1, 2. Cristiano tukuq religionkunamantaqa, ¿imaynatam Jehova Diospa testigonkunaqa Diospa sutinta qawanchik?

YAQA lliw cristiano tukuq religionkunam Diospa sutinta mana rimayta munankuchu. Revised Standard Version sutiyoq Bibliam qallariyninpi nin sutinmanta Diosta qayayqa “qalaypaq mana allin” kasqanta.

² Jehova Diospa testigonkunam ichaqa, ancha kusisqa tarikunchik Diospa sutinta apasqanchikmanta hinaspa hatunchasqanchikmantapas (leey Salmo 86:12; Isaias 43:10). Ancha kusisqataqmi tarikunchik sutin ima ninan kasqanmanta entiendespanchik hinaspa sutin chuyanchasqa kaynin imanasqa ancha allin kananmanta yachaspanchikpas (Mat. 6:9). Jehova Diosta reqsiyninchik ancha kusikunapaq kasqanta mana qonqanapaqmi kimsa tapukuykunata qawasunchik: 1) ¿Ima ninantaq Diospa sutinta reqsiyqa? 2) ¿Imaynatam Jehova Diosqa qawachiwanchik sutinta reqsiy ancha kusikunapaq kasqanta? 3) ¿Imaynatam Jehova Diospa sutinman hina kawsachwan?

3. ¿Ima ninantaq Diospa sutinta reqsiyqa?

³ Diospa sutinta reqsiyqa manam Jehova sutita uyarispa rimayllachu. Aswanqa imayna kasqanmanta, munayninkunamanta hinaspa serviqninkunawan imayna kasqanmanta yachaymi. Jehova Diosqa munayninta ruwaspanmi pisi-pisimanta imayna kasqanta qawachiwachkanchik (Prov. 4:18). Punta tayta-mamanchikqa Diospa sutintaqa yacharqakum, chaymi Evaqa wawan Cainta wachakuspan rimarqa (Gen. 4:1, NM). Diospa serviqnin Noey, Abraham, Isaac hinaspa Jacobpas Diospa sutintaqa reqsirqakum. Paykunaqa astawanraqmi Jehova Dios imayna kasqanta qawarqaku yanapakuyninta chaskispanku, waqaychakuyninta qawaspanku hinaspa  munayninkunamanta yachaspanku. Chaymanta qepamanmi Diosqa Moisesman allinta yachachirqa sutin ima ninan kasqanmanta.

4. ¿Imanasqam Moisesqa Diosta tapurqa sutinmanta, hinaspa imanasqam Moisesqa Israel runakunata yanapayta munarqa Dios librananmanta mana iskayrayanankupaq?

⁴ Leey Exodo 3:10-15. Moises 80 watanpi kachkaptinmi Jehova Dios kamachirqa ‘Israelpa miraynin runakunata Egipto nacionmanta horqomunanpaq’. Chaynata kamachiptinmi Moisesqa sumaqllata Diosta nirqa: ‘Israelpa mirayninkunaman riptiy imam sutiki kasqanmanta tapuwaptinkuqa ¿ima nisaqtaq paykunataqa?’, nispa. Diospa llaqtanqa ñawpaqmantaraqmi Diospa sutintaqa yacharqaku. Hinaptinqa, ¿imanasqataq Moisesqa chaynataqa tapurqa? Chaynata tapuspanmi Moisesqa yachayta munarqa Jehova Dios imayna kasqanmanta. Payqa Israel runakunatam yanapayta munarqa Dios librananmanta mana iskayrayanankupaq. Paykunaqa unay tiempo sirviente kasqankuraykuchá iskayrayarqaku Dios yanapananmantaqa. Wakin Israel runakunaqa Egipto nacionpa pantay diosninkunatam yupaychachkarqaku (Ezeq. 20:7, 8).

5. ¿Imaynatam Jehova Diosqa sutin ima ninan kasqanmanta Moisesman qawachirqa?

⁵ ¿Imatam Jehova Diosqa Moisesman nirqa chaynata tapuptin? Diosmi nirqa: “Israelpa mirayninkunamanmá ninki: ‘ÑOQAM KANI sutiyoqmi qamkunaman kachamuwan’ nispa. [. . .] Abueloykichik[pa] Diosninmi kachamuwan qamkunaman”, nispa. Chaynata nispanqa, Diosqa nichkarqam imatapas ruwaspan pay kananmanta, huk rimaypiqa rimasqantam haykapipas ruwanan karqa. Chaymi 15 versiculopi kikin Jehova Dios kaynata nirqa: “Kaymá wiñaypaq sutiyqa, chay sutiywanmi yuyariwankichik wiña-wiñaypaq”, nispa. Chayna nisqanqa maynatachá Moisesta kallpancharqa hinaspa respetananpaqpas yanaparqa.

6, 7. ¿Imaynatam Jehova Diosqa sutillata qawachirqa nisqankunata ruwasqanta?

⁶ Moisesta kamachisqan qepallamanmi Jehova Diosqa nisqanman hina ruwarqa Israel runakunata libraspan. Egipto nacionta chunka castigokunawan ñakarichispanmi qawachirqa faraonwan diosninkunapas mana ancha atiyniyoq kasqankuta (Ex. 12:12). Chaymantañataqmi Jehova Diosqa Puka Lamar Qochata rakirachispan Israel runakunata chayninta pasachirqa, faraontawan tropankunatañataqmi chay qochapi qeqeparachirqa (Sal. 136:13-15). Chunniqpipas millonnintin israelitakunamanmi mikuytawan yakuta qorqa mana wañunankupaq. Manataqmi pachankupas chaynataq  usutankupas tukurqachu (Deut. 1:19; 29:5). Tukuy kaykunam qawachin nisqanta Jehova Dios ruwananpaq mana imapas harkay atisqanta. Tiempopa risqanman hinam, Isaiasta Dios nirqa: “Ñoqallam kani Tayta Diosqa. Hukqa manam kanchu salvaq Diosqa”, nispa (Is. 43:11).

⁷ Moisespa rantinpi Israel runakunata pusaq Josueypas, Egipto nacionpi hinaspa chunniqpi Jehova Diospa tukuy ruwasqankunatam qawarqa. Chaymi wañukunanpaqña kachkaspan mana iskayrayaspan israelitakunaman kaynata nirqa: “Yachaychikyá tukuy sonqoykichikwan chaynataq tukuy vidaykichikwan yupaychasqanchik Tayta Diospa tukuy allin prometesqankunaqa cumplikusqanta. Chaykunamantaqa manam chullapas yanqaqa karqachu”, nispa (Jos. 23:14). Arí, Jehova Diosqa sutillatamá qawachirqa nisqanman hina tukuyta ruwasqanta.

8. ¿Imaynatam Jehova Diosqa kunan tiempopipas nisqankunata ruwachkan?

⁸ Kunan tiempopipas Jehova Diosqa nisqankunatam ruwachkan. Churin Jesuswanmi willachirqa Munaychakuyninmanta willakuy tukupay tiempopi “enterollan kay pachapi” willakusqa kananmanta (Mat. 24:14). Jehova Diosllam chay willakuy apakunanpaq atiyniyoqqa. Chay apakunanpaqmi Diosqa “mana ancha educacionniyoq” runakunata servichikun (Hech. 4:13). Hinaptinqa, chay willakuy ruwakusqantam qawachichkanchik Diospa munaychakuyninmanta willakuspanchik. Diostam hatunchanchik hinaspa chayna kananta munasqanchiktam qawachinchik kaynata mañakuspa: “Sutiki yupaychasqa kachun, munaychakusqayki hamuchun. Munasqaykiyá rurasqa kachun kay pachapipas hanaq pachapi hina” (Mat. 6:9, 10).

9, 10. ¿Imatawanraqmi Jehova Diosmanta yachachwan llaqtanwan imayna kasqanta qawaspanchik?

⁹ Israel runakuna Egiptomanta librasqa kasqanku qepallanmanmi, Jehova Diosqa chay llaqtanwan huk contratota ruwarqa. Kamachikuykunata qospanmi Diosqa ‘Qosan hina’ llaqtanpaq karqa, hinaspanmi chayna kasqanman hina llaqtanta yanaparqa (Jer. 3:14). Israel runakunañataqmi ‘warmin hina’ karqaku, paykunatam Diosqa akllarurqa llaqtan kaspanku sutinta apanankupaq (Is. 54:5, 6). Kamachikuyninkunata kasukuptinkuqa, Diosqa allin ‘Qosa’ hinam paykunapaq karqa. Chaymantapas yanaparqam, waqaycharqam hinaspa hawkayaytam qorqa (Num. 6:22-27). Chaymi Diospa sutinqa huk nacionkunapi ancha reqsisqa karqa (leey Deuteronomio 4:5-8; Salmo 86:7-10). Chayraykum huk nacionniyoq achka runakunapas Jehova Diosta yupaychayta qallaykurqaku.  Paykunaqa Moab nacionniyoq Rut hinam tantearurqaku, paymi Noemiyta nirqa: “Aylluykikunam ñoqapa aylluy kanqa, Diosnikipas ñoqapa Diosniymi kanqa”, nispa (Rut 1:16).

¹⁰ Israel runakuna yaqa waranqa pichqa pachak wata Jehova Diospa llaqtan kasqanpim, Diosqa sutillata qawachirqa imayna kasqanta. Sapa kuti contranpi churakuptinkupas, “llakipayakuq Tayta Diosmi” karqa, “anaq piñakuq” hinaspa ancha pacienciakuq (Ex. 34:5-7). Chayna kaspanpas pacienciakusqanqa tukurqam, chaytam qawachirqa Israel runakuna Churinta qepancharuspanku wañurachiptinku (Mat. 23:37, 38). Israel casta runakunaqa chakisqa sacha hinam Diospa qayllanpi kachkarqaku (Luc. 23:31). Chaymanta qepamanqa, ¿imaynatam Israel runakunaqa Diospa sutinta qawarqaku?

11. ¿Imanasqataq Israel runakunaqa Diospa sutin rimayta saqerurqaku?

¹¹ Tiempopa risqanman hinam, Israel runakunaqa Diospa sutinmanta mana allintaña piensayta qallaykurqaku. Paykunaqa piensarqakum Diospa sutin chuyay-chuyay kasqanrayku mana rimanapaq kasqanta (Ex. 20:7). Pisi-pisimantam Diospa sutin rimayta saqerurqaku. Chaynata ruwaspankuqa Diostam llumpayta llakichirqaku (Sal. 78:40, 41). Jehova Diosqa anchatamá sutintaqa chaninchan, chaymi Bibliaqa nin ‘sientekuq celoso Dios’ kasqanta. Israel runakuna Diospa sutinta qepancharusqankuraykum favorninta manaña chaskirqakuñachu (Ex. 34:14). Kaymi qawachiwananchik Unanchawaqninchikpa sutinta anchata respetanapaq.

12. ¿Pikunañataq karqaku Diospa sutinta apaq Diospa llaqtanqa?

¹² Jehova Diosmi Jeremiasman willarqa huk llaqtawanña ‘mosoq contrato’ ruwananmanta. Willakurqataqmi chay llaqtanpi kaqkuna, “warmakunapas chaynataq yuyayniyoqkunapas” reqsinankumanta (Jer. 31:31, 33, 34). ¿Haykapitaq chay mosoq contratota Jehova Dios ruwarqa? Pentecostes 33 watapim. ¿Pikunawantaq ruwarqa? Bibliam paykunata sutichan ‘Diospa Israelnin’ nispa, paykunaqa llapallan nacionmantam kanku. Jehova Diosmi paykunata nin: “Sutiywan sutichasqa”, nispa (Gal. 6:16, NM; leey Hechos 15:14-17; Mat. 21:43).

13. a) ¿Imanasqam mana iskayrayachwanchu punta cristianokuna Diospa sutin rimasqankumanta? b) ¿Imaynam sientekunki Diospa sutinta runakunaman yachachispayki?

¹³ Mosoq llaqtapi kaq punta cristianokunaqa, Diospa sutintaqa rimarqakum. Arí, rimarqakum hebreo rimaypi Diospa Palabranta servichikuspanku. * Chaymi, Pentecostes 33 watapi apostol Pedro huklaw nacionniyoq runakunaman rimaspan achka kutita Diospa sutinta rimarqa (Hech. 2:14, 20, 21, 25, 34). Punta cristianokunaqa hatuncharqakum Diospa sutintaqa, chaymi Diosqa predicayninkupi yanaparqa. Kunan tiempopipas, Jehova Diosqa predicayninchikpim yanapawanchik runakunaman Bibliankuta kichaspa sutinmanta willaptinchik. Anchatam kusikunchik chaynata ruwaspa runakuna Diosta reqsisqankumanta. Diosta reqsiqkunapas atinmankum kunanpas hinaspa wiña-wiñaypaqpas Jehova Dioswan aswan allin amistad kaytaqa.

14, 15. ¿Imaynatam yachanchik Jehova Dios sutinta waqaychasqanmanta?

¹⁴ Tiempopa risqanman hinam, astawanraq apostolkunapa wañukusqan qepaman, wakin cristiano tukuqkuna congregacionta pantachiyta qallaykurqaku (2 Tes. 2:3-7). Chay pantay yachachiqkunaqa judiokunapa costumbrenkuta qatipakuspankum Diospa sutintaqa rimayta munarqakuchu. ¿Diosqa  saqerqachu sutin chinkachisqa kananta? ¡Manamá! ¿Imanasqam chaynata ninchik? Diospa sutin ñawpa tiempopi imayna rimana kasqanta mana allinta yachaptinchikpas, sutinqa hinallam kachkan kunankama. Pachaknintin watakunam Diospa sutinqa achka Bibliakunapi hinaspa Bibliamanta yachaq runakunapa qellqasqankupi tarikurqa. 1757 watapim, Charles Peters sutiyoq runa qellqarqa Jehova sutiqa, imawan sutichasqankumantapas allintapuni imayna kasqanta qawachisqanmanta. 1797 watapiñataqmi, Hopton Haynes sutiyoq runa libronpi qellqarqa Diosmanta judiokuna rimaspanku Jehova sutita rimasqankuta, paykunaqa “payllatam yupaychaqku, Cristowan apostolninkuna hina”. Henry Grew (1781-1862) sutiyoq runapas Diospa sutinta rimaspanpas, entienderqam Diospa sutin yanqachasqa kasqanmanta hinaspa chuyanchasqa kananmantapas. George Storrs (1796-1879) hinaspa Charles T. Russell runakunapas Diospa sutintaqa rimarqakum.

¹⁵ Jehova Diospa llaqtanpaqmi 1931 wata ancha allin karqa. Chay watakamaqa Biblia Estudiaqkuna nisqa sutiwanmi paykunaqa reqsichikurqaku. Ichaqa chay watallapitaqmi Jehova Diospa testigonkuna nisqa sutiwanña reqsichikuyta qallaykurqaku (Is. 43:10-12). Paykunaqa kusikuywanmi willakurqaku Diospa sutin apaq runankuna kasqankuta hinaspa sutin yupaychasqankutapas (Hech. 15:14). Sutinta Jehova Dios imayna waqaychasqanpi piensaymi yuyarichiwanchik Malaquias 1:11 kayna nisqanta: ‘Intipa qespimunan lawmanta qallaykuspam intipa seqaykunan lawkama lliw nacionkunapi [sutiyta] hatunchanqaku’.

16. ¿Imaynataq tarikunanchik Diospa sutin apasqanchikwan?

¹⁶ Diosmanta willakuq Miqueasmi nirqa: “Llapallan runakunaqa diosninkupi confiakuspam kawsachkanku. Ñoqanchikmi ichaqa yupaychasqanchik Tayta Diosman hapipakuchkanchik. Payman hapipakuspam wiñaypaq kawsasunchik”, nispa (Miq. 4:5). Biblia Estudiaqkunapaqqa ancha kusikunapaqmi karqa Diospa sutin apayninkuqa, chayqa qawachirqataqmi Diospa chaskisqan runankuna kasqankuta (leey Malaquias 3:16-18). Chaynaqa, ¿qampas ancha kusisqachu tarikunki Diospa sutin apasqaykiwan? ¿Kallpanchakunkichu Jehova Diospa sutinman hina kawsanaykipaq?

17. ¿Ima ninantaq Jehova Diospa sutinman hina kawsayqa?

¹⁷ Diospa sutinman hina kawsaspaqa kaykunatawanmi ruwasun. Puntataqa Diospa sutinmantam willakunanchik, ñoqanchikqa reqsikunchikmi Jehova Diospa sutinta rimaqkunalla salvakunankumanta (Rom. 10:13). Chaymantapas, Diospa imayna kasqantam qatipakunanchik, astawanraqmi kuyakuyninta. Hinaspapas, Diospa kamachikuyninkunatam kasukunanchik, chaynapi Diospa chuya sutinta mana yanqachanapaq (1 Juan 4:8; 5:3). Hinaptinqa, ¿munankichu wiña-wiñaypaq Jehova Diospa sutinman hina kawsayta?

18. ¿Imanasqam Diosta hatunchaqkunaqa Jehova Diospi mana iskayrayaspa suyanmanku?

¹⁸ Jehova Diospa contranpi churakuqkunaqa ñamá yachanqakuña pim kasqanta (Ezeq. 38:23). Chay runakunamanta wakinmi faraon hina kaynata ninku: “¿Pitaq [Jehova] Diosqa kasunaypaq[?]”, nispa. Faraonqa ñakariykunawanmi yacharqa Dios pim kasqanta (Ex. 5:1, 2; 9:16; 12:29). Ñoqanchikmi ichaqa munarqanchik Jehova Dios reqsiyta. Ancha kusisqamá tarikunchik llaqtan ukupi kasqanchikmanta hinaspa sutinwan reqsichikusqanchikmantapas. Chaynaqa, mana iskayrayaspayá suyasun Salmo 9:10 kayna nisqanta: “Dios Taytalláy, reqsiqniki runaykikunapas qampim confiakunku. Maskasuqnikiqa manam qonqasqachu kallanqaku”.