Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Jehová Diosar jakʼachasiskakim

Jehová Diosar jakʼachasiskakim

“Diosar jakʼachasipjjam, jupasti jumanakarojj jakʼachasirakiniwa.” (SANT. 4:8)

1, 2. 1) ¿Kun amuyañassa Supayajj muni? 2) ¿Kunas Diosar jakʼachasiñ yanaptʼistaspa?

 JEHOVÁ DIOSAJJA, jupar jakʼachassna ukwa muni ukat ukham chuymanwa jaqer lurawayistu. Ukampisa, janis Jupar jakʼachasiñajj wakiskaspa ukham amuyañaswa Supayajj muni. Cheqas Edén jardinan Evar kʼarintkäna ukhatpachaw uka kʼari arunakapar iyawsayañ munistu (Gén. 3:4-6). Uka tiempot jichhakamajja, Diosar jakʼachasiñajj janis wakiskaspa ukhamwa waljanejj amuyapjje.

2 Ukampis jiwasajj janiw uka kʼarisitapar iyawsktänti, kunattejj “yatiraktanwa kunja jachʼa sallqäkitejj Supayajj ukjja” (2 Cor. 2:11). Kuna jan wali amtanakatï Jehová Diosat jitheqtaykistaspa ukanak lurañaswa Supayajj muni. Ukampis kunjamtï pasïr yatichäwin yateqaniwayktanjja, trabajo toqetsa, kʼuchirtʼäwi toqetsa ukat familia toqetsa suma amtaruw pursna. Ukat kunanakampis Supayajj sallqjañ munistu ukwa aka yatichäwin pusi toqet yatjjatañäni: jichhak uñstki uka aparatonakata, kʼumar sarnaqañata, qollqe toqeta ukat jachʼa jachʼa tukuñata. Uka toqenakat sum amuytʼasiñäni ukhajja, Jehová Diosaruw ‘jakʼachasiñäni’ (Sant. 4:8).

JICHHAK UÑSTKI UKA APARATONAKA

3. ¿Kunjamatsa aparatonak walitakisa jan ukajj jan walitakisa apnaqasispa? Uk mä uñachtʼäwimpi qhanañchtʼam.

3 Jichhürunakanjja, taqe cheqanwa kunayman aparatonaka ukat computadoranakas utji. Ukanak suma amuyumpi apnaqañäni ukhajja, wali askïspawa. Ukampis jan amuytʼasis apnaqañäni ukhajj alajjpachankir Awkisatwa jitheqtayistaspa. Amuytʼañäni, aka revistajj computadorampiw lurasiwayi. Computadorajja, yatjjatañatakisa ukat mayninakampi parltʼasiñatakisa askïspawa, ukat anattʼañatakis askirakïspawa. Ukampis computadorak apnaqasksna ukhajja, walja horanakwa aptʼassna. Aparatonak aljirinakajja, uka yänakanïñajj wali wakiskirïkaspa ukham amuyayañ munistu. Mä waynajja, jichhak uñstki uka computadora alañ munasajja, jamasatwa maymuru apsuyasisin aljatayna. ¡Ukham jan amuytʼasiristï!

4. Computadorampi jan walja tiempo aptʼasjjañatakejja, ¿kunsa mä jilatajj luräna?

4 Ukampisa, aparatonakampi tiempo aptʼasisin Jehová Diosampi jan sum apasjjsna ukaw jukʼampi jan walïkiti. Niya 30 marani Juan * jilatajj akham siwa: “‘Jan tiempjja ina chʼusaru tukuyapjjamti’ sasin Bibliajj ewjjtʼki uk sum yatta. Ukampis computadora naktayasajj janiw ukat jitheqtirjamäkayätti” sasa. Jupajj sinti arumkamapuniw Internetankaskirïna. Ukat saskakiwa: “Wali qaritäskirïta ukhajj jukʼampikiw Internet toqejj mayninakamp parlaskirïta jan ukajj videonak uñchʼukiskirïta, ukat awisajj jan wali videonakänwa”. Jupajj janiw ukanak lurañ munjjänti, ukatwa kuna horasarutï ikintjjañapäkäna uka horasar jiwtʼañapataki computadorap programtʼäna (Efesios 5:15, 16 liytʼasiñapawa).

Awk taykanaka, wawanakamarojj aparatonak apnaqañ toqet amuyasipjjañapataki yanaptʼapjjam

5, 6. 1) ¿Kunsa awk taykanakajj lurapjjañapa? 2) Jan walinakampi tiempo jan aptʼasipjjañapatakejja, ¿kunjamsa awk taykanakajj yanaptʼapjjaspa?

5 Awk taykanaka, kuntï wawanakamajj lurapki uk janis taqpun uñjapkchïtajja, kunsa computadoran lurasipki uk sumwa uñjapjjañama. Ukamp tiempo pasasipkpan sasin janipuni wawanakamarojj ukhamak jaytapjjamti. Ukham lurasajja, Internetan nuwasiñar wiytir anatañanakaru, layqasiñanakaru, wachoq jucha lurañanakaru ukat jan wali amigonakampi parlapjjañapatakiw jaytapjjasma. Uktï lurapjjätajja, ukanak lurañajj janis kuna jan walïkaspa ukhamwa amuyapjjani. Awk taykjamajja, jumanakaw kunanakatï Jehová Diosat jitheqtaykaspa ukanakat jarkʼaqapjjañama. Animalanakas qallunakapar jan walinakat jarkʼaqewa, jumanakajj jukʼampiw wawanakamarojj jan walinakat jarkʼaqapjjañama (Oseas 13:8 uñjjattʼarakismawa).

6 Yateqaskay sarnaqapki uka jilat kullakanakampi chikachasipjjañapatakiw wawanakamar yanaptʼapjjañama. Amtapjjapunim, wawanakamajj jumanakampïñwa munapjje. Ukat jumanakampirakiw anattʼasiñsa, lartʼasiñsa, trabajañsa ukat Jehová Diosaru jakʼachasiñsa munapjje. *

KʼUMAR SARNAQAÑA

7. ¿Kunatsa taqenejj kʼumaräñ muntanjja?

7 “¿Kunjamasktasa?” sasin yaqhanakarojj jisktʼapuntanwa. Ukampis Supayajj Adanampir Evampir juchar purtʼayasin Jehová Diosat jitheqtaykäna ukhatpachaw jaqenakajj usunttanjja. Usunttan ukhajj Supayajj wal kusisi, kunattejj janiw Jehová Diosarojj sum servksnati. Ukat jiwjjsna ukhajja, janiw Jupar yupaychjjsnati (Sal. 115:17). Ukatwa kʼumar jikjjatasiñatakejj kuntï lurirjamäktan uk lurtanjja, ukat jilat kullakanakasan walik jikjjatasipjjañapatakis yanaptʼañ munaraktanjja. *

8, 9. 1) ¿Kunampis qollasï sasin jan añch llakisiñatakejj kunas yanaptʼiristam? 2) ¿Kusisit chuymanïñajj kunatakis yanaptʼistu?

8 Ukampisa janiw kʼumar jakasiñ toqet sinti llakisiñasäkiti. Yaqhepajja Diosan Reinopat yatiyañat sipansa, kunanakampis qollasispa jan ukajj kunanak manqʼañas wakisispa ukanakakwa jupanakkam parlasipjje, ukhamatsa yanaptʼasipkaspa ukham amuyapjje. Ukampisa Tantachasiñ Utana jan ukajj jachʼa tantachäwinakansa uk lurañajj janiw walïkiti. ¿Kunatsa?

9 Diosar yupaychañataki ukat kusisita jikjjatasiñatakiw tantachastanjja, kusisiñasti qollan ajayun luräwinakap taypin jakhutarakiwa (Gál. 5:22). Ukampis maynejj yanap mayistpan janisa, qollayasiñ toqeta jan ukajj qollanak toqet parlañasa janiw walïkiti, kunattejj janiw uka amtamp tantachasktanti, ukat jilat kullakanakas janirakiw kusisit jikjjatasipkaspati (Rom. 14:17). Kunanakampis qollasispa ukjja, sapa mayniw amtjjañapa. Ukhamarusa taqe kasta usunakatakejj janiw khitis qollanïkiti. Yatjjattʼat doctoranakas usuntapjjewa ukat chuymankipstasas jiwapjjarakiwa. Uka toqet llakisisajj janirakiw jukʼamp maranak jakäwisar yaptʼasksnati (Luc. 12:25). Maysa toqetjja, “kusisit chuymajj jaqen jakañap[wa] sumaptayi” (Pro. 17:22).

10. 1) ¿Kunjam jaqëñas Jehová Diosatakejj askejja? 2) ¿Kunapachas cheqpachapuni kʼumara jakasjjañäni?

10 Ukat uñnaqtʼasat llakisiñajj walikïskiwa. Ukampis walja maranëjjasin wayn tawaqjam uñnaqanïñ munañajj janiw walïkiti. Bibliajj akham siwa: “Janqʼo ñikʼutanëjjañajja mä suma coronjamawa, cheqa thakin sarnaqatata jikjjatatajja” sasa (Pro. 16:31). Kunjam uñnaqtʼanïtansa ukat sipansa kunjam chuyman jaqëtansa ukaw Jehová Diosatakejj wali wakiskirejja, jiwasajj ukhamarakwa amuyañasa (1 Pedro 3:3, 4 liytʼasiñapawa). Ukhamasti, ¿suma uñnaqtʼanïñ laykuki qollayasiñasa jan ukajj chʼama operacionanak lurayasiñajj walikïskaspati? Qhawqha maranïskañänisa jan ukajj kunjam uñnaqtʼanïskañänisa, cheqpach suma uñnaqtʼanïñajj Jehová Diosan kusisiñapatwa juti (Neh. 8:10). Machaq jutïr pachanakwa kʼumara ukat wayn tawaqor kutjjañäni (Job 33:25; Isa. 33:24). Ukäñkamasti, kuntï lurañasäki uk yatiñampiw ajlliñasa ukat Diosan arsutanakapar confiyasaw sarnaqañasa, ukaw kusisita sarñaqañatakisa ukat kʼumar sarnaqañ toqet jan sinti llakisiñatakis yanaptʼistani (1 Tim. 4:8).

QOLLQE

11. ¿Kunjamsa qollqejj Jehová Diosat jitheqtayistaspa?

11 Qollqenïñajj janiw jan walïkiti, ukat trabajasin qollqe jikjjatañas walikïskarakiwa (Ecl. 7:12; Luc. 19:12, 13). Ukampisa “qollqeru munaña[w]” Jehová Diosat jitheqtayistaspa (1 Tim. 6:9, 10). Akapach yänakat llakisiñajja, mä arunjja, kunatï jakañatak munaski ukanakat sinti llakisiñajj Jehová Diosatwa jitheqtayistaspa. Ukat “qamir kankañan engañonakapa[sa]” ukhamarakiw jitheqtayistaspa. Ukat ukanakas wiñay kusisiña ukat sum jakasiñ apankaspa ukhamwa amuysna (Mat. 13:22, MT). “Diosampiru qollqempirojj janiw khitis sirvkaspati” sasaw Jesusajj qhan ewjjtʼäna (Mat. 6:24).

12. ¿Kunjamanakatsa yaqhepajj qollqe mäki jikjjatañ munapjje, ukat kunjamatsa ukar jan purtʼasksna?

12 Qollqe toqet jan sum amuytʼasiñajj jan walinakaruw puriyistaspa (Pro. 28:20). Yaqhepajj mäki qollq jikjjatañ munasaw lotería fichanak alasipjje. Yaqhep jilat kullakanakajj kunayman negocionak lurañaruw uskusiwayapjje ukat tamankir jilat kullakanakarus ukham lurapjjañapatakiw amtayapjje. Ukat yaqhepasti negocio lurañatakiw tamankir jilat kullakanakat qollqe maytʼasipjje, jilampwa kuttʼayjjäma sasina. Janipun jankʼaki qollq jikjjatañ munasin sallqjayasimti. Kunattejj janiw khitis qollq jankʼak jikjjatkaspati.

13. Qollqe toqetjja, ¿Jehová Diosan amuyupampi ukat akapachankir jaqenakan amuyunakapampejj kunansa jan pachpäki?

13 Jiwasatï Diosan Reinop nayrar uchañäni ukhajja, kunanakatï jakasiñataki wakiski uk jikjjatañatak chʼamachasitasjja Jehová Diosajj bendicistaniwa (Mat. 6:33; Efe. 4:28). Tantachäwinakan qollqet llakisisksna jan ukajj wal trabajatasat qarit ikisksna uk Jehová Diosajj janiw munkiti. Akapachankir jaqenakajja, jutïrin suma ukat kusisita jakasiñatakisa, jichhürunakanwa qollqe jikjjatañasa sasaw amuyapjje. Ukat ukham lurapjjañapatakiw wawanakapar amtayapjje. Ukampis ukham amuyañajj janiw walïkiti sasaw Jesusajj yatichäna (Lucas 12:15-21 liytʼasiñapawa). Janipun Giezi chachjamäñäniti, kuntï munkäna uk jikjjatasajj Jehová Diosamp sum apasiskakiristwa sasaw jupajj amuyäna (2 Rey. 5:20-27).

14, 15. ¿Kunatsa qollqer jan confiyañasäki? Mä uñachtʼäwimp qhanañchtʼam.

14 Yaqhep pakalinakajja, jachʼa ukat jathi chawlla katusajj janiw antutañ munapkiti, ukatwa uman jiwapjje. ¿Mä cristianojj ukhamar purtʼasirakispati? Alex sat mä irpiri chuymani jilatajj akham siwa: “Nayajj janiw kunsa ukhamak tukjkti. Champojj jilpach warstani ukhajja, pachparuw jiltʼki uk kutintayta” sasa. Ukampis jukʼa tiemponwa qollqe jikjjatä ukat precursorjamaw irnaqä sasaw jupajj mä negocio luratayna. Ukat kunjamsa negocio jukʼampi sartayaspa uk yatjjatañarukiw uchasjjäna. Ukat imat qollqepsa ukaruw apantäna ukat jukʼamp qollqe jikjjatañatakejj maytʼasjjan kunawa. Ukampis qʼal aptʼasiwayi. Jupajj akham siwa: “Uka qollqe kunjamats kutsuyasiñ munapuniyätwa”. Ukatak chʼamachasiskakï ukhajj wasitatwa qollqenëjja sasaw jupajj amuyäna.

15 Alex jilatajj walja phajjsinakaw uka toqet lupʼïna. Ukat Jehová Diosar yupaychañas janiw jupatakejj nayrankjjänti ukat janirakiw sums ikjjänti. Ukampis negociopajj janipuniw sartkänti. Ukhamatwa qollq qʼal aptʼasïna ukat utap kunwa aljantawayi. “Familiajarojj jan walinpun uñjayawayta” sarakiwa. “Khititï Supayan apnaqat akapacharu confiyki ukajj chuyma pʼakintatapuniw jikjjatasi” ukwa jupajj yateqawayi (Pro. 11:28). Cheqansa imat qollqesaruki jan ukajj kunjamtï qollqe jikjjatañ yattan ukaruk confiyañäni ukhajja, akapacha apnaqer Supayarus confiyksna ukhamäspawa (2 Cor. 4:4; 1 Tim. 6:17). Ukhat aksarojja, “Diosan arunakap layko[jj]” kunanakatï jakañatak wakiski ukanakampikiw Alex jilatajj jakasiwayjje. Jichhajja, jupasa familiapasa kusisitaw jikjjatasipjje ukat Diosampis sumwa apasipjje (Marcos 10:29, 30 liytʼasiñapawa).

JACHʼA JACHʼA TUKUÑA

16. ¿Kunatsa kusisitäñasäspa, ukat jiwasatak sinti lupʼisksna ukhajj kunas pasaspa?

16 Jehová Diosan Qhanañchiripäsajj wali kusisitaw jikjjatastanjja (Jer. 9:24). Jiwas pachpa munasiñajja, suma amtar puriñataki ukat Diosan kamachinakaparjam sarnaqañatakiw yanaptʼistu. Ukampis Jehová Diosat sipansa jiwasas jukʼamp sum yatksna ukham amuyasin jachʼa jachʼa tukuñajja Jupatwa jitheqtayistaspa (Sal. 138:6; Rom. 12:3).

Taman mä luräwi katoqañataki llakisiñat sipansa, yatiyir sarasaw kusisita jikjjatasisma

17, 18. 1) Bibliajj parlki ukanakatjja, ¿khitinakas altʼat chuymanïpjjäna jan ukajj jachʼa jachʼa tukupjjäna? 2) Jachʼa jachʼa tukuñajj Jehová Diosatwa jitheqtayistaspa, ¿ukhamar jan purtʼasiñatakejj kunsa mä jilatajj luräna?

17 Bibliajja, altʼat chuymani jaqenakata ukat jachʼa jachʼa tukuri jaqenakatwa parli. David reyejj altʼat chuymampiw Jehová Diosan yanapap thaqhäna ukatwa Jupajj bendicïna (Sal. 131:1-3). Ukampisa, jachʼa jachʼa tukuri Nabucodonosor ukat Belsasar reyinakarojj juchañchänwa (Dan. 4:30-37; 5:22-31). Jichhürunakanjja, ukhamarakiw altʼat chuymanïtanti janicha ukajj yantʼat uñjasi. Amuytʼañäni, Raúl jilatajj 32 maranïnwa, ukat irpir chuymaninakan yanapiripänwa. Jupasti “ukjpachaw irpir chuymanjam uttʼayapjjetani” sasaw yaqha tamar sarjjatayna. Ukampis mä maraw pasjjäna ukat janiw amtapajj phoqhaskänti. ¿Irpir chuymaninakajj janiw respetompi uñjapkituti sasinti Raúl jilatajj colerat qheparpachäna? ¿Jachʼa jachʼa tukusin Jehová Diosata ukat markapat jitheqtasin janit tantachäwinakar sarjjpachäna? ¿Jumajj kunsa lurasmäna?

18 Raúl jilatajj akham siwa: “‘Kuna suytʼäwinakatejj jan phoqhaskjje ukasti chuyma usuyasiñakiwa’ sasin Proverbios 13:12 qellqatan siski uka toqetwa Bibliat apstʼat walja qellqatanak liytʼta. Ukat jukʼamp paciencianïña ukat altʼat chuymanïña wakisitapwa amuyasta. Jehová Diosan munañaparjam sarnaqañajaw wakisïna”. Raúl jilatajj janiw jupat sinti llakisjjänti, jan ukasti tamansa ukat yatiyir sarkasin jilat kullakanakar yanaptʼañatakiw chʼamachasjjäna. Ukat mä qhawqha tiemporojj Bibliat yateqerinakapas waljanëjjänwa ukat nayraruw sartasipkäna. Jupajj akham sarakiwa: “Mä mara chikataw pasjjäna ukhaw irpir chuymanjam uttʼayapjjetu, uk janiw suyjjayätti. Kunattejj yatiyir sarasaw wali kusisit jikjjatasjjayäta ukat janiw irpir chuymanïñatsa llakisjjayätti” sasa (Salmo 37:3, 4 liytʼasiñapawa).

JANIPUN JEHOVÁ DIOSAT JITHEQTAMTI

19, 20. 1) Kunanakattï aka yatichäwinakan yateqawayktan ukanakajj askïkchisa, ¿kunjamsa ukanakampejj Jehová Diosat jan jitheqtksna? 2) ¿Jehová Diosat jan jitheqtañatakejj khitinakatsa yateqassna?

19 Kunanakattï aka yatichäwina ukat pasïr yatichäwins yatjjataniwayktan ukanakajj jakäwisan askiwa. Jehová Diosan Qhanañchiripäsajj wali kusisitätanwa. Familianïsina ukat kʼumara sarnaqasajj kusisitaw jikjjatassna. Trabajosa qollqesa kunanakatï jakasiñatak wakiski ukanak jikjjatañatakejj wali askïtap sumwa amuytanjja. Ukat kʼuchirtʼäwinakasa chuym qhanartʼayistu ukat aparatonakan askïtaps yatiraktanwa. Ukampisa, ukanakaruki chuym churasksna ukat tiempo aptʼasksna ukhajja, Jehová Diosatwa jitheqtayistaspa.

¡Janipun kunas jumarojj Jehová Diosat jitheqtaykpati!

20 Jumasa familiamasa Jehová Diosat jetheqtjjapjjasma ukwa Supayajj muni. Uk jan pasañapatakejj jumaw chʼamachasiñama (Pro. 22:3). Ukatakisti, Jehová Diosar jakʼachasim, janipuni Jupat jitheqtamti. Bibliajj Diosat jan jitheqtir jaqenakatwa parli. Enoc ukat Noé chachanakajj “Diosan munañaparjamapuniw sarnaqa[pjjä]na” (Gén. 5:22; 6:9). Moisesasti, “jan uñjkañ Diosarojj uñjkaspas” ukhamwa sarnaqäna (Heb. 11:27). Kuntï Jehová Diosajj munkäna ukpunwa Jesusajj luräna, ukatwa Jupajj bendicïna (Juan 8:29). Jupanakat yateqasipjjam. Ukat Biblian aka ewjjtʼaparjam sarnaqapjjam: “Kusisitäpjjapunim. Jan inaktʼas orapjjam. Taqe kunatsa Diosar yuspagarapjjam” (1 Tes. 5:16-18). ¡Janipun kunas jumarojj Jehová Diosat jitheqtaykpati!

^ Yaqha sutinakampi uchatawa.

^ “Cómo criar hijos responsables” siski uka yatichäwinakwa ¡Despertad! octubre 2011 revistat uñjjattʼäta.

^ “Cinco claves para mejorar la salud” siski uka yatichäwinakwa ¡Despertad! marzo 2011 revistat uñjjattʼäta.