Lekuk xbat akuxlejal ta melel

«Lec chbat avuʼun buyuc noʼox chaxanov, xchiʼuc lec chbat avuʼun scotol cʼusi chapas.» (JOS. 1:8)

¿KʼUSI CHATAKʼ?

¿Bakʼin lek bat xkuxlejal li Salomone?

¿Kʼuxi ti lek bat xkuxlejal li Pabloe?

¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa lek chbat jkuxlejaltik ta melel?

1, 2. 1) ¿Kʼusi chalik epal krixchanoetik ta sventa ti lek chbat li jkuxlejaltike? 2) ¿Kʼusi stakʼ xapas sventa xavakʼ venta kʼuyelan chavil ti lek chbat li jkuxlejaltike?

¿KʼUSI skʼan xal ti lek chbat li jkuxlejaltike? Kʼalal jeltos buchʼu ta jakʼbetik taje, jelajtik ti kʼuyelan tstakʼbutike. Jech kʼuchaʼal liʼe, oy ep krixchanoetik chalik ti sventa lekuk xbat li jkuxlejaltike jaʼ ti xkichʼtik ojtikinel ti oy jkʼulejaltike, ti lek xijchanunaj ta universidad sventa jta lek kabteltike. Jlome chalik ti lek chbat xkuxlejalik mi lek xil sbaik xchiʼuk li yutsʼ yalalike, yamigotakike xchiʼuk xchiʼiltakik ta abtele. Li yajtuneltak Diose xuʼ van tsnopik ti lek chbat xkuxlejalik mi oy kʼusi sbainojik ta tsobobbaile o li kʼusitik lek chkʼot ta pasel yuʼunik ta cholmantale.

² Sventa xanaʼ kʼuyelan chavil ti lek chbat li jkuxlejaltike, tsʼibabo sbi jayvoʼuk li buchʼutik lek chbat xkuxlejal chavile ti lek chavilbe li xkuxlejale xchiʼuk ti atsakoj ta mukʼe. ¿Kʼusi ti xkoʼolajik-oe? ¿Mi jkʼulejik o mi lek ojtikinbilik? ¿Mi solel tsots skʼoplal chilik li yantike? Li stakʼobile te chakʼ ta ilel ti kʼusi oy ta avoʼonton ta melele, taje te chvinaj ti kʼusi chanop chapase xchiʼuk li kʼusi chakʼan chatae (Luc. 6:45).

3. 1) ¿Kʼusi la spas sventa lek bat xkuxlejal li Josuee? 2) ¿Kʼusi ta jchantik batel?

³ Li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti lekuk xbat jkuxlejaltik chil li Jeovae, yuʼun jaʼ sventa jta-o jkuxlejaltik. Li Jeovae laj yakʼbe sbain Josué ti sbeiltas batel ta Albil Balumil li j-israeletike, vaʼun laj yalbe ti akʼo skʼel «ta cʼacʼal ta acʼubal» Smantal Moisés xchiʼuk ti xchʼun lek li kʼusitik te tsʼibabile. Xi laj yalbee: «Jech lec chbat avuʼun buyuc noʼox chaxanov, xchiʼuc lec chbat avuʼun scotol cʼusi chapas» (Jos. 1:7, 8). Jech, yuʼun lek bat xkuxlejal li Josuee. Li voʼotik une, ¿kʼuxi xuʼ jnaʼtik mi koʼol chkiltik xchiʼuk ti kʼuyelan chil Jeova ti lek chbat jkuxlejaltike? Sventa jnaʼtike, jkʼeltik kʼusi kʼot ta xkuxlejal chaʼvoʼ krixchanoetik ti chalbe skʼoplal Vivliae.

 ¿MI LEK BAT XKUXLEJAL LI SALOMONE?

4. ¿Kʼu yuʼun xuʼ xkaltik ti lek bat xkuxlejal li Salomone?

⁴ Li Salomone oy onoʼox ti bu lek bat li ta xkuxlejale. ¿Kʼu yuʼun ti jech chkaltike? Yuʼun oy jayibuk jabil la xiʼta xchiʼuk la xchʼunbe smantal li Jeovae, vaʼun akʼbat ep bendision. Jech kʼuchaʼal jnaʼojtike, kʼalal laj yal Dios ti akʼo skʼan kʼusi xal yoʼonton li ajvalile la skʼan spʼijil sventa tsbeiltas li jteklume. Maʼuk noʼox akʼbat yuʼun Jeova li kʼusi la skʼane, moʼoj, yuʼun akʼbat skʼulejal xtok (kʼelo 1 Reyes 3:10-14). Li Salomone «jaʼ noʼox stuc ven jeloven sbijil ta scotol li cristianoetic ta sloqʼueb cʼacʼal xchiʼuc ta Egiptoe». Laj yichʼ ojtikinel batel «ta jujun banamil» (1 Rey. 4:30, 31). Ta sventa li skʼulejale, li oroe te van mas ta 22 tonelada ta jujun jabil chichʼ li Salomone (2 Crón. 9:13). Toj lek laj yil sbaik xchiʼuk yan ajvaliletik, pʼolmaj, bankilal jvaʼanejna xchiʼuk yan kʼusitik la spas. Ta melel, li Salomone lek bat xkuxlejal kʼalal tukʼ laj yakʼ sba ta stojolal Diose (2 Crón. 9:22-24).

5. ¿Kʼusi laj yal Salomón ta sventa li buchʼutik lek chbat xkuxlejalik ta melele?

⁵ Li kʼusi la stsʼiba Salomón ta slivroal Eclesiastese chakʼ ta ilel ti muʼyuk la snop ti jaʼ noʼox xuʼ lek chbat xkuxlejalik xchiʼuk xmuyubajik li jkʼulejetik o li buchʼutik tsots yabtelike. Xi laj yale: «Laj xa quil ti jchop noʼox cʼusi lec ta sventa li cristianoetique, jaʼ ti acʼo cuxetuc noʼox yoʼntonic, ti acʼo scʼupinic cʼusi lec ti jayib cʼacʼal cuxulique. Jaʼ noʼox yacʼojbutic Dios ti acʼo veʼcutic, acʼo cuchʼtic voʼ, ti acʼo jcʼupintic cʼu xʼelan slequil yutsil li cabteltique» (Ecl. 3:12, 13). Yuʼun laj yakʼ venta ti jaʼ noʼox xuʼ skʼupinik jech mi lek ch-ilatik xchiʼuk ti lek xil sbaik xchiʼuk Jeovae. Xi laj yal li pʼijil ajvalil taje: «Li slajeb cʼusi tscʼan ta jpastic ta sventa scotol li cʼusi laj xa caʼitic tale jaʼ liʼi: Ichʼo me ta mucʼ [«xiʼtao», NM] li Diose; chʼunbo scotol li smantaltaque. Jaʼ noʼox jech oy ta sventa acʼo spas li cristianoetique» (Ecl. 12:13).

6. ¿Kʼuxi tskoltautik li kʼusi kʼot ta xkuxlejal Salomón sventa jnaʼtik kʼusi ta jpastik yoʼ lek xbat li jkuxlejaltike?

⁶ Ta epal jabil la xiʼta Dios li Salomone. Li Vivliae chal ti «jun yoʼnton o ta stojol li Mucʼul Diose, xchiʼuc la xchʼun li mantal iʼalbat comel yuʼun Davide, jaʼ li stote» (1 Rey. 3:3). ¿Mi mu jechuk ti jaʼ lekil kuxlejal taje? Ta skoj ti beiltasat yuʼun Diose la spas jun mukʼta chʼulna sventa li melel yichʼobil ta mukʼ Jeovae xchiʼuk la stsʼiba oxib livroetik ta Vivlia. Akʼo mi mu spas kuʼuntik jech ek, li kʼusi kʼot ta xkuxlejale jaʼ tskoltautik sventa jnaʼtik kʼusi smakoj sventa lek xbat li jkuxlejaltike xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ jtatike. Ta sventa taje, li Diose laj yakʼbe snaʼ Salomón sventa stsʼiba yoʼ jnaʼtik ti muʼyuk sbalil li kʼulejale, li yojtikinele, ti chkichʼtik ojtikinele xchiʼuk ti oy tsots kabteltike, ti jutuk mu skotoluk krixchanoetik tsnopik ti jaʼ sventa lek xbat li jkuxlejaltike, yuʼun mi jaʼ ta jsaʼtike koʼol kʼuchaʼal «ta jnutstic [li] iqʼue». ¿Mi avakʼoj venta ti oy ep krixchanoetik ti muʼyuk spajeb tskʼan stakʼinike? Kʼalal jech taje, jutuk mu skotoluk ora chat yoʼontonik mi oy kʼusi spas li kʼusi oy yuʼunike xchiʼuk ta onoʼox xkʼot skʼakʼalil ti yan-o buchʼu chichʼ komel li skʼulejale (kʼelo Eclesiastés 2:8-11, 17; 5:10-12).

7, 8. ¿Kʼusi chopol la spas Salomón, xchiʼuk kʼusi kʼot ta stojolal ta skoj taje?

⁷ Kʼux ta alel, pe muʼyuk tukʼ laj yakʼ sba ta tsʼakal li Salomone. Li Vivliae xi chale: «Cʼalal mol xaʼox li Salomone, li antsetique lic socbeic yoʼnton li smalalique yuʼun acʼo bat yichʼ ta mucʼ li yantic diosetique. Yuʼun li Salomone muʼyuc laj yacʼ sba lec ta ventainel yuʼun Mucʼul Dios. Mu jaʼuc jech la spas jech chac cʼu chaʼal li Davide, jaʼ li stote. [...] Li Salomone toj chopol cʼusi la spas ta stojol li Mucʼul Diose» (1 Rey. 11:4-6).

⁸ Ta skoj ti chopol laj yaʼi sba li Jeovae xi laj yalbee: «Ta sventa ti [...] muc xavichʼ ta mucʼ li cʼusi chapanbil cuʼune xchiʼuc li mantaletic laj calbote, ta jpojbot li avabtele. Jaʼ ta xcacʼbe junuc li bochʼo liʼ chtun avuʼune»  (1 Rey. 11:11). ¡Toj chopol li kʼusi kʼot ta stojolale! Manchuk mi oy onoʼox bu lek bat ta xkuxlejal li Salomone, ta tsʼakale oy kʼusitik chopol la spas ta stojol li Jeovae. Jaʼ muʼyuk la spas li kʼusi mas tsots skʼoplale, ti tukʼ xakʼ sba ta stojolale. Ta jujuntal xuʼ xi jakʼbe jbatike: «¿Mi oy kʼusitik ta jchan yuʼun li kʼusitik kʼot ta xkuxlejal Salomón sventa lekuk xbat jkuxlejale?».

LEK BAT XKUXLEJAL TA MELEL

9. Ta sba sat krixchanoetike, ¿mi lek van bat xkuxlejal li Pabloe?

⁹ Li xkuxlejal jtakbol Pabloe toj jelel kʼuchaʼal li xkuxlejal Salomone. Li Pabloe muʼyuk xnaki ta sna jun ajvalil, mi jaʼuk choti veʼuk xchiʼuk ajvaliletik. Yuʼun li stuke laj yil svokol ta viʼnal, taki oʼontonal, ta sik xchiʼuk oy bu jecheʼ tʼanal kom (2 Cor. 11:24-27). Kʼalal kʼot ta yoʼonton ti jaʼ Mesías li Jesuse muʼyuk xa tsots skʼoplal ilat yuʼun li xchiʼiltak ta judioale. Moʼoj, yuʼun laj yichʼ pʼajel ta stojolal li xchiʼiltak ta jnitvanej judioetike. Laj yichʼ chukel, laj yakʼbeik nukul, la smajik ta teʼ xchiʼuk laj yichʼ akʼbel ton. Li Pabloe laj yakʼ venta ti jaʼ kʼelbilik xchiʼuk xchiʼiltak sventa xichʼik chopol kʼoptael xchiʼuk nutsel. Xi la stsʼibae: «Solel muʼyuc jtu chiʼilatcutic liʼ ta banamil; cʼaʼep chiʼilatcutic o» (1 Cor. 4:11-13).

10. ¿Kʼu yuʼun ti mu skʼan lek xbat xkuxlejal yileluk li Pabloe?

¹⁰ Kʼalal kerem toʼox li Pablo ti ojtikinbil toʼox kʼuchaʼal Sauloe, toj lek chbat xkuxlejal yileluk. Ta skoj ti te van likem tal ta jun utsʼ alalil ti toj tsots skʼoplale, laj yichʼ chanubtasel yuʼun Gamaliel, jun jchanubtasvanej ti lek ichʼbil ta mukʼe. Yuʼun xi la stsʼiba ta mas tsʼakal li Pabloe: «Vuʼun echʼem la jchan jech chac cʼu chaʼal la xchanic li yantic jchiʼiltac ta [chʼiele]» (Gál. 1:14). Snaʼ xkʼopoj ta hebreo, ta griego xchiʼuk jaʼ jromail vinik, taje ep kʼusitik sbalil tstabe xchiʼuk oy sderechotak ti yoʼontonikuk skʼanik li yantike. Ti lajuk skʼan ti lek chbat xkuxlejal ta sba sat krixchanoetike, xuʼ van tsots skʼoplal kʼot xchiʼuk oy van skʼulejal ti jechuke. Pe taje maʼuk la skʼan, yuʼun li kʼusi la stʼuje xkoʼolaj kʼuchaʼal likem xchuvaj ilat yuʼun li yantike, xchiʼuk jech van ilat yuʼun jlom yutsʼ yalaltak. ¿Kʼu yuʼun jech la spas?

11. ¿Kʼusitik bendisional xchiʼuk kʼusi tskʼan tsta Pablo ti solel ep sbalil chile, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹¹ Li Pabloe skʼanoj li Jeovae xchiʼuk tskʼan ti lek x-ilate, jaʼ mu sta li kʼulejale o ti lek xa x-ilat yuʼun li krixchanoetike. Kʼalal laj yaʼibe lek smelolal li kʼusi melele, solel ep sbalil laj yil li kʼusi mu skʼanik jutuk mu skotoluk li xchiʼiltake, jech kʼuchaʼal li pojelale, li xcholel mantale xchiʼuk ti spatoj yoʼonton chkuxi ta vinajele. Yuʼun snaʼoj ti oy kʼusi yichʼoj chibalkʼoptael ti skʼan chapanele, yuʼun li Satanase laj yal ti xuʼ yuʼun ti mu xa xtun ta stojolal Jeova li jun krixchanoe (Job 1:9-11; 2:3-5). Yuʼun mu ventauk ti kʼusiuk vokolal la snuptane, jpʼel ta yoʼonton tukʼ laj yakʼ sba ta stojolal li melel Diose xchiʼuk jech-o laj yichʼ  ta mukʼ. Li kʼusi snopoj tspase, ta sba sat li krixchanoetike maʼuk li kʼusi xuʼ lek-o chbat xkuxlejale.

12. ¿Kʼu yuʼun xuʼ xapat avoʼonton ta stojolal li Jeovae?

¹² ¿Mi jech jpʼel avoʼonton kʼuchaʼal li Pabloe? Mi tukʼ chkakʼ jbatike, ep ta jtatik bendision xchiʼuk lek chilutik li Jeovae, akʼo mi jech xuʼ jtatik vokoliletik. Taje jaʼ me skʼan xal ti lek chbat jkuxlejaltik ta melele (Prov. 10:22). Li avie yakal xa ta jtabetik sbalil, pe ta jelavele ta to jtabetik yan sbalil (kʼelo Marcos 10:29, 30). Jaʼ yuʼun, oy ep srasonal kuʼuntik sventa jpat lek koʼontontik ta stojolal Jeova maʼuk li ta jkʼulejaltike, «yuʼun li cʼulejalile ta xlaj scʼoplal». Jaʼ lek jpat koʼontontik ta stojol li Diose, yuʼun jaʼ chakʼbutik skotol li kʼusi chtun kuʼuntike, taje jaʼ sventa lekuk noʼox xkuxet koʼontontik. Mi jech ta jpastike jaʼ ta jchʼuntik li tojobtasel laj yal Pablo liʼe: «Jech cac [tsobik] batel li [akʼulejalik chataik] ta tsʼacale; jech ta xcʼot [avichʼik] li mero [kuxlejale]» (1 Tim. 6:17-19). Xuʼ me jpat lek koʼontontik ta melel ti mi echʼ xaʼox 100 jabil, o mi jmil jabil o mase, xuʼ me jvules ta joltik xchiʼuk xi xkaltike: «¡Ta melel, li kʼusi la jtʼuje jaʼ lek-o bat jkuxlejal!».

¿BU OY LI AKʼULEJALE?

13. ¿Kʼusi laj yal Jesús ta sventa li stsobel kʼulejale?

¹³ Li Jesuse xi laj yal mantale: «Mu me xatsob acʼulejalic liʼ ta banamil, yuʼun chlaj ta cʼuxel ta chil, xchiʼuc chcuxin, xchiʼuc xuʼ chbat ta elecʼ. Jaʼ lec tsobo acʼulejalic te ta vinajel ti bu mu xlaj ta chil, xchiʼuc ti bu mu xcuxin, ti mu xbat ta eleqʼue. Yuʼun ti bu tsobol acʼulejalique, jaʼ te chbat avoʼntonic» (Mat. 6:19-21).

14. ¿Kʼu yuʼun mu lekuk ti jaʼ ta jtsob jkʼulejaltik liʼ ta balumile?

¹⁴ Li «acʼulejalic liʼ ta banamil» xie, maʼuk noʼox me skʼan xal li takʼin ta melele. Jech xtok, xuʼ jaʼ xbat ta koʼontontik saʼel li kʼusitik laj yalbe skʼoplal li Salomone xchiʼuk ti jaʼ sventa lek xbat jkuxlejaltik chilik li krixchanoetike, jech kʼuchaʼal ti mi lek ojtikinbilutik, mi tsots jkʼoplal chilutik li yantike o ti tsots kabteltike. Li Jesuse jechtik laj yal kʼuchaʼal laj yal li pʼijil ajvalil ta slivroal Eclesiastese: li kʼulejalil liʼ ta balumile ta noʼox xlaj skʼoplal. Jech van kʼuchaʼal avakʼoj xa ventae, li kʼusitik oy ta balumile ta xlaj xchiʼuk xuʼ xchʼay skʼoplal ta anil. Li jchanubtasvanej Frederick D. Bruner xi la stsʼibae: «Xtal xbat ti buchʼutik yichʼojik lek ojtikinele. Li buchʼu kʼanbil avie, ta jelavele muʼyuk xa. Li buchʼu oy stakʼin avie, xuʼ muʼyuk xa stakʼin li ta yan jabile. [...] Li Jesuse skʼanoj li krixchanoetike, jaʼ yuʼun chalbe ti mu jaʼuk skʼanik ti xichʼik ojtikinele, yuʼun snaʼoj ti muʼyuk sbalil taje xchiʼuk sventa mu chopol xaʼi sbaik ta tsʼakal li yajtsʼaklomtake». Xchiʼuk laj yal xtok ti skotol kʼakʼale oy krixchanoetik ti oy toʼox kʼusitik lek yuʼunike, pe ta tsʼakale chil svokolik. Akʼo mi jutuk mu skotoluk li krixchanoetik taje snaʼojik ti jaʼ jeche, pe ¿jayib van oy ta yoʼontonik tsjel li xkuxlejalike? ¿Kʼusi chapas li voʼote?

15. ¿Kʼusi ti skʼan xbat ta koʼontontik saʼele?

¹⁵ Jlom jnitvanejetik ta relijione chchanubtasvanik ti muʼyuk lek ti jaʼ ta jsaʼtik ti  lek chbat jkuxlejaltike xchiʼuk ti mu la xkakʼ kiptik ta saʼele. Pe li Jesuse muʼyuk laj yal ti chopole. Yuʼun li kʼusi laj yalbe li yajtsʼaklomtake jaʼ ti xakʼ yipik ta stsobel «[skʼulejalik] te ta vinajel» ti mu xlaj skʼoplale. Li kʼusi mas oy ta koʼontontike, jaʼ ti lekuk xbat jkuxlejaltik ta sba sat li Jeovae. Ta melel, li kʼusi laj yal Jesuse chakʼ jnoptik ti xuʼ jtʼujtik li kʼusi ta jkʼan ta jta ta jkuxlejaltike. Li kʼusi melele, yuʼun jaʼ ta jpastik li kʼusi oy ta koʼontontike ti jaʼ li kʼusi mas tsots skʼoplal chkiltike.

16. ¿Kʼusi tojobtasel xuʼ jchʼuntik?

¹⁶ Mi jaʼ oy ta koʼontontik ti lek chilutik li Jeovae, xuʼ jpat koʼontontik ti chakʼbutik li kʼusi chtun kuʼuntike. Xuʼ van chakʼ ti xkil jvokoltik ta viʼnal o taki tiʼil, jech kʼuchaʼal kʼot ta stojolal li jtakbol Pabloe (1 Cor. 4:11). Akʼo mi jech, xuʼ me jpʼel koʼonton jchʼuntik li tojobtasel laj yal Jesuse: «Mu me xloʼilaj avoʼntonic chaʼe. Mu me jechuc xavalic: “¿Cʼusi ta jveʼtic? ¿Cʼusi ta xcuchʼtic? ¿Bu ta jta jcʼuʼtic?”, mu me xachiic. Li bochʼotic mu xotquinic Diose jaʼ jech ta xloʼilaj yoʼntonic ta saʼilanel. Pero li Jtotic te oy ta vinajele snaʼoj ti chtun avuʼunic scotol jech chac leʼe. Jaʼ yuʼun tscʼan baʼyuc chavacʼ abaic ta ventainel yuʼun li Diose, xchiʼuc ti chapasic cʼusi tscʼane, jech chayacʼboxuc scotol li cʼusitic ta xtun avuʼunique» (Mat. 6:31-33).

LEKUK XBAT AKUXLEJAL TA SBA SAT LI DIOSE

17, 18. 1) ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa lek xbat li jkuxlejaltike? 2) ¿Kʼusi mu persauk skʼan jpastik sventa lek xbat li jkuxlejaltike?

¹⁷ Liʼe jaʼ li kʼusi mas tsots skʼoplale: sventa lek xbat li jkuxlejaltike maʼuk noʼox skʼan xal ti oyuk kʼusi kuʼuntik liʼ ta balumile. Jech xtok, sventa lekuk xbat li jkuxlejaltike maʼuk noʼox skʼan xal ti oy ep matanaletik jtaojtik li ta tsobobbaile, yuʼun bakʼintik li matanaletik jtaojtik taje jaʼ koliyal ti ta jchʼunbetik smantal li Diose xchiʼuk ti tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolale, taje jaʼ li kʼusi mas tsots skʼoplale. Xi chalbutik li ta Skʼope: «Jaʼ yuʼun li bochʼo oy ta sventaic li abtel leʼe, tscʼan ti jun [«tukʼ», NM] yoʼnton acʼo spas li yabtelique» (1 Cor. 4:2). Skʼan tukʼ-o xkakʼ jbatik, yuʼun xi chalbutik li Jesuse: «Li bochʼo chcuch yuʼun cʼalal to ta slajebe, jaʼ ta xcol» (Mat. 10:22). ¿Mi mu jaʼuk sprevail ti lek chbat jkuxlejaltik mi lijkolutike?

¹⁸ Kʼalal ta jnopbetik skʼoplal taje, chkakʼtik venta ti tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolal li Diose, maʼuk skʼan xal ti lek ojtikinbilutik, lek chanunajemutik, mi oy jkʼulejaltik, ti tsots jkʼoplaltik ta stojolal li yantike; mi jaʼuk skʼan xal xtok ti lek pʼijutike o ti jnaʼtik lek kʼusitik spasele. Kʼuk noʼox yelan li jkuxlejaltike, jkotoltik xuʼ tukʼ xkakʼ jbatik ta stojolal li Diose. Li ta baʼyel sigloe oy yajtuneltak Dios ti jkʼulejike xchiʼuk ti povreike. Li buchʼutik jkʼulejike albatik yuʼun Pablo ti akʼo spasik li kʼusi leke, ti oyuk skʼulejalik ta sventa ti lek kʼusitik tspasike, ti ta sjunul yoʼontonik xakʼik li kʼusitik oy yuʼunike. Skotol «jech ta xcʼot yichʼic li mero [kuxlejale]» mu ventauk kʼuyepal oy yuʼunik (1 Tim. 6:17-19). Taje jech me li avi eke. Li voʼotike xuʼ me jech jpastik ek xchiʼuk oy ta jbatik spasel. Skʼan me tukʼ xkakʼ jbatik xchiʼuk oyuk jkʼulejaltik ti lek kʼusitik ta jpastike. Mi jech ta jpastike lek me chbat jkuxlejaltik ta sba sat li Jpasvanej kuʼuntike xchiʼuk chijmuyubaj kʼalal jnaʼojtik ti ta jmuyubtabetik yoʼontone (Prov. 27:11).

19. ¿Kʼusi jpʼel ta avoʼonton chapas sventa lekuk xbat li akuxlejale?

¹⁹ Li voʼote xuʼ van mu kʼusi spas avuʼun sventa li kʼusi chkʼot ta atojolale, pe xuʼ xanaʼ kʼusi stakʼ xapas. Akʼo persa ti tukʼ chavakʼ aba ta kʼusiuk noʼox chanuptane, yuʼun oy sbalil ta melel. Pato avoʼonton ta stojolal Jeova ti chakʼbot bendisionetik avi xchiʼuk ta sbatel osile. Mu me xchʼay ta ajol li kʼusi laj yalbe Jesús li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele: «Junuc [«tukʼuk», NM] me avoʼntonic ta jtojol acʼo me te chachamic o, jech chacacʼboxuc acoronaic sventa cuxlejal sbatel osil» (Apoc. 2:10). ¡Taje jaʼ skʼan xal ti lek chbat li jkuxlejaltike!

[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]

[Lokʼol ta pajina 4]

[Lokʼol ta pajina 6]

Ta sba sat li krixchanoetike lek chbat xkuxlejal yilel li Sauloe

[Lokʼol ta pajina 7]

Lek bat xkuxlejal ta melel li Pabloe