Skip to content

Skip to table of contents

Ngāue ʻo ʻIkai ha Fakaʻiseʻisa

Ngāue ʻo ʻIkai ha Fakaʻiseʻisa

“ʻI hono fakangaloʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻi muí pea mafao atu ki he ngaahi meʻa ʻi muʻá.”—FIL. 3:13.

1-3. (a) Ko e hā ʻa e fakaʻiseʻisa, pea te ne uesia fēfē nai kitautolu? (e) Meia Paula, ko e hā ʻe lava ke tau ako fekauʻaki mo e tauhi ki he ʻOtuá ʻo ʻikai ha ngaahi fakaʻiseʻisa?

 NAʻE tohi ʻe ha tokotaha faʻu maau: “ʻI he kotoa ʻo e ngaahi foʻi lea fakamamahi ʻo e ʻeleló pe pení, ko e fakamamahi tahá eni: ‘Pehē ange mai!’” Ko e tokotaha faʻu māú ko J. G. Whittier, pea naʻá ne ʻuhingá ki he ngaahi meʻa ʻoku tau fakaʻiseʻisa aí, ʻa e ngaahi meʻa ʻoku tau fakaʻamu ange ʻe toe lava ke fai kae fai ia ʻi ha founga kehe. Ko e “fakaʻiseʻisá” ko e mamahi fakaeʻatamai ia, mamahi ʻo e fakakaukaú, ʻi ha meʻa kuo fai pe ʻikai fai nai, pea ʻe lava ke ʻuhinga ia “ke toe tangi.” Kuo tau fai kotoa ʻa e ngaahi meʻa ʻoku tau fakaʻamu ange ʻe lava ke tau toe foki ki ai ʻo ʻai ke kehe. Ko e hā ʻa e ngaahi fakaʻiseʻisa ʻokú ke maʻú?

2 Kuo fai ʻe he kakai ʻe niʻihi ʻa e fehālaaki mafatukituki ʻi heʻenau moʻuí, naʻa mo hono fai ha ngaahi angahala mamafa. Ko e niʻihi kuo teʻeki te nau fai ha meʻa ʻoku fuʻu kovi, ka ʻoku nau fifili pe ko ʻenau ngaahi fili ki he moʻuí ko e lelei taha moʻoní ia. Kuo malava ʻa e kakai ʻe niʻihi ke ikuʻi ʻa e kuohilí pea hokohoko atu ʻi heʻenau moʻuí. Ko e niʻihi ʻoku hokohoko atu hono lōmekina ʻe he pehē “kapau pē ā” fekauʻaki mo honau kuohilí. (Saame 51:3) Ko feʻia koe? ʻOkú ke fakaʻamu pehē ange mai ʻe lava ke ke tauhi ki he ʻOtuá taʻekau ai ha ngaahi fakaʻiseʻisa—ʻo kamata pē ā mei he ʻahó ni ʻo faai atu? ʻOku ʻi ai ha faʻifaʻitakiʻanga moʻoni ʻi he moʻuí ʻa ia ʻe lava ke tau ako ai ke fai ʻa e meʻa ko iá? ʻAupito—ko e ʻapositolo ko Paulá.

3 Lolotonga ʻene moʻuí, naʻe fai fakatouʻosi ai ʻe Paula ʻa e ngaahi fehālaaki mafatukituki mo e ngaahi fili fakapotopoto. Naʻá ne mātuʻaki ongoʻi lahi fekauʻaki mo ʻene ngaahi fakaʻiseʻisa ʻo hono kuohilí, ka naʻá ne toe ako ke lavameʻa ʻi heʻene moʻuí ʻi he ngāue faitōnunga ki he ʻOtuá. Tau sio angé ki he meʻa ʻe lava ke tau ako mei heʻene faʻifaʻitakiʻangá fekauʻaki mo e tauhi ʻo ʻikai ha ngaahi fakaʻiseʻisá.

FAKAʻISEʻISA ʻA PAULA HE KUOHILÍ

4. Ko e hā ʻa e fakaʻiseʻisa naʻe maʻu ʻe he ʻapositolo ko Paulá ʻi he kuohilí?

4 ʻI he tuʻunga ko ha kiʻi tangata Fālesí, naʻe fai ai ʻe Paula ʻa e ngaahi meʻa naʻá ne fakaʻiseʻisa ai ki mui. Ko e fakatātaá, naʻá ne taki ha feingangāue ʻo e fakatanga fakamamahi ki he kau ākonga ʻa Kalaisí. ʻOku pehē ʻe he lēkooti ʻa e Tohi Tapú ʻi he hili pē ʻa e mate fakamāʻata ʻa Sitīvení, “naʻe kamata ʻa Saula [naʻe ui ki mui ko Paulá] ke ne ngaohikoviʻi anga-fakamanu ʻa e fakatahaʻangá. Naʻá ne ʻohofi ʻa e fale ki he fale, ʻo ne fau mai ki tuʻa ʻa e kakai tangata mo e kakai fefine fakatouʻosi, peá ne ʻave kinautolu ki he pilīsoné.” (Ngā. 8:3) Naʻe pehē ʻe he mataotao ko Albert Barnes ko e foʻi lea faka-Kalisi naʻe liliu ko e “ngaohikoviʻi anga-fakamanu” “ko ha fakalea mālohi ia ʻoku ʻuhinga ki he faivelenga mo e ʻita naʻe faiʻaki ʻe [Saula] ʻene fakatangá.” Ko ia ai, naʻe pehē ʻe Barnes, “naʻe ʻita lahi ʻa Saula ki he siasí hangē ha manu fekaí.” ʻI he tuʻunga ko ha Siu loto-moʻoni, naʻe tui ai ʻa Saula ko hono fatongia foaki ia mei he ʻOtuá ke toʻo ʻosi atu ʻa e lotu faka-Kalisitiané. Ko ia naʻá ne tuli ki he kau Kalisitiané ʻi he anga-fakamanu fakamamahi, “ʻi heʻene kei mānavaʻaki ʻa e fakamanamana mo e fakapō . . . fakatouʻosi ʻa e kakai tangata mo e kakai fefine,” ʻo feinga ke fakaʻauha kinautolu.—Ngā. 9:1, 2; 22:4. *

5. Fakamatalaʻi angé ʻa e anga ʻo e liliu ʻa Saula mei hono fakatangaʻi ʻa e kau muimui ʻo Sīsuú ki hono malangaʻi ʻa Kalaisí.

5 Ko e taumuʻa ia ʻa Saulá ke ʻalu ki Tāmasikusi, faulele ʻa e kau ākonga ʻa Sīsuú mei honau ngaahi ʻapí pea fau kinautolu ki Selusalema ke fehangahangai mo e tuputāmaki ʻa e Sanetalimí. Kae kehe, naʻá ne taʻemalava koeʻuhí naʻá ne fehangahangai ai mo e ʻUlu ʻo e fakatahaʻanga Kalisitiané. (ʻEf. 5:23) Lolotonga ʻa e fononga ʻa Saula ki Tāmasikusí, naʻe fakafetaulakiʻi ia ʻe Sīsū, pea naʻe fakakuihi ai ʻa Saula ʻe ha maama fakaemana. Naʻe fekauʻi atu ai pē ʻe Sīsū ʻa Saula ki Tāmasikusi ke fakatatali ai ki ha toe fetuʻutaki ange. ʻOku tau ʻilo ʻa e toenga ʻo e meʻa naʻe hokó.—Ngā. 9:3-22.

6, 7. Ko e hā ʻokú ne fakahaaʻi naʻe ʻiloʻi lelei ʻe Paula hono kuohili fakamamahí?

6 Naʻe liliu ʻa e ngaahi tuʻunga fakamōlale ʻo Paulá ʻi he taimi pē naʻá ne hoko ai ko ha Kalisitiané. ʻI he ʻikai ke ne kei hoko ko ha fili fakalilifu ʻo e lotu faka-Kalisitiané, naʻá ne hoko ko ha poupou mālohi ʻo ia. Neongo ia, naʻá ne tohi fekauʻaki mo ia tonu: “Ko hono moʻoní, naʻa mou fanongo fekauʻaki mo hoku ʻulungaanga ki muʻa ʻi he lotu faka-Siú, ʻa ʻeku hanganaki fakatangaʻi anga-kakaha ʻa e fakatahaʻanga ʻa e ʻOtuá mo ʻeku feinga ke fakaʻauha iá.” (Kal. 1:13) Ki mui ai, naʻá ne toe lave ki heʻene fakaʻiseʻisa he kuohilí ʻi heʻene tohi ki he kau Kolinitoó, kau Filipaí, pea kia Tīmoté. (Lau ʻa e 1 Kolinitō 15:9; Fil. 3:6; 1 Tīm. 1:13) Naʻe ʻikai ke pōlepole ʻa Paula ʻi hono hiki ʻa e ngaahi meʻa pehē fekauʻaki mo iá, pea naʻe ʻikai ke ne feinga ke ngāue ʻo hangē ia naʻe ʻikai teitei hoko ha meʻa peheé. Naʻá ne ʻiloʻi lelei kuó ne fai ha ngaahi fehālaaki mamafa.—Ngā. 26:9-11.

7 Naʻe lave ʻa e mataotao Tohi Tapu ko Frederic W. Farrar ki he tafaʻaki kuo fakahoko ʻe Saula “ʻi he ngāue fakalilifu ʻo e fakatangá.” Naʻe tānaki mai ʻe Farrar ko ʻetau toki fua tautau pē ʻa e ʻuhinga fakalilifu ʻo e vahaʻa taimi fakamamahi ko eni ʻi he moʻui ʻa Paulá “te tau ongoʻi ai ʻa e mamafa ʻo e ongoʻi halaia kuo pau naʻe nofo ʻiate iá, mo e ngaahi luma naʻá ne ʻamanekina mei hono ngaahi fili anga-fakamamahí.” ʻI he ngaahi taimi ʻe niʻihi, naʻe fakalea nai kia Paula ha fanga tokoua ʻi he ngaahi fakatahaʻanga kehekehe naʻá ne ʻaʻahi ki aí, ʻa e fanga tokoua naʻe fetaulaki mo ia ʻi he fuofua taimí, ʻo pehē, ‘Ko ia ko Paula koe—ko koe naʻá ke fakatangaʻi kimautolú!’—Ngā. 9:21.

8. Naʻe fēfē ongoʻi ʻa Paula fekauʻaki mo e meesi mo e ʻofa naʻe fakahāhā ange ʻe Sihova mo Sīsuú, pea ko e hā ʻa e lēsoni ʻoku akoʻi mai ai kia kitautolú?

8 Kae kehe naʻe ʻilo ʻe Paula, ko e ʻofa maʻataʻatā pē ʻa e ʻOtuá naʻá ne malava ai ke hokohoko atu ʻene ngāue fakafaifekaú. ʻOkú ne lave ki he ʻulungaanga faimeesi ʻa e ʻOtuá ʻo tuʻo 90 nai ʻi heʻene tohi ʻe 14—ʻo tuʻo lahi ange ia ʻi ha toe tokotaha tohi Tohi Tapu. (Lau ʻa e 1 Kolinitō 15:10.) Naʻe houngaʻia lahi ʻa Paula ʻi he founga faimeesi naʻe fai ange kiate iá, pea naʻá ne loto ai ke fakapapauʻi ko e ʻofa maʻataʻatā ʻa e ʻOtuá kuo ʻikai ke fakaaʻu kulanoa ange. Ko ia naʻá ne “fakaongosia ʻo lahi ange” ʻi he kotoa ʻo e kau ʻapositolo kehé. Ko e faʻifaʻitakiʻanga ʻa Paulá ʻoku fakahaaʻi mahino ai kapau te tau vete ʻetau ngaahi angahalá pea liliu hotau ʻalungá, ʻe loto-lelei ʻa Sihova ke tāmateʻi naʻa mo e ngaahi angahala mamafá makatuʻunga ʻi he feilaulau huhuʻi ʻa Sīsuú. He lēsoni lelei ē maʻa ha taha ʻokú ne ʻilo ʻoku faingataʻa ke tui ko e ngaahi ʻaonga ʻo e feilaulau ʻa Kalaisí ʻe lava ke ʻuhinga ia kia kinautolu fakafoʻituitui! (Lau ʻa e 1 Tīmote 1:15, 16.) Neongo naʻe hoko ʻa Paula ko e tokotaha fakatangaʻi mālohi ʻo Kalaisi, naʻe malava ke ne tohi: ‘Ko e ʻAlo ʻo e ʻOtuá, naʻá ne ʻofeina au peá ne tuku atu ia koeʻuhi ko aú.’ (Kal. 2:20; Ngā. 9:5) ʻIo, naʻe ako ʻe Paula ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻa e anga ʻo e ngāue ʻo ʻikai toe tānaki mai ha ngaahi toe fakaʻiseʻisa. Ko ha meʻa ia kuó ke ako?

Naʻe ako ʻe Paula ʻa e founga ke ngāue ai ʻo ʻikai ha ngaahi fakaʻiseʻisa

ʻOKU ʻI AI HAʻO NGAAHI FAKAʻISEʻISA?

9, 10. (a) Ko e hā ʻoku maʻu ai ʻe he kakai ʻe niʻihi ʻa Sihova ʻa e ngaahi fakaʻiseʻisá? (e) Ko e hā ʻoku hala ai ʻa e toutou hohaʻa fekauʻaki mo e kuohilí?

9 Kuó ke fai ha ngaahi meʻa ʻokú ke fakaʻiseʻisa ai he taimí ni? Kuo faifai ange peá ke fakamoleki noa ho iví mo ho taimi mahuʻingá ʻi he ngaahi ngāue halá? Naʻá ke fai ha tōʻonga ʻi ha faʻahinga founga naʻe iku kovi ai ki he niʻihi kehé? Pe kuó ke maʻu nai ha ngaahi ongoʻi fakaʻiseʻisa ki ha ngaahi ʻuhinga kehe. Ko e fehuʻí leva, Ko e hā ʻe lava ke ke fai fekauʻaki mo iá?

10 ʻOku hohaʻa ʻa e kakai tokolahi! Ke hohaʻa hokohoko ʻe ʻuhinga ia ko e fakahohaʻasi kita, fakalotomamahiʻi kita, fakatangaʻi kita. ʻOkú ne fakatupunga ha loto-moʻua lahi. ʻE solova ʻe he hohaʻá ha faʻahinga palopalema? Halaʻatā! Sioloto atu ʻi haʻo feinga nai ke ngaue ki muʻa ʻaki ʻa e sēlue ʻi ha laui houa ʻi he sea sēlue, ʻo fakamoleki ai ʻa e kotoa ho iví kae ʻikai haʻo ngaue ki ha feituʻu! ʻI he ʻikai hohaʻá, ko ha ngāue papau mei hoʻo tafaʻakí ʻe ʻomai nai ai ha ngaahi ola lelei. ʻE lava ke ke kole fakamolemole ki he tokotaha kuó ke faihala ki aí, ʻo fakafoki nai ai ha ngaahi vahaʻangatae lelei. ʻE lava ke ke kalofi ha faʻahinga meʻa pē ʻe taki atu ki ha ngāue hala, ʻo taʻofi ai ha ngaahi palopalema ʻi he kahaʻú. Pehē foki, ʻe pau pē ke ke kītaki atu ʻi he niʻihi ʻo e ngaahi tuʻunga ʻo e moʻuí. Ka ko e hohaʻá ʻoku ʻikai ko ha toe meʻa ia ka ko ha founga pē ia ʻo e mamateá ʻe lava ke ne ʻai ha taha ke ʻoua toe lava ʻo tauhi kakato ki he ʻOtuá. Pea ʻoku ʻikai ha pale ia maʻá e hohaʻá!

11. (a) Te tau maʻu fēfē ʻa e meesi mo e ʻofa maʻataʻatā ʻa Sihová? (e) Ko e hā ʻa e founga fakaʻotua ki hono maʻu ʻa e nonga ʻo e ʻatamaí fekauʻaki mo ʻetau ngaahi faihala ʻi he kuohilí?

11 ʻOku maʻu ʻe he niʻihi ʻa e hehema ke tuku ʻa e ngaahi fehālaaki he kuohilí ke ne lōmekina kinautolu ʻo aʻu ki ha tuʻunga ʻoku nau ongoʻi ʻoku ʻikai ke nau taau ʻi he vakai mai ʻa e ʻOtuá. Te nau ongoʻi nai kuo nau taumamaʻo ke aʻusia ʻa e meesi ʻa e ʻOtuá, koeʻuhí kuo nau fuʻu hē mamaʻo ʻaupito pe ʻoku faʻa toutou hoko. Ka ko e foʻi moʻoní, tatau ai pē pe ko e hā nai kuo nau fai ʻi he kuohilí, ʻe lava ke nau fakatomala, tafoki, pea kole fakamolemole. (Ngā. 3:19) Ko e meesi mo e ʻofa maʻataʻatā ʻa Sihová ʻe lava ke fakaaʻu atu ia kia kinautolu, ʻo hangē tofu pē ko ʻene faʻa pehē ki he fuʻu tokolahi kehe. ʻE vakai anga-lelei mai ʻa Sihova ki ha taha anga-fakatōkilalo, faitotonu pea ki heʻene fakatomala loto-totonú. Naʻe fai ia ʻe he ʻOtuá kia Siope, ʻa ia naʻá ne pehē: “ʻO u fakatomala ʻi he funga efu mo e efuefu.” (Siope 42:6) Kuo pau ke tau muimui kotoa ki he founga fakaʻotua ki hono maʻu ʻa e nonga ʻo e ʻatamaí: “Ko ia ʻoku ʻufiʻufi ʻene ngaahi angahala, ʻe ʻikai te ne tuʻumalie: Ka ko ia ʻoku ne vete mo siʻaki, ʻe fai ha mēsi ki ai.” (Pal. 28:13; Sēm. 5:14-16) Ko ia ai, ʻe lava ke tau vetehia ki he ʻOtuá, lotu ki heʻene fakamolemolé, pea fou ʻi he ngaahi sitepu ke fakatonutonu ʻa e halá. (2 Kol. 7:10, 11) Kapau kuo tau fai ʻa e ngaahi meʻá ni, te tau lava leva ke maʻu ʻa e meesi ʻa e Tokotaha ʻoku “lōlahi ʻene fakamolemole.”—ʻAi. 55:7.

12. (a) Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Tēvita fekauʻaki mo e founga lelei taha ke feangainga ai mo ha konisēnisi halaia? (e) ʻI he ʻuhinga fē kuo ongoʻi fakaʻiseʻisa ai ʻa Sihová, pea ʻoku anga-fēfē hono tokoniʻi kitautolu ʻi hono ʻiloʻi iá? (Sio ki he puhá.)

12 ʻOku ʻi ai ʻa e mālohi ʻi he lotú; ʻoku fakahoko ai ʻa e meʻa lahi mo e ʻOtuá. Naʻe fakahāhā ʻe Tēvita ʻene ngaahi ongoʻi lolotó ʻi ha lotu ʻo e tui ʻa ia ʻoku fakatolonga fakaʻofoʻofa mai ʻi he ngaahi Sāmé. (Lau ʻa e Saame 32:1-5.) Hangē ko ia naʻe fakahā ʻe Tēvitá, ko e feinga ke lolomi ha konisēnisi halaia naʻe fakaongosia ia! Naʻá ne mātuʻaki tofanga ʻi he ngaahi ola tamaki fakaeʻatamai mo fakaesino pea mole ʻene fiefiá koeʻuhi ko ʻene taʻemalava ke vetehiá. Ko e hā naʻá ne ʻomi kia Tēvita ʻa e fakamolemole mo e nongá? Ko ha vetehia pē ki he ʻOtuá. Naʻe tali ʻe Sihova ʻa e ngaahi lotu ʻa Tēvitá pea fakaivimālohiʻi ia ke hokohoko atu ʻi heʻene moʻuí pea fakahoko ha meʻa ʻaonga. ʻOku pehē pē, kapau te ke lotu loto-moʻoni mei he lotó, ʻe lava ke ke falala-pau ʻe ʻoatu ʻe Sihova ʻene tokanga vēkeveké ki hoʻo kolé. Kapau ʻoku fakahohaʻasi koe ʻe he ngaahi hala ʻo e kuohilí, fakatonutonu ia ki he tuʻunga te ke lavá pea tui leva ki he fakafiemālie ʻa Sihova kuó ne fakamolemoleʻi koe!—Saame 86:5.

SIO ATU KI HE KAHAʻÚ

13, 14. (a) Ko e hā ʻoku totonu ko ʻetau tokanga tefito ia he taimi ní? (e) Ko e hā ʻa e ngaahi fehuʻi ʻe lava ke ne ueʻi kitautolu ke ʻanalaiso ʻaki hotau tuʻunga lolotonga ʻi he moʻuí?

13 Kuo pehē tokua ko e moʻuí ʻe lava ke mahinoʻi ia ʻi ha sio atu ki mui, ka kuo pau ke moʻui ʻaki ia ʻi ha sio atu ki muʻa. Ko ia ʻi he ʻikai hohaʻa fekauʻaki mo e kuohilí, ʻoku totonu ke tau tokanga fekauʻaki mo e lolotongá pea mo e kahaʻú. Ko e hā e meʻa ʻoku tau fai he taimi ní, pe taʻemalava ke faí, te tau fakaʻamu ai ʻi he ngaahi taʻu mei he taimí ni kuo teʻeki ke tau fai pe kuo fai ia ʻo kehe? ʻOku tau tauhi maʻu ha ʻalunga ʻo e faitōnunga ʻe taʻofi ai ha ngaahi fakaʻiseʻisa ʻe ala hoko ʻi he kahaʻú?

14 ʻI he ofi mai ʻa e mamahi lahí, ʻoku ʻikai ke tau loto ke tau tofanga ʻi he ngaahi fakakaukau loto-moʻua hangē ko ení: ‘Naʻe lava ke u fai ha meʻa lahi ange ʻi he ngāue ʻa e ʻOtuá? Ko e hā naʻe ʻikai ke u tāimuʻa ai ʻi he taimi naʻá ku maʻu ai ʻa e faingamālié? Ko e hā naʻá ne taʻofi au mei kakapa atu ke ngāue ko ha sevāniti fakafaifekaú? Naʻá ku fai ha feinga moʻoni ke ʻai ʻa e angaʻitangata foʻoú? Ko ha faʻahinga tokotaha au ʻe loto ʻa Sihova ke ʻi heʻene māmani foʻoú?’ ʻI he ʻikai hohaʻa ʻataʻatā pē fekauʻaki mo e ngaahi fehuʻi fakamātoato peheé, ʻoku tau loto ke ngāueʻaki kinautolu ke ʻanalaiso kitautolu pea fakapapauʻi ʻoku tau ʻoatu hotau lelei tahá ki he ngāue ʻa Sihová. He ka ʻikai, ʻe lava ke tau hokohoko atu ʻi ha founga moʻui ʻe iku nai ki ha ngaahi fakaʻiseʻisa lahi ange.—2 Tīm. 2:15.

ʻOUA ʻAUPITO NAʻÁ KE FAKAʻISEʻISA ʻI HOʻO NGĀUE TOPUTAPÚ

15, 16. (a) Ko e hā ʻa e ngaahi feilaulau kuo fai ʻe he tokolahi ke fakamuʻomuʻa ai ʻa e ngāue ʻa Sihová ʻi heʻenau moʻuí? (e) Ko e hā ʻoku ʻikai totonu ai ke tau fakaʻiseʻisa ʻi ha feilaulau pē kuo tau fai ʻi hono fakamuʻomuʻa ʻa e ngaahi ngāue ʻo e Puleʻangá?

15 Fēfē ʻa e faʻahinga ʻo kimoutolu kuo mou fai ha ngaahi feilaulau ke tauhi taimi-kakato kia Sihová? Mahalo naʻá ke tukuange ha ngāue lakalakaimonū pe ko ha pisinisi lavameʻa ke fakafaingofuaʻi hoʻo moʻuí pea maʻu ai ha taimi lahi ange ki he ngaahi ngāue ʻo e Puleʻangá. Pe ngalingali naʻá ke nofo taʻemali ai pē pe mali, fili ke ʻoua ʻe ʻi ai ha fānau ke ʻai koe ke faingamālie ki ha tafaʻaki ʻo e ngāue taimi-kakató ʻa ia naʻe ʻikai mei faingamālie kia koe—ʻa e ngāue Pētelí, ngāue langa fakavahaʻapuleʻangá, ngāue sēketí, pe ngāue fakamisinalé. Te ke fakaʻiseʻisa ʻi he ngaahi fili ko iá he taimí ni ʻi hoʻo fakaʻau ke motuʻa ange ʻi he ngāue ʻa Sihová? Te ke ongoʻi ko e ngaahi feilaulau kuó ke faí naʻe ʻikai fiemaʻu pe taimi hala? Mole ke mamaʻo!

16 Naʻá ke fai ʻa e ngaahi fili ko iá makatuʻunga ʻi hoʻo ʻofa loloto kia Sihová mo ha holi fakamātoato ke tokoniʻi ʻa e niʻihi kehe ko ia naʻa nau loto ke tauhi iá. ʻOku fiemaʻu ke ʻoua te ke fakakaukau naʻá ke mei sai ange kapau naʻá ke moʻui ʻi ha faʻahinga moʻui kehe. ʻE lava ke ke maʻu ʻa e fiemālie lahi ʻi hono ʻiloʻi naʻá ke fai ʻa e meʻa naʻá ke ʻilo ʻoku tonu ʻi ho tuʻungá. ʻE lava ke ke fiefia he kuó ke fai hoʻo lelei tahá ke tauhi ai kia Sihova. Heʻikai ngalo ai hoʻo moʻui feilaulauʻi-kitá. ʻI he moʻui moʻoni ka hoko maí, te ne fakapaleʻi koe ʻaki ʻa e ngaahi tāpuaki lelei lahi ange ʻi ha meʻa pē ʻoku lava ke ke fakakaukau atu ki ai he taimí ni!—Saame 145:16; 1 Tīm. 6:19.

FOUNGA KE NGĀUE AI ʻO ʻIKAI HA NGAAHI FAKAʻISEʻISA

17, 18. (a) Ko e hā ʻa e tefitoʻi moʻoni naʻá ne tokoniʻi ʻa Paula ke ngāue ʻo ʻikai ha ngaahi fakaʻiseʻisa? (e) Ko e hā hoʻo fakapapau fekauʻaki mo hoʻo ngāue he kuohilí, lolotongá, mo e kahaʻú kia Sihová?

17 Ko e hā ʻa e tefitoʻi moʻoni naʻe ako ʻe Paula naʻe tokoniʻi ai ia ke tauhi ki he ʻOtuá ʻo ʻikai ha toe ngaahi fakaʻiseʻisa? Hangē ko ia ko hono liliu ʻi he liliu ʻa J. B. Phillips, naʻe tohi ʻe Paula: “ʻOku ou tuku ʻa e kuohilí ki mui pea ʻoku falō atu hoku ongo nimá ko e hā pē meʻa ʻoku tokoto mei muʻá ʻoku ou ʻalu hangatonu atu ki he taumuʻá.” (Lau ʻa e Filipai 3:13, 14.) Naʻe ʻikai nōfoʻi ʻa Paula ʻi he ʻalunga hala kuó ne tuli ki ai ʻi he lotu faka-Siú. Ka, naʻá ne tokanga tefito ʻaki ʻa e kotoa hono iví ke ʻai ke ne taau ki he pale ʻi he kahaʻú ʻo e moʻui taʻengatá.

18 Ko e kotoa ʻo kitautolú ʻe lava ke tau ngāueʻaki ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻoku tuʻu mei mui ʻi he ngaahi lea ʻa Paulá. ʻI he ʻikai hohaʻa fekauʻaki mo hotau kuohilí, ʻo nōfoʻi ʻi he meʻa ʻe ʻikai lava ʻo toe tatalá, ʻoku totonu ke tau mafao atu ki he meʻa ʻoku tokoto mei muʻá. Heʻikai nai ngalo moʻoni ʻa e ngaahi fehālaaki he kuohilí, ka ʻoku ʻikai fiemaʻu ke tau hokohoko ʻitengia kitautolu koeʻuhi ko ia. ʻE lava ke tau fai ha feinga ke tuku ʻa e kuohilí ki mui, tauhi ki he ʻOtuá ki he lelei taha ʻo ʻetau malavá he taimí ni, pea sio atu ki muʻa ki he kahaʻu lāngilangiʻiá!

^ Ko e toutou lave ki he kakai fefiné ko e toe taumuʻa ia ʻo e fakatanga ʻa Saulá ʻoku fakahaaʻi ai naʻa nau fakahoko ʻa e konga lahi hono fakamafola ʻo e lotu faka-Kalisitiané ʻi he ʻuluaki senitulí, hangē pē ko ia ʻoku nau fai he taimi ní.—Saame 68:11.