KANA MWA ZIBA?

Majuda ba mwa linako za baapositola ne ba lukisanga cwañi situpu pili ba si ka si buluka kale?

Majuda ne ba bulukanga bafu kapili-pili, hañata ne ba ezanga cwalo ka lizazi ona leo la timezi mutu. Ku na ni mabaka a mabeli a naa tahisanga kuli ba eze cwalo. Libaka la pili ki la kuli, litupu li sinyehanga kapili bakeñisa kuli linaha ze kwa upa wa liwate la Mediteranea li cisa hahulu. Libaka la bubeli ki la kuli, ka nako yeo batu ne banga kuli ku sa buluka situpu ka mazazinyana ne li ku shwaula mutu yo kamba lubasi lwa hae.

Mwa libuka za Evangeli ni mwa buka ya Likezo ku ñozwi za likepelo ze bato ba zee ne ze ne ezahezi fa lizazi le li swana le ne ba timezi batu bao. (Mateu 27:57-60; Likezo 5:5-10; 7:60–8:2) Lilimo-limo kwamulaho, Rahele, musalaa Jakobo ya naa lata, naa timezi Jakobo ni lubasi lwa hae ha ne ba li mwa musipili. Ku fita ku kutisa situpu sa Rahele kuli si yo bulukiwa mwa mabita a banabahabo, Jakobo a si buluka mwa licwe le ne li li mwa “naha ye ya kwa . . . Betelehema.”—Genese 35:19, 20, 27-29.

Litaba za mwa Bibele ze bulela ka za likepelo li bonisa kuli, Majuda ne ba lukisanga hande situpu pili ba si ka si buluka kale. Bahabo mufu ni balikani ne ba tapisanga situpu, ku si toza milyani ye nunka hande ni oli ye nde, ni ku si putela mwa masila. (Joani 19:39, 40; Likezo 9:36-41) Ba ne ba pila bukaufi ni mutu ya timezi, ni batu ba bañwi ne ba tahanga ku to lila, ni ku to omba-omba batu ba ba shwezwi.—Mareka 5:38, 39.

Kana kepelo ya Jesu ne i swana ni likepelo ze ne ba ezanga Majuda?

Mabasi a mañata a Sijuda naa bulukanga bafu ba ona mwa mikoti ni mabita a naa cakuzwi mwa macwe a bunolo a fumaneha hahulu mwa libaka ze ñata za naha ya Isilaele. Ha ne ba bulukanga bafu ba bona ka nzila ye cwalo, ne ba latelela mutala wa bashemi ba masika a Isilaele. Abrahama, Sara, Isaka, Jakobo, ni ba bañwi ne ba bulukilwe mwa sikoti sa Makapela, kwatuko ni Hebroni.—Genese 23:19; 25:8, 9; 49:29-31; 50:13.

Jesu naa bulukilwe mwa libita le ne li cakuzwi mwa licwe. (Mareka 15:46) Hañata libita le li cwalo ne li banga ni munyako o kumbani. Mwahalaa libita ne ku banga ni lipakani li sikai ze cakuzwi mwa licwe ilikuli bañi ba libita leo ba beyange mwateñi litupu za batu ba mwa lubasi lwa bona ha ba timela. Mwa miteñi ya Jesu, mubili wa mutu ya shwile ha se u bolile ni kuli se ku siyezi feela masapo, masapo ao naa ngiwanga ni ku beiwa mwa mbokisi ye pangilwe ka ku cakula licwe. Lubasi ne lu ezanga cwalo kuli ba lukise sibaka fo ba ka kona ku bulukela mufu yo ñwi kwapili.

Mulao wa naa file Mulimu ku Mushe ne u laezi kuli Majuda ba pumulange la Sabata, kabakaleo Majuda ne ba sa koni ku buluka bafu ba bona fa lizazi leo. Kabakala kuli Jesu naa shwile lihora ze taalu pili Sabata i si ka kalisa kale, Josefa wa kwa Arimatea ni batu ba bañwi ne ba bulukile situpu sa Jesu ba si ka feleleza kale ku si lukisa. (Luka 23:50-56) Kabakaleo hasamulaho wa Sabata, ba bañwi kwa balikani ba Jesu ba ya kwa libita kuli ba yo feleleza musebezi wa ku lukisa mubili wa hae.—Mareka 16:1; Luka 24:1.