1, 2. Ifa meefien néún Kot kewe chón angang usun ei fénúfan? Ra imweimw lón met sókkun imw are leeni?

  LÓN ei fénúfan mi ngaw, ka meefi núkúnúkéch me kinamwe usun chék kinamween óm nónnóm lón pwisin imwom are leeniom? Ika kese meefi kinamwe, iwe, pwal ina usun meefien néún Jiowa kewe chón angang. Seni lón fansoun lóóm, chókkewe mi enletin tongei Jiowa iir rese meefi kinamwe usun itá iir chón ekis mi nóm lón ei fénúfan. Áwewe chék, a pwal ina usun meefien néún Kot kewe mi tuppwél, iir kewe mi siamú fetál lón Kanaan. Ewe Paipel a erá pwe ra “pwärätä mwen mesen aramas pwe ir chon ekis me choisä won fanüfan.”​—Ipru 11:13.

² Ekkewe Chón Kraist mi kepit iir “chon wiliposun” láng. Ra pwal meefi pwe iir “chon ekis me choisä” wóón ei fénúfan. (Fil. 3:20; 1 Pet. 2:11) Pwal ekkewe Chón Kraist ‘ekoch sip,’ iir resap “pop seni ei fanüfan” usun chék Jesus, ese “pop seni ei fanüfan.” (Joh. 10:16; 17:16) Iwe nge, néún Kot kewe aramas a wor imwer are leenier ra tongeni meefi kinamwe me núkúnúkéch me ie. Esap ina ewe sókkun imw are leeni sia kúna ren mesach, nge ina eú imw are leeni mi múrinné lap seni meinisin, a fókkun watte túmún lón me ur ren tong. Met sókkun imw ena? Moses a makkeei: “SAMOL, en imwem fansoun meinisin.” * (Kölf. 90:1, KG) Fán iten néún Jiowa aramas mi tuppwél, I a usun wesewesen ‘imwer’ are leenier mi núkúnúkéch. Ka silei ifa usun Jiowa a eú leeni mi núkúnúkéch lón kapas áwewe fán iten néún kewe chón angang lóóm? Ifa usun I a eú leeni mi núkúnúkéch lón kapas áwewe fán iten néún kewe aramas lón ei fansoun? Me ifa usun i chék epwe eú leeni mi núkúnúkéch fán iten néún kewe aramas lón mwachkkan?

3. Kölfel 90:1 a apépééi Jiowa ngeni met, me pwata?

³ Fán ekkóch ewe Paipel a apépééi Jiowa ngeni ekkóch mettóch sia tongeni kúna pwe sipwe weweéchúti napanapan kewe. Áwewe chék, lón Kölfel 90:1 a apépééi Jiowa ngeni eú “imw,” are eú leeni mi kinamwe emén a nónnóm lón. Lupwen sia ekieki usun ach nónnóm lón pwisin imwach are leeniach, sia ekieki pwe ina eú leeni mi wor ie tong, kinamwe me túmún. Pwata ewe Paipel a apépééi Jiowa ngeni eú imw? Ewe Paipel a apasa pwe Jiowa mi tong. (1 Joh. 4:8) A pwal apasa pwe i ewe Koten kinamwe me a túttúmúnú néún kewe chón angang. (Kölf. 4:8) Áwewe chék, sipwe ppii ifa usun Jiowa a usun imwen néún kewe chón angang mi tuppwél ren Apraham, Isaak me Jakop.

4, 5. Ifa usun Kot a efeiéchú me túmúnú Apraham?

⁴ Eli Apraham a fen osukosuk ika pwata Jiowa a ereni: “Kopwe towu seni fanüom, seni aramasom pwal seni imwen semom, pwe kopwe feila lon ewe fanü ngang üpwe aiti ngonuk.” Nge minne Jiowa a ereni mwirin, ese mwáál a oururu i. Iei met Jiowa a erá: “Üpwe afeiöchü ekewe chon afeiöchük, nge afeiengaua ekewe chon afeiengauok.”​—Ken. 12:1-3.

⁵ Jiowa a pwon ngeni Apraham pwe epwe efeiéchú me túmúnú i me mwirimwirin kewe, me a wesewesen apwénúetá an pwon. (Ken. 26:1-6) Áwewe chék, a túmúnú Apraham seni Farao lón Isip me King Apimelek seni Kerar, lupwen ra ekiekin angei Sara pwe pwúlúwer me nieló Apraham. Jiowa a pwal túmúnú Isaak me Repeka atun a pwal toriir ena esin osukosuk. (Ken. 12:14-20; 20:1-14; 26:6-11) Ewe Paipel a erá pwe Jiowa “esap mwüt ngeni eman pwe epwe ariaföüür. A apwüngü ekewe king pokiter o apasa, ‘Ousap atapa nei kewe mi fil, ousap afeiengaua nei kewe soufos.’”​—Kölf. 105:14, 15.

6. Met Isaak a ereni Jakop an epwe féri, iwe, met eli Jakop a meefi?

⁶ Jiowa a pwal túmúnúéchú néún néún Apraham we itan Jakop. Atun a tori ewe fansoun án Jakop epwe pwúpwúlú, seman we Isaak a ereni: “Kosap fokun pwüpwülü ngeni eman fin Kanaan. Nge kopwe feila Mesopotamia lon imwen Petuel semen inom we. Iwe, kopwe tüngor seni ikenan eman föpwül nöün Lapan mongeen inom we pwe kopwe pwülüeni.” (Ken. 28:1, 2) Jakop a unusen féri met seman we a ereni. A likitaló an we famili lón Kanaan me a sái eli ákkáláemén fitepúkú mwail ngeni ewe fénú Haran. (Ken. 28:10) Eli a ekieki: ‘Ifa úkúkún ttamen ai upwe lo seni leeniei? Tettelin semei we epwe pwapwa ika epwe kúna ei?  Upwe tongeni kúna emén pwúlúwei mi tongei Jiowa?’ Nge lupwen Jakop a tori Lus, eú fénú 60 mwail towauan seni Peersepa, a fis och mettóch mi álisi an esap chúen lólilen. Met ena a fis?

7. Met sókkun kapasen ouruur Kot a ereni Jakop?

⁷ Lón Lus, Jiowa a pwá ngeni Jakop lón an ttan me a ereni: “Ngang üpwe etuk o tümwünuk ekis meinisin ia kopwe feila ie, üpwe pwal aliwiniiketo won ei fanü, pun ngang üsap likituk tori üpwe apwönüetä meinisin mine üa pwon ngonuk.” (Ken. 28:15) Alón Jiowa keei mi pwáraatá an kirekiréch ra fókkun oururu Jakop! Mwirin ena, ese mwáál Jakop a mwétéresiti an epwe kúna pwénútáán án Jiowa we pwon. Ika ka mwékút ngeni pwal eú leeni, eli ren óm kopwe álisatá án Jiowa we angang, eli ka pwal lólilen usun chék Jakop. Nge ka fen fókkun kúna ifa usun Jiowa a álisuk lón sókkópaten napanap.

8, 9. Ifa usun Jiowa a usun eú enletin ‘imw’ are leeni mi núkúnúkéch fán iten Jakop, iwe, met sia tongeni káé seni?

⁸ Lupwen Jakop a tori Haran, mongeen inan we itan Lapan a etiwaéchú me mwirin a mut ngeni an epwe pwúlúweni Lea me Rahel. Nge, mwirin och fansoun, Lapan a kirikiringaw ngeni Jakop me ewilaaló liwinin an angang fán engol! (Ken. 31:41, 42) Nge Jakop a likiitú fán ekkeei mettóch pokiten a lúkúlúk pwe Jiowa epwe túmúnú. Iwe Jiowa a efeiéchú Jakop. Lupwen a tori ewe atun Jiowa a ereni Jakop an epwe liwiniti Kanaan, a fen wor “chomong nöün pwiin man, nöün chon angang fefin me nöün chon angang mwän, pwal nöün kamel me aas kana.” (Ken. 30:43) Jakop a fókkun kilisou ngeni Jiowa me a iótek: “Üa kon aücheangau ngeni om kirikiröch me om tipelükülük meinisin ka eäni ngeniei noum chon angang. Pun ei chök wok a nom rei, lupwen üa pwerela pekilan ei chanpupu Jortan, nge ikenai üa wiliti ruu mwich.”​—Ken. 32:10.

⁹ Ekkeei pwóróus ra áiti ngenikich enletin alón Moses we lupwen a erá: “SAMOL, en imwem fansoun meinisin”! (Kölf. 90:1, KG) Jiowa ese siwil. A chúen tongei, túmúnú me áfánni néún kewe chón angang mi tuppwél. (Jas. 1:17) Sipwe nengeni ifa usun Jiowa a féri ena.

10. Pwata sia tongeni lúkúlúk pwe Jiowa a chúen usun eú enletin ‘imw’ are leeni mi núkúnúkéch fán iten néún kewe chón angang?

¹⁰ Anchangei mwo: Lón imwen kapwúng, en emén chón pwáraatá ngawen emén furio mi fókkun tipachem me watte manamanan. A sou kapas chofona me kirikiringaw, chón ni manaw, me chómmóng néún chón angang wóón unusen fénúfan. Epwe ifa meefiom lupwen ka ló seni ewe imwen kapwúng sárin ena rán? Kopwe meefi núkúnúkéch? Aapw! Epwe éch ika kopwe kút chón túmúnuk. Pwal ina chék usun, kich néún Jiowa kewe chón angang sia pwáraatá ngawen Satan, ewe chón oputa Jiowa. (Álleani Pwärätä 12:17.) Satan a fen sótun eppeti néún Kot kewe aramas. Nge mi sópwéch? Aapw! Nge sia fen sópweló le afalafal ngeni sókkópaten aramas wóón unusen fénúfan. Ifa usun a tufich ena? Mi chék tufich pokiten Jiowa i enletin ‘imwach’ are leeniach mi núkúnúkéch. A túttúmúnú me ekkefeiéchú néún kewe aramas lón ekkeei ránin lesópwólóón. (Álleani Aisea 54:14, 17.) Nge Jiowa a chék tongeni eú leeniach mi núkúnúkéch ika sise mut ngeni Satan an epwe otupukich.

11. Ifa pwal ewe lesen sia tongeni káé seni Apraham, Isaak me Jakop?

¹¹ Sipwe káé pwal eú lesen seni Apraham, Isaak me Jakop. Inaamwo ika ra nónnóm lón ewe fénú Kanaan, nge ra imuló seni ekkewe aramasen Kanaan me ra oputa ar kewe féffér mi ngaw. (Ken. 27:46) Ese pwal lamot ngeniir tettelin chómmóng allúk  epwe affata ngeniir met mi pwúng are ngaw. Ra silei met epwe apwapwaai Jiowa me met a oputa. Ina minne ra achocho pwe resap wiliti chón ei fénúfan. A ifa me múrinnéén ekkeei leenien áppirú ngenikich! Ka achocho le áppirú néún Jiowa kana chón angang mi tuppwél? Ka pwáraatá pwe kese mochen wiliti chón ei fénúfan ren óm kefiléch chiechiom me óm minen apwapwa? A mmen alólilen pwe ekkóch chón ewe mwichefelin Chón Kraist, ra ekis meefi kinamwe lón án Satan ei fénúfan. Ika a ina usun meefiom are pwal mwo nge ekis chék, tingorei Jiowa an álillis. Chechchemeni pwe ei fénúfan a nóm fán nemenien Satan, me i ese ekiekikich a chék ekieki pwisin mochenin.​—2 Kor. 4:4; Ef. 2:1, 2.

12. (a) Ifa usun Jiowa a álisi néún kewe chón angang? (b) Ifa meefiom usun án Jiowa álillis?

¹² Ika sise mochen Satan epwe otupukich, mi lamot sipwe etiwa meinisin ekkewe minen álillis Jiowa a awora ngeni néún kewe chón angang. Áwewe chék, a awora ngenikich álillis me ren án Chón Kraist kewe mwich, famili fel, me ekkewe elter, iir kewe ra oururu kich me álisikich pwe sipwe tongeni likiitú ngeni ach kewe osukosuk. (Ef. 4:8-12) Pwiich we George Gangas, emén chón ewe Mwichen Sou Pwúngúpwúng ren fite fite ier, a makketiw meefian atun a nóm lein néún Kot kewe aramas, a erá: “Lupwen ua nóm leir ua meefi kinamwe usun chék ai nóm leimw ren chón ai famili.” A pwal ina usun meefiom?

13. Ifa ewe lesen mi aúchea sia tongeni káé seni Ipru 11:13?

¹³ Pwal eú lesen mi aúchea sia káé seni Apraham, Isaak me Jakop, ina ach sisap lólilen ren ach sipwe sókkóló seni aramasen wilioruch. Usun met sia fen álleani lón  parakraf 1, ekkena mwán mi tuppwél ra “pwärätä mwen mesen aramas pwe ir chon ekis me choisä won fanüfan.” (Ipru 11:13) Ka pwáraatá pwe ka sókkóló seni aramasen ei fénúfan? Fán ekkóch neman epwe weires. Nge ka tongeni féri ren án Kot álillis me án pwiich kewe. Chechchemeni pwe kese chék ákkáláemén. Meinisin mi mochen angang ngeni Jiowa ra mammaun ngeni Satan me ei fénúfan! (Ef. 6:12) Nge sia tongeni win lón ei maun ika sia lúkúlúk wóón Jiowa me eáni i eú leenien túmún mi núkúnúkéch.

14. Menni “telinimw” Apraham a witiwiti?

¹⁴ A lamot sipwe áppirú Apraham me affota mesach wóón ewe feiéch. (2 Kor. 4:18) Ewe aposel Paulus a makkeei pwe Apraham “a witiwiti ewe fansoun pwe epwe nom lon ewe telinimw Kot a föri liosun o aüetä, ewe telinimw a wor longolongun esap tongeni tala.” (Ipru 11:10) Ena “telinimw” ina án Kot we Mwú. A lamot ngeni Apraham  an epwe witiwiti ena “telinimw” an epwe war. Nge ren kich ese pwal lamot sipwe witiwiti pwe ena Mwú a fen nennemenem iei lón láng. Me ekkewe oesini lón Paipel ra affataéchú pwe ekiseló chék ena mwú epwe nemeni unusen fénúfan. Napanapen manawom a pwáraatá pwe ka enletin lúkú pwe ina eú wesewesen Mwú? Ka akkomwa ena Mwú lón manawom me ekkeimukóló seni ei fénúfan?​—Álleani 2 Petrus 3:11, 12.

15. Lón mwachkkan met epwe fis ngeni chókkewe mi eáni lúkúlúk wóón ei fénúfan?

¹⁵ Ekkewe osukosuk lón ei fénúfan repwe wakkatteló me mwen ewe sópwólóón. (Mat. 24:7, 8) Me atun ewe riáfféú mi lapalap, epwe fókkun weiresiló nónnómun manawen aramas. Wóón unusen fénúfan, epwe wor watteen tatakkis me fitikoko, me aramas repwe wenewenen niwokkus. (Ap. 3:16, 17) Ewe Paipel a erá pwe repwe fókkun umwesimwesfetál me súlóng lón “ekewe föüimw pwal fän säpereperen ekewe achau won ekewe chuk.” (Pwär. 6:15-17) Esap fókkun wor eú féúimw epwe tongeni túmúnúúr, pwal mwo nge mwicheichen mwú mi péchékkúl are pekin sopai resap tongeni túmúnúúr.

16. Itá epwe ifa ach ekiek usun án Chón Kraist mwichefel? Pwata?

¹⁶ Jiowa epwe túmúnúkich atun ewe riáfféú mi lapalap. Usun chék ewe soufós Apakuk, sipwe pwapwa ren ach we Koten Amanaw. (Ap. 3:18) Ifa usun Jiowa epwe túmúnúkich lón ena fansoun mi weires? Sipwe witiwiti me ppii met epwe fis. Nge sia tongeni lúkúlúk pwe néún Jiowa kewe aramas repwe kókkótéch me angei emmwen seni i, usun chék ekkewe chón Israel lupwen ra towu seni Isip. (Álleani Ekistos 6:26; Pwär. 7:9) Ifa usun Jiowa epwe awora ekkewe emmwen? Eli Jiowa epwe áeá ekkewe mwichefel le áiti ngenikich met sipwe féri. Aisea 26:20 a fós usun ekkewe ‘imw’ néún Kot aramas repwe tolong lón me kúna túmún. Neman ekkeei ‘imw’ ra weneiti ekkewe mwichefel wóón unusen fénúfan. (Álleani Aisea 26:20.) Ka aúcheani án ewe mwichefel kewe mwich? Ka kan apwénúetá án Jiowa kewe pesepes mi katowu me ren ekkewe mwichefel?​—Ipru 13:17.

17. Ifa usun Jiowa epwe chúen usun eú enletin leeni mi núkúnúkéch pwal mwo nge fán iten chókkewe mi máló nge ra tuppwél ngeni?

¹⁷ Jiowa a usun eú enletin leeni mi núkúnúkéch pwal mwo nge fán iten chókkewe repwe máló mwen ewe riáfféú mi lapalap. Ifa usun? Jiowa epwe amanawasefáliir. Fite fite ier mwirin án Apraham, Isaak me Jakop máló, Jiowa a ereni Moses pwe I a chúen ar Kot. (Eks. 3:6) Jesus a apasa sefáli ekkena kapas me a pwal erá: “Kot än ekewe mi manau Kot, nge sap än ekewe mi mäla, pun ren i aramas meinisin ra tongeni eäni manau.” (Luk. 20:38) Me ren Jiowa, án néún kewe chón angang mi tuppwél manawsefál epwe fókkun fis, ina popun usun itá ra fen manaw.​—SalAf. 7:1.

18. Ifa usun Jiowa epwe usun eú enletin leeni mi núkúnúkéch fán iten néún kewe aramas lón ewe fénúfan sefé?

¹⁸ Lón ewe fénúfan sefé, Jiowa epwe eú enletin leeni mi núkúnúkéch fán iten néún kewe aramas lón eú napanap mi kkóló aúchean. Pwärätä 21:3 a erá: “Nengeni, imwen Kot a nom lein aramas! Iwe, Kot epwe nonom lefiler.” Jiowa epwe néúnéú Jesus Kraist an epwe nemenem wóón unusen fénúfan úkúkún engeréú ier. Iwe le muchulóón ena engeréú ier, Jesus epwe áweséchúoló meinisin minne Seman we a tipeni fán iten ei fénúfan, me eliwini ngeni Jiowa nemenemen ewe Mwú. (1 Kor. 15:28) Iwe, pwisin Jiowa epwe nemenem wóón aramas mi unuséch. A ifa me amwararen ena fansoun! Sipwe áppirú ekkewe aramas mi tuppwél lóóm ren ach etiwa Jiowa an epwe usun eú enletin leeniach mi núkúnúkéch lón ei fansoun.