A ummi cazin ah kal

A ummi cazin ah kal

A Liannganmi Jehovah Min Kha Upat

A Liannganmi Jehovah Min Kha Upat

“Kaan upat lai i na min kha ka thangṭhat lai.”—ISA. 25:1.

1, 2. Khrihfaram he i lo loin Jehovah Tehte Hna nih Pathian min kha zeitindah an hmuh?

KHRIHFARAM pawl nih Pathian min kha an hmang lo. Tahchunhnak ah, Revised Standard Version Baibal biahmaiṭhi ah Khrihfa hna caah Pathian kha min pakhatkhat in auh cu “aa tlak hrimhrim lo” tiah aa ṭial.

2 Asinain Jehovah Tehte Hna tu cu Pathian min in auh kan simi kha kan i uangthlar i a min kha kan upat. (Isaiah 25:1; 43:10 rel.) Cun Pathian min a sullam hngalh le a min thianter zeitluk in dah a biapit ti hngalh cu tinvo sung a si tiah kan ruah. (Matt. 6:9) Jehovah hngalh cu zeitluk tinvo sung dah a si ti kha kan philh nakhnga lo a biapimi mah biahalnak pathum hi i ruah u sih: Pathian min hngalh timi cu zeidah a si? Jehovah nih a liannganmi a min he aa tlak in zeitindah a tuah? Kannih tah Jehovah min in zeitindah kan kal khawh?

Pathian Min Hngalh timi cu Zeidah a Si

3. Pathian min hngalh timi cu zeidah a si?

3 Pathian min hngalh timi cu “Jehovah” timi biafang hngalh men lawng khi a si lo. Jehovah cu zei bantuk Pathian dah a si ti hngalh kha a si. Mah ah a sining, a ziaza, aa tinhmi le a salle a pehtlaih hnaning ti bantuk a tuahsernak hngalh aa tel. Jehovah nih aa tinhmi a tlinter tikah zei bantuk Pathian dah a si kha a langhter. (Ptb. 4:18) Evi nih Kain a hrin tikah Pathian min kha a hman caah Pathian nih Adam le Evi kha a min a rak chimh hna ti kan hngalh. (Gen. 4:1, NW) Zumhfekmi Jehovah salle a simi Noah, Abraham, Isak le Jakob zong nih Pathian min kha an hngalh. Pathian nih thluachuah a pek hna, a zohkhenh hna i aa tinhmi a chimh hna tikah Pathian cu zei bantuk Pathian dah a si ti kha an hun hngalh chin. Kum tampi a rauh hnuah Pathian nih Moses kha a min sullam a rak chimh.

Moses nih Pathian min sullam kha a hngalh i mah nih a zumhnak kha a fehter

4. Moses nih Pathian kha zeicah a min a hal? Pathian nih a kan khamh hrimhrim lai tiah Israel mi kha zeicah zumhter a duh hna?

4 Exodus 3:10-15 rel. Moses cu kum 80 a si ah Pathian nih “ka mi Israel mi cu Izipt ram in na chuahpi hna lai” tiah rian a pek. Mah tikah Moses nih Jehovah kha ‘Israel mi hna nih na min an ka hal ahcun zeitindah ka leh hna lai?’ tiah a rak hal. Pathian min a hngalhnak a saupi cang nain zeicah Moses nih cutin a hal? Jehovah cu zei bantuk Pathian dah a si ti kha tam deuh in hngalh a duh caah a si. Pathian nih a kan khamh hrimhrim lai tiah Israel mi kha Moses nih zumhter a duh hna. Zei ruangah cutin a duh ti kha kan hngalh khawh. Israel mi cu sal ah an taannak a sau cang i Jehovah nih a kan bawm kho hnga maw tiah an lung a hring kho men. Israel mi cheukhat nih cun Izipt mi hna pathian hmanh kha an biak.—Ezek. 20:7, 8.

5. Jehovah nih a min kong kha Moses sinah zeitindah a chim?

5 Moses biahalnak kha Jehovah nih zeitindah a leh? ‘“Ka hung si lai tiah min a ngeimi nih keimah cu nan sinah a ka thlah,” tiah Israel mi cu na chimh hna lai’ tiah a ti. Cun ‘Jehovah, nan pupa hna i an Pathian . . . nih nan sinah a ka thlah’ ti zong in na chimh hna lai tiah a ti. * (Ex. 3:14, 15, NW) Mah bia hna nih Pathian nih aa tinhmi tlinter awkah a herhmi zeipaoh ah aa canter khawh asiloah a tuah khawh ti kha a langhter. Anih cu a biakam ningin a tuah zungzalmi a si. Cucaah hitin a ti chap: “Hihi a zungzal in ka min a si, hiti hin hmailei chan vialte nih an ka auh lai.” Mah bia hna nih Moses kha a lung a suk tuk lai i a zumhnak a fehter chin ko lai.

Jehovah nih a Min he aa Tlak in a Tuah

6, 7. Jehovah nih a min ningin zeitindah a tuah?

6 Jehovah nih Moses rian a pek hnu tlawmpal ah Israel mi kha a luatter hnanak thawngin a min ningin a rak tuah. Izipt mi kha rai phun hra in dan a tat hna i Faraoh le Izipt pathian hna ṭhawnnak an ngeih lo kha a langhter. (Ex. 12:12) Cun Jehovah nih Rili Sen kha a cheu i Israel mi kha mahka in cun a kalter hna, Faraoh le a ralkap tu cu rili chungah a paih hna. (Salm 136:13-15) Thetse ram ah a nuai in a simi Israel mi hna kha rawl le ti a pek hna i a zohkhenh hna. An hnipuan le an kedan hmanh ṭeh lo ding in a rak tuah. (Deut. 1:19; 29:5) Mah vialte nih Jehovah cu a biakam tlinter lo awkah zeihmanh nih a kham kho lo ti a langhter. A hnuah Isaiah sinah hitin a rak chim: ‘Keimah lawnglawng hi [“Jehovah,” NW] cu ka si, keimah lawnglawng hi nanmah aan khamh khotu hna cu ka si.”—Isa. 43:11.

7 Moses rian a chaangtu Joshua zong nih Izipt ram le thetse ram ah Jehovah nih a tuahmi khuaruahhar thil kha a rak hmuh ve. Cucaah a thih lai ah Israel mi kha hitin a ti khawh hna: “Nannih nih nan dihlak in, BAWIPA nan Pathian nih nanmah kong ah biakamnak a tuahmi thil ṭha vialte lakah pakhat hmanh pakpalawng a can lo kha nan lungthin le nan ruahnak in nan hngalh; nannih caah a dihlak in a tlung dih, pakhat hmanh a bau lo.” (Josh. 23:14) Jehovah nih a biakam ningin a rak tuah taktak.

8. Tuchan ah Jehovah nih a biakam ningin zeitindah a tuah?

8 Tuchan zongah Jehovah nih a biakam ningin a tuah. A Fapa hmang in donghnak caan ah Pennak kong thawngṭha cu “khuazakip” ah chim a si lai tiah a rak chimchung. (Matt. 24:14) Jehovah lawng nih mah rian kong kha a chimchung khawh i a tlinter khawh. Mah rian ṭuan awkah “mi sawsawh” kha a hman hna. (Lam. 4:13) Cucaah thawngṭha kan chim tikah, Baibal chimchungbia tlinternak ah kan i tel a si. Vancung kan Pa kan upat zong a si, mah lengah “Na min thiang cu upat si ko seh; Na Pennak cu rung tlung ko seh, Vancung khua ah na duhnak an tuah bangin Vawleicung ah hin tuah si ve ko seh” timi kan thlacam ning in kan tuah zong a si.—Matt. 6:9, 10.

A Min cu a Lianngan

Jehovah cu cungnung bik Pathian a si kha Faraoh nih a rak cohlang duh lo

9, 10. Jehovah nih Israel mi a pehtlaih hnaning in a sining zeidah kan hngalh khawh rih?

9 Izipt ram in Israel mi an chuah tlawmpal ah Jehovah nih a kong kha tam deuh in a hngalhter hna. Jehovah nih anmah he biakamnak a tuah i pa nih a nupi a zohkhenh bantukin kaan zohkhenh hna lai tiah bia a kamh hna. Annih cu a caah nupi bantuk an hung si i a min in auhmi miphun an si. (Isa. 54:5, 6) A nawl an ngaih ahcun thluachuah a pek hna lai, a huhphenh hna lai i daihnak a pek hna lai. (Nam. 6:22-27) Miphun vialte nih Jehovah bantuk Pathian dang a um lo kha an hngalh lai. (Deuteronomi 4:5-8; Salm 86:7-10 rel.) Israel mi cu Pathian miphun an si lioah miphun dang chung in mi tampi nih Jehovah kha biak awkah an rak i thim ve. Annih nih Naomi sinah hitin a chimmi Moab minu Ruth bantukin an tuah ve: “Na miphun cu ka miphun an si ve lai i na Pathian cu ka Pathian a si ve lai.”—Ruth 1:16.

10 Kum 1,500 chung, Jehovah nih Israel miphun a pehtlaih hnaning nih a sining tampi a langhter. Israel mi nih atu le atu a nawl an ngai lo nain an cungah zaangfahnak le lungsaunak a langhter. (Ex. 34:5-7) Asinain Jehovah lungsaunak cu ri a ngei. Israel mi nih an miphun ningin Jesuh an zumh lo i an thah tikah annih cu Pathian min in auhmi miphun an si kho ti lo. (Matt. 23:37, 38) Annih cu Jehovah caah a romi thingkung bantukin thlaraulei ah a thimi an hung si. (Luka 23:31) A hnuah Israel mi cu Pathian min he aa tlaiin zei ruahnak dah an ngeih?

11. Israel mi nih Pathian min kha zeicah an hman ti lo?

11 Israel mi cu Pathian min he aa tlaiin a hmaan lomi ruahnak an hun ngei. Pathian min cu a thian tuk caah ahohmanh nih chim awk a si lo tiah an ruah. (Ex. 20:7) Cucaah Jehovah min kha duhsah, duhsah in an hmang ti lo. Mi nih a min an upat lomi a hmuh tikah Jehovah cu a ngaih a chia tuk lai. (Salm 78:40, 41) Zeicahtiah a min cu Jehovah caah a biapi tukmi a si. A min kha a ṭanh tuk tiah Baibal nih a ti. Israel mi nih Jehovah min kha an upat lo caah annih cu a min in auhmi miphun si awkah an i tlak ti lo. (Ex. 34:14) Mah nih a kan Sertu Pathian min kha upatnak he hman cu a biapi tuk ti a kan hngalhter.

Pathian Min in Auhmi Miphun Thar

12. Ahote dah Pathian min in auhmi miphun an hung si?

12 Jehovah nih miphun thar he “biakamnak thar” ka ser lai tiah Jeremiah hmang in bia aa kam. Mah miphun chungah aa telmi “a hme bik in a ngan bik tiang, an dihlak in” Jehovah kha an hngalh lai. (Jer. 31:31, 33, 34) Zeitikah dah Pathian nih biakamnak thar cu a ser? AD 33, Pentekos ni ah khan a ser. Ahote he dah a ser? Baibal nih annih cu ‘Pathian Israel miphun’ tiah a auh hna i miphun kip an i tel. Annih cu ‘ka min in auhmi miphun an si’ tiah Jehovah nih a ti.—Gal. 6:16; Lam. 15:14-17, NW; Matt. 21:43.

13. (a) A hmasa Khrihfa hna nih Pathian min an hmang maw? Mah kha zeitindah kan hngalh khawh? (b) Phungchimnak ah Pathian min hmannak he aa tlaiin zeitindah na ruah?

13 Mah miphun thar ah aa telmi, a hmasa Khrihfa hna nih Pathian min kha an rak hman. Tahchunhnak ah, Hebru Baibal kha an cherhchan tikah Pathian min kha an hman. * AD 33, Pentekos ni ah lamkaltu Piter nih Israel mi le Judah biaknak ah a lutmi mibupi sin phung a chim tikah Pathian min kha voi tam nawn a hman. (Lam. 2:14, 20, 21, 25, 34, NW) A hmasa Khrihfa hna nih Jehovah kha an upat caah Jehovah nih an phungchimnak rian kha thluachuah a pek hna. Tuchan zongah, mi kha Jehovah min kan chimh hna i an Baibal in a min kan hmuhsak hna tikah kan phungchimnak rian kha thluachuah a kan pek ve. Cutin Jehovah le mi kha theihhngalhnak kan tuahpiak khawhmi hna cu tinvo sung a si. Mah thawngin Jehovah he an i pehtlaihnak cu a fek thluahmah kho i zungzal in a hmun kho.

14, 15. Jehovah nih a min a kilven ti kha zeitindah kan hngalh?

14 A hnuah, a hleiin lamkaltu pawl an thih hnuah Khrihfabu ah zumhpialmi pawl an hung chuak. (2 Thes. 2:3-7) Annih nih Pathian min hman lo ding timi Judah phunglam kha an zulh. Jehovah nih a min a tlau lai kha a awnh hnga maw? A awnh lai lo. Zeitindah kan hngalh khawh? Hlanlio ah Pathian min kha zeitindah a aw an rak chuah ti cu kan hngal kho lo nain atu tiang a min cu a hmun. Kum tampi chung Pathian min cu Baibal lehnak tampi le Baibal lei mifim pawl ṭialmi ca tampi ah a um. Tahchunhnak ah, 1757 ah Charles Peters nih Jehovah timi min nih a dang upatnak min hna nakin Pathian i a sining kha ṭha deuh in a langhter tiah a ṭial. Pathian biaknak he aa tlaiin 1797 ah chuahmi cauk ah Hopton Haynes nih Jehovah timi cu Judah mi nih Pathian ca i an hmanmi min a si, annih nih “Khrih le Lamkaltu hna bantukin amah lawng kha an biak” tiah a ṭial. Henry Grew (1781-1862) nih Pathian min a hman leng ah Pathian min cu thangchiat a si i thianter a hau ti zong a hngalh. Cun Charles T. Russell le a hawi George Storrs (1796-1879) zong nih Pathian min kha an hman ve.

15 Pathian miphun caah 1931 cu a biapi tukmi kum a si. Mah hlan ahcun annih cu Vawlei Pumpi Baibal Siangngakchia tiah auh an rak si. Asinain mah kum thawk in Jehovah Tehte Hna timi min kha an rak i lak. (Isa. 43:10-12) Annih cu Pathian “min putu” an si caah le a min an thangṭhat khawh caah an i uangthlar i mah kha vawlei mi dihlak sinah an thanh. (Lam. 15:14) Jehovah nih a min a kilvennak kong kan ruah tikah Malakhi 1:11 i mah bia hi kan lung ah a chuak: “Nichuahlei deng in nitlaklei deng tiang, ka min cu miphun hna sinah a lianngan ko.”

Jehovah Min in Kal

16. Jehovah Tehte tiah auh kan simi kha zeitindah kan hmuh awk a si?

16 Profet Mikah nih hitin a ṭial: “Mi vialte hna cu anmahle an pathian min cio in an kal ko lai, Sihmanhsehlaw kannih cu [“Jehovah,” NW] kan Pathian min in a zungzal in kan kal lai.” (Mik. 4:5) Jehovah nih Baibal Siangngakchia pawl kha a min i laknak nawl a pekmi hna cu tinvo sung a si leng ah mah nih a mithmai ṭha an hmuh zong a langhter. (Malakhi 3:16-18 rel.) Nangtah cutin na ruat ve maw? ‘Jehovah min in kal’ awkah naa zuam maw?

17. ‘Jehovah min in kal’ timi ah zeidah aa tel?

17 ‘Jehovah min in kal’ awkah a tlawm bik thil pathum kan tuah a hau. Pakhatnak ah, Pathian min kha mi kan chimh hna a hau, zeicatiah Jehovah ‘min a aumi lawng khamh an si lai’ caah a si. (Rom 10:13) Pahnihnak ah, Jehovah i a sining pawl, a hleiin a dawtnak kha kan ngeih ve a hau. Pathumnak ah, Pathian nawlbia kha kan zulh a hau, cuticun kan Pa a min kha kan upat khawh. (1 Johan 4:8; 5:3) Jehovah Pathian ‘min in a zungzal na kal lai’ maw?

18. Jehovah min a upatmi hna nih zeicah hmailei kha an i ngaih?

18 Jehovah zei i a rel lomi asiloah a ralchanhmi nih a rauhhlan ah Jehovah cu aho dah a si kha an hngalh cang lai. (Ezek. 38:23) Annih cu hitin a chimmi Faraoh he an i lo: ‘Jehovah cu ahodah a si? Zeicadah a bia cu ka ngaih lai?’ Asinain Faraoh nih Jehovah cu zeitluk a liannganmi Pathian dah a si ti kha a duh lo buin a hun hngalh. (Ex. 5:1, 2; 9:16; 12:29) Kannih tu cu Jehovah hngalh awk le a hawi si awkah lungtho tein kan i thim. Nawl a ngaimi a miphun kan simi le a min in auh kan simi kha kan i uangthlar. Salm 9:10 bia hi kan zumh i hmailei kha kan i ngaih: ‘Na min a hngalmi hna nih nangmah cu an in bochan lai, nangmah aan kawlmi hna kha na kaltak bal hna lo.’

^ cat. 5 Pathian min cu Hebru holh in “a hung siter” timi sullam a ngei. Cucaah “Jehovah” timi cu “A hung siter” timi sullam a ngei.

^ cat. 13 A hmasa Khrihfa hna nih an rak hmanmi Hebru Baibal ah Jehovah min a um. Cun Hebru Baibal kha Grik holh in an lehmi a hmasa Septuagint Baibal zongah um dawh a si.