1. Nĩkĩ no mũhaka twĩtĩkie Kiugo kĩa Ngai biũ?

RĨRĨA athuri a kĩũngano mararora kana mũrutwo wa Bibilia nĩ agĩrĩire kwambĩrĩria kũhunjia-rĩ, magĩrĩirũo nĩ kwĩyũria, ‘Hihi ciugo cia mũndũ ũyũ nĩ ironania atĩ nĩ etĩkĩtie atĩ Bibilia nĩ Kiugo kĩa Ngai gĩtongoretio na roho?’ * Harĩ mũndũ ũrenda gũtuĩka mũhunjia wa Ũthamaki na harĩ ndungata ciothe cia Ngai, no mũhaka mũndũ akorũo etĩkĩtie atĩ nĩ Kiugo kĩa Ngai. Nĩkĩ? Gwĩtĩkia Kiugo kĩa Ngai biũ na gũkorũo na ũhoti wa gũkĩhũthĩra ũtungata-inĩ nĩ kũrĩtũhotithagia gũteithia arĩa angĩ mamenye Jehova nĩguo makaahonokio.

2. Twagĩrĩirũo ‘gũtũũra tũrũmĩtie maũndũ marĩa twĩrutĩte’ nĩkĩ?

² Mũtũmwo Paulo nĩ aatĩtĩrithirie bata wa Kiugo kĩa Ngai rĩrĩa aandĩkĩire Timotheo ũũ: ‘Tũũra ũrũmĩtie maũndũ marĩa wĩrutĩte, ũkamenya wega atĩ nĩ ma ma.’ “Maũndũ” macio Paulo aagwetire nĩ ma cia Bibilia iria ciatũmire Timotheo etĩkie ũhoro wa ma. Ma icio nĩ itũmaga o na ithuĩ tũkorũo na hinya ũmũthĩ, na no itũteithagia gũikara tũrĩ ‘ogĩ, nĩguo tũkaahonokio.’ (2 Tim. 3:14, 15) Kaingĩ nĩ tũhũthagĩra ciugo cia Paulo iria irũmĩrĩire icio kuonia andũ atĩ Bibilia nĩ Kiugo kĩa Ngai, ĩndĩ o na ithuĩ no tuone ũguni ũngĩ kuumana na ciugo icio cia 2 Timotheo 3:16. (Thoma.) Rekei twarĩrĩrie mũhari ũcio na njĩra ndikĩru. Gwĩka ũguo nĩ gũgũtũma tũgĩe na ũũma biũ atĩ morutani mothe ma Jehova nĩ “marũngĩrĩru.”—Thab. 119:128.

3-5. (a) Kĩrĩndĩ gĩekire atĩa thutha wa Petero kũruta mĩario hĩndĩ ya Bendegothito, na nĩkĩ? (b) Andũ aingĩ thĩinĩ wa Thesalonike meetĩkĩrire ũhoro wa ma nĩkĩ? (c) Nĩ ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ ũtungata witũ ũhutagia andũ ngoro mahinda-inĩ maya?

³ Jesu eerire rũrĩrĩ rwa Isiraeli ũũ: “Nĩngaamũtũmĩra  anabii na athuuri oogĩ o na arutani.” (Mat. 23:34, The Holy Bible in Gĩkũyũ Language) Jesu aaragia ũhoro wa arutwo ake, arĩa aarutĩte kũhũthĩra Maandĩko ũtungata-inĩ. Hĩndĩ ya Bendegothito mwaka wa 33 Mahinda Maitũ (M.M.), mũtũmwo Petero ũrĩa warĩ ũmwe wa “arutani” acio, nĩ aarutire mĩario mbere ya kĩrĩndĩ kĩnene Jerusalemu na akĩgweta mĩhari ĩigana ũna kuuma Maandĩko-inĩ ma Kĩhibirania. Rĩrĩa Petero aatarĩirie ũrĩa mĩhari ĩyo yugĩte, athikĩrĩria aingĩ ‘magĩthecwo ngoro.’ Makĩĩrira mehia mao. Kĩndũ ngiri ithatũ harĩ acio makĩhoya Ngai amohere na magĩtuĩka Akristiano.—Atũm. 2:37-41.

⁴ Nake mũtũmwo Paulo nĩ mũrutani ũngĩ wahunjirie ũhoro ũrĩa mwega nja ya Jerusalemu. Kwa ngerekano, nĩ aahunjĩirie andũ thunagogi-inĩ taũni-inĩ ya Thesalonike thĩinĩ wa Makedonia. Mĩthenya ĩtatũ ya Thabatũ, Paulo “nĩaaranagĩria nao, akĩmaheaga ihooto irutĩtwo Maandĩko-inĩ, akamataũragĩra na akarũmia atĩ kwarĩ bata Kristo anyarirĩke, na acoke ariũke oime kũrĩ arĩa akuũ.” Moimĩrĩro marĩ marĩkũ? ‘Ayahudi amwe maigua ũhoro ũcio, makĩwĩtĩkĩra gwata kĩrĩndĩ kĩnene kĩa Angiriki.’—Atũm. 17:1-4.

⁵ Andũ aingĩ mahinda-inĩ maya nĩ mahutagio ngoro nĩ ũrĩa ndungata cia Ngai ihũthagĩra Bibilia. Thutha wa mwene nyũmba ũmwe bũrũri-inĩ wa Switzerland gũthikĩrĩria mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe agĩthoma rĩandĩko, aamũririe ũũ: “Ũrĩ wa ndini ĩrĩkũ?” Nake akĩmũcokeria: “Ithuĩ tũrĩ Aira a Jehova.” Mũndũ ũcio akiuga: “Nĩ ngwagĩrĩirũo gũkorũo menyete, tondũ tiga Aira a Jehova-rĩ, nĩa angĩ mangĩũka gwakwa gũũthomera Bibilia?”

6, 7. (a) Arĩa marutanaga mĩcemanio-inĩ mangĩhũthĩra Maandĩko na njĩra njega atĩa? (b) Nĩkĩ kũhũthĩra Maandĩko wega tũkĩĩruta na mũndũ Bibilia nĩ kwa bata?

⁶ Tũngĩhota atĩa kũhũthĩra Bibilia wega makĩria rĩrĩa tũrarutana? Angĩkorũo nĩ ũkoragwo na mĩeke ya kũrutana kĩũngano-inĩ hĩndĩ ya mĩcemanio, hũthagĩra Maandĩko. Handũ ha kwĩra athikĩrĩria ũrĩa maandĩko moigĩte kana kũmathomera karatathi-inĩ ũcabĩte kuuma kompiuta-inĩ, kana kuuma kĩndũ-inĩ kĩngĩ, humbũragia Bibilia ũkamathomera na ũkamekĩra ngoro o nao mahumbũrie. Ningĩ, taaragĩria maandĩko na njĩra ĩgũteithia athikĩrĩria makuhĩrĩrie Jehova makĩria. Handũ ha kũhũthĩra ngerekano nditũ na maũndũ monetwo o ma gũkenia andũ-rĩ, hũthĩra mahinda gũthathaũra Kiugo kĩa Ngai.

⁷ Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũrabatara kũririkana rĩrĩa tũreruta na andũ Bibilia? Rĩrĩa tũrahũthĩra mabuku maitũ, tũtiagĩrĩirũo kũrũgĩrĩra Maandĩko marĩa monanĩtio. Twagĩrĩirũo gwĩkĩra mũrutwo ngoro athome mĩhari ĩrĩa yonanĩtio na tũmũteithie gũtaũkĩrũo ũrĩa yugĩte. Tũngĩka ũguo atĩa? Ti na njĩra ya gũtaarĩria rĩandĩko na njĩra ndaihu, ĩndĩ nĩ na njĩra ya kũmwĩkĩra ngoro eyarie. Handũ ha kũmwĩra kĩrĩa agĩrĩirũo nĩ gwĩtĩkia, kana ũrĩa agĩrĩirũo nĩ gwĩka-rĩ, no tũmũũrie ciũria njega iria ingĩmũteithia gũtua matua marĩa magĩrĩire. *

8. Paulo aarĩ na mbaara ĩrĩkũ thĩinĩ wake?

⁸ Maita maingĩ tuonaga wĩra wa ‘gũkaanania’ ũrĩ wa athuri a kĩũngano. Na ũhoro wa ma nĩ atĩ, athuri nĩ mahetwo wĩra wa ‘gũkaanagia arĩa maikaraga makĩĩhagia.’ (1 Tim. 5:20; Tit. 1:13) O na kũrĩ ũguo-rĩ, gwĩkanagia ithuĩ ene ningĩ nĩ kwa bata. Mũtũmwo Paulo aarĩ kĩonereria kĩega na aarĩ na thamiri theru. (2 Tim. 1:3) O na kũrĩ ũguo, aandĩkire ũũ: “Ciĩga-inĩ ciakwa, nĩnyonaga kwĩ watho ũngĩ, ũrĩa ũrũaga na watho ũcio mũgathe nĩ meciria makwa, ũkandaha ũkandua ngombo ya watho  wa ũhoro wa wĩhia.” Twathoma ũhoro ũrĩa ũthiũrũrũkĩirie ciugo icio, nĩ tũgũtaũkĩrũo wega nĩ mbaara ĩrĩa Paulo aarĩ nayo akĩgeria kwĩgirĩrĩria ndakehie.—Thoma Aroma 7:21-25.

9, 10. (a) Nĩ mawathe marĩkũ Paulo angĩkorũo aahiũranagia namo? (b) Hihi Paulo eekaga atĩa nĩguo atoorie mĩerekera ya wĩhia?

⁹ Nĩ mawathe marĩkũ Paulo eerutanagĩria gũtooria? O na gũtuĩka ndaamagwetire ĩmwe kwa ĩmwe-rĩ, nĩ aandĩkĩire Timotheo atĩ kũrĩ hĩndĩ aarĩ “ndũrĩka.” (1 Tim. 1:13) Atanatuĩka Mũkristiano, Paulo nĩ aanyarirĩte Akristiano na njĩra nene mũno. Akĩaria igũrũ rĩgiĩ ũhoro ũcio, oigire ũũ: “Ndamarakarĩire mũno ta ndĩ mũgũrũki.” (Atũm. 26:11) Paulo nĩ eerutĩte kwĩgirĩrĩria marakara, ĩndĩ rĩmwe na rĩmwe no mũhaka akorũo nĩ erutanagĩria mũno kũgirĩrĩria marakara o na ciugo ciake. (Atũm. 15:36-39) Nĩ kĩĩ kĩamũteithagia gũtooria?

¹⁰ Akĩandĩkĩra Akristiano a Korintho, Paulo nĩ aatarĩirie njĩra ĩrĩa aahũthagĩra gwĩkaania. (Thoma 1 Akorintho 9:26, 27.) Oyaga makinya maritũ kwerekera mĩerekera yake ya wĩhia. No kũhoteke aacaragia motaaro thĩinĩ wa Maandĩko, agathaitha Jehova amũteithie kũmahũthĩra, agacoka akerutanĩria mũno nĩguo atoorie. * No tũgunĩke kuumana na kĩonereria gĩake tondũ o na ithuĩ tũrĩ na mbaara o ta ĩyo kwerekera mĩerekera itũ ya wĩhia.

11. Tũngĩikara ‘tũkĩĩgeragia’ atĩa nĩguo tuone kana nĩ tũratũũra kũringana na ũhoro wa ma?

¹¹ Tũtiagĩrĩirũo o na hanini gũtiga kũrũa na mĩerekera itũ ya mehia. Ithenya rĩa ũguo, tũrabatara gũikara ‘tũkĩĩgeragia’ nĩguo tũtigĩrĩre atĩ nĩ tũratũũra biũ kũringana na ũhoro wa ma. (2 Kor. 13:5) Rĩrĩa tũrathoma maandĩko ta Akolosai 3:5-10, no twĩyũrie ũũ: ‘Hihi nĩ ndĩrerutanĩria biũ kũũraga mĩerekera yakwa ya wĩhia kana mĩtugo yakwa nĩ gũthũka ĩrathũka? Rĩrĩa hoimĩra Rĩarĩro rĩrĩ na mbica cia ũũra thoni ngĩhũthĩra Intaneti-rĩ, nĩ ndĩrĩeheragia kana thiaga na mbere kũhingũra Ciarĩro irĩ na mbica njũru?’ Kũhũthĩra Kiugo kĩa Ngai na njĩra ta ĩyo tũrĩ mũndũ kĩũmbe nĩ kũrĩtũteithagia ‘tũikarage twĩiguĩte na tũterigĩtwo.’—1 Thes. 5:6-8.

12, 13. (a) Kũmenyithia andũ ũũru wao nĩ kuuga atĩa, na tũngĩrũmĩrĩra kĩonereria kĩa Jesu atĩa rĩrĩa tũrarũnga ũndũ? (b) Rĩrĩa tũrarũnga ũndũ na mũndũ-rĩ, nĩ mwarĩrie wa mũthemba ũrĩkũ twagĩrĩirũo gwĩthema?

¹² Kiugo gĩa Kĩgiriki kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “kũmenyithia andũ ũũru wao” nĩ kuga gũthondeka kĩndũ kĩagĩre kana gũkĩrũnga. Rĩmwe na rĩmwe nĩ tũbataraga kũrũnga maũndũ na andũ arĩa mangĩkorũo maiguithĩtio ũũru nĩ ithuĩ kana ciugo citũ. Kwa ngerekano-rĩ, atongoria a ndini Ayahudi nĩ maarakaraga nĩ ũndũ wa Jesu kũrũmbũyania na “etia mbia cia igoti na andũ ehia.” Jesu aamerire ũũ: “Andũ agima matibataragio nĩ mũthondekani, no arĩa arũaru. Thiĩi mũkerute gĩtũmi gĩa ciugo ici, Ũrĩa nyendaga nĩ tha, tiga igongona.” (Mat. 9:11-13) Aataragĩria andũ othe Kiugo kĩa Ngai arĩ na wendo na wetereri. Nĩ ũndũ ũcio, andũ arĩa enyihia makĩmenya atĩ Jehova nĩ “Ngai ũrĩa ũiguanagĩra tha mũno, na agakinyĩria andũ wega wake, na ndahiũhaga kũrakara, na nĩaiyũirũo nĩ tha, na ũhoro-wa-ma.” (Tham. 34:6) Nĩ ũndũ wa kĩyo kĩa Mũrũ wa Ngai gĩa “kũmenyithia andũ ũũru wao,” andũ aingĩ nĩ meetĩkirie ũhoro ũrĩa mwega.

¹³ Kĩonereria kĩa Jesu nĩ gĩtũrutaga ũrĩa twagĩrĩirũo gũteithia arĩa angĩ. Ũtaaro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa 2 Timotheo 3:16 nduonanĩtie atĩ twagĩrĩirũo kwarĩria andũ tũrakarĩte rĩrĩa tũrenda kũrũnga ũndũ. Maandĩko matitwĩtĩkĩrĩtie kwarĩria mũndũ tũtekũrũmbũiya ũrĩa ekũigua. Tũngĩarĩria mũndũ na  marakara, ciugo citũ no ikorũo itariĩ ta “gũthecanga kwa rũhiũ.” Tũngĩkorũo tũkĩmũturithia na no twage kũmũteithia o na hanini.—Thim. 12:18.

14-16. (a) Athuri a kĩũngano mangĩrũnga maũndũ atĩa rĩrĩa mahoywo ũteithio? (b) Nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata aciari kũhũthagĩra Maandĩko makĩrũnga maũndũ famĩlĩ-inĩ ciao?

¹⁴ Kwoguo-rĩ, tũngĩonania wendo na wetereri atĩa rĩrĩa ‘tũramenyithia andũ ũũru wao’? Nĩ tuuge mũthuri na mũtumia wake nĩ mahoya mũthuri wa kĩũngano amateithie mahote kũnina ngarari makoragwo nacio kaingĩ. Mũthuri ũcio wa kĩũngano agĩrĩirũo gwĩka atĩa? Atekũnyita mbaru mwena ũmwe, no arĩrĩrie nao mootaro ma Bibilia, hihi ta marĩa marĩ gĩcunjĩ-inĩ gĩa 3 kĩa ibuku rĩa Hitho ya Gĩkeno Kĩa Famĩlĩ. O ũrĩa mararĩrĩria mootaro macio, mũthuri ũcio na mũtumia wake no mone maũndũ marabatara kũrutĩra wĩra. Mũthenya ũngĩ, mũthuri ũcio wa kĩũngano no amorie ũrĩa maũndũ marathiĩ na amateithie angĩkorũo nĩ kũrabatarania.

 ¹⁵ Aciari mangĩteithia ciana ciao atĩa kũrũnga maũndũ? Ta tua atĩ ũrenda gũteithia mũirĩtu waku mwĩthĩ etheme gũceera na mũrata wake ũmwe ũrekĩrĩra nganja. Wagĩrĩirũo kwamba kũmenya ũhoro wĩgiĩ mũrata ũcio wake. Thutha ũcio, ũngĩona iceera rĩu ti rĩega, no warie nake, hihi ũkĩhũthĩra ũhoro kuuma ibuku-inĩ rĩa Maswali Ambayo Vijana Huuliza—Majibu Yafanyayo Kazi, Mbuku ya 2. Mĩthenya ĩrĩa ĩkũrũmĩrĩra, no ũhũthagĩre mahinda makĩria hamwe nake. Ningĩ no ũgerie kũrora mwerekera wake rĩrĩa arahunjia kana rĩrĩa famĩlĩ ĩrĩ maũndũ-inĩ ma gwĩkenia. Ũngĩkorũo na wendo na wetereri, mũirĩtu waku nĩ ekuona nĩ ũmwendete. Nĩ ekuona bata wa kũrũmĩrĩra ũtaaro waku na etheme kũingĩra ũgwati-inĩ.

¹⁶ Na njĩra o ta ĩyo ya wendo na wetereri, no tũũmĩrĩrie arĩa maratangĩkĩra ũgima wao wa mwĩrĩ, makuĩte ngoro nĩ ũndũ wa  kũũrũo nĩ wĩra, kana marona hinya gwĩtĩkĩra morutani mamwe ma Kĩĩmandĩko. Ithuothe nĩ tũgunĩkaga na njĩra nyingĩ, rĩrĩa twahũthĩra Kiugo kĩa Ngai kũrũnga maũndũ.

17. Nĩkĩ nĩ twagĩrĩirũo gwĩtĩkĩra kũherithio tũrĩ na ngatho?

¹⁷ Thĩinĩ wa 2 Timotheo 3:16, kiugo kũmenyeria no gĩtaũrĩtwo na njĩra itiganĩte ta “gũtaara,” “kũrũnga,” kana “kũherithia.” ‘Kũherithio o guothe kuonagwo ihinda-inĩ rĩu ta gũtarĩ gĩkeno, tiga o kĩeha.’ No rĩrĩ, ‘thutha-inĩ nĩ kũrehagĩra andũ arĩa mamenyeretio nĩkuo maciaro me na thayũ, marĩa moimanĩte na ũthingu.’ (Ahib. 12:11) Akristiano aingĩ agima nĩ moigaga atĩa kũherithio nĩ aciari ao nĩ kwamateithirie. Na gwĩtĩkĩra kũherithio nĩ Jehova kũgerera athuri a kĩũngano, nĩ gũtũmaga tũtũũre njĩra-inĩ ya muoyo.—Thim. 4:13.

18, 19. (a) Nĩkĩ ũtaaro wa Thimo 18:13 nĩ wa bata mũno harĩ athuri a kĩũngano rĩrĩa maraherithia? (b) Rĩrĩa athuri a kĩũngano makorũo na wendo na ũhoreri makĩrũnga mũndũ-rĩ, moimĩrĩro kaingĩ makoragwo marĩ marĩkũ?

¹⁸ Kũherithia na njĩra ĩgũkorũo na moimĩrĩro mega nĩ kũbataraga ũũgĩ. Jehova erĩte Akristiano mekage ũguo na njĩra ya “ũthingu.” (2 Tim. 3:16) Kwoguo, twagĩrĩirũo kũhũthĩra motaaro ma Bibilia tũgĩka ũguo. Ũtaaro ũmwe ta ũcio ũrĩ thĩinĩ wa Thimo 18:13: “Mũndũ gũcokia ũhoro atanaigua nĩ ũrimũ, na nĩ ũndũ wa gũtũma one thoni.” Nĩ ũndũ ũcio, rĩrĩa athuri a kĩũngano marenda kwaria na mũndũ ũrerĩkana nĩ ekĩte ihĩtia iritũ, no mũhaka mathuthurie ũndũ ũcio wega nĩguo mamenye maũndũ mothe. (Gũcok. 13:14) Gwĩka ũguo nĩ gũgũtũma maherithie na njĩra ya “ũthingu.”

¹⁹ Ningĩ, Kiugo kĩa Ngai gĩtaaraga athuri a kĩũngano marũngage arĩa angĩ marĩ na ‘ũhoreri.’ (Thoma 2 Timotheo 2:24-26.) Nĩ ma, rĩhia rĩa mũndũ no rĩcambithie Jehova kana rĩturithie mũno andũ angĩ matarĩ na mahĩtia. O na kũrĩ ũguo, mũthuri wa kĩũngano angĩrakara akĩrũnga mũndũ ta ũcio ndangĩmũteithia. Ĩndĩ, athuri a kĩũngano mangĩĩgerekania na “ũtugi wa Ngai,” no mahote gũteithia ũcio ũhĩtĩtie erire.—Rom. 2:4.

20. Aciari magĩrĩirũo kũrũmĩrĩra mootaro marĩkũ makĩrũnga ciana ciao?

²⁰ Nĩguo aciari marere ciana ciao na “mũrutanĩre o na mũtaarĩre ũrĩa wa Mwathani,” no mũhaka mahũthagĩre motaaro ma Bibilia. (Ef. 6:4) Ithe wa ciana agĩrĩirũo gwĩthema kũherithia mwana atambĩte gũtuĩria wega, angĩĩrũo mwana ũcio kũrĩ ũndũ ekĩte. Ningĩ gwĩka maũndũ ma ũhinya nĩ ũndũ wa marakara gũtiagĩrĩire thĩinĩ wa famĩlĩ ya Gĩkristiano. Tondũ ‘Jehova nĩ muuma-andũ mũno na mũigua-tha,’ arĩa mehokeirũo kũrũnga ciana magĩrĩirũo kuonania ngumo o ta icio cia wendo.—Jak. 5:11.

21, 22. Rĩrĩa wathoma Thaburi 119:97-104, nĩ ciugo irĩkũ itaaragĩria ũrĩa wee ũiguaga kwerekera Kiugo kĩa Ngai?

²¹ Mũira wa Jehova ũmwe nĩ oigire kĩrĩa gĩtũmaga ende watho wa Jehova. (Thoma Thaburi 119:97-104.) Nĩ ũndũ wa kwĩruta Bibilia, nĩ aagĩire na ũũgĩ, na ũtaũku. Kũrũmĩrĩra ũtaaro wayo nĩ kwamũteithirie gwĩthema mĩthiĩre mĩũru ĩrĩa yarehagĩra angĩ ruo. Nĩ aakenagĩra kwĩruta Bibilia na akaigua aiganĩire. Aatuĩte itua rĩa gwathĩkĩra watho wa Ngai ũtũũro-inĩ wake wothe.

²² Hihi wee nĩ wonaga Bibilia ĩrĩ ya bata? Bibilia nĩ ĩtũteithagia gũkorũo na wĩtĩkio mũrũmu harĩ muoroto wa Ngai. Mootaro mayo marĩa matongoretio na roho nĩ matũgitagĩra kuumana na moimĩrĩro moru ma mehia. Ningĩ, tũngĩmĩhũthĩra na ũũgĩ, nĩ tũrĩteithagia arĩa angĩ maingĩre na matũũre njĩra-inĩ ya muoyo. Rekei tũgunĩkage biũ nĩ ‘Maandĩko mothe’ tũgĩtungatĩra Jehova, Ngai witũ ũrĩ ũũgĩ na mwendani.