1, 2. Olombangi Via Yehova via litepa ndati Latavo esanda catiamẽla koku tukula onduko ya Suku?

ATAVO esanda a siata oku yuvula oku tukula onduko ya Suku. Embimbiliya limue li popia okuti, “onduko ya Suku . . . ka ya taviwile vatavo ana a litukula vati Akristão.”

² Pole, Olombangi Via Yehova via siata oku tukula onduko ya Suku, kuenda oku yi sivaya. (Tanga Osamo 86:12; Isa. 43:10.) Tu kuete esumũlũho lioku kuata elomboloko lionduko ya Suku, kuenda oku kũlĩha ovina via kongela vonduko yaco. (Mat. 6:9) Tu sukila oku kapako esumũlũho liaco. Omo liaco, tu kũlĩhĩsi apulilo atatu a kuete esilivilo ndeci: Oku kũlĩha onduko ya Suku ci lomboloka nye? Suku wa siata ndati oku linga ovina vi likuata londuko yaye oco yi sivayiwe? Tu pondola ndati oku endela vonduko ya Suku?

3. Oku kũlĩha onduko ya Suku ku lomboloka nye?

³ Voku kũlĩha onduko ya Suku, mua kongela ovina vialua okuti, ondaka “Yehova” yi sule. Vovina viaco mua kongela oku kũlĩha ciwa Yehova, ovituwa viaye, ocipango caye, ovopange aye ndomo a situluiwa Vembimbiliya, kuenda ndomo a siata oku tata afendeli vaye. Tua kũlĩha okuti, Yehova wa siata oku tu ĩha ukũlĩhĩso waye vokuenda kuotembo oco a tẽlise ocipango caye. (Olosap. 4:18) Suku wa situluila onduko yaye ku Adama la Heva, kuenje, Heva wa tukula onduko yaco eci a cita Kaini. (Efet. 4:1) Afendeli va Yehova kosimbu ndeci: Noha, Avirahama, Isake, kuenda Yakoba, va kũlĩhĩle onduko yaco. Oku sola onduko yaco kua li vokiya eci Yehova a va sumũlũisa, loku va tata, kuenda poku va situluila ovina viatiamẽla kocipango caye. Noke, Suku wa situluila Mose ovina via velapo viatiamẽla konduko yaye.

4. Momo lie Mose apulila catiamẽla konduko ya Suku? Momo lie a kuatela esunga lioku lekisa esakalalo liaco?

 ⁴ Tanga Etundilo 3:10-15. Eci Mose a kuata 80 kanyamo, Suku wo wĩhile ocikele cimue ci kuete esilivilo lia velapo poku u sapuila hati: ‘Kope omanu vange va Isareli va kasi ko Egito.’ Mose wa tambulula Yehova poku linga lesumbilo epulilo limue li kuete esilivilo lia velapo. Eye wa pula hati: ‘Onduko yove helie?’ Omo okuti onduko ya Suku ya kũlĩhĩwile lomanu tunde kosimbu, ocina cipi Mose a yonguile oku kũlĩha vepulilo liaye? Eye wa yonguile oku kũlĩha ovina nda via vetiya va Isareli oku tava okuti, Yehova wa laikele oku va popela. Mose wa kuata esunga lioku lekisa esakalalo, momo va Isareli va kala apika anyamo alua Kengito. Pole, va Isareli va kuata atatahãi nda Suku wa laikele oku va popela ale sio. Omo liatatahãi vaco, vamue pokati kavo veya oku fendela olosuku vio Kengito!—Esek. 20:7, 8.

5. Yehova wa situlula ndati elomboloko lionduko yaye poku tambulula Mose?

⁵ Yehova wa tambulula ndati epulilo lia Mose? Eye wa popia hati: ‘Sapuila va Isareli okuti: ‘Una wa liluka hati, AME MUẼLE AME, eye wa numa kokuene.’ * Noke wa amisako hati: “Yehova, Suku yolosekulu viene, . . . eye wa numa kokuene.” Kuenje, Yehova wa lekisa ndomo a pondola oku tẽlisa ocipango caye, momo olondaka viaye viocili. Kocinimbu 15 wa popia hati: “Eyi oyo onduko yange otembo ka yi pui, kuenje ovitumbulukila viosi vi sukila oku yivaluka oloneke viosi.” Olondaka evi, via pamisa ekolelo lia Mose, kuenda vio komohisa calua!

6, 7. Yehova wa linga ndati ovina vi likuata londuko yaye?

⁶ Yehova noke yoku tuma Mose, wa linga ovina vi likuata londuko yaye poku ‘likuminya oku Yovola va Isareli.’ Eye wa yambula va Egito lekũi liafengi, kuenda wa lekisa okuti olosuku vio ko Egito kumue la Fareo ka via kuatele unene. (Etu. 12:12) Noke, Yehova wa yulula onjila Vokalunga ka Kusuka oco a yovole va Isareli, kuenje wa kundula lovava Fareo kumue lolohoka viaye. (Osa. 136:13-15) Eci va Isareli va pita ‘vekalasoko limue li koka usumba,’ Yehova wa eca okulia lovava kueci ci pitahãla olohuluwa vitatu komanu! Kuenje, uwalo wavo ka wa puile ketimba, ndaño olohaku viavo. (Esin. 1:19; 29:5) Ocili okuti, lomue o pondola oku tateka Suku oku tẽlisa ocipango caye,  omo lionduko yaye ka yi sokisiwa. Noke wa sapuila Isaya hati: “Ame ndi Yehova kuenda ka kuli upopeli ukuavo.”—Isa. 43:11.

⁷ Yehosua, una wa kala kapiñala ka Mose, wa ecavo uvangi watiamẽla kovina vi komohisa Yehova a linga ko Egito, kuenda vekalasoko. Eci Yehosua a kala kesulilo liomuenyo waye, wa sapuila va Isareli hati: “Ene vosi wa kũlĩhi ciwa lutima wene wosi lomuenyo wene wosi okuti, polondaka viosi viwa Yehova Suku yene o sapuili, layimue ya kambapo. Viosi muẽle via tẽlisiwa. Layimue ya kambapo.” (Yeh. 23:14, NW) Ocili okuti, Yehova wa linga ‘ovina viosi a likuminyile.’

8. Koloneke vilo Yehova wa siata oku tẽlisa ndati olohuminyo viaye?

⁸ Koloneke vilo, Yehova wa siatavo ‘oku tẽlisa olohuminyo viaye.’ Vonduko Yomõlaye, wa popele hati, esapulo Liusoma, li ka kundiwila ‘kolonepa viosi violuali,’ vokuenda kuoloneke via sulako. (Mat. 24:14) Yehova eye lika wa popia catiamẽla kupange woku kunda esapulo liaco, momo wa kũlĩha okuti, upange waco u lingiwa ‘lomanu valua ka va lilongisile calua!’ (Ovil. 4:13) Eci tu enda kupange woku kunda olondaka viwa ci lekisa okuti, tu kasi oku tẽlisa ocitumasuku Cembimbiliya. Poku ci linga, tu lekisa esumbilo ku Isietu, kuenda tu kuata elomboloko liaco poku likutilila ndoco: “Onduko yove yi sumbiwe. Usoma wove wiye. Ocipango cove ci lingiwe posi ndeci ci lingiwa kilu.”—Mat. 6:9, 10.

9, 10. Onjila Yehova a kuama poku tata va Isareli yi tu longisa nye?

⁹ Eci va Isareli va tunda Kengito, Yehova wa va situluila ovina vialua viatiamẽla kokuaye. Lekuatiso Liocihandeleko cocisila, Yehova wa kala ‘cime cavo,’ momo wa likuminyile oku va tata ciwa, kuenda oku tẽlisa ovikele viosi. (Yer. 3:14) Kuenje, va Isareli va kala ndukãi wocindekaise kovaso a Yehova. (Isa. 54:5, 6) Nda va pokuile kovihandeleko via Yehova, eye nda wa kala ‘Ndulume umue wa lipua’ kokuavo. Kuenje, nda wa va sumũlũisa, kuenda nda va kuata ombembua. (Ate. 6:22-27) Onduko ya Suku, nda ya sivayiwa pokati kolofeka viosi. (Tanga Esinumuĩlo 4:5-8; Osamo 86:7-10.) Lekuatiso lia va Isareli, omanu valua va tunda kolofeka vikuavo, veya oku likongela kefendelo liocili. Ovo va popia olondaka ndevi Ruti wo ko Moave a sapuila Naomi hati: “Omanu vove va ka linga omanu vange, Suku yene o ka lingavo Suku yange.”—Ruti 1:16, NW.

¹⁰ Vokuenda kueci ci soka 1.500 kanyamo,  Yehova wa situluila va Isareli ovina vialua viatiamẽla kekalo liaye. Ndaño okuti va Isareli va lekisile esino olonjanja vialua, pole, Yehova wa va sapuila hati, ‘eye Suku ukuahenda, kuenda o livala konyeño.’ ­Yehova wa enda oku lekisa epandi kokuavo loku va ecela. (Etu. 34:5-7) Ndaño okuti Yehova o kuete epandi ka lisulila, pole, epandi liaye lia pitĩlile kesulilo eci va Yudea va likala Yesu loku u ponda. (Mat. 23:37, 38) Omo liaco, ovitumbulukila via va Isareli via pumba esumũlũho lioku tukuiwa londuko ya Suku. Kuenje, ku Yehova va kala ndomanu va fa, kuenda nduti umue wovuka. (Luka 23:31) Ovituwa viavo via lekisa ndati okuti, ka va sumbilile vali onduko ya Suku?

11. Va Yudea va liwekapo ndati oku tukula onduko ya Suku?

¹¹ Kuli ovolandu a lekisa okuti, noke va Yudea va fetika oku tiamisila kumbanda onduko ya Suku, kuenda va kuata ovisimĩlo viokuti, ka citava oku tukula onduko yaco. (Etu. 20:7) Noke, va Yudea va liwekapo oku tukula onduko ya Suku. Omo liaco, Suku weya oku sumua calua eci a limbuka okuti, va Isareli ka va lekisile vali esumbilo konduko yaye. (Osa. 78:40, 41) Omo onduko ya Suku ‘yi lomboloka okuti o kuete esepa,’ eye ka ecelela okuti, yi tukuiwa lomanu vana ka va lekisa esumbilo kokuaye. (Etu. 34:14) Ulandu owu, u tu longisa esilivilo lioku lekisa esumbilo konduko Yululiki wetu.

12. Velie veya oku tu kuiwa londuko ya Suku?

¹² Vonduko ya Yeremiya, Yehova wa situlula ocipango caye catiamẽla koku tumbika “ocisila cokaliye,” lofeka yo Isareli yokaliye. Kuenje, omanu vosi va panga onepa kofeka yaco, tunde ku o sule pokati kavo toke ku unene, ‘va pondola oku kũlĩha Yehova.’ (Yer. 31:31, 33, 34) Ocitumasuku caco, ca fetika oku tẽlisiwa kunyamo wa 33 K.K., eci Suku a tumbika ocisila cokaliye. Ofeka yaco yokaliye okuti, yi lomboloka ‘va Isareli ya Suku, mua kongela va Yudea, kuenda vana ka va pangele onepa kepata lia va Yudea okuti, veya oku tukuiwa londuko ya Suku.—Va Gal. 6:16; tanga Ovililinga 15:14-17; Mat. 21:43.

13. (a) Akristão vatete va enda oku tukula ndati onduko ya Suku? Ci lombolola. (b) O tenda ndati esumũlũho lioku tukula onduko ya Suku kupange woku kunda?

¹³ Akristão vatete okuti va tiamẽlele “kofeka yokaliye,” va enda oku tukula onduko ya Suku poku kuama ovisonehua vio Heveru. * Pole, kunyamo wa 33 K.K., eci Petulu a sapela locimunga cimue ca va Yudea leci ca vana ka va pangele onepa ku va Yudea, wa tukula onduko ya Suku olonjanja vialua. (Ovil. 2:14, 20, 21, 25, 34) Akristão vatete, va lekisile esumbilo ku Yehova, kuenje eye wa sumũlũisa alikolisilo avo kupange woku kunda. Koloneke vilo, Yehova wa siatavo oku sumũlũisa alikolisilo etu eci tu kundila omanu vana va kuete onjongole yoku tu yevelela, kuenje tu va lekisa onduko ya Suku Vambimbiliya avo. Poku ci linga, ci kuatisa omanu oku kũlĩha ovina viatiamẽla ku Suku yocili. Omo liaco, etu kumue lomanu vana tu kundila, tu kuete esumũlũho liocili! Nda tua ci linga, vana tu kundila, va fetika oku pamisa ukamba wavo la Yehova okuti, u ka kala otembo ka yi pui.

14, 15. Ndaño okuti kuli olonanguluke, pole, nye Suku a siata oku linga oco a teyuile onduko yaye?

¹⁴ Noke yolofa viovapostolo, olonanguluke vina via tunda vefendelo liocili, via fetika oku nyõla ekongelo Liakristão vocili. (2 Va Tes. 2:3-7) Va Yudea veya oku tava kalongiso aco esanda atiamẽla koku yuvula oku tukula onduko ya Suku.  Anga hẽ Suku wa ecelela okuti omanu ka va tukula vali onduko yaye? Sio, ka ecelele oku ci linga! Ndaño okuti omanu ka va kũlĩhĩle ndomo onduko ya Suku ya enda oku tukuiwa kosimbu, pole, yi kasi oku tukuiwa toke koloneke vilo. Vokuenda kuotembo, onduko ya Suku yeya oku molẽha Vambimbiliya alua, kuenda ya sonehiwa vovolandu olonoño vimue via siata oku konomuisa ovina vi sangiwa Vembimbiliya. Kunyamo wo 1757, onoño yimue o tukuiwa hati, Charles Peters, wa soneha ndoco: Onduko “Yehova,” ka yi sokisiwa ‘lolonduko vikuavo omanu va siata oku tiamisila kokuaye.’ Kunyamo wo 1797, onoño yikuavo o tukuiwa hati Hopton Haynes, velivulu liaye kocipama 7 wa popia hati: “YEHOVA, oyo onduko ya SUKU pokati ka va Yudea okuti, eye lika va sukila oku fendela, ndeci Kristu a linga kumue lovapostolo vaye.” Onoño yikuavo o tukuiwa hati, Henry Grew, una wa kala kunyamo wo (1781-1862), wa tukulavo onduko ya Suku. Eye, wa limbuka okuti, omo onduko yaco ya pembuiwa, yi sukila oku sumbiwa. Onoño yikuavo yi tukuiwa hati George Storrs, una wa kala kunyamo wo (1796-1879), wa tukula onduko ya Suku, ndeci manji Charles T. Russell a linga.

¹⁵ Kunyamo wo 1931, kua pita ulandu umue u komohisa, momo oco Vakuakulilongisa Embimbiliya, ndomo afendeli va Suku va enda oku tukuiwa kosimbu, va fetika oku tukuiwa hati, Olombangi Via Yehova. (Isa. 43:10-12) Omo liaco, va eca esapulo voluali luosi liokuti, va kuete esanju omo lioku kala ‘omanu va tukuiwa londuko ya Suku,’ kuenda oku sivaya onduko yaco. (Ovil. 15:14) Ulandu owu, u tu ivaluisa olondaka via Yehova vi sangiwa kelivulu lia Malakiya 1:11, kuna a popia hati: “Tunde kutundilo wekumbi toke kutakelo walio onduko yange yi kemãla pokati kolofeka.”

16. Momo lie tu kuetele esanju omo lioku endela vonduko ya Suku?

¹⁶ Uprofeto Mika wa popia hati: “Omanu vo kolofeka viosi va ka endela vonduko ya suku yayo, pole, etu tu ka endela vonduko ya Suku yetu otembo ka yi pui.” (Mika 4:5, NW) Yehova wa ecelela okuti, Vakuakulilongisa Embimbiliya va tukuiwa londuko yaye, momo ci va nenela asumũlũho alua. Oku tukuiwa londuko yaco, ca va kuatisa oku taviwa laye. (Tanga Malakiya 3:16-18.) Nye o sima catiamẽla kulandu waco? Wa siata hẽ oku likolisilako oku “endela vonduko ya Suku”? Wa sanjukila hẽ ovina via kongela voku endela vonduko yaco?

17. Nye ca kongela voku endela vonduko ya Suku?

¹⁷ Voku endela vonduko ya Suku mua kongela oku linga ovina vitatu. Catate, tu sukila oku kundila omanu catiamẽla konduko ya Suku, loku limbuka okuti, vana ‘va tukula onduko yaye, va ka popeliwa.’ (Va Rom. 10:13) Cavali, tu sukila oku sokolola ovituwa via Yehova, ca piãla enene ocisola caye. Catatu, tu pondola lika oku endela vonduko ya Suku, nda tu pokola kolonumbi viaye viesunga, loku lekisa esumbilo konduko yaco. (1 Yoa. 4:8; 5:3) Ove hẽ wa nõlapo oku “endela vonduko ya Suku yetu otembo ka yi pui”?

18. Momo lie vana va kemãlisa onduko ya Suku va kuetele ekolelo kovina vi keya kovaso yoloneke?

¹⁸ Omanu vosi ka va sumbile onduko ya Suku, va ka kisikiwa oku limbuka okuti, eye Yehova. (Esek. 38:23) Vomanu vaco, mua kongela vana va sokisiwa la Fareo wa popia hati: ‘Helie Yehova okuti ndi yeva kondaka yaye?’ Fareo wa limbukile okuti, Yehova o kuete unene wa velapo! (Etu. 5:1, 2; 9:16; 12:29) Tu sukila oku lekisa onjongole yoku kũlĩha Yehova. Momo tu kuete esumũlũho lioku tukuiwa londuko yaye oco tu lekise epokolo kokuaye. Omo liaco, tu sukila oku kolela kovina vi keya kovaso yoloneke, poku ivaluka ohuminyo yi sangiwa Vosamo 9:10, NW, yi popia hati: “Ava va kũlĩha onduko yove va ka ku kolela. Momo ove, a Yehova, ku ka yanduluka vana va ku sanda.”