Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Komana Mwalemeshaña Wuswana Wetu Wakuspiritu?

Komana Mwalemeshaña Wuswana Wetu Wakuspiritu?

Komana Mwalemeshaña Wuswana Wetu Wakuspiritu?

‘Nzambi hakuhempula aJentili, kulonda atambwili antu ambala ejina dindi.’—YIL. 15:14.

MUKWAKULA NENUDI?

Shimunenu jiika ntañishilu yabula kwikala munsona, nawa shimunenu chitwakiñewa kuniyi ntañishilu.

Twakuulewa ñahi kunshidi nikukufwa?

Chumanyi chimunafuukuluhu kutalisha hachiyuulu chaYehova ninsañu yikwawu yinakuhosha hakashinshi?

1, 2. (a) Indi “tabanaka yaDavidi” yadiña hichumanyi, nawa adi kuyituñulula ñahi? (b) Makonu, anyi akalakalaña hamu neyi ambuña aYehova?

 HAMPINJI yikwadiña kubulakana kwalema nankashi kwezaza dalombweleña muYerusalema 49 C.E., kapostolu Yakoba wahosheli nindi: “Shimona nashimuni dehi chasambililiyi Nzambi kuhempula aJentili, kulonda kutambwilamu antu ambala ejina dindi; mwomwaya mazu awatuprofwetu asonekeluwu dehi, nawu, Hakulondela hayumiyi nakafunta, nakatuñulula cheñi tabanaka yaDavidi yinashiwuki; nakajikajika munahumoki, nakayimika cheñi; kulonda antu anashali akakeñakeñi Yehova, niaJentili ejima anatumbuwu ijina dami. Dichi chanahoshiyi Yehova welukishaña yuma yejimiyi kufumisha kushankulu.”—Yil. 15:13-18.

2 “Tabanaka [hela itala dawanta] daDavidi” dashiwukili hampinji yamufumishiluwu Mwanta Zedekiya hawanta. (Amosa 9:11) Hela chochu, iyi “tabanaka” adi kuyituñulula kudi nkakulula yaDavidi, Yesu Mwanta wahaya nyaka. (Ezek. 21:27; Yil. 2: 29-36) Neyi chashimwiniyi Yakoba hakubulakana kwalema, iwu wuprofwetu waAmosa washikijeweli kuhitila mukupompesha answana aWanta kufuma hakachi kawaYudeya niaJentili. Makonu, akwaKristu awayishewa ashalahu niyihita ‘yanyikoku yacheñi’ yaYesu anakuzatila hamu hakushimwina chalala chamuBayibolu neyi ambuña aYehova.—Yow. 10:16.

ANTU JAYEHOVA AMWENI KUKALA

3, 4. Indi antu jaYehova ahandili ñahi kuspiritu muBabiloni?

3 Hampinji yayisendeluwu aYudeya muwuduñu muBabiloni, chamwekeni hatooka nawu “tabanaka yaDavidi” yashiwukili. Chineli nsakililu yakutwamba yaswejeli muBabiloni, antu jaNzambi ahandili ñahi kuspiritu hadi yaaka 70 yadiñawu muwuduñu kufuma mu 607 B.C.E. nakushika mu 537 B.C.E.? Ahandili neyi chochitwahandaña etu antu jaYehova mudinu ituña dinakuyuulewa naSatana. (1 Yow. 5:19) Wuswana wetu wakuspiritu walema nankashi wunatupulwishi.

4 Tukweti Izu daNzambi dasonekewa dekala hakachi kawuswana wetu wakuspiritu. A Yudeya adiña muwuduñu muBabiloni hiyadiña naNyikanda Yajila yejimaku, ilaña elukili Nshimbi jamwinkeluwu Mosi niNshimbi Ikumi. Elukili ‘tumina twaZiyona,’ anukileña yishimu yayivulu nawa elukili hadi ambuña aYehova adiñaku hakusambila. Eña, awa anduñu adilili chanukiluwu Ziyona nawa hiyamulalameneni Yehovaku. (Tañenu Masamu 137:1-6.) Chumichi chayikwashili kukola kuspiritu hela chakwila adiña muBabiloni mwadiña ntañishilu yakutwamba niyaaku yatama.

NTAÑISHILU YAWANZAMBI ASATU YATACHIKILI DEHI

5. Wunsahwinyi wantañishilu yawanzambi asatu wutukweti wadiña muBabiloni niEjipitu akushankulu?

5 Ntañishilu yawanzambi asatu, diyaswejeli nankashi mukudifukula muBabiloni. Chakutalilahu, anzambi asatu kwadifukwileñawu akwaBabiloni, adiña Sin (nzambi wakakweji), Shamash (nzambi wetañwa), niIshtar (nzambi wamumbanda walusemu ninjita). MuEjipitu wakushankulu, nzambi amumweneña nawu wasumbwili nzambi wamumbanda wamuvweleli mwana weyala, “wekalili anzambi asatu nawa tata yawu hekalileña mwantaku, mpinji yikwawu wazatileña mudimu wawukalamba hampinji yoyimu, nawa nzambi wamunidi iluña watwelekeleñahu kwikala nzambi wamumbanda.” (New Larousse Encyclopedia of Mythology) Mudi nzambi wumu wamuEjipitu wekala musatu mwadiña nzambi Osiris, nzambi wamumbanda Isis nimwanawu weyala Horus.

6. Munateli kulumbulula ñahi ntañishilu Yawanzambi Asatu, nawa twakiñewa ñahi kuniyi ntañishilu yakutwamba?

6 Kristendomu niyena yatañishaña nawu kwekala Anzambi Asatu. Akulumpi jansakililu ahoshaña nawu Tata, Mwana nispiritu yajila hiNzambi wumu. Iyi ntañishilu yamwekeshaña nawu Yehova hakweti ñovuku, muloña wekala hohu chibalu chamuchisatu chawanzambi asatu. Antu jaYehova akiñewa kuniyi ntañishilu yakutwamba muloña eteja awa mazu onenewa akwila nawu: “Tiyenu, enu aIsarela; Yehova Nzambi yetu hiYehova wumu hohu.” (Kuhit. 6:4) Yesu wafuntishiluhu cheñi awa mazu nawa akwaKristu alala akuhwelela awa mazu ahosheliyi Yesu.—Maku 12:29.

7. Muloñadi muntu wakuhwelela muntañishilu Yawanzambi Asatu chikubulila kupapatishewelayi nakumwekesha kudihana kudi Nzambi?

7 Ntañishilu Yawanzambi Asatu yambukaku chikupu namazu aYesu alejeliyi atumbanji twindi nindi ‘elishi atumbanji munyuza yejima, nakuyipapatisha mwijina daTata nidaMwana nidaspiritu yajila.’ (Mat. 28:19) Hakwila nawu muntu amupapatishi kulonda yekali mukwaKristu walala chikupu nawa Chinsahu chaYehova, watela kwiluka ñovu yikwetiyi Tata, Yehova, kubombelahu nichifulu niñovu yikwetiyi Mwana kaNzambi, Yesu. Muntu wunakupapatishewa watela cheñi kwiluka nindi spiritu yajila hiñovu yaNzambi yazatikaña, bayi nawu yekala chibalu Chawanzambi Asatuku. (Kutach. 1:2) Muntu watwalekañahu kukuhwelela muntañishilu Yawanzambi Asatu hanateli kupapatishewa nakumwekesha kudihana kudi Yehova Nzambuku. Twazañalalaña nankashi muloña wuswana wetu wakuspiritu watukiña kuniyi ntañishilu yamusawulaña Nzambi.

KUPANDA KWASWEJELI

8. Indi akaBabiloni amweneña ñahi anzambi akutwamba niandemoni?

8 Antu muBabiloni akuhweleleli mudi anzambi jawu, andemoni nikupanda. Bayibolu yaThe International Standard Bible Encyclopaedia yahosha nawu: “Anzambi asinsilumu kulema hadi anzambi amunsakililu yawaBabiloni adiña andemoni adiña nañovu yakukatisha antu kumujimba hela muyitoñojoka. Chibalu cheneni chansakililu achiyandishili kudawa andemoni nawa antu alombeleña nankashi kudawa anzambi akutwamba kulonda ayamunuku awa antu kudawa andemoni.”

9. (a) A Yudeya amavulu afwili ñahi mumuhetu wantañishilu yakutwamba hanyima yakufuma muwuduñu muBabiloni? (b) Twakiñewaña ñahi kuwubanji wakudikunda nawandemoni?

9 Hanyima yakufuma muwuduñu muBabiloni, aYudeya amavulu adizili nsañu yakutwamba. Chelili ntañishilu yawaGiriki yisweji, aYudeya amavulu afwili mumuhetu wawandemoni muloña akuhweleleli nawu andemoni anateli kwila yuma yatama hela yayiwahi. Wuswana wetu wakuspiritu watukiñaña kuwubanji wakudikunda nawandemoni muloña tweluka netu Nzambi wahishili yililu yakupanda yamuBabiloni. (Isa. 47:1, 12-15) Kubombelahu, twakiñewa muloña twakaanaña kupanda neyi chatulejañayi Nzambi.—Tañenu Kuhituluka 18:10-12; Chimwekeshu 21:8.

10. Chumanyi chitunateli kuhoshahu hayililu nitushidikilu twaBabiloni Muneni?

10 Bayi neyi antu amuBabiloni diwu apandileña hohuku, ilaña niantu amuhakwilañaku Babiloni Muneni, wanta wamukaayi wansakililu yakutwamba. (Chim. 18:21-24) Dikishonali yaThe Interpreter’s of the Bible yahosha nawu: “MuBabiloni [Muneni] mwekala mawanta amavulu hela yisemwa. Amulumbulula kuhitila munsañu jakupesha jinasweji mukaayi bayi neyi kwiluña hela ñinzaku.” (Vol. 1, ifu. 338) Chineli munenzali nsañu jakupanda, kupesha ninshidi jikwawu, Babiloni Muneni keña amujilumuni.—Tañenu Chimwekeshu 18:1-5.

11. Nsañwinyi yatusoñamishañawu kutalisha hakupanda?

11 Yehova wahosheli nindi: ‘Ami nazeyi hakuyimona nayuma yenu yakupanda.’ (Isa. 1:13) Muyaaka nkulakaji yamu 19 antu amavulu aswejeli kupanda nankashi. Dichi Zion’s Watch Tower yaMay 1885 yahosheli nawu: “Ntañishilu yakwila nawu afu ayaña kwituña dacheñi hela nawu amomi yatachikili dehi. Yadiña ntañishilu yansakililu yakushankulu, nawa dikwatachikilili tushidikilu twejima twakutwamba.” Ichi chibaaba chabombeleluhu nawu ntañishilu yabula kwikala muBayibolu yakwila nawu afu ahanjekaña nawantu amomi “yinaleteshi andemoni ekali nañovu yakudimba antu kuhitila mudi añelu adibalumwini nakwikala nanyijimba yawantu. Adiswekaña nyijimba yawu nawa afwilaña kuluwañesha yitoñojoka niyililu yawantu amavulu.” Mukanda watachi wahosheleña nawu What Say the Scriptures About Spiritism? wasoñamishili munjila yoyimu neyi chochatusoñamishañawu munyikanda yetu yakatataka.

KOMANA AFU AYAÑA NAKUKABAKANA KWITUÑA DACHEÑI?

12. Indi Solomoni wahosheli nindidi kutalisha hadi afu hampinji yamonenenuwu?

12 “Antu ejima eluka nsañu yalala,” anateli kwakula ilu lwihu. (2 Yow. 1) Twetejaña mazu ahosheliyi Solomoni nindi: “Kawa kakomi kanabadiki mutupa wafwa. Muloña amomi eluka dehi nawu, Twakafwa; hakwila afu hiyeluka chumaku . . . Yuma yejima yinawani chikasa cheyi kwila, ilaku nañovu jeyi, muloña mwijamu muwukuya mwosi mudimu, mwosi kufuukula, mwosi kwiluka, mwosi maana.”—Mukwa. 9:4, 5, 10.

13. Indi aYudeya aluwankeni ñahi nachisemwa ninsakililu yawaHeleni?

13 A Yudeya ateleleli kwiluka nsañu yalala kutalisha hadi afu. Chelili anyuuli amuGreece adambuli namukulumpi Alesanderi Muneni, azatili nañovu nankashi kulonda anuñañeshi aYuda nawaSiriya kuhitila mukuzatisha nsakililu yawaGriki nichisemwa chawaHeleni. Chafuminumu, aYudeya etejeli ntañishilu yakutwamba yakwila nawu wumi wamuntu hiwafwañaku nawa kwekala ituña dikwawu kwakabishilañawu afu. A Griki hidiwu atachikili ntañishilu yakwila nawu afu akabakanaña kwituña dacheñuku, muloña akaBabiloni akuhweleleli nawu kwekala “ituña dekala kwishina . . . iluña denzala nyisaalu yayuulañawu kudi anzambi niandemoni akweti ñovu nawa asweja kuzuwa.” (The Religion of Babylonia and Assyria) Eñañi, akaBabiloni akuhweleleli nawu wumi hiwafwañaku.

14. Yumanyi yelukiluwu aYoba niAbarahama hansañu yakufwa nikusañuka?

14 Hela chakwila Yoba iyala waloña hadiña naNyikandaku, welukili chalala hansañu yakufwa. Welukili cheñi nindi neyi yafwa, Yehova Nzambi wukweti kukeña, wakakeñesha nankashi kumusañula. (Yoba 14:13-15) Abarahama niyena wakuhweleli mukusañuka. (Tañenu Aheberu 11:17-19.) Chineli chakala kusañula muntu wabulaña kufwa, awa amayala amwakamini Nzambi hiyakuhweleli muwumi wabulaña kufwaku. Chakadi nikujina, spiritu yaNzambi yamukwashili Yoba niAbarahama kwiluka chekalawu afu nikukuhwelela mukusañuka. Ichi chalala nichena hiwuswana wetu.

CHALEMA NANKASHI ‘KUKUULEWA NEFUTU DAMULOÑA’

15, 16. Twakuulewa ñahi kunshidi nikukufwa?

15 Twazañalalaña cheñi hakwiluka netu Nzambi watuleja chalala kutalisha hanjila yakazatishayi hakutufumisha kunshidi nikufwa jitwaswanini kudi Adama. (Rom. 5:12) Tweluka netu “chenjiliyi Mwana kamuntu [Yesu], halondeli nindi akamukalakeluku; nindi akakalakeli akwawu, akahani wumi windi wakukuula nachu antu amavulu.” (Maku 10:45) Twazañalalaña hakwiluka ‘kukuula kwekala mudi Kristu Yesu.’—Rom. 3:22-24.

16 A Yudeya niaJentili amuyaaka nkulakaji yakusambila ateleleli kubalumuka munyichima nakuleka nshidi nikukuhwelela mwifutu danyiloña daYesu. Neyi abulili kwila mwenimu, hiyadi kuyanakenaku. Chochimu nimakonu. (Yow. 3:16, 36) Neyi muntu yakakela kuntañishilu yakutwamba, chidi neyi ntañishilu Yawanzambi Wusatu, wumi hiwafwañaku, hanateli kuhetela mwifutu danyiloñaku. Ilañetu tunateli kuhetelamu. Tweluka chalala hadi ‘Mwana kaNzambi akeñayi. Mudi yena tukweti kutukuula, yowu kutwanakena nyiloña yetu.’—Kol. 1:13, 14.

TWALEKENUHU KUMUKALAKELA YEHOVA

17, 18. Kudihi kutwatela kuwana nsañu yinakuhosha hachihandilu chetu chakunyima, nawa tunateli kuhetelamu ñahi neyi tudizaña nsañu yeniyi?

17 Kudi nsañu yayivulu yahoshaña hantañishilu yalala yitweluka, yuma yitweluka etu ambuña Nzambi niyuma yakuspiritu niyakumujimba yitwadiluñishaña. Hadi yaaka yayivulu, munyikanda yetu yaYearbook mwekalaña nsañu yayivulu yakuzañalesha yahoshaña hanyidimu yetu mwahita kaayi kejima. Nsañu yetu yejima yakunyaka anayishimuni mumaVidiyo anakuhosha nawu Faith in Action, chibalu 1 ni 2, nimumukanda waJehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom. Nawa mumagazini etu, mwekalaña nsañu yawakwetu akakwitiya akeñewa.

18 Chachiwahi kudi etu kwiluka chitachi chawaYinsahu jaYehova, neyi chochichayiwahilili aIsarela kwiluka njila mwayikwashililuwu kudi Nzambi kufuma muwuduñu muEjipitu. (Kwid. 12:26, 27) Mosi wamweni nyidimu yaNzambi yayiwahi nawa haniyi mpinji wadiña washinakaja dehi, walejeli aIsarela nindi: “Anukaku mafuku ahashankulu, toñojokaku chachiwahi nyaka yakumashina; mwihuli tata yeyi akuleji; niakulumpi jeyi akushimwinumu.” (Kuhit. 32:7) ‘Hakwikala antu jaYehova nawa nyikoku yadishañayi,’ wejima wetu twashimwinaña kulema kwindi nikulejaku amakwawu nyidimu yindi yabadika. (Mas. 79:13) Dichi chikuwaha neyi tushinshika hachihandilu chetu chakunyima nikudizilaku kulonda tufuukuluhu chiwahi yuma yitwakakoña kumbidi.

19. Chineli twadiluñishaña chejeji chakuspiritu, chumanyi chitwatela kwila?

19 Twazañalalaña muloña tweluka netu hitunakwenda mumwidimaku, ilaña twadiluñishaña chejeji chakuspiritu chafumaña kudi Nzambi. (Yish. 4:18, 19) Dichi, tudizenuña chikupu Izu daNzambi nikulejaku nankashi antu amakwawu chalala nakwikala namuchima neyi wamwekesheliyi ñimbi waMasamu wamuhamekeli Mwanta Yehova nindi: “Nukwinza nanyidimu yañovu yaMwanta Yehova; nukutena kuloña kweyi, kwokweyeyi hohu. Eyi Nzambi, yeyi wunanleji kufumisha kuwansi wami; kushika nihanu nashimuni nyidimu yeyi yakuhayama. Eyi Nzambi, bayi wunshiyaku, hela ichi chinakula dehi chinela dehi ninvu kumutuku; kulonda niantu amakonu niyishimwinumu wudumi weyi, niwejima wawu akusemuka niyishimwinumu ñovu yeyi.”—Mas. 71:16-18.

20. Nsañwinyi yadifwana yitweluka, nawa mwatiyaña ñahi haniyi nsañu?

20 Hakwikala antu jaYehova adihana, tweluka nsañu yahosha hachiyuulu chaYehova nihakashinshi kawantu. Eñañi, twashimwinaña nsañu yalala yakwila nawu Yehova diyi Mwanta Wakuleña Kwejima, kutwatela kudihana namuchima wejima. (Chim. 4:11) Hamuloña wakutukwasha naspiritu yindi, twashimwinaña cheñi nsañu yayiwahi kudi antu akweti nyichima yayovu, nakukasakasa chachiwahi anabaluki nyichima nikukundeja anakudila. (Isa. 61:1, 2) Twahamekaña chikupu wuswana wetu wakuspiritu nawa tunakufwila kutwalekahu kwikala ashinshika kudi Nzambi nikumushimeka Mwanta Yehova hayinu mpinji nihaya nyaka hela chakwila Satana nakufwila kuhuñumuna antu jaNzambi nimuchidi wawantu wejima.—Tañenu Masamu 26:11; 86:12.

[Malwihu aKuzatisha haKudiza]

[Chikasha chidi hefu 11]

Twakiñewa Ñahi Kuntañishilu Yakutwamba?

“Tiyenu, enu aIsarela; Yehova Nzambi yetu hiYehova wumu hohu.”—Kuhit. 6:4

‘Ami nazeyi hakuyimona nayuma yenu yakupanda.’—Isa. 1:13

“Hakwila afu hiyeluka chumaku.”—Mukwa. 9:5, 10