1, 2. (a) Ko e heigoa e “tau lagatau” ha Satani? (e) Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke fakatata atu ke he Atua?

KUA tufuga e Iehova ko e Atua e tau tagata mo e manako ke fakatata ki a ia. Ka e, manako a Satani ke manatu a tautolu tuga a ia​—ke nakai manako a tautolu ki a Iehova. Ko e pikopiko a ia ne fakatupu e Satani tali mai he fakahehē a Eva he kaina ko Etena. (Kene. 3:4-6) Hifo mai he fakamauaga tala tuai, tokologa e tagata ne fatiaki e hehē ia.

² Fiafia ai, kua nakai manako a tautolu ke mokulu ke he matahele ha Satani. “Nakai pouli a tautolu ke he hana tau lagatau.” (2 Kori. 2:11) Ne lali a Satani ke fakamamao a tautolu mai ia Iehova he omoomoi a tautolu ke taute e tau fifiliaga hepe. Ka e tuga he fakakite he vala tala fakamua, maeke ia tautolu ke taute e tau fifiliaga hako hagaao ke he gahua tupe, fakafiafiaaga, mo e tau tuaga magafaoa. To fakakite he vala tala nei e puhala ke tumau e tau matini foou, malolō tino, tupe, mo e fakaikaluga ke he tokaaga ha lautolu ka lagomatai a tautolu ke ‘fakatata atu ke he Atua.’​—Iako. 4:8.

3. Fakakite e puhala ka mitaki po ke kelea e fakaaogaaga he tau matini foou.

³ Ke he lalolagi katoa, ko e tau matini foou ne holo ki mua kua kaputia oti ke he tau matakavi mogonei. He fakaaoga fakamitaki, ko e tau koloa pihia kua aoga lahi ai. He fakaaoga fakahehē ai, ka fakatauhele e vahāloto ha tautolu mo e ha tautolu a Matua he lagi. Manamanatu ke he tau komopiuta. Ko e mekasini kua totou e koe ne tohia mo e lomi ha ko e lagomataiaga he tau komopiuta. Maeke e komopiuta ke lauia mitaki e kumikumiaga mo e matutakiaga ti falu magaaho ko e punaaga he fakafiafiaaga atihake. Ka e maeke foki ia tautolu ke molea lahi e manako ke he tau matini komopiuta. Ko e tau tagata sela koloa ne fakaohooho fakavaia e tau tagata kua lata ke moua e lautolu e tau koloa foou lahi mahaki. Taha e tagata taane fuata ne manako lahi mahaki ke he taha vahega komopiuta ne sela fufū e taha he tau fuaifi haana ke fakatau aki. Ko e foakiaga onoono kū mooli!

4. Fehagai fēfē e taha Kerisiano mo e molea lahi e fakaaoga haana he komopiuta?

 ⁴ Kua hagahaga kelea lahi mahaki ke tiaki e fakafetuiaga tata haau mo Iehova ha ko e fakaaoga hehē po ke molea e fakaaoga he tau matini foou. “Iloa e au na talahau he Tohi Tapu kua lata ia tautolu ke ‘fakaaoga fakamitaki e tau magaaho’ ma e tau mena fakaagaaga,” he ui e Jon, ko e Kerisiano he atu tau 20 haana. * “Ka e ka hoko ke he tau komopiuta, ko au ko e fī mua ue atu haaku.” Fa mahani a Jon ke nofo he Initanete ke hoko ke he tulotopō. “Ko e lahi e lolelole haaku, kua uka lahi au ke tiaki e tutala po ke kitekite ke he tau vitiō kūkū​— falu mogo ne nakai ko e tau vitiō atihake,” he ui e ia. Ke lagomatai a Jon ke vevehe kehe mai he aga kelea nei, ne fakatoka e ia e komopiuta haana ke mate ne ia a ia ka hoko e mogo ke fano a ia ke mohe.​—Totou Efeso 5:15, 16.

5, 6. (a) Ko e heigoa e tau matagahua he tau matua ke he tau fanau ha lautolu? (e) Maeke fēfē he tau matua ke iloa tonu kua moua he tau fanau ha lautolu e feoakiaga mitaki?

⁵ Tau matua, kua nakai maeke ia mutolu ke tautaofi e tau tama ha mutolu he tau magaaho oti, ka e lata ia mutolu ke matakite e fakaaoga ha lautolu he komopiuta. Ua tokanoa a lautolu ke he mahani feuaki he Initanete, tau pelē vale, taulatua, mo e feoakiaga kelea ke fakalavelave aki a lautolu mo e ua fakatauhele a koe. Ka toka e koe a lautolu, to fakahiku e lautolu, ‘Ha ko e mena ai popole a Tete mo Mami, liga mitaki fakalata.’ Ha ko e tau matua, ko e gahua ha mutolu ke puipui e tau tama ha mutolu​—putoia e tau fuata mui​—he ha mena ne fakamamao a lautolu mai ia Iehova. Puipui foki he tau manu ha lautolu a tau punua mai he hagahaga kelea. Manamanatu la ke he mena ka taute he matua pea fifine ka fai ne fakamatakutaku e tau punua haana!​—Fakatatai Hosea 13:8.

⁶ Lagomatai e tau fanau ha mutolu ke fakatokatoka e feoakiaga atihake mo e falu Kerisiano ikiiki mo e momotua ne mahani mitaki. Ti manatu, ko e tau tama ha mutolu kua manako ki a mutolu ke fai magaaho mo lautolu! Ti foaki taha magaaho ke fakalataha auloa ke fekī, fefeua, gahua, mo e ‘fakatata atu ke he Atua.’ *

7. Ko e ha ne manako oti a tautolu ke malolō e tau tino?

⁷ “Malolō nakai a koe?” Ko e talahauaga aga mau nei ne fakahehē e kelea mooli. Ha kua fakaatā he tau matua fakamua ha tautolu a Satani ke fakamamao a laua mai ia Iehova, kua lauia oti a tautolu he gagao. Ko e finagalo ha Satani ke gagao, ha ko e mena ka gagao a tautolu, kua uka lahi ia tautolu ke fekafekau ki a Iehova. Ti ka mamate a tautolu, kua nakai maeke a tautolu ke fekafekau ki a ia. (Sala. 115:17) Ti ko e aga pauaki, kua loto a tautolu ke taute e mena kua maeke ia tautolu ke malolō tumau. * Ti kua lata ia tautolu ke manamanatu ke he malolō tino mo e tau momoui he tau matakainaga ha tautolu.

8, 9. (a) Maeke fēfē a tautolu ke kalo kehe he nakai tō molea ke he malolō tino? (e) Ko e heigoa e tau aoga he feaki e fiafia?

 ⁸ Ka e aoga ke kalo kehe he tō molea lahi. Falu ne fakaholo fakamakutu ki mua e falu fakatokaaga puhala kai, tau fakamauluaga, po ke tau koloa​—ti molea e makutu ke he tala mitaki he Kautu he Atua. Liga talitonu mooli a lautolu kua lagomatai e lautolu e falu. Pihia foki, kua nakai latatonu ke fakaholo ki mua e malolō tino po ke tau koloa fakafulufuluola mo e taute ai ato kamata po ke ka hili e tau feleveiaaga he Fale he Kautu po ke he tau toloaga po ke he tau fonoaga. Pihia he ha?

⁹ Kua feleveia auloa a tautolu ke fakatutala e tau mena fakaagaaga mo e ke fakatupu ki mua e fiafia ha tautolu, ko e fua he agaaga tapu he Atua. (Kala. 5:22) He tau mogo pihia, ko e foaki e tau fakatonuaga po ke tau koloa, he ole po ke nakai ole​—ka tataki kehe mai he tau amaamanakiaga fakaagaaga ha tautolu mo e fofō e fiafia he falu. (Roma 14:17) Ko e puhala ne onoono ki ai e tagata ke he tau tupetupe malolō tino haana ko e fifiliaga ni haana. Lafi ki ai, nakai fai tuluiaga e ha tagata ke he tau tatalu oti. Pihia foki mo e tau ekekafo ne mitaki lahi mahaki ne fuakau mo e gagao, ti fakahiku mamate a lautolu. Ti ko e tupetupe lahi mahaki ke he malolō tino ha tautolu kua nakai fakaloa e tau momoui ha tautolu. (Luka 12:25) Ke he taha faahi, “ko e loto fiafia kua eke mo vai lakau aoga haia.”​—Fakatai 17:22.

10. (a) Ko e heigoa e tau mahani fulufuluola ki a Iehova? (e) Maeke fēfē ia tautolu ke olioli e malolō tino kua mitaki?

¹⁰ Pihia foki, kua latatonu ke manamanatu ke he tau foliga ha tautolu. Ka e nakai lata ke lali fakalahi a tautolu ke utakehe oti e tau fakamailoga he fuakau. Ko e tau fakamailoga ia ko e fakakiteaga he motua, lilifu, mo e fulufuluola he tagata i loto. Ma e fakatai, pehē e Tohi Tapu: “Ko e foufou fulufuluola e ulu hina, kaeke ke moua ai ke he puhala he tututonu.” (Fakatai 16:31) Pihia e puhala ne onoono a Iehova ki a tautolu, ti lata ia tautolu ke lali ke onoono ki a tautolu tuga ne taute e ia. (Totou 1 Peteru 3:3, 4.) Kua pulotu kia mogoia ke taute e tau iihi hagahaga kelea po ke tuluiaga fakaekekafo ke fakaholo ki mua e fulufuluola he tagata? “Ko e fiafia kia Iehova” ko e punaaga he fulufuluola mooli ne fakakikila mai a loto, pete e tau tau he moui po ke malolō tino. (Nehe. 8:10) He lalolagi foou ni ka moua e tautolu e malolō katoatoa he tino mo e fulufuluola he fuata. (Iopu 33:25; Isaia 33:24) Ato hoko e magaaho ia, he fakakite e pulotu mo e tua kua aoga ke lagomatai a tautolu ke fakatata atu tumau ki a Iehova ka e fakaaoga fakamitaki e tau tuaga ha tautolu mogonei.​—1 Timo. 4:8.

11. Maeke fēfē e tupe ke tuga e matahele?

¹¹ Nakai kelea e tupe, po ke nakai hepe ke fai vala ke he pisinisi kua fakamooli. (Fakama. 7:12; Luka 19:12, 13) Ka e, feaki e “loto lahi ke he tau tupe” ka fakamamao mooli a tautolu mai ia Iehova. (1 Timo. 6:9, 10) “Ko e fakaatukehe ke he tau mena he lalolagi nai,” ko e kapaletū lahi ke moua e tau mena he moui ka fakaapitia a tautolu fakaagaaga. Ti pihia mo e “fakavai he koloa,” ko e taofiaga hehē ko e tau monuina ka tamai e fiafia mo e haohao mitaki tukulagi. (Mata. 13:22) Ne fakamaaliali ai e Iesu kua “nakai maeke ia taha” ke fekafekau fakamitaki ke he Atua mo e tau koloa.​—Mata. 6:24.

12. Ko e vahega matahele fakatupe fe kua aga mau he vahā nei, ti kalo kehe fēfē a tautolu mai i ai?

¹² Ko e onoonoaga hepe he tupe ka takitaki ke he tau gahua hepe. (Fakatai 28:20) Ko e tau maveheaga ke moua e tupe mafiti mo e mukamuka ne fakataki e falu ke fakatau e tau tiketi loto po ke tutuli e tau puhala moua loga he tau tupe, ti toho foki e falu tagata he fakapotopotoaga. Ne fakagoagoa e falu ha ko e tau foakiaga nakai mooli ia he lahi mahaki e tupe ke liu totogi. Ua fakaatā e lotokai ke fakatupu a koe ke kaihā. Fakaaoga e manamanatuaga mitaki. Kua nakai fa mooli e tau foakiaga mafiti pihia.

13. Kehe fēfē e onoonoaga ha Iehova ke he tupe mai he lalolagi?

¹³ Ka tuku fakamua e tautolu e ‘kautu mo e hana tututonu,’ kua fakamonuina e Iehova e  tau laliaga lagotatai ha tautolu ke moua e tau levekiaga tino. (Mata. 6:33; Efeso 4:28) Kua nakai manako a ia ki a tautolu ke momohe he tau feleveiaaga ha ko e molea e gahua po ke nonofo he Fale he Kautu mo e tupetupe ke he tau tupe. Ka e tokologa he lalolagi ne viko takai ia tautolu kua talitonu ko e eketaha ke gahua ke moua e tau tupe ka taute a lautolu ke haohao mitaki e vahā anoiha mo e moui tokotoko mitaki he mogo fakamui. Fa fakaohooho e lautolu e tau tama ha lautolu ke he foliaga velevelekoloa pihia. Ne fakakite e Iesu kua nakai hako e manamanatuaga ia. (Totou Luka 12:15-21.) Liga fakamanatu he mena nei ki a tautolu a Kehasi ne manatu kua maeke a ia ke tō molea e lotokai haana ka e fakatumau agaia e tuaga mitaki haana mo Iehova.​—2 Patu. 5:20-27.

14, 15. Ko e ha ne nakai lata a tautolu ke kumi ke he fakatokaaga fakatupe ma e haohao mitaki? Fakakite e fakataiaga.

¹⁴ Ne hokotaki ai ko e falu aeto ne tomo he mogo ne nakai fakatoka e lautolu e tau ika he tau gutu ha lautolu ha kua mamafa lahi ke uta. To tupu nakai e mena ia ke he Kerisiano? “Na fa mahani fakalatalata lahi au,” he fakamaama he motua ko Alex. “Ka lahi mahaki e vai uku ulu ne liligi mai e au ki fafo, ne liuaki e au falu vala ke he lupo.” Ka kua putoia a Alex he tau pisinisi ne sela mo e fakatau, he manatu to nakai leva ti fakaoti e gahua haana mo e taute e gahua paionia. Ne hufia lahi mahaki a ia he fakaako ke he tau fakatātāaga mo e tau hokotaki pisinisi. He fakaaoga e tau tupe haana ne fakaputu mo e tau tupe kaiole, ne fakatau e ia e tau koloa ne manatu e tau tagata fakafua koloa to sela mafiti ke moua e tau tupe loga. Ka kua tomo mafiti ai. “Ne eketaha au ke liuaki mai e tupe haaku,” he talahau e Alex. “Ne logona hifo e au ka fakatali au ke he mena ia, to liu e pisinisi ke kautū foki.”

¹⁵ Totou mahina ai, ne nakai fai mena foki a Alex ne manamanatu ki ai. Ne uka lahi a ia ke hagaaki ke he tau mena fakaagaaga, ti mohe alafia a ia. Ka e nakai tupu e pisinisi. Kua galo oti e Alex e tau tupe haana ti sela e ia e fale haana. “Ne fakatupu e au e mamahi lahi ke he magafaoa haaku,” he ui e ia. Ka e fakaako e ia e fakatonuaga aoga lahi. “Iloa e au mogonei ko e ha tagata ne falanaki ke he fakatokaaga ha Satani to fakaita lahi mahaki.” (Fakatai 11:28) Mooli, ko e fakavē e amaamanakiaga ha tautolu ke he tau tupe, tau fakaputuaga tupe, po ke pulotu he moua e tau tupe ke he fakatokaaga nei kua fakavē ha tautolu a amaamanakiaga ke he “atua he lalolagi nai,” ko Satani. (2 Kori. 4:4; 1 Timo. 6:17) Tali mai he mogoia ne fakamukamuka e Alex e moui haana ‘ha ko e vagahau mitaki.’ To tala atu e ia ki a koe, he taute pihia kua maeke a ia mo e magafaoa haana ke fiafia lahi mo e fakatata lahi atu a lautolu ki a Iehova.​—Totou Mareko 10:29, 30.

16. Kehe fēfē e fakaikaluga mitaki mai he fakaikaluga kelea?

¹⁶ Ko e fakaikaluga ke he tau mena hako ka mitaki. Ma e fakatai, kua lata ia tautolu ke logona tumau e matalahi ko e Tau Fakamoli a Iehova. (Iere. 9:24) He fakalilifu mitaki fakatagata kua lagomatai a tautolu ke taute e tau fifiliaga mitaki mo e ke kalo mai he fakatote hifo e tau mahani mitaki ha tautolu. Ka ko e tuku fakatokoluga e tau onoonoaga ni po ke tau tuaga aoga ha tautolu ka fakamamao a tautolu mai ia Iehova.​—Sala. 138:6; Roma 12:3.

17, 18. (a) Talahau e tau fakafifitakiaga he Tohi Tapu he tau tagata fakatokolalo ti pihia mo e tau tagata fakaikaluga. (e) Kalo kehe fēfē e taha matakainaga taane he fakaatā e fakaikaluga ke fakamamao a ia mai ia Iehova?

¹⁷ Haia he Tohi Tapu e tau fakafifitakiaga he tau tagata fakaikaluga ti pihia mo e tau tagata loto fakatokolalo. Ne kumi fakatokolalo atu e Patuiki ko Tavita ki a Iehova ma e takitakiaga, ti fakamonuina e Iehova a ia. (Sala. 131:1-3) Ka e fakatokolalo e Iehova e tau patuiki fakatokoluga ko Nepukanesa mo Pelesara. (Tani. 4:30-37; 5:22-30) He vahā nei foki, ne tutupu e tau tuaga kua kamatamata e mahani fakatokolalo ha tautolu. Ko Ryan, ne 32 e tau he moui ko e fekafekau lagomatai, ne hiki atu ke he fakapotopotoaga foou. “Ne amanaki mafiti au ke eke mo motua,” he ui e Ryan, “ka e taha  e tau he mole ne nakai hoko e mena ia.” To ita po ke hogohogo manava nakai a Ryan, he manamanatu kua kaumahala e tau motua ke fakakite ki a ia e fakalilifu? To nakai liu kia a ia ke fano he tau feleveiaaga, he fakaatā e fakaikaluga ke fakamamao a ia mai ia Iehova mo e Haana tau tagata? Ko e heigoa haau ka taute?

¹⁸ “Ne totou e au e tau mena oti kua moua e au he tau tohi ha tautolu ke he tau amaamanakiaga ne nakai hoko mooli,” he ui e Ryan. (Fakatai 13:12) “Ne kamata au ke mailoga kua lata ia au ke fakaako ke fakauka mo e mahani fakatokolalo. Lata au ke fakaatā a Iehova ke fakamahani au.” Ne utakehe e onoonoaga ha Ryan mai ia ia ni mo e hagaaki atu ke fekafekau ke lata mo e falu​—he fakapotopotoaga mo e he fonua. Nakai leva ne loga e fakaako Tohi Tapu haana ne taute kua holo ki mua. “He kotofa au mo motua he mole e taha e tau mo e hafa, kua fakaofo ai e mena ia,” he ui e ia. “Ne oti e tupetupe haaku ki ai ha kua fiafia lahi mahaki au ke he gahua haaku he fonua.”​—Totou Salamo 37:3, 4.

19, 20. (a) Maeke fēfē ia tautolu ke iloa tonu ko e tau tutuliaga ha tautolu he tau aho takitaha to nakai fakamamao a tautolu mai ia Iehova? (e) Ko e heigoa e tau fakafifitakiaga ka muitua e tautolu ia lautolu kua nonofo fakatata ki a Iehova?

¹⁹ Ko e tau mena oti ne fakatutala e tautolu he vala tala nei mo e vala tala kua mole kua fai tuaga uho lahi he tau momoui ha tautolu. Kua matalahi a tautolu he eke mo tau fekafekau ha Iehova. Ko e magafaoa fiafia mo e tino malolō mitaki ko e tau mena fakaalofa mua ue atu ha Iehova. Maama e tautolu ko e gahua tupe mo e tupe ka lagomatai a tautolu ke leveki aki e tau manako ha tautolu. Kua iloa e tautolu ko e fakahauhauaga ka atihake a tautolu mo e ko e tau matini foou ka aoga lahi. Ka ko e tutuli e tau mena nei he magaaho hepe, ti tō molea lahi foki, po ke he ha puhala ka fakatauhele e tapuakiaga ha tautolu ka fakamamao a tautolu mai ia Iehova.

²⁰ Manako a Satani ke vevehe kehe a koe mai ia Iehova. Ka e maeke a koe ke gahua fakamalolō ke puipui a koe mo e magafaoa haau! (Fakatai 22:3) Fakatata atu ki a Iehova, mo e pipiki mau ki a ia. Loga e fakafifitakiaga ke he tau tagata he Tohi Tapu ne taute e mena nei. Ko Enoka mo Noa ‘ne o fano mo e Atua mooli.’ (Kene. 5:22; 6:9) Ko Mose ne “fakauka a ia tuga ne mena kua kitia e ia a ia nakai kitia.” (Hepe. 11:27) Ne ha ha tumau ia Iesu e lalagoaga he Atua ha kua taute tumau e ia e tau mena ne fakafiafia e haana a Matua he lagi. (Ioane 8:29) Muitua e tau fakafifitakiaga pihia. “Kia hagaaki fiafia mau a mutolu. Kia liogi nakai noa. Kia fakaaue a mutolu he tau mena oti kana.” (1 Tesa. 5:16-18) Kia nakai fakaatā ha mena ke fakamamao a koe mai ia Iehova!