítara lubá wafalaruni eweridihani le líchugubei Pábulu lun ‘wóundaragun irisini woungua sielu le adurarubei lun sun dan, ítara luba wibihini ibagari magumuchaditi’ (1 Tim. 6:17-19). Gayarati wachoururuni luagu danme lan warihin warigoun san irumu, milu irumu o lóugiñe lárigiñe le, gayarabei wariñagun: “Anati au ragǘ numuti meha émeri le adügübei lun buidu lan lidin nun lidan nibagari!”.

HALÍAÑOUN SAN HANIGI?

13. Ka lariñagubei Hesusu libügürü lóundaraguagüdüniwa irisini?

13 Ariñagati Hesusu: “Móundaragua humá irisini ya ubouagu le ñein lubéi gayara lan háhüchün hamutiri ani gagahüdadi ligía katei, le giñe ñeinhin lubéi gayara lan hebelurun híwerutiña lun híweruhan. Óundaragua humá irisini sielu, le ñein lubéi siñá lan háhüchün hamutiri, magahüdadi ligía ni kata, mebelu hagía híwerutiña íweruha ñein. Ladüga le ñein lumuti hirisin, ñeinñoun giñe hanigi” (Mat. 6:19-21).

14. Ka uagu mama lubéi larufuduña gürigia le óundaraguagüdübei “irisini ya ubouagu” lichú aau?

14 Mámarügüñein seinsu “irisini ya ubouagu”. Gayarati giñe laweinamudun hagu gürigia luagu katei burí le uágubei hasaminara amu ligía lan arufudubalin buidu lan lidin lun aban gürigia, kéiburi uéiriguni, laganbahóuniwa luagu, luma ubafu. Genegeguati le lariñagubei Hesusu luma le labürüdübei urúei sábiuti Salomón tidan líburu Apurichihati: madurati irisini le lídanbei ubóu. Háfuga ariha humaali luagu madura lan katei burí le ani ménrengunti leferidirúniwa. Abürühati aban máisturu gíriti Frederick D. Bruner: “Subudiwati gayara lan laganbahóuniwa luagu aban gürigia uguñe, ani haruga aba labulieidúniwa. Gürigia le súdinibei uguñe, meberesenwaali lau haruga. Buíduti léibugun katei lidan bísinisi lau irumu le, le aban irumu bougua. [...] Hínsiñetiña gürigia lun Hesusu, ligíati leweridihanbei luéi laluahóuniwa uéiriguni le madurati, lugundun adügati lun hasandiragun houngua wuriba ladüga masali lan katei houn. ‘Sagü weyu adügatiña gürigia lun lábürühan aban gürigia lídangiñe liñun lubara’”. Lau sun úara hamá hibe-agei gürigia luma dimurei burí le, átiriñanu san hádangiñe desidírütiña hasansiruni ligaburi harihini ibagari? Anti huguya, kaba san hadüga?

15. Ka luwuyeri lubuidun ibagari lunbei wáluahani?

15 Añahein lábutigu relihión arufudahatiña luagu wuriba lan láluahan aban gürigia lun buidu lan lidin lun lidan libagari ani mama lan mosu láfaagun lun libihini. Gama lumoun, ariha huméi mariñagun lan Hesusu luagu wuriba lan katei le. Lubaragiñe lira, ariñagarügüti houn lani disipulugu lun hadireiruni háfaagun luéi lóundarawagun “irisini ya ubouagu” lun gayara lan hóundaragun “irisini sielu”, le magumuchaditi. Ayumahatimatiwa lun buidu lan lidin woun ligibugiñe Heowá. Le linarün katei, haritaguagüda lumutiwa dimurei burí le lariñagubei Hesusu gayarati lan desidírü wamani kaba lan wadüga lidan wabagari. Ani le linarün katei wáfaaguba lun wibihini le tayumahabei wanigi, katei burí le súdinibei woun.

16. Ka eweridihani lunbei wasigiruni lau sun wafiñen?

16 Anhein ayumaha wabéi tidan wanigi wagundaaragüdüni Heowá, gayarati wachoururuni líchugubei lan le wemegeirubei woun. Másiñati lígirun lun wásügürün ilamaü o mágürabu luagu murusun dan, kei meha lasuseredun lun apostolu Pábulu (1 Ko. 4:11). Gama lumoun, gayarati wasigirun wabaruaguóun lau sun wafiñen luagu eweridihani le líchugubei Hesusu: “Madiherida humá lubeiti ariñaga: ‘Kaba san weiga?’ O ‘Kaba san wata?’ O ‘Kaba san wadaüra?’ Gürigia ha lánigu ubóu le, luágunrügüñein burí katei le haritagua; anhein huguya, anihein húguchi Bungiu sielu le subudihabúbalin katei lan hemegeirubei. Áluaha huméi larúeihan luma liricha Bungiu furumiñe; ábame líchuguni sun le hemegeirubei hun” (Mat. 6:31-33).

BUIDULÁ LIDIN HUN LIGIBUGIÑE BUNGIU

17, 18. a) Ka adügübei lun buidu lan lidin lun aban gürigia lidan libagari? b) Ka burí katei marufudunbalin anhein buidu lubéi lidin lun aban gürigia lidan libagari?

17 Anihán aban katei súdiniti: mama ladüga ibiha laali aban gürigia le labusenrubei ani mama ladüga wéirigu lan lubara hagibugiñe gürigia, lun gayara lan lariñawagún luagu buidu lan lidin lun. Siñati giñe lariñawagún luagu buidu lan lidin lun aban gürigia ladügarügü ibiha lan somu buligasion lidan damuriguaü kristiánu, lau sun gayara lan gani lan abinirúni le luma lébuna buidu lan lidin lun aban gürigia: gaganbadi luma úaraguni lun Bungiu. Ariñagati Heowá woun tidan Lererun: “Le lubeiti ibihiti aban wadagimanu, lunti ladügüni buidu lun larufuduni luagu gadüna lan lun lemenigidun liyubudiri luagu” (1 Ko. 4:2). Ani mosu wakipurun úaraguni, lugundun ariñagati Hesusu: “Le áfaaguti darí lumoun lagumuhóun, ligíaba asalbara” (Mat. 10:22). Ma arufuda lumuti lasalbarun aban gürigia luagu buidu lan lidin lun lidan libagari?

18 Dan le wasaminarun luagu burí katei le, aba wíchugun fe luagu gayara lan úaragua wamá lun Bungiu meberesenga anhein wéirigu wabéi o maweirigun wamá, aleskuelaha wamá o maleskuelahan wamá, risi wamá o gudeme wamá, súdini wamá houn gürigia o mabahüdǘniwa wamá; ni anhein huali lubéi wachügü, o buidu wamá lidan somu wadagimanu. Añahein meha dandu rísitiña kei gudemetiña haganagua kristiánugu ha awinwandubaña lidan sígulu furumiñeti. Ariñagati meha Pábulu houn ha rísibaña “lun risi hamá lidan le buídubei, lun buidu lan hóuserun le tímatimaati, lun aranseñu hamá lun híchuguni luma lun hafanreinhani le hámabei”. Meberesenga anhein meha risi habéi o gudeme hamá, súngubei hagía gayarabei meha “habihini ibagari magumuchaditi” (1 Tim. 6:17-19). Ligiaméme giñe asuseredubei uguñe weyu. Ibiha wamuti giñe ligiaméme chansi luma ligiaméme buligasion. Mosu giñe wakipurun úaraguni ‘risi wagíame lidan le buídubei’. Ítarati buídubei lidin woun ligibugiñe Bungiu le adügübaliwa ani gúndaabadiwa lau wasubudiruni luagu wagundaaraguagüdüñoun lan lanigi (Ari. 27:11).

19. Kaba desidírü humá lun buidu lan lidin hun?

19 Háfuga siñabei hasansiruni gádantün sunsuinagubei, gama lumoun gayarati hasansiruni ligaburi hahandilihani hituróbulin. Áfaagua humá lun úaragua humá meberesenga ka lan hásügürübei, lugundun buídubei resultóu lanügün úaragua humá. Chouru huméi luagu labinirubadün lan Heowá saragu guentó luma lun súnwandan. Maweiyasun humá abulieidei le lariñagubei Hesusu houn kristiánugu anuadirúaaña: “Gúnfuli humá numa darí hounwen, ábame níchuguni ibagari magumuchaditi hun, hafayeiruáhame” (Aruf. 2:10). Anati ñein gayarabei wariñagun buidu lan lidin woun!