1. Ngo ma omiyo Paulo obedo ki yomcwiny i kom Lukricitayo me Korint?

 MWAKANE onongo 55 K.M. Lakwena Paulo onongo tye i boma me Teroa ka ma yeya gigony iye, ento en onongo pe twero weko tamo pi Korint. I acakki me mwaka meno, owinyo arem i cwinye i kare ma en oniang ni omege ma kunu gudaa i kingi kekengi. Pi mar ma en onongo tye kwede macalo won, en ocwalo botgi waraga me tirogi. (1 Kor. 1:11; 4:15) En bene ooro Tito ma onongo tiyo kacel kwede ni ocit botgi, ci dok oyubo ni Tito odwog cen bote i Teroa. Paulo onongo tye ka kuro Tito ki miti madwong me winyo kit ma Jo Korint gitye kwede. Ento, cwiny Paulo otur pien Tito pe obino. Paulo onongo twero timo ngo? En ocito ki yeya i Makedonia ci cwinye obedo yom me rwatte kwede kunu. Tito otito ni omege me Korint gulubo tira ma i waraga pa Paulo dok cwinygi onongo pukke me nenne. I kare ma Paulo owinyo kwena man maber-ri, ci ‘omedo yomcwinye ameda.’​—2 Kor. 2:12, 13; 7:5-9.

2. (a) Ngo ma Paulo ocoyo bot Jo Korint madok i kom niye ki dok yomcwiny? (b) Lapeny mene ma wabinenogi?

² I ngeye macok cok, Paulo ocoyo waraga me aryone bot Jo Korint. En owaccigi ni: ‘Pe te lokke ni wan watye ki twero i kom niyewu, ento watiyo kwedwu kacel wek wubed ki yomcwiny, pien wutye wucung matek pi niyewu.’ (2 Kor. 1:24) Omyero waniang lok pa Paulo-ni nining? Lok man omyero ogud luelda ma Lukricitayo i kare-ni nining?

3. (a) Ngo ma Paulo onongo tye ka wacone i kare ma ocoyo ni: ‘Wucung matek pi niyewu’? (b) Luelda i kare-ni gilubo lanen pa Paulo nining?

³ Paulo oloko i kom but worowa aryo ma pigi tego ​—niye ki yomcwiny. Madok i kom niye, po ni en ocoyo ni: ‘Pe te lokke ni wan watye ki twero i kom niyewu, pien wutye wucung matek pi niyewu.’ I lok man, Paulo oye ni omege me Korint gucung matek pi niyegi i kom Lubanga, pe pi en nyo ngat mo mukene. Pi meno, Paulo oneno ni pe ber me doro niye pa omegine, dok onongo pe tye ki miti me timo meno. En onongo tye labongo akalakala ni gin gubedo Lukricitayo ma lugen ma gimito timo gin maber. (2 Kor. 2:3) I kare-ni, luelda gilubo lanen pa Paulo ki nyuto gen i kom niye ki cwiny ma omegigi tye kwede me tic pi Lubanga. (2 Tec. 3:4) Ma ka keto cik matek pi jo me kacokke, luelda gijenge i kom Ginacoya ki tira ma a ki bot dul pa Jehovah. I yo acel-lu, Luelda me kare-ni pe giloyo niye pa omegigi.​—Mat. 24:45-47; 1 Pet. 5:2, 3.

4. (a) Ngo ma Paulo onongo tye ka wacone i kare ma ocoyo ni: “Watiyo kwedwu kacel wek wubed ki yomcwiny”? (b) Luelda giporo cwiny pa Paulo-ni nining?

⁴ Paulo bene owaco ni: “Watiyo kwedwu kacel wek wubed ki yomcwiny.” I lok meno, en oloko i kome ki i kom luwote macok kwede. Pingo wawaco kit meno? Pien i waraga acel-lu, Paulo opoyo wi jo Korint i kom luwote aryo i kare ma ocoyo ni: ‘Yecu ma yam wan ki Silvano ki Temceo watito pire botwu.’ (2 Kor. 1:19) Medo i kom meno, ka Paulo otiyo ki lok ni “watiyo kwedwu kacel” i waragane, nongo kare ducu loko i kom luwote macok magi, calo Apolo, Akwila, Pricika, Temceo, Tito, ki mukene. (Rom. 16:3, 21; 1 Kor. 3:6-9; 2 Kor. 8:23) Pi meno, i waco ni: “Watiyo kwedwu kacel wek wubed ki yomcwiny,” Paulo omoko bot jo Korint ni en ki luwote gimito timo gin ducu ma gitwero me kelo yomcwiny bot lumemba ducu me kacokke. I kare-ni, luelda gitye ki miti acel-lu. Gimito ni gitim gin ducu ma gitwero me konyo omegigi me tic “bot Rwot [Jehovah] ki yomcwiny.”​—Jab. 100:2; Pil. 1:25.

5. Wabineno lagam me lapeny ango dok omyero watamu i kom ngo?

⁵ Macok cokki, gurup pa omege ki lumege ma gitiyo ki mit kom i but lobo mapat pat gimiyo gugamo lapeny ni, “Lok nyo tim mene pa laelda mo ma omedo yomcwinyi?” Ka watye ka neno kit ma gurup pa luye luwotwa man gugamo kwede lapeny-nyi, nen kit ma lagamgi pore kwede ki kit ma in onongo itwero gamone kwede. Medo i kom meno, watamu kong kit ma wan ducu watwero kelo yomcwiny i kacokkewa. *

6, 7. (a) Yo acel mene ma luelda giromo poro kwede Yecu, Paulo, ki lutic mukene pa Lubanga? (b) Pingo po i kom nying omegiwa medo yomcwinygi?

⁶ Pol pa omege ki lumege giwaco ni yomcwinygi medde ka luelda ginyutu miti i komgi. Yo acel ma luelda gitimo ki man aye me lubo lanen pa Daudi, Eliu, ki Yecu kikome. (Kwan 2 Camuel 9:6; Yubu 33:1; Luka 19:5.) Lutic acel acel magi pa Jehovah gunyuto miti i kom ngat mukene ki tic ki nying ngat meno. Paulo bene opo i kom nying ki dok otiyo ki nying luye luwote. En ogiko waragane acel ki moto omege ki lumege makato 25 kun tiyo ki nyinggi, ma tye iye Perici, lamego ma Paulo omoto ni: ‘wumot larema Perici.’​—Rom. 16:3-15.

⁷ Luelda mukene gitye ki peko me po i kom nying dano. Ento, ka guketo tek me timo meno, ci gin nongo rom ma gitye ka waco bot luye luwotgi ni, ‘In  piri tek bota mada.’ (Nia 33:17) Luelda gimedo yomcwiny pa omege adada ka gipo i kom nyinggi ka gitye ka cimogi me gamo lapeny i kare me kwano Wi Lubele nyo i cokke mukene.​—Por ki Jon 10:3.

8. Yo acel ango ma pire tek ma Paulo olubo lanen ma Jehovah gin ki Yecu guweko?

⁸ Paulo bene onyuto miti i kom jo mukene ki miyogi pwoc kun a ki i cwinye. Man obedo gin acel madit me medo yomcwiny pa luye luwotwa. Dong, i waraga acel meno ma otito iye mitine me tic pi kelo yomcwiny bot omegine, Paulo ocoyo ni: “Awake bene matek piwu.” (2 Kor. 7:4) Lok me pwoc meno myero obed ni oyomo cwiny omege me Korint. Paulo oloko gin acel-lu bot jo me kacokke mukene. (Rom. 1:8; Pil. 1:3-5; 1 Tec. 1:8) Ki lok ada, i nge lwongo nying Perici i waragane bot jo me kacokke me Roma, Paulo omedo ni: ‘Perici bene otiyo tic matek i Rwot.’ (Rom. 16:12) Lok me pwoc man myero obed ni oyomo cwiny lamego man ma lagen-ni ya! Paulo olubo lanen ma Jehovah gin ki Yecu guweko i pwoyo jo mukene.​—Kwan Marako 1:9-11; Jon 1:47; Yabo. 2:2, 13, 19.

9. Pingo miyo ki dong nongo pwoc medo yomcwiny i kacokke?

⁹ Luelda i kare-ni bene gineno ni pire tek me loko lok me pwoc ma tye i cwinygi bot omegigi. (Car. 3:27; 15:23) Ka laelda mo otimo meno, nongo rom ma tye ka waco ki omine ni: ‘Wanga oneno gin ma itimo-ni. An aparo piri.’ Dok luye luwotwa gimito winyo lok pa luelda ma miyogi gen. Lamego mo ma tye mwaka 50 ki wiye oloko gin mapol pa dano ye, ni: “I dog tic, anongo pwoc kicel kicel. Kwone opong ki cwiny me pyem ma pe mit. Dong ka laelda mo opwoya pi gin mo ma atimo i kacokke, gonyo koma mada, medo bota teko mada! Miyo awinyo ni Wonwa me polo mara.” Omego ma obedo lanywal ma tye kene dok tye ka pito lutino aryo owinyo kit meno bene. Laelda mo cokcok-ki omiye pwoc kun a ki i cwinye. Man ogudu cwiny ominwa-ni nining? En owaco ni: “Lok pa laelda-ni omiya twon teko mo!” Ada, ka laelda mo miyo pwoc ki cwinye ducu bot luye luwote, ci en gudo cwinygi ma man miyo yomcwinygi bedo tut. Ki tungcel, meno medo tekogi me medde ki wot i yo me kwo “ma komgi pe biloc.”​—Ic. 40:31.

10, 11. (a) Luelda gitwero lubo lanen ma Nekemia oweko nining? (b) Ngo ma bikonyo laelda mo me miyo mot me cwiny ka tye i limo me kwat?

¹⁰ Yo mene ma pire tek tutwal ma luelda ginyuto kwede miti i kom omegigi kun gimedo yomcwiny i kacokke? Ginyuto ki kwanyo kare me cito bot jo ma mito cuko cwiny. (Kwan Tic pa Lukwena 20:28.) Ka luelda gutimo meno, ci giporo lukwat me kare macon i lok me cwiny. Nen kong gin ma laneno ma lagen Nekemia otimo i kare ma oneno ni omegine mogo ma Lujudaya gudoko goro i lok me woro Lubanga. Lokke tito ni en oa malo cutcut ci ojingo cwinygi. (Nek. 4:14) I kare-ni, luelda mito ni gitim kumeno. ‘Gia malo’​—gin aye gicako lokke​—me konyo luye luwotgi me cung matek i niye. Me miyo kodi cuko cwiny ma kit meno bot ngat moni, gilimo omege ki lumege i pacigi ka twere. I kare me kwat ma kit meno, gimito ni ‘gipok botgi mot mogo me cwiny.’ (Rom. 1:11) Ngo ma bikonyo luelda me timo meno?

¹¹ Ma peya gucito i lim me kwat,  laelda moni-ni myero kong okwany kare me tam i kom ngat moni ma en obicito ka limone-ni. Peko pa ngat meno obedo ngo? Lok ango ma twero dongo en? Ginacoya mene nyo lok i kom anga ki i Baibul ma birwatte ki peko pa ngat meno? Tamo tam ma kit meno con bikonyo laelda meno me loko lok ma nyako nyige ki ngat meno, ento pe lok ma konye nok. I kare me lim me kwat, laelda moni miyo kare ki omego nyo lamego moni me loko lok ma i cwinye kun nongo en ciko ite iye. (Yak. 1:19) Lamego mo acel owaco ni: “Kweyo cwiny tutwal ka laelda mo ciko ite ki cwinye ducu.”​—Luka 8:18.

12. Ngagi ki i kacokke ma gimito cuko cwiny, dok pingo?

¹² Ngagi ma gibinongo adwogi maber ki i limo pa lukwat? Paulo ocuko cwiny Luelda luwote ni ‘Wugwok romiwu ducu.’ Ada, lumemba ducu me kacokke omyero gunong cuko cwiny, man tye iye lutit kwena ki painia ma gubedo lugen i tiyo ticgi me tito kwena pi mwaki mapol. Pingo gimito kony pa lukwat me cwiny? Pien kare mogo kodi jo ma gucung matek i yo me cwiny-nyi bene lyeto me kwo me lobo marac-ci cokcok mito nurogi woko. Me nyuto gin mumiyo kadi wa lutic matek pa Lubanga kare mukene guromo mito kony ki bot luwotgi, kong waneno gin ma otimme i kwo pa Daudi.

13. (a) Icbibenob otiyo ki peko ango ma Daudi onongo tye kwede? (b) Ngo ma omiyo Abicai obino okonyo Daudi?

¹³ I kare ma Daudi onongo pud pe ori ma kiwiro calo kabaka, gin gumake wang ki wang ki Goliac, ma ngat acel i kin kaka pa jo pa twoni oluma. (1 Cam. 17:4, 48-51; 1 Tekwaro 20:5, 8) I nge mwaki mogo, i kare ma lweny okur ki jo Piliciti, Daudi dok aye okemme wang ki wang ki twon oluma mukene. Nyinge onongo obedo Icbibenob. (2 Cam. 21:16)  I wang-ngi kono, twon oluma-ni manok kono oneko Daudi woko. Pingo? Pe ni pien Daudi onongo dong orwenyo tek cwinye ento pien en onongo dong orwenyo kerone woko. Lok ma tye tito ni: “Daudi ocako ol woko.” Teke Icbibenob neno goro pa Daudi, “oa otirre i kom Daudi wek enek woko.” Ento, ma pud peya twon oluma-ni obayo tonge i kom Daudi, “Abicai wod pa Jeruya omwomme oringo ka larre, ci ocobo Lapiliciti oneko woko.” (2 Cam. 21:15-17) Daudi oloyo cwicwi! Daudi myero obed ni obedo ki pwoc madit ni Abicai onongo oketo wange i kome dok omwomme oyotoyot olarre i kare ma kwone onongo tye ka mading! Pwony ango ma watwero nongone ki i lok man?

14. (a) Wan watwero lweny ki pekki madit calo Goliac nining? (b) Luelda gitwero konyo jo mukene me bedo ki yomcwiny ki kero nining? Mi lapor.

¹⁴ I wi lobo-ni lung, wan macalo lutic pa Jehovah watye ka medde ki ticwa me tito kwena kadi bed ariya ma Catan ki jone giketo i yowa tye. Jo mukene i kinwa gurwatte wang ki wang ki pekki marom ki oluma ca, ento pi jenge i kom Jehovah i yo ducu, waloyo en kodi pekki madit calo “Goliac” ca woko. Ento, kare mukene, lweny ki lyeto ma loboni keto labongo yweyo miyo waol, dok turo cwinywa woko. Ka watye ma wagoro kit meno, miyo doggola bedo twolo pi lyeto ma onongo myero walweny kwede walo, me ‘nekowa’ woko. I kare ma kit meno, teno kor ma mitte i karene kikome ma luelda miyo twero konyowa me dok bedo ki yomcwiny kacel ki kero, kit ma jo mapol dong guneno kwede. Painia mo ma tye mwaka 60 ki wiye otito ni: “I kare mo i ngec, onongo pe awinyo maber, dong tic me tito kwena onongo ola mada. Laelda mo oneno ni kerona tye manok ci obino bota. Waloko lok me cuko cwiny ma jenge i Baibul. Aketo tam ma en omiyo-ni i tic, ci anongo adwogi maber.” En omedo ni: “Obedo me mar mada pi laelda man me neno gorona ki dong me mina kony!” Ada, tye me yomcwiny mada me ngeyo ni watye ki luelda ma giketo wanggi i komwa ki mar, dok macalo Abicai me kare macon, gibedo atera me ‘ringo ka larowa.’

15, 16. (a) Pingo luye luwot Paulo onongo gimare mada? (b) Pingo wamaro luelda ma giparo piwa?

¹⁵ Bedo lakwat mito tic matek. I kare mukene, luelda gibedo labongo nino i dyewor me lega pi romi pa Lubanga nyo i miyo kony i yo me cwiny bot luye luwotgi. (2 Kor. 11:27, 28) Kadi bed kit meno, luelda gitiyo ticgi ducu dok ki yomcwiny, kit ma Paulo otimo kwede. En ocoyo bot Jo Korint ni: ‘Abimiyo jami ducu ma atye kwede, kadi wa tek koma ducu, pi konyo kwowu.’ (2 Kor. 12:15) Dong, pi mare pi omegine, Paulo otiyo ki tek kome ducu i jingogi. (Kwan 2 Jo Korint 2:4; Pil. 2:17; 1 Tec. 2:8) Man omiyo pe obedo me ur ni omege-ni gumaro Paulo adada!​—Tic. 20:31-38.

¹⁶ Wan macalo lutic pa Lubanga i kare-ni bene wamaro luelda ma giparo piwa dok wapwoyo Jehovah i legawa pi miyogi me bedo tye. Gimedo yomcwinywa ki nyuto miti i komwa. Lim ma gilimowa kwede calo lukwat miyo wawinyo maber. Medo i kom meno, wa tye ki pwoc ni gitye atera me ringo ka konyowa i kare ma nongo wawinyo ni lyeto ma lobo-ni keto oketowa woko. Ada, luelda ma tamgi bedo i komwa-ni gubedo lutic ma ‘watiyo kwedgi kacel wek wabed ki yomcwiny.’