1, 2. Sukwahi sa mga relihiyon sa Kakristiyanohan, unsay pag-isip sa mga Saksi ni Jehova sa ngalan sa Diyos?

KADAGHANANG relihiyon sa Kakristiyanohan wala mogamit sa ngalan sa Diyos. Pananglitan, ang pasiuna sa Revised Standard Version nga Bibliya nag-ingon nga “dili gayod husto” nga ang mga Kristohanong relihiyon mogamit ug bisan unsang ngalan sa pagtawag sa Diyos.

² Sa kasukwahi, giisip sa mga Saksi ni Jehova nga dakong pribilehiyo ang pagdala sa ngalan sa Diyos ug ang pagpasidungog niana. (Basaha ang Salmo 86:12; Isaias 43:10.) Giisip usab natong dakong pribilehiyo nga masabtan ang kahulogan nianang ngalana ug ang kahinungdanon sa pagbalaan niana. (Mat. 6:9) Busa pabilhan gayod nato kini nga pribilehiyo. Maylabot niini, atong hisgotan kining tulo ka hinungdanong pangutana: Unsay kahulogan sa pagkahibalo sa ngalan sa Diyos? Sa unsang paagi gipakita ni Jehova ang kahulogan sa iyang mahimayaong ngalan? Ug sa unsang paagi kita makalakaw diha sa ngalan ni Jehova?

3. Unsay kahulogan sa pagkahibalo sa ngalan sa Diyos?

³ Ang pagkahibalo sa ngalan sa Diyos wala magpasabot nga basta nasayod lang sa ngalang “Jehova.” Hinunoa, kini nagkahulogan sa pagkahibalo sa reputasyon ni Jehova, sa iyang mga hiyas, katuyoan, ug mga kalihokan ilabina sa iyang pagpakiglabot sa iyang katawhan. Hinuon, anam-anam kining gipadayag ni Jehova samtang ginatuman niya ang iyang katuyoan. (Prov. 4:18) Nahibalo kita nga gisulti ni Jehova kang Adan ug Eva ang iyang ngalan kay gigamit kini ni Eva human siya manganak kang Cain. (Gen. 4:1) Ang matinumanong mga alagad ni Jehova nga si Noe, Abraham, Isaac, ug Jacob nahibalo usab sa ngalan sa Diyos. Ug mas nailhan pa gayod nila si  Jehova samtang sila iyang gipanalanginan, giatiman, ug gipahibalo sa iyang katuyoan. Sa ulahi, gipadayag sa Diyos kang Moises ang linaing kahulogan sa Iyang ngalan.

4. Nganong nangutana si Moises bahin sa ngalan sa Diyos, ug nganong natural lang kana?

⁴ Basaha ang Exodo 3:10-15. Dihang 80 anyos na si Moises, ang Diyos nagsugo kaniya: ‘Pagawsa ang akong katawhan nga mga anak sa Israel gikan sa Ehipto.’ Dayon gisukna ni Moises si Jehova ug hinungdanon kaayong pangutana: ‘Kon pangutan-on ko sa mga Israelinhon kon unsay imong ngalan, unsay akong itubag?’ Nganong nangutana pa man niini si Moises nga dugay na mang nahibalo ang mga Israelinhon sa ngalan sa Diyos? Dayag nga gusto siyang mahibalo ug dugang kon unsang matanga sa Diyos si Jehova aron makombinsir ang mga Israelinhon nga luwason gayod sila sa Diyos. Ug natural lang nga nakapangutana si Moises niana kay dugay-dugay nang naulipon ang mga Israelinhon ug lagmit nagduhaduha sila kon si Jehova makaluwas kanila. Gani, ang ubang Israelinhon nagsimba na sa mga diyos sa Ehipto!—Ezeq. 20:7, 8.

5. Unsay gipadayag ni Jehova bahin sa iyang ngalan ngadto kang Moises?

⁵ Unsay tubag ni Jehova kang Moises? Siya miingon: “Kini ang imong isulti sa mga anak sa Israel, ‘Si AKO MAMAO nagpadala kanako nganhi kaninyo.’” * Dayon siya midugang: “Si Jehova nga Diyos sa inyong mga katigulangan . . . nagpadala kanako nganhi kaninyo.” Niining mga pulonga, gipadayag sa Diyos nga mahimo niya ang bisan unsa aron matuman ang iyang katuyoan, ug nga siya maoy Diyos nga kanunayng nagtuman sa iyang mga saad. Busa sa bersikulo 15 atong mabasa nga si Jehova miingon: “Kini ang akong ngalan hangtod sa panahong walay tino, ug kini ang handomanan kanako hangtod sa sunodsunod nga mga kaliwatan.” Seguradong nakombinsir si Moises niini ug nalig-on ang iyang pagtuo!

6, 7. Sa unsang paagi gipakita ni Jehova ang kahulogan sa iyang mahimayaong ngalan?

⁶ Wala madugay human sugoa si Moises, gipakita ni Jehova ang kahulogan sa iyang ngalan pinaagi sa pagluwas sa mga Israelinhon. Ingong ilang Manluluwas, iyang gisilotan ang Ehipto pinaagig napulo ka hampak ug gipakita nga si Paraon ug ang mga diyos sa Ehipto walay mahimo. (Ex. 12:12) Dayon gitunga ni Jehova ang Pulang Dagat, gipalabang ang mga Israelinhon, ug gibalik ang tubig aron malumos si Paraon ug ang  iyang kasundalohan. (Sal. 136:13-15) Sa kamingawan, gipakita ni Jehova nga siya maoy Tigpreserbar sa kinabuhi pinaagi sa paghatag ug pagkaon ug tubig sa mga Israelinhon nga moabot ug duha ngadto sa tulo ka milyon o kapin pa! Iya pa ganing gipahinabo nga dili madaot ang ilang mga sinina ug mga sandalyas. (Deut. 1:19; 29:5) Wala gayoy makapugong kang Jehova sa pagtuman sa kahulogan sa iyang ngalan. Sa ulahi, siya miingon kang Isaias: “Ako—ako mao si Jehova, ug gawas kanako wala nay manluluwas.”—Isa. 43:11.

⁷ Ang misunod nga lider sa mga Israelinhon nga si Josue nakakita usab sa gamhanang mga buhat ni Jehova didto sa Ehipto ug sa kamingawan. Busa sa hapit na siyang mamatay, siya may kombiksiyon nga miingon sa iyang mga isigka-Israelinhon: “Kamo nahibalo pag-ayo sa bug-os ninyong kasingkasing ug sa bug-os ninyong kalag nga walay usa ka pulong gikan sa tanang maayong pulong nga gisulti ni Jehova nga inyong Diyos kaninyo nga napakyas. Kining tanan natuman alang kaninyo. Walay usa ka pulong kanila nga napakyas.” (Jos. 23:14) Oo, gituman gayod ni Jehova ang iyang mga saad!

8. Sa unsang paagi padayong gipakita ni Jehova karon ang kahulogan sa iyang ngalan?

⁸ Sa atong panahon, gituman usab ni Jehova ang iyang saad. Pinaagi sa iyang Anak, siya mitagna nga sa kataposang mga adlaw, ang maayong balita sa Gingharian isangyaw “sa tibuok gipuy-ang yuta.” (Mat. 24:14) Si Jehova lamang ang makatagna ug makapalampos niini nga buluhaton. Gani ordinaryo rang mga tawo ang iyang gigamit sa paghimo niini! (Buh. 4:13) Busa sa dihang atong isangyaw ang maayong balita, kita nakaamot sa katumanan sa tagna sa Bibliya. Atong gipasidunggan ang atong Amahan ug gipakita nga seryoso kita sa atong giampo nga, “Pagabalaanon unta ang imong ngalan. Paanhia ang imong gingharian. Matuman unta ang imong kabubut-on, maingon sa langit, mao man usab sa yuta.”—Mat. 6:9, 10.

9, 10. Sa iyang pagpakiglabot sa Israel, sa unsang paagi si Jehova dugang nagpaila sa iyang kaugalingon, ug unsay mga resulta?

⁹ Wala madugay human sa paggula sa mga Israelinhon sa Ehipto, si Jehova dugang nagpaila sa iyang kaugalingon ngadto kanila. Pinaagi sa pakigsaad sa Balaod, si Jehova nahimong ilang “bana nga tag-iya,” nga andam sa pag-atiman kanila. (Jer. 3:14) Ang mga Israelinhon nahimong samag asawa ni Jehova. Sila gitawag sa iyang ngalan. (Isa. 54:5, 6) Kon magmatinumanon sila sa iyang mga sugo, siya mahimong hingpit nga “Bana” kanila. Siya magpanalangin, manalipod, ug maghatag kanilag pakigdait. (Num. 6:22-27) Ang tanang nasod mahibalo nga walay Diyos nga sama kang Jehova. (Basaha ang Deuteronomio 4:5-8; Salmo 86: 7-10.) Gani, sa tibuok kasaysayan sa Israel, daghang langyaw ang misimba kang Jehova. Ang ilang gihimo susama sa gibuhat sa Moabihanong si Ruth, kinsa miingon kang Noemi: “Ang imong katawhan mahimong akong katawhan, ug ang imong Diyos akong Diyos.”—Ruth 1:16.

¹⁰ Sulod sa mga 1,500 ka tuig, gipakita ni Jehova ang daghang aspekto sa iyang personalidad sa iyang pagpakiglabot sa Israel. Bisag makadaghan silang mirebelde sa Diyos, gikaluy-an ug gipailoban gihapon sila ni Jehova. (Ex. 34:5-7) Apan may limitasyon ang pailob ni Jehova. Napupos ang iyang pailob sa dihang ilang gisalikway ug gipatay ang iyang Anak. (Mat. 23:37, 38) Ang mga kaliwat sa mga Israelinhon wala na tawga sa ngalan sa Diyos. Para kang Jehova, sila nahimong patay sa espirituwal, samag patayng kahoy. (Luc. 23:31) Unsay epekto niini sa ilang tinamdan bahin sa ngalan sa Diyos?

11. Nganong wala na gamita sa mga Hudiyo ang ngalan sa Diyos?

¹¹ Sa ngadtongadto, ang mga Hudiyo nakaugmad ug sayop nga ideya bahin sa ngalan sa Diyos. Sila nagtuo nga balaan kaayo kini ug dili angayng litokon. (Ex. 20:7) Sa kadugayan, wala na nila gamita ang ngalan sa Diyos. Seguradong nasakitan si Jehova sa ilang kawalay pagtahod sa iyang ngalan. (Sal. 78:40, 41) Importante kaayo kang Jehova ang iyang ngalan. Gani, ang Bibliya nag-ingon nga siya abughoan sa iyang ngalan, ug dili siya motugot nga padayon kining gamiton sa mga tawo nga mirebelde kaniya ug wala na niya ilha. (Ex. 34:14) Kini nagtudlo kanato nga importante gayong tahoron ang ngalan sa atong Maglalalang.

12. Kinsa ang gitagnang katawhan nga tawgon sa ngalan sa Diyos?

¹² Pinaagi kang Jeremias, gipadayag ni Jehova nga siya maghimog “bag-ong pakigsaad” uban sa usa ka bag-ong nasod, ang espirituwal nga Israel. Ang tanang membro niini, ‘gikan sa labing ubos hangtod sa labing dako kanila,’ makaila kang Jehova. (Jer. 31:31, 33, 34) Kanang tagnaa natuman sa Pentekostes 33 C.E. Ang bag-ong nasod, ang “Israel sa Diyos,” nga naglakip sa mga Hudiyo ug dili Hudiyo, nahimong “usa ka katawhan alang sa iyang ngalan,” o “ang katawhan nga ginatawag sa akong ngalan,” miingon si Jehova.—Gal. 6:16; basaha ang Buhat 15:14-17; Mat. 21:43.

13. (a) Gigamit ba sa unang mga Kristohanon ang ngalan sa Diyos? Ipatin-aw. (b) Unsay imong gibati sa paggamit sa ngalan sa Diyos diha sa ministeryo?

¹³ Ang unang mga Kristohanon, nga membro sa bag-ong nasod, naggamit sa ngalan sa Diyos. Pananglitan, ilang gigamit ang iyang ngalan dihang magkutlo gikan sa Hebreohanong Kasulatan. * Busa sa Pentekostes 33 C.E., dihang nagpakigpulong si apostol Pedro sa dakong grupo sa mga Hudiyo ug kinabig, makadaghan niya gamita ang ngalan sa Diyos. (Buh. 2:14, 20, 21, 25, 34) Kay gipasidunggan sa unang mga Kristohanon si Jehova, iyang gipanalanginan ang ilang pagsangyaw. Karon, panalanginan usab ni Jehova ang atong ministeryo dihang atong isulti sa uban ang iyang ngalan ug ipakita kini sa ilang Bibliya. Pagkadakong pribilehiyo nga ipaila nato si Jehova sa mga tawo! Ug para sa maong mga tawo, mahimo kining sinugdanan sa talagsaong panaghigalaay kang Jehova nga moanam ka lig-on ug molungtad hangtod sa hangtod.

14, 15. Giunsa nato pagkahibalo nga gipanalipdan ni Jehova ang iyang ngalan?

¹⁴ Sa ulahi, ang apostasya nakayuhot sa Kristohanong kongregasyon, ilabina human mamatay ang mga apostoles. (2 Tes. 2:3-7) Gisunod pa gani sa bakak nga mga magtutudlo ang tradisyon sa mga Hudiyo nga dili  gamiton ang ngalan sa Diyos. Apan tugotan kaha ni Jehova nga mahanaw ang iyang ngalan? Dili gayod! Tinuod, wala na kita mahibalo sa eksaktong paglitok niini, apan wala kini mahanaw. Sulod sa gatosan ka tuig, ang ngalan sa Diyos makita sa daghang hubad sa Bibliya ug sa mga sinulat sa mga eskolar sa Bibliya. Pananglitan, sa 1757, si Charles Peters misulat nga kon itandi sa mga titulo sa Diyos, ang ngalang Jehova “lagmit mao ang labing maayong paghubit kon unsa siyang matanga sa pagka-Diyos.” Sa 1797, sa libro bahin sa pagsimba sa Diyos, si Hopton Haynes misulat nga Jehova ang ngalan nga gigamit sa mga Hudiyo sa pagtawag sa Diyos, “ang bugtong nilang gisimba; nga gisimba usab ni Kristo ug sa iyang mga Apostoles.” Si Henry Grew (1781-1862) naggamit sa ngalan sa Diyos ug nahibalo nga kini gipasipalahan ug kinahanglang balaanon. Sa susama, si George Storrs (1796-1879), suod nga higala ni Charles T. Russell, naggamit sa ngalan sa Diyos sama sa gihimo ni Russell.

¹⁵ Hinungdanon kaayo sa katawhan sa Diyos ang tuig 1931. Una pa niana, sila gitawag nga Internasyonal nga mga Estudyante sa Bibliya. Apan sugod nianang tuiga, sila gitawag nang mga Saksi ni Jehova. (Isa. 43:10-12) Busa mapasigarbohon nilang gipahibalo sa kalibotan nga sila ang mga alagad sa bugtong matuod nga Diyos, ang “katawhan alang sa iyang ngalan,” nga nagdayeg nianang ngalana. (Buh. 15:14) Kon atong hunahunaon kon giunsa pagpanalipod ni Jehova ang iyang ngalan, mahinumdom kita sa iyang giingon sa Malaquias 1:11: “Sukad sa pagsubang sa adlaw bisan ngadto sa pagsalop niini ang akong ngalan mahimong dako taliwala sa kanasoran.”

16. Nganong angay natong isipon nga dakong kadungganan nga tawgong mga Saksi ni Jehova?

¹⁶ Si propeta Miqueas misulat: “Ang tanang mga katawhan, sa ilang bahin, magalakaw ang tagsatagsa sa ngalan sa iyang diyos; apan kita, sa atong bahin, magalakaw sa ngalan ni Jehova nga atong Diyos hangtod sa panahong walay tino, bisan hangtod sa kahangtoran.” (Miq. 4:5) Alang sa mga Estudyante sa Bibliya, dili lang dakong kadungganan nga tawgong mga Saksi ni Jehova. Makapadasig usab kini nga timailhan nga sila giuyonan sa Diyos. (Basaha ang Malaquias 3:16-18.) Kana ba usab ang imong gibati? Naningkamot ka ba sa ‘paglakaw sa ngalan ni Jehova’? Nasayod ka ba kon unsay nalangkit niana?

17. Unsay nalangkit sa ‘paglakaw sa ngalan ni Jehova’?

¹⁷ Dunay tulo ka butang nga nalangkit sa ‘paglakaw sa ngalan ni Jehova.’ Una, kinahanglan natong isangyaw sa uban kanang ngalana, kay kadto lang ‘magatawag sa ngalan ni Jehova ang maluwas.’ (Roma 10:13) Ikaduha, kinahanglan natong sundogon ang mga hiyas ni Jehova, ilabina ang gugma. Ikatulo, kinahanglan natong sundon ang mga balaod sa Diyos aron atong mapasidunggan ang iyang ngalan. (1 Juan 4:8; 5:3) Magpadayon ka ba sa ‘paglakaw sa ngalan ni Jehova nga atong Diyos’ hangtod sa hangtod?

18. Nganong ang tanang nagpasidungog sa ngalan ni Jehova makalaom sa umaabot?

¹⁸ Sa dili madugay, ang tanan nga wala moila kang Jehova mapugos sa pag-ila kaniya. (Ezeq. 38:23) Sama sila kang Paraon, kinsa miingon: “Kinsa ba si Jehova, aron ako mamati sa iyang tingog?” Si Paraon napugos sa pag-ila nga si Jehova gamhanan kaayo nga Diyos. (Ex. 5:1, 2; 9:16; 12:29) Apan kita mipili sa pag-ila kang Jehova ug sa pagpakighigala kaniya. Mapasigarbohon kita sa pagdala sa iyang ngalan ug sa pagsunod kaniya. Busa kita makalaom sa umaabot kay ang Salmo 9:10 nagpasalig: “Kadtong nakaila sa imong ngalan mosalig kanimo, kay dili gayod nimo biyaan kadtong mangita kanimo, Oh Jehova.”