1. ¿Keyej moneki senkis titakuaujtamatiskej itech Biblia?

KEMAN tokniuan tayekananij kiitaj ox se akin momachtijtok Biblia kichiujtokya tein moneki uan ijkon uelis tanojnotsatiuj, motajtaniaj: “Ika tein kijtoua, ¿kinextia ke kineltoka ke Biblia yejua iTajtol Dios tein moijkuiloj ika ichikaualis?”. * Akin kinekij tekitiskej kemej tanojnotsanij uan kiteixmatiltiskej iTekiuajyo Dios, uan tein melauj nochin itekitikauan, moneki tanankiliskej kemaj. ¿Keyej? Porin komo titakuaujtamatij itech Biblia uan kuali tiktekitiltiaj itech tanojnotsalis, tikinpaleuiskej oksekin maj kiixmatikan Jiova uan maj momakixtikan.

2. ¿Keyej moneki tiksentokaskej itech “nochi tanextililisme ten timomachtij[kej]”?

² Tatitanil Pablo kiyeknextij ke iTajtol Dios motelneki keman kitajkuilouilij Timoteo: “Xiktakamatiu nochi tanextililisme ten timomachtij ya uan ten tikyekneltokak ya”. “Tanextililisme” tein Timoteo momachtij yejua tamachtilis tein moajsi itech Biblia tein kipaleuij maj senkis kineltoka kuali tanauatilmej. Nejon tamachtilis no ijkon techpaleuiani axkan uan kisentoka techpaleuia maj timochiuakan titamatinij “para tikajsis[kej] ne nemakixtilis” (2 Tim. 3:14, 15). Miakpa tikuij tajtolmej tein Pablo kijtoj itech versículo 16 uan ijkon tikinnextiliaj taltikpakneminij ke Biblia yejua iTajtol Dios. Sayoj ke tikseliaj okseki nepaleuilmej (xikonixtajtolti 2 Timoteo 3:16). Maj okachi tikyekitakan nejin tajtolmej porin ijkon okachi titakuaujtamatiskej ke nochi tein techmachtia Jiova semi ‘melauak’ (Sal. 119:128).

3-5. 1) ¿Keniuj tanankilijkej miakej keman kikakkej tanojnots tein Pedro kitemakak itech Pentecostés, uan keyej? 2) ¿Keyej kiselijkej tamachtilis tein melauak miakej akin nemiaj Tesalónica? 3) ¿Toni kimoujkaitaj taltikpakneminij keman tikinnojnotsaj?

³ Jesús kiniluij israelitas: “Namechinualtitanilis sekin  tanauatiani [...], uan sekin tamachilejke [...], uan tanextiliani den [...] tanauatil de Dios” (Mat. 23:34). Yejua ininka tajtojtoya imomachtijkauan, akin kinmachtij maj kikuikan iTajtol Dios keman tanojnotsayaj. Itech Pentecostés xiuit 33, semej nejon “tanextiliani”, tatitanil Pedro, kitemakak se tanojnots ininixpan miakej taltikpakneminij ompa Jerusalén, kampa kikuik miak tajkuilolmej tein moajsiaj itech tajtol Hebreo. Keman kikakkej, miakej akin ompa moajsiaj “semi kiyolmachiliayaj ke kinyolxokoliayaj”. Kemej moyolnonotskej ika inintajtakoluan, kemej eyi mil kitajtanijkej Dios maj kintapojpolui uan mochiujkej itatojtokakauan Cristo (Hech. 2:37-41).

⁴ Okse ‘tanextilijkej’ yejua tatitanil Pablo akin kiteixmatiltij kuali tanauatilmej okachi uejka kampa moajsia Jerusalén. Itech xolal Tesalónica tein pouia Macedonia kinnojnotsak akin taueyichiuayaj ompa itech se kali. “Kinmachtiaya den Tajtoltsin de Dios [...] cada se tonal de neseuilis para eyi semana. Uan [...] kinmejmelauilij uan kintaneltoktij [...] ke monekia ma tajyouis uan mikis Cristo. [...] Uan no monekia ma pankisas [...] yoltok.” ¿Toni panok? “Sekin judíos takuautamatke iuan Cristo”, uan no mochiujkej itatojtokakauan “miak pueblojuani griegos” (Hech. 17:1-4).

⁵ Axkan miakej taltikpakneminij kimoujkaitaj kemej itekitikauan Dios kitekitiltiaj Biblia. Keman se takat kayot Suiza kikakik ijkuak se tokniuj siuat kiixtajtoltilij se tajkuilol itech Biblia, kitajtanij: “¿Katiyejua nanmotaneltokalis?”. Tokniuj kinankilij: “Tejuan tiitaixpantijkauan Jiova”. Takat kijtoj: “Yejua nejon niknemilij. ¿Akonimej komo amo itaixpantijkauan Jiova ualaskiaj uan nechixtajtoltiliskiaj Biblia?”.

6, 7. 1) ¿Keniuj uelis kuali kikuiskej Biblia akin tamachtiaj itech nechikol? 2) ¿Keniuj uelis kuali tikuiskej iTajtol Dios keman aksa tikmachtiskej?

⁶ ¿Keniuj uelis okachi tikuiskej Biblia keman titamachtiaj? Komo tejuatsin tikonpia tatiochiualis tiontamachtis sentaixpan itech nechikol, xikonkui tajkuilolmej itech Biblia tein tayekantokej. Amo sayoj xikonijto tanemilil oso xikonixtajtolti itech se amat, itech computadora oso itech okse tepos, ta okachi kuali xikontapo Biblia uan ompa xikonixtajtolti uan xikonyolchikaua akin takaktokej maj no ijkon kichiuakan. Komo tikonneki tikonpaleuis maj motokikan iuan Jiova, xikonnextili keniuj uelis kikuiskej itech ininnemilis. Uan amo xikonkui neskayomej tein ouij se kiajsikamatis oso okseki neskayomej tein sayoj kinuetskitis, okachi kuali xikonmelaua iTajtol Dios.

⁷ No ijkon, keman aksa tikonmachtis Biblia ika semej toamaixuan, moneki xikonixtajtolti tajkuilolmej tein ompa ixnesij. Xikonyolchikaua momachtijkej maj kiixtajtolti tajkuilolmej keman momachtis uan xikonpaleui maj kiajsikamati. Keman tikonmelauas tein nanmomachtijtokej, amo xikonchiua kemej se tanojnots, okachi kuali xikonkaua momachtijkej maj kijto toni kinemilia. Uan amo xikonilui tein moneki kineltokas oso kichiuas, okachi kuali xikonnemili toni netajtanilmej tikonchiuilis tein kipaleuis maj ajsi itech tanemilil tein moneki. *

8. ¿Toni monekia kiixnamikis Pablo?

⁸ Miakpa tiknemiliaj ke sayoj tayekananij uelis tamelauaskej. Uan kemaj, moneki kinmelauaskej “taneltokani [tein] kisentokaj [motajtakolmakaj]” (1 Tim. 5:20; Tito 1:13). Sayoj ke no motelneki toselti timomelauaskej. Pablo katka se itatojtokakauj Cristo akin kitemakaya se kuali neskayot uan kitekitiliaya Dios ika itanemilil chipauak (2 Tim. 1:3). Maski ijkon, kijkuiloj: “Nikyolitstok ke yetok okse uelilis ten nechma[j]pachojtinemi tech notalnamikilis. Uan [...] kixnamiktinemi nejua notalnamikilis ten kineki  kichiuas ten kuali. Uan [...] nechmautok ika tajtakol uan [...] nechtsijtsikojtinemi keme yeskia nejua nipreso”. Maj tikitakan keyej Pablo kijtoj nejin tajtolmej uan ijkon okachi tikajsikamatiskej tein monekia kiixnamikis: tanejnekilis tein kiuika tajtakol (xikonixtajtolti Romanos 7:21-25).

9, 10. 1) ¿Toni xa semi kiouijmakaya kiixnamikis Pablo? 2) ¿Toni xa kichiuaya uan ijkon ueliskia kiixnamikis tajtakol?

⁹ ¿Toni semi kiouijmakaya kiixnamikis Pablo? Maski amo kiyekijtoj toni katka, kemaj kijkuilouilij Timoteo ke achto ‘tauijuikaltiaya’ (1 Tim. 1:13). Achto ke mochiuaskia itatojtokakauj Cristo kinchiuilij tein tel amo kuali akin katkajya itatojtokakauan. Tein melauj, kiyekijtoj: “Semi nitelueyiyolkualantinemia ika ne taneltokani” (Hech. 26:11). Uan maski momachtij keniuj kitsakuilis ikualanyo, xa kemansa kiouijmakaya kitsakuilis itajtoluan uan tein kimachiliaya (Hech. 15:36-39). ¿Toni kipaleuij maj ueli kichiua?

¹⁰ Tokniuan akin nemiaj Corinto kinmelauilij tein kichiuaya uan ijkon iselti momelauaya (xikonixtajtolti 1 Corintios 9:26, 27). Uelis tikijtoskej ke kiixtalij kichiuas seki taman tein kipaleuiskia maj kitsakuili itanejnekilis tein kiuika tajtakol. Yejua xa kitemouaya tayolmajxitilis itech iTajtol Dios, kitataujtiaya Jiova maj kipaleuiskia maj ueli kitakamati uan mochikauaya mopatas. * Ineskayo techtelpaleuia, porin tejuan no timoixnamikij ika totanejnekilis tein kiuika tajtakol.

11. ¿Keniuj uelis tisejsemej tikitaskej ox timoajsij itech ojti tein melauak?

¹¹ Maj amo keman tiknemilikan ke kuali yetok kemej titaueyichiujtokej. Okachi kuali, maj nochipa tikitakan ox yekmelauj timoajsij itech ojti tein melauak (2 Cor. 13:5). Keman tikixtajtoltiaj tajkuilolmej kemej Colosenses 3:5-10, maj timotajtanikan: “¿Nimochikaua nikixnamikis tanejnekilis tein kiuika tajtakol oso peua nikuelita seki taman tein Jiova kijtoua ke amo kuali? Keman niktekitiltijtok Internet, ¿niktsakua ijkuak nimoajsi ika se página kampa moita auilnemilis, oso niktemoua nikitas tein amo chipauak?”. Tikchiuaskej tein techyolmajxitia iTajtol Dios keman tiyetoskej toselti, techpaleuis “ma tiijsatokan” uan maj tikpiakan kuali taixejekolis (1 Tes. 5:6-8).

12, 13. 1) ¿Toni kijtosneki se ‘teyolmelauas’, uan keniuj uelis tiktojtokaskej neskayot tein kikauak Jesús? 2) ¿Katiyejua tajtolmej moneki amo tikuiskej keman ‘titeyolmelauaskej’?

¹² Tajtol griego tein mokepa kemej “kinyolmelautiyas” kijtosneki “tikmelauaskej oso tikyektaliskej”. Kemansa moneki tikmelauaskej teisa keman oksekin taman kiajsikamatij tein tikijtouaj oso tikchiuaj. Kemej neskayot, keman tayekananij judíos itech taneltokalis kinextijkej ke amo kinyolpaktiaya maj Jesús kinnextiliani teiknelilis “tatopaluiani uan in taka ten amo tatakamatinemij”, yejua kinnankilij: “Tagayot ten mopouaj yolpaktokke, yejuan nojonkes amo monekij tepajtijke. Ta, [...] sayo in kokoyani [...]. Ika ya nojon [...] xiyakan uan xikyekajsikamatikan toni kijtosneki nijin tajtol [...]: ‘Nikneki xiteyoliknelikan uan amo nikneki sayo xinechtayokolikan tapialme para ika nannechmouistiliske’” (Mat. 9:11-13). Jesús kimelauaya itanauatiluan Dios ika nejmachkayot uan teiknelilis, uan yejua ika akin yolyemankej momachtijkej ke Jiova “se Dios teiknelijkej uan kineki tapaleuis, amo niman kualani uan kitelpia ueyi netasojtalis tein amo tami uan nochipa kijtoua tein melauak” (Éx. 34:6). Kemej iKonetsin Dios mochikauak “kinyolmelautiyas”, miakej senkis kineltokakej kuali tanauatilmej.

¹³ Neskayot tein kikauak Jesús techmachtia keniuj tikinpaleuiskej oksekin. Aksa akin kualantok uelis kijtos: “¡Maj tikitakan akoni mopolojtok!”. Sayoj ke amo yejua kijtosneki tajtolmej  tein moajsi itech 2 Timoteo 3:16. ITajtol Dios amo technauatia maj tikajuakan aksa. Tajtolmej tein teyolkokouaj uelis tel taijtakos kemej ijkuak texokoliaj “ika se espada” uan miakpa amo tepaleuiaj (Prov. 12:18).

14-16. 1) ¿Toni uelis kichiuaskej tayekananij uan ijkon “kinyolmelautiyas[kej]” tokniuan keman kipiaj kuejmolmej? 2) ¿Keyej motelneki maj tetatmej kikuikan Biblia keman “kinyolmelautiyas[kej]” ininkoneuan?

¹⁴ Komo ijkon, ¿keniuj uelis ‘titeyolmelauaskej’ ika nejmachkayot uan teiknelilis? Maj tiknemilikan ke se tetakauj uan inamik kitajtaniaj nepaleuil se tayekankej porin semi motajtolteuiaj. ¿Toni kichiuas tayekankej? Yejua amo kipaleuis semej, ta uelis kintanemililtis ika seki tayolmajxitilis tein moajsij itech Biblia, xa tein ixnesi itech capítulo 3 tein kipia amaix El secreto de la felicidad familiar. Keman tayekankej monojnotstok iniuan, sejse namikuanij uelis kinemilis tayolmajxitilis tein moneki okachi kichiuas. Satepan, tayekankej uelis kintajtanis ox moyektalia ininkuejmol, uan komo moneki, uelis kinmakas okachi nepaleuil.

 ¹⁵ ¿Keniuj tetatmej uelis “kinyolmelautiyas[kej]” ininkoneuan uan ijkon ininkuali uikalis iuan Dios mochikauas? Xikonnemili ke tejuatsin tikonneki tikonpaleuis moichpoch maj amo mouika iuan aksa oso maj amo iuan monojnotsa ika tepos porin tikonnemilia ke amo kipaleuis. Yekinika moneki tikonitas nochi tein panoua. Satepan, komo onkak keyej tionmotekipachos, uelis iuan tionmonojnotsas, xa ika tanemililmej tein moajsi itech amaix Lo que los jóvenes preguntan. Respuestas prácticas (volumen 2). Tonalmej satepan uelis okachi iuan tionyetos uan tikonitas toni kinextia keman kisa tanojnotsalis oso keman nanmoixpetaniaj kemej kalyetouanij. Komo tejuatsin tikonnextia ke amo tionyolijsiui uan tionteiknelia, moichpoch kiitas ke tikontasojta uan ika tionmotekipachoua. Nejon xa kiolinis maj kichiua tein tikonyolmajxitia uan ijkon amo tajyouis porin amo kuali kinixpejpena itasojikniuan.

¹⁶ No ijkon, ika nejmachkayot uan teiknelilis uelis tikinyolchikauaskej akin motekipachouaj  porin mokokouaj, tayokoyaj porin kipolojkej tekit tein kipiayaj oso amo kiyekajsikamatij se tamachtilis itech Biblia. Kemaj, itekitikauan Jiova akin kikuij iTajtol uan ijkon ‘teyolmelautiyaskej’ kiseliaj miak taman tein kuali.

17. ¿Keyej moneki tiktasojkamatiskej keman techmelauaj?

¹⁷ “Kuak Yejuatsin techmejmelautok, [...] amo semi tikmachiliaj yolpakilis. Ta, tikmachilia ne yolkokolis. Pero kachi satepan, kuak kuali timomachtijke ya ne tenika techmejmelautinenke, ijkuakon techualkuilia ne chipaukanemilis uan ne yolseuilis.” (Heb. 12:11.) Miakej tokniuan akin uejueykejya kiyekijtouaj ke semi kinpaleuij keman inintatuan akin no itaixpantijkauan Jiova, kinmelaujkej. Uan keman tikseliaj ijkuak techmelauaj tayekananij akin Jiova kinixtalijtok, techpaleuia maj tiksentokakan itech ojti tein kitemaka nemilis (Prov. 4:13).

18, 19. 1) ¿Keyej motelneki maj tikchiuakan tein tayolmajxitia Proverbios 18:13 keman titamelauaskej ika melaujkayot? 2) ¿Toni panoua keman tayekananij kinojnotsaj ika yolyemanilis uan netasojtalis akin tajtakoj?

¹⁸ Moneki se kimelauas aksa kemej kipaleuis. Jiova technauatij akin tiktojtokaj Cristo maj titamelauakan ika melaujkayot (2 Tim. 3:16). ¿Toni kijtosneki nejon? Ke moneki techyekanas tayolmajxitilis tein kisa itech Biblia, kemej tein tikajsij itech Proverbios 18:13: “Keman aksa tanankilia achto ke kitamikakis se teisa, kinextia ke amo tamati uan mopinaujkatalis”. Yejua ika, keman tayekananij moneki tajtoskej iuan se tokniuj porin aksa kiniluij ke kichiuak se ueyi tajtakol, yejuan moneki kiyektemoskej uan ijkon kimatiskej tein yekmelauj panok (Deut. 13:14). Sayoj ijkon uelis tamelauaskej ika melaujkayot.

¹⁹ Uan no, iTajtol Dios kiniluia tokniuan tayekananij maj tamelauakan ika “yolyemanalis” (xikonixtajtolti 2 Timoteo 2:24-26). Aksa xa kichiuak maj amo kuali ika motajto itokay Jiova uan kinyolxokolij akin amo teyi kichiujkej. Maski ijkon, komo se tayekankej kualantok keman kiyolmajxitia, amo uelis kipaleuis. Sayoj ke komo no kinextia “iteiknelilis” Dios, xa kiolinis maj moyolnonotsa (Rom. 2:4).

20. ¿Toni tayolmajxitilis moneki kitojtokaskej tetatmej keman kinmelauaskej ininkoneuan?

²⁰ Tetatmej moneki kichiuaskej tein Biblia tayolmajxitia uan ijkon uelis ‘kinmelauaskej uan kinpaleuiskej [ininkoneuan] maj kipiakan itanemilil Jiova’ (Efes. 6:4, TNM). Amo moneki kinmelauaskej komo amo kiixmatij nochi tein panok. Uan nion semej kalyetouanij akin kichiua kemej Cristo moneki tel kualanis. Jiova “semi teyoliknelia uan teyoltasojta”, uan tetatmej moneki mochikauaskej kinextiskej nejon kualneskayomej keman kinmelauaskej konemej, telpochmej uan ichpochmej (Sant. 5:11).

21, 22. ¿Toni tein kijtoua Salmo 119:97-104 okachi kuali kinextia tein tejuatsin tikonmachilia ika iTajtol Jiova?

²¹ Se takat akin amo keman kikauak Dios, kijtoj se tonal keyej kitasojtaya itanauatil Jiova (xikonixtajtolti Salmo 119:97-104). Keman momachtij Biblia mochiuak tamatkej uan uelik kuali kiajsikamatik miak taman. Keman kichiuak tein tayolmajxitia, kipaleuij maj amo kipia nepololmej tein oksekin kipiayaj. Semi kiyolpaktiaya momachtis iTajtol Dios uan kuali momachiliaya. Senkis kiixtalijka kitakamatis Dios, porin itanauatiluan kiualkuilijka miak taman tein kuali itech inemilis.

²² ¿Tejuatsin tikontasojkamati Biblia? Nejin amaix uelis mitsonpaleuis okachi xiontakuaujtamati ke Dios kichiuas itanejnekilis. Itayolmajxitilis tein moijkuiloj ika ichikaualis mitsonpaleuia amo xikonchiua tajtakol tein teuika itech mikilis. Uan komo kuali tikonmelaua, uelis tikonpaleuis oksekin maj peua kitojtokakan ojti tein teuika itech nemilis uan maj ompa kisentokakan. Maj tikuikan iTajtol kemej tikitakejya ijkuak tiktekitiliskej Jiova, Dios akin kinextia netasojtalis uan kitelpia tamatilis.