1, 2. (a) Mang fare “naun” rok David? Ma uw rogon ni kan toy bayay? (b) Chon mini’ e tapigpig rok Jehovah e ngiyal’ ney?

 NAP’AN e muulung ni tay fare ulung ni ma pow’iyey u Jerusalem ko duw ni 49 C.E., me yog James ni gaar: “Simon [Peter] e ka fini mu’ i weliy rogon ni ke dag Got ngak nib t’uf rok e piin ni gathi yad piyu Israel, ni fan e nge fek e girdi’ u fithik’rad ni ngar manged girdien. Ma thin rok e pi profet e ke taareb rogon ko re bugithin ney. Ni bod rogon ni be weliy e babyor nib thothup ni be gaar: I gaar Somol: ‘Tomren e biney e bay gu sul, nggu toy e naun rok David ni ke puth; ma tin ni ke kireb riy e bay gu fulweg nga rogon mu ku gu toy bayay. Ma aram e urngin e tin ni ka bay e girdi’ e bay ur gayed Somol, ni urngin e pi nam ni kug piningrad ni ngar manged girdieg. Erera’ rogon ni ke yog Somol, ni ir e ke gagiyegnag e re bugithin ney kan nang ni kakrom.’”​—Acts 15:13-18.

² “Naun” rok David e be yip’ fan e pi pilung ni kar bad ko tabinaw rok. Me “puth” u nap’an ni kan chuweg e bin tomur e pilung nu Judah ni aram Zedekiah. (Amos 9:11) Machane, fare yiiy e ke weliy ni yira “toy” fare naun bayay. Re n’ey e be yip’ fan ni ka bay reb e pilung nra yib ko tabinaw rok David ni aram Jesus. (Ezek. 21:27; Acts 2:29-36) Miki dag James nre yiiy ney e ku be yog ni piyu Jew nge piin gathi yad piyu Jew e bay ni dugliyrad ni ngar manged e pi pilung mar uned ngak Jesus nga tharmiy. Piin ni kan dugliyrad nge bokum milyon e girdi’ ni yad bang ko fare “yugu boch e saf” e yad be machibnaged e tin riyul’.​—John 10:16.

3, 4. Nap’an ni immoy piyu Jew u Babylon, ma mang e ke ayuwegrad ni ngar pared nib fel’ e tha’ u thilrad Jehovah?

³ Nap’an ni kan fek piyu Jew nga Babylon ni kalbus, mab tamilang ni ke puth fare “naun” rok David. Piyu Babylon e yad ma un ko liyor ko pi teliw ni googsur. Ere  uw rogon ni nge par e girdi’ rok Got u Babylon ni yad ba yul’yul’ u lan 70 e duw? Ku taareb rogon ko girdi’ rok Got e ngiyal’ ney ni yad be par ni yad ba yul’yul’ u lan e re fayleng rok Satan ney. (1 John 5:19) Pi tapigpig rok Jehovah e ke yag ban’en ngorad nra ayuwegrad ni ngar pared ni yad ba yul’yul’.

⁴ Ngiyal’ ney, ma Bible e bang ko pi’ n’en ni ke yag ngodad ni bay rogon ko tirok Got ban’en. Fapi Jew u Babylon e dariy e Bible rorad nib polo’. Machane kar nanged fare Motochiyel ni kan pi’ ngak Moses nge fa Ragag i Motochiyel. Ma yad manang fare “tang ni murung’agen yu Zion” nge boch e thin ni bay rogon ko yafas. Maku yad manang murung’agen e girdi’ kakrom ni ur pared ni yad ba yul’yul’ ngak Jehovah. Kar yorgad ya yad baadag ni ngar sulod ko binaw rorad, ma dar paged talin Jehovah. (Mu beeg e Psalm 137:1-6.) Urngin e pi n’ey e ke ayuwegrad ni nge par e tha’ u thilrad Jehovah nib fel’, nyugu aram rogon ni boor e machib ni googsur nge boch e ngongol nib kireb u toobrad.

5. Mang e pi trinitas ni ke mich u wan’ piyu Babylon nge piyu Egypt kakrom?

⁵ Kakrom e ma meybil e girdi’ ko pi got rorad ni trinitas, ni aram ba ulung i got ni dalip u taabang. Bod ni reb e trinitas ni ma liyor piyu Babylon ngay e ba got ko pul, nge got ko yal’, nge reb e got nib ppin ko t’ufeg nge mahl. Piyu Egypt e ur liyorgad ngak dalip e got ni aram e matam, nge matin, nge fak. Yugu aram rogon ni ka nog ni pi got nem e trinitas, ma gathi gubin ngiyal’ ni yima lemnag ni taarebrogorad. Reb e trinitas u Egypt e aram fare got ni osiris, nge Isis nib got nib ppin, nge Horus ni fakrow.

6. Mang fare Trinitas? Mang fan nde mich e biney e machib u wan’ e pi Kristiano?

⁶ Ngiyal’ n’ey, ma pi Kristiano ni googsur e ku yad be fil ni bay e Trinitas ni aram fare Got ni Chitamangiy, nge Fak, nge gelngin nib thothup. Machane, bochan e re machib ney, ma gowa be m’ug riy ni Jehovah e gathi ir e en th’abi gel gelngin, ya kemus ni ir bang u reb e Got. Girdi’ rok Got e kan ayuwegrad ni ngar paloggad ko biney e machib ni googsur. Kad filed ni “Somol ni ke mus ni ir e ir e Got rodad.” (Deut. 6:4) Ki tamilangnag Jesus e pi thin ney bayay, ma ke mich u wan’ e tin riyul’ e Kristiano.​—Mark 12:29.

7. Mang e pi n’en u murung’agen Got e thingari mich u wan’ be’ u m’on ni nge un ko taufe, ya nge yag ni nge mang e bin riyul’ e Kristiano?

⁷ Ke yog Jesus ngak pi gachalpen ni nga ranod ‘ngak girdien e pi nam u gubin yang ngar pingeged yad ngar manged pi gachalpen, mi yad taufenagrad nga fithingan e Chitamangiy nge Fak nge gelngin Got nib thothup.’ (Matt. 28:19, NW) Re n’ey e be yip’ fan ni be’ ni baadag ni nge un ko taufe ni nge mang reb e Mich Rok Jehovah e thingari mich u wan’ ni en Chitamangiy e aram Jehovah, e kab tolang ngak Jesus ni Fak, ni yib nga fayleng ni nge mang ba maligach. Ma thingar dabi mich u wan’ fa cha’ ni gelngin Got nib thothup e bang ko fare Trinitas ya ireram gelngin Got nib thothup. (Gen. 1:2) Ere ke tamilang u wan’dad ni fare machib ni Trinitas e be darifannag Got, ma de riyul’, ma re tamilangan’ ney e bang ko pi n’en ni ke yag ngodad nrib fel’ ni bay rogon ko tirok Got ban’en.

8. Mang e ba mich u wan’ piyu Babylon u murung’agen e pi got nge pi moonyan’?

⁸ Girdi’ nu Babylon e ke mich u wan’rad e pi got rorad. Ma ki mich u wan’rad e pi moonyan’ nge ngongolen e pig. Reb e babyor e be yog ni ke mich u wan’ piyu Babylon nrayog rok e pi moonyan’ ni ngar k’aringed e m’ar ngak be’. (The International Standard Bible Encyclopaedia) Ere yad ma meybil ngak  e pi got rorad ni ngar ayuweged yad rok e pi moonyan’.

9. (a) Uw rogon ni ke fil boor e pi Jew murung’agen e pi moonyan’? (b) Uw rogon, ma ke yag rodad ni ngad paloggad ko riya’ ko ngongolen e pig?

⁹ Nap’an ni immoy boor ko pi Jew u Babylon, ma kar filed boch e machib nde riyul’. Me munmun, ma boor i yad ni ke mich u wan’rad e machib rok piyu Greece ni pi moonyan’ e yad ba fel’. Machane, Got e be fil ngodad nib kireb, ma bay e riya’ riy ni ngad nonad ngak e pi moonyan’. Re n’ey ni kad filed e boch ban’en ni ke yag ngodad ni bay rogon ko tirok Got ban’en. (Isa. 47:1, 12-15) Bochan ni kad folgad rok Jehovah ma kad siyeged ngongolen e pig, ma aram e kad paloggad ko riya’.​—Mu beeg e Deuteronomy 18:10-12, BT; Revelation 21:8.

10. Uw e yib boch ban’en riy nib kireb nge pi machib nde puluw ni be wereg girdien fare Babylon nib Gilbuguwan ?

¹⁰ Boor e girdi’ e ngiyal’ ney ni yad ma un ko pi yurba’ i teliw ni googsur e yad ma un ko pig ni bod rogon e n’en ni i rin’ e girdi’ nu Babylon kakrom. Aram fan ni be yog e Bible ni urngin e pi yurba’ i teliw ni googsur u fayleng e aram bang ko fare Babylon nib Gilbuguwan. (Rev. 18:21-24) Pi teliw ney e riyul’ ni taareb rogon ko teliw rok piyu Babylon kakrom, ya ireray e gin ni yib e machib nde puluw riy nge ngongol nib kireb. Ma bochan ni ma un girdien e pi teliw ney ko ngongolen e pig, nge liyor ko liyos, nge yugu boch e kireb, ma aram fan ni dabki n’uw nap’an ma bay ni thangrad.​—Mu beeg e Revelation 18:1-5.

11. Mang fonow u murung’agen e pig e bay ko pi babyor rodad?

¹¹ Ke yog Jehovah ni gaar, “dabkiyog ni gu k’adan’ug” ko ngongolen e pig. (Isa. 1:13) Nap’an e pi duw ni 1800 nge mada’ ko 1899, ma ke garer ngongolen e pig. Ere fare ke babyor ni Zion’s Watch Tower ko pul ni May 1885 e ke weliy murung’agen e re n’ey. Ke weliy ni pi yurba’ i teliw kakrom e kar filed ngak e girdi’ ni piin ni kar m’ad e yad bay u bang ni ku yad ba fas, ma pi yat ni ma weliy boor e girdi’ e ku bay rogon ko fare machib ni be yog ni piin ni kar m’ad e yad bay u yugu reb e fayleng. Miki weliy riy ni pi moonyan’ e yad ma dake yad e piin ni kar m’ad, ma yad be guy rogon ni ngar nonad ngak e girdi’ nib fas. Ma bochan e re n’ey ma ke yag rok e pi moonyan’ ni ngar gagiyegniged laniyan’ e girdi’. Fare babyor ni What Say the Scriptures About Spiritism? e ku taareb rogon e fonow ni bay riy, maku bay boch e pi babyor rodad nib beech ni ku taareb rogon e n’en ni be weliy riy.

12. Mang e Ke thagthagnag Got nga laniyan’ Solomon ni nge yoloy u murung’agen e piin ni kar m’ad?

¹² Urngin e piin ni “kar nanged e tin riyul’” e yad manang ndar gafgow e piin ni kar m’ad. (2 John 1) Ke weliy Solomon murung’agen e piin ni yad bay u ‘shoel,’ ni aram e gin ni bay e piin ni kar m’ad riy, ni gaar: “Ba pilis nib fos e kab fel’ ngak ba layon nib yam’. Arrogon, piin nib fos e yad manang ni bay ra m’ad, machane piin nib yam’ e dariy ban’en ni yad manang. Yad e dakuriy e tow’ath rorad; ya kan pag talinrad. Demtrug ko mang e ga be rin’ ma ngam rin’ ni kari mus rogom riy, ni bochan e dakuriy ban’en ni ngan rin’, ma dariy e tafinay, ma dariy e llowan’, ma dariy e gonop [“u lan e shoel,” NW] ni aram e gin ni ngam man ngay.​—Ekl. 9:4, 5, 10.

13. Mang machib e ke mich u wan’ piyu Jew ni ke yib ko teliw nge yalen rok piyu Greece?

¹³ Ke fil Jehovah ngak piyu Jew murung’agen e yam’. Machane nap’an ni ke gagiyegnag piyu Greece yu Judah nge yu Syria, ma kar guyed rogon ni nge adag e girdi’ e teliw nge yalen rorad. Ma bochan e re n’em, ma ke mich u wan’ piyu Jew ni ku bay ban’en u fithik’ i dow be’ ndab ni guy  nra par nib fas u tomuren ni ke yim’. Ma ke mich u wan’rad ni bay bang nra yan e re n’ey ngay ni ngan gafgownag. Piyu Greece e gathi yad e som’on ni ke mich u wan’rad ni bay bang ni aray rogon. Bay reb e babyor ni be yog nib mich u wan’ piyu Babylon ni bay e pi got nge pi moonyan’ nib gel gelngirad ni yad bay u bang ni yad be gafgownag e girdi’. (The Religion of Babylonia and Assyria) Ere ba tamilang ni ke mich u wan’ piyu Babylon ni bay ban’en u fithik’ downgin e girdi’ nra par nib fas u tomuren ni kar m’ad.

14. Mang e manang Job nge Abraham u murung’agen e yam’ nge piin ni yira fasegrad ko yam’?

¹⁴ Yugu aram rogon ndariy e Bible rok Job, ma manang e tin riyul’ u murung’agen rarogon e girdi’ ni ke yim’. Maku manang ni nap’an nra yim’, ma Jehovah Got ni ma t’ufegey e ri baadag ni nge faseg ko yam’. (Job 14:13-15) Ki mich u wan’ Abraham e fas ko yam’. (Mu beeg e Hebrews 11:17-19.) Ba tamilang nde mich u wan’ e gali cha’ ney ni piin ni kar m’ad e yad bay u bang ni ka yad fas. Dabiyog ni ngan faseg be’ ko yam’ ni be’ ndabiyog ni nge yim’. Gelngin Got nib thothup e ke ayuweg Job nge Abraham ni nge mich e fas ko yam’ u wan’row. Ma pi n’ey nib riyul’ e boch ban’en ni ke yag ngodad ni bay rogon ko tirok Got ban’en.

15, 16. Uw rogon me yag ni ngan pithigdad ko denen nge yam’?

¹⁵ Ri gad ba felfelan’ ni ki yog Got ngodad rogon ni ke pithigdad ko denen nge yam’. (Rom. 5:12) Gad manang ni de yib Jesus “nga fayleng ni ngan pigpig ngak; yi yib ni nge pigpig me pi’ e pogofan rok nge biyuliy e girdi’ ni pire’ ngay.” (Mark 10:45) Rib fel’ ni kad nanged ni Jesus e ‘ir e ke pithigdad ko denen.’​—Rom. 3:22-24.

¹⁶ Nap’an e bin som’on e chibog mab t’uf ni nge kalngan’ e girdi’ ko denen rorad, me mich fare biyul rok Jesus u wan’rad nfaanra  yad baadag ni ngan n’ag fan e denen rorad. Maku arrogodad e ngiyal’ ney. (John 3:16, 36) Faanra baadag be’ ni nge mich u wan’ e machib nde riyul’, nib bod rogon e Trinitas, nge fare machib ni bay ban’en u fithik’ i dowdad nra par nib fas u tomuren ni ke yim’ be’ ma aram e dabi yib angin fare biyul ngak. Machane gadad, e ra yib angin ngodad. Gad manang nra ayuwegdad Got nge “chuwegdad u fithik’ i gelngin e talumor me thapegdad ko gin nsuwon e en ni Fak nib t’uf rok, ni ir e ke pithigdad rok urngin mit e kireb ma ke n’ag Got fan e rodad u daken.”​—Kol. 1:13, 14.

17, 18. Uw e rayog ni ngad filed riy murung’agen e pi n’en ni i buch rok e Pi Mich Rok Jehovah? Mang fan nib fel’ ni ngad nanged murung’agen?

¹⁷ Pi n’en ni ke yag ngodad e ba muun ngay e pi n’en ni ke fil Got ngodad nge rogon ni ke ayuwegdad me tow’athnagdad. Pi babyor rodad ni Yearbook e be tamilangnag rogon, ni ke yag rok girdien Got u ga’ngin yang u fayleng ni ngaur ululgad ko pigpig ngak. Rayog ni ngad nanged murung’agen e n’en ni buch rok e Pi Mich Rok Jehovah u l’agruw e kachido ni Faith in Action, Guruy ni 1 nge 2, maku arrogon fare babyor ni Jehovah’s Witnesses​—Proclaimers of God’s Kingdom. Maku bay e pi magazine rodad nib ga’ ni be weliy ngodad murung’agen e pi n’en ni i buch rok e pi walagdad.

¹⁸ Fel’ ni ngad nanged murung’agen e n’en ni i buch rok e Pi Mich Rok Jehovah, ni bod nib fel’ ni ke tamilang u wan’ piyu Israel rogon ni i ayuwegrad Jehovah. (Ex. 12:26, 27) Nap’an ni ke pilibthir Moses me yog ngak piyu Israel ni gaar: “Mu lemgad nga tomur ko kakrom, mu fithed e chitamangimed nge weliy ngomed murung’agen e tin ni m’ug e ngiyal’ nem, mu fithed e pilibthir nge weliy ngomed murung’agen e kakrom.” (Deut 32:7) Gadad gubin ni gad ma pining e sorok ngak Got u fithik’ e felfelan’, ma gad ma weliy ngak e girdi’ murung’agen e pi n’en ni ke rin’. (Ps. 79:13) Pi n’en ni kad filed u murung’agen e tin ni i buch rok girdien Got e ra ayuwegdad ni nge yag ni ngaud ululgad ko pigpig ngak.

19. Bochan ni kad nanged e tin riyul’, ma mang e thingar da rin’ed?

¹⁹ Gad ba felfelan’, ya yugu aram rogon ni gad be par u lan e re fayleng nib kireb ney ma ke pi’ Got e tin riyul’ ngodad. (Prov. 4:18, 19) Ere ngaud filed e Thin rok Got ma ngad machibnaged ngak e girdi’. Ma ngad boded fare psalmist ni yog ni gaar: “Bay gu wan u gelngin SOMOL ni Got; bay gu weliy fel’ngim, ni kemus ni gur. Ku gub bitir ma ga tabab i fonownigeg, ma ku gu be weliy feni manigil e ngongol rom. ” A Got, chiney ni kug pilibthir ma ke mat lolugeg, e dab mu n’igeg! Mu par rog ko ngiyal’ ni gu be weliy gelngim nge fanam gel ngak gubin e mfen ni bay yib.”​—Ps. 71:16-18, BT.

20. Nap’an ni gad ra par nib yul’yul’ ngak Jehovah, ma mang e gad be dag? Mang e ga be lemnag u murung’agen mat’awun Jehovah ni nge gagiyeg nge liyor rodad ngak?

²⁰ Nap’an ni gad ra par nib yul’yul’ ngak Jehovah, ma aram e gad be dag ni ke mich u wan’dad ni bay mat’awun ni nge gagiyegnagdad, ma bay rogon ni ngad liyorgad ngak. (Rev. 4:11) Ke pi’ Jehovah gelngin nib thothup ngodad ni nge ayuwegdad ni ngad wereged fare thin nib fel’ ngak e girdi’ ma ngad ayuweged yad ni nge yag e felfelan’ nge athap ngorad. (Isa. 61:1, 2) Dab kun pag Satan ni nge gagiyegnag e girdi’ rok Got nge tin ni ka bay e girdi’. Tirok Got ni ke yag ngodad e ra ayuwegdad ni ngad pared nib gel e michan’ rodad me par e tha’ u thildad Jehovah nib fel’, ma aram e rayog ni ngad pigpiggad ngak e ngiyal’ ney i yan nga m’on ndariy n’umngin nap’an.​—Mu beeg e Psalm 26:11; 86:12.