1, 2. Kũsũanĩa ĩũlũ wa ũseũvyo wa Yeova kũtonya kũtũtethya ata?

 NĨ ŨNDŨ wa ũsengy’a kũmanya kana ithyĩ twĩ ũseũvyonĩ wa Yeova. Esekieli na Ndanieli nĩmoonie maũndũ ala Yeova ũendeee kwĩka nĩ kana eanĩsye kĩeleelo kyake. Maũndũ ala moonie maandĩkĩtwe ĩvukunĩ ya Esekieli kĩlungu kya 1 na Ndanieli kĩlungu kya 7. Yesũ nĩwe ũtongoesye kĩlungu kya ũseũvyo wa Yeova kya kũũ nthĩ. Akĩtongoesye nĩ kana kĩendeesye wĩa wa kũtavany’a, kĩkĩe vinya andũ ala meũtavany’a, na kĩitetheesya angĩ mambĩĩe kũmũthaitha Yeova. Ũu ũtumaa tũĩkĩĩa ũseũvyo wa Yeova.—Mt. 24:45.

² We nĩwĩkaa ũndũ ũseũvyo wa Yeova wĩkaa? Kĩthito kyaku kĩendeee kwongeleka kana kĩendeee kũoleka? Kũsũanĩa makũlyo asu no kũtũtetheesye kũmanya kana nĩtwambĩĩte kũleela na kana kĩthito kitũ nĩkĩolekete. Ndũkone ũu ta ũtekĩka. Ĩvinda ya atũmwa, Vaulo nĩwalilikanisye Aklĩsto ĩũlũ wa ngelekany’o ya Yesũ. Vaulo aisye ũu waĩ ũmatethye ‘maikanoe [na] maikateve ngoonĩ syoo.’ (Aevl. 12:3) Ĩsomo yĩla yĩnavĩtie nĩyĩnatũtetheeisye tũendeee kwĩthĩwa na kĩthito na wũmĩĩsyo. Ĩsomo yĩu nĩyĩnaneeneie maũndũ ala ũseũvyo wa Yeova ũendeee kwĩanĩsya.

3. Twaĩle kwĩka ata nĩ kana tũikaleele, na twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

³ Vaulo nĩwawetie kĩla twaĩle kwĩka nĩ kana tũikaleele. Aisye twaĩle kwĩkĩa kĩthito nĩ kana tũendeee “kwĩka nesa.” (Aka. 6:9) Kwondũ wa ũu tũyaĩle kwĩkala mana. Ekai tũneenee maũndũ atano ala matonya kũtũtetheesya tũendeee kwĩthĩwa na kĩthito na kũatĩĩa myolooto ĩla tũnengawe nĩ ũseũvyo wa Yeova. Kwĩka ũu kũkatũtetheesya tũmanye maũndũ ala twaĩle kũmasisya nesa, twĩ na andũ ma mũsyĩ witũ.

4. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana maũmbano methĩĩtwe me ma vata ũthaithinĩ wa w’o?

⁴ Kũmbana vamwe kwa athũkũmi ma Yeova kwĩthĩĩtwe kwĩ ũndũ wa vata mũno. Yeova nĩũmbanaa vamwe na alaĩka ĩtunĩ. (1 Asu. 22:19; Yovu 1:6; 2:1; Nda. 7:10) Aisilaeli nĩmoombanaa “nĩ kana mew’e, na nĩ kana memanyĩsye.” (Kũt. 31:10-12) O namo Ayuti ma ĩvinda ya atũmwa nĩmaendaa ĩsinakokenĩ vala masomeawa Maandĩko. (Luka 4:16; Meko 15:21) Kuma ikundi sya Kĩklĩsto syambĩĩw’a, maũmbano methĩĩtwe me ma vata. Aklĩsto ma w’o ‘nĩmalilikananasya ene kwa ene mathangaany’e wendonĩ na mawĩanĩ maseo.’ Twaĩle kũendeea ‘kũtaana [kwĩkĩana vinya] na mbee mũno, tũkyona mũthenya [wa Yeova] ũkĩthengeea.’—Aevl. 10:24, 25.

5. Tũtonya kwĩkĩana vinya ĩla twĩ maũmbanonĩ ata?

⁵ Nĩtwĩkĩanaa vinya ĩla twaumya maelesyo maũmbanonĩ. Twĩkaa ũu ĩla twasũngĩa ĩkũlyo, twaelesya ũndũ ĩandĩko ĩtonya kũtũmĩwa, kana ĩla twaelesya ũndũ mũna ũkwonany’a ũseo wa kũatĩĩa myolooto ya Mbivilia. (Sav. 22:22; 40:9) O na ala methĩĩtwe maithi maũmbanonĩ ĩvinda ĩasa, nĩmetĩkĩlaa kana maelesyo ma ana-a-asa na eĩtu-a-asa nĩmamekĩaa vinya.

6. Maũmbano matũtetheeasya ata?

⁶ Ve itumi ingĩ ila itumaa maũmbano maitũ methĩwa me ma vata. Maũmbano maitũ nĩmatumaa twĩthĩwa na ũkũmbaũ ĩla tũũtavany’a isionĩ ila andũ matendeeaw’a nĩ ũvoo witũ. (Meko 4:23, 31) Maũvoo na ilungu ingĩ ila twĩthukĩĩasya maũmbanonĩ nĩsyakaa mũĩkĩĩo witũ. (Meko 15:32; Alo. 1:11, 12) O na ĩngĩ, maũmbano maitũ nĩmatumaa twĩthĩwa na ũtanu na ‘maitũthũmũsya tume mĩthenyanĩ ya thĩna.’ (Sav. 94:12, 13) Maũndũ ala twĩmanyĩasya maũmbanonĩ mavangĩthaw’a nĩ Kamitii ya Kũmanyĩsya ya Nzama Ĩla Ĩtongoesye. Nĩtũtũngaa mũvea kwondũ wa moathimo ala tũkwataa maũmbanonĩ maitũ ma kĩla kyumwa.

7, 8. (a) Ũndũ ũla mũnene ũtumaa tũthi maũmbanonĩ nĩ wĩva? (b) Maũmbano makũtethasya ata?

⁷ Ve ũndũ ũngĩ wa vata ũla ũtumaa tũmbana eka moathimo ala tũkwataa. Kũmũthaitha Yeova nĩw’o ũndũ ũla mũnene ũtumaa tũmbana. (Soma Savuli 95:6.) Nĩ ũndũ wa ndaĩa kũmũthaitha Ngai. (Ako. 3:16) Nĩtwaĩlĩte kũmũthaitha Yeova kwĩsĩla kũthi maũmbanonĩ na kumya maelesyo. (Ũvu. 4:11) Nĩkyo kĩtumi ‘tũtaĩle kũeka kũmbana kwitũ vamwe, o tondũ amwe mekaa’!—Aevl. 10:25.

⁸ We nĩwonaa maũmbano ne ũathimo wa kũũtetheesya ũendeee kũmĩĩsya nginya ĩla Yeova ũkananga walany’o ũũ? Ethĩwa nĩwĩsĩ ũu, maũmbano maĩlĩte kwĩthĩwa nomo “maũndũ ala maseo mbee” katĩ wa maũndũ ala ũkwĩka. (Avi. 1:10) Kwoou, ndwaĩle kũtĩa maũmbanonĩ vate kĩtumi kĩnene.

9. Twĩsĩ ata kana wĩa wa kũtavany’a nĩ wa vata?

⁹ Kũtavany’a nĩkũtũtetheeasya kũendeea kwĩkala kwosana na myolooto ĩla yumaw’a nĩ ũseũvyo wa Yeova. Yesũ nĩwe wambĩĩisye wĩa wa kũtavany’a ĩla waĩ vaa ĩũlũ wa nthĩ. (Mt. 28:19, 20) Kuma ĩvinda yĩu, kũtavany’a na kũtw’ĩkĩthya  andũ amanyĩw’a nĩkw’o kwĩthĩĩtwe wĩa ũla mũnene vyũ ũseũvyonĩ wa Yeova. Maũndũ maingĩ ala monekete maĩkĩĩthasya kana alaĩka nĩmatũtetheeasya, na maitũtongoesya twone andũ ala “manyuvĩtwe [maĩlĩte] kwĩthĩwa na thayũ ũtathela.” (Meko 13:48; Ũvu. 14:6, 7) Na kĩeleelo kĩla kĩnene kya kĩlungu kya ũseũvyo wa Yeova kya kũũ nthĩ nĩ kũvanga na kũkwata mbau wĩa wa kũtavany’a. We nĩwonaa wĩa wa kũtavany’a wĩ wa vata kwaku?

10. (a) Nengane ngelekany’o ĩkwonany’a kĩla kĩtonya kũtuma tũendeea kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu. (b) Ũtavany’a ũkũtethetye ata ndũkaleele?

¹⁰ Kwĩthĩwa twĩ na kĩthito ũtavany’anĩ nĩkũtumaa twenda ũla w’o mũno. Kwasũanĩa ndeto sya Mitchel, ũla wĩthĩĩtwe e mũtumĩa wa kĩkundi kwa ĩvinda ĩasa na vainia wa kĩla ĩvinda. Aisye ũũ: “Nyie nĩw’aa nendete mũno kũtavany’a. Ĩla nasoma na nasũanĩa ilungu syĩ kĩvathũkany’o ĩkasetinĩ ya Mũsyaĩĩsya na ya Amkeni!, nĩnĩseng’aa mũno nũndũ kĩla kĩlungu kĩandakĩtwe kwa nzĩa ya ũĩ. Ũu ũtumaa nenda kũthi kũtavany’a nĩ kana none ũndũ andũ mekwasya ĩũlũ wa ũvoo ũla wĩ makasetinĩ asu, na ũndũ ndonya kũmatetheesya makendeew’a nĩ ũvoo mũseo. Ũtavany’a nũndetheeasya mũno nĩthĩwe na mũĩkĩĩo mũlũmu. Ndyĩtĩkĩlasya kĩndũ o na kĩva  kĩnziĩĩe kũtavany’a.” O naitũ twaendeea kwĩthĩwa na kĩthito ũtavany’anĩ tũkeethĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu mĩthenyanĩ ĩĩ ya mũminũkĩlyo.—Soma 1 Akolintho 15:58.

11. Nĩkĩ twaĩle kũsoma na kũsũanĩa maũndũ ala twasoma mavukunĩ maitũ?

¹¹ Yeova nũtwĩkĩaa vinya kwĩsĩla mavuku ala makyavĩthĩtw’e nĩ ngombo mbũĩ. No kwĩthĩwa wasomie ĩvuku ĩna nokasya: ‘Ũũ nĩw’o ũvoo ũla ngwendaa kũsoma! Yeova no tawe ũvangie ũvoo ũũ ũandĩkwe kwondũ wakwa!’ Ve kĩtumi kĩla kyatumie ũsũanĩa ũu. Yeova atũtongoeasya na kũtũmanyĩsya kwĩsĩla mavuku maitũ. Aisye ũũ: “Ngakũmanyĩsya na kũkwon’ya nzĩa ĩla wĩendelaa.” (Sav. 32:8) We nũsomaa na ũisũanĩa maũndũ ala wasoma? Kwĩka ũu kũkakũtetheesya kwĩthĩwa na kĩthito na wũmĩĩsyo ĩvindanĩ yĩĩ ya mũminũkĩlyo.—Soma Savuli 1:1-3; 35:28; 119:97.

12. Nĩ kyaũ kĩla kĩtonya kũtuma twona mavuku maitũ me ma vata?

¹² Kũsũanĩa ĩũlũ wa wĩa ũla ũtethaw’a nĩ kana mavuku maitũ makyavĩthw’e nĩkũtumaa twona me ma vata. Kamitii ya Kũandĩka ya Nzama Ĩla Ĩtongoesye nĩyo ĩũngamĩaa wĩa wa kwĩka ũkunĩkĩli, kũandĩka, na kũalyũla mavuku maitũ. O na ĩngĩ, kamitii ĩsu nĩyo ĩũngamĩaa wĩa wa kwĩkĩa ũvoo Kĩsesenĩ kitũ kya Indaneti. Ovisi wa ũvonge ũla ũkyavĩthasya mavuku maitũ nĩw’o ũmanyaĩĩkasya isionĩ syĩ kĩvathũkany’o. Nĩkĩ wĩa ũsu w’onthe ũtethaw’a? Nĩ kana athũkũmi ma Yeova mamanyĩw’e ũndũ matonya kũendeea kwĩkala me aĩkĩĩku. (Isa. 65:13) Ekai tũsome na kĩthito mavuku ala tũkwataa kuma ũseũvyonĩ wa Yeova.—Sav. 119:27.

13, 14. Naaũ ala makwatĩte mbau ũseũvyo wa Yeova ĩtunĩ, na tũtonya kũatĩĩa ngelekany’o yoo ata?

¹³ Mũtũmwa Yoana nĩwoonie Yesũ alĩsĩte mbalasi nzaũ ayũkita na ala mamũleaa Yeova. (Ũvu. 19:11-15) O na ĩngĩ, Yoana nĩwoonie Aklĩsto etĩkĩw’a mauta ala maminĩte kũthayũũkw’a, vamwe na alaĩka malĩsĩte mbalasi na makauma Yesũ ĩtina. Ũu wĩonany’a kana nĩmamũkwataa Yesũ mbau e mũtongoi woo. (Ũvu. 2:26, 27) Ũndũ ũsu wĩtwony’a kana o naitũ nĩtwaĩle kũnenga ndaĩa ala matũtongoesye ũseũvyonĩ wa Yeova.

¹⁴ O ta ũu, ĩkomano ĩnene nĩyĩkwataa mbau Aklĩsto etĩkĩw’a mauta ala matongoetye ũseũvyonĩ wa Yeova vaa nthĩ. (Soma Nzekalia 8:23.) We ũtonya kũkwata mbau ũseũvyo wa Yeova ata? Tũtonya kwĩka ũu kwa kũmew’a ala matongoetye. (Aevl. 13:7, 17) Wĩwi wambĩĩaa kĩkundinĩ. Ũneeni waku nĩwonanasya kana nũnengete atumĩa ma kĩkundi ndaĩa? Nũtetheeasya syana syaku inengae ndaĩa atumĩa ma kĩkundi na kũmetya ũtao wa Maandĩko? O na ĩngĩ, waĩle kũneena na mũsyĩ waku ĩũlũ wa ũndũ mũkaumasya mĩvothi kwondũ wa kũtetheesya wĩa wa kũtavany’a ĩũlũ wa nthĩ yonthe. (Nth. 3:9; 1 Ako. 16:2; 2 Ako. 8:12) We nĩwonaa kũthesya na kũsũvĩa Nyũmba ya Ũsumbĩ ne ũndũ wa mwanya? Tweethĩwa na ndaĩa na ngwatanĩo, Yeova akatũnenga veva wake mũtheu. Veva mũtheu nũtũtetheeasya tũikaleele mĩthenyanĩ ĩĩ ya mũminũkĩlyo.—Isa. 40:29-31.

15. Nĩkĩ twaĩlĩte kũendeea kwĩkĩa kĩthito nĩ kana tũendeee kwĩkala kwosana na ũndũ Yeova wendete?

¹⁵ Nĩ kana twĩthĩwe na wũmĩĩsyo na tũyĩkala kwosana na myolooto ĩla yumaw’a nĩ ũseũvyo wa Yeova, mwĩkalo witũ waĩle kwonany’a kana ‘nĩtũthimaa maũndũ ala mamwendeeasya Mwĩaĩi.’ (Aev. 5:10, 11) Mavinda maingĩ ti laisi kwĩka ũla waĩle nũndũ tũi eanĩu na twĩkalĩte nthĩ nthũku. O na ĩngĩ, Satani nũtũtataa twĩke ũla ũtaĩle. Aklĩsto amwe nĩmekĩaa kĩthito kingĩ kĩla mũthenya nĩ kana maendeee kwĩthĩwa na ũnyanya vamwe na Yeova. Ũu ũtumaa Yeova amenda mũno. Kwoou mayaĩle kũkw’a ngoo. Kũendeea kwĩkala kwosana na ũndũ Yeova wendete kũtumaa twĩthĩwa na ũtanu mwingĩ, na ũu ũituma ũthaithi witũ wĩthĩwa ũte wa mana.—1 Ako. 9:24-27.

16, 17. (a) Twaĩle kwĩka ata tweeka naĩ ngito? (b) Ngelekany’o ya Anne ĩtonya kũtũtethya ata?

¹⁶ Ĩndĩ, twaĩle kwĩka ata tweeka naĩ ngito? Ndũkavithe naĩ yaku. Wavitha ũkaendeea kũthĩnĩka mũno. Ĩla Ndaviti wavithie naĩ syake aisye kana ‘mavĩndĩ make nĩmakũie nũndũ wa kũluma kwake mũthenya w’onthe.’ (Sav. 32:3) Kwoou ũla ũvithaa mavĩtyo make anangaa ũnyanya wake vamwe na Yeova, ĩndĩ “ũla ũmaumbũlaa na kũmatia akeew’ĩwa tei.”—Nth. 28:13.

¹⁷ Kwasũanĩa ngelekany’o ya Anne. * Anne ambĩĩie ũvainia wa kĩla ĩvinda e mwĩĩtu. Ĩndĩ nĩwambĩĩie kwĩthĩwa na mwĩkalo mũthũku. Ũu nĩwatumie aendeea naĩ. Easya ũũ: “Nĩnathĩnaw’a mũno nĩ wasya wakwa wa ngoo. Ndyaĩ na ũtanu na kĩla ĩvinda neew’aa nĩkw’ĩte ngoo.” Anne eekie ata? Easya kana mũthenya ũmwe e ũmbanonĩ nĩweewie ĩandĩko ya Yakovo 5:14, 15 yĩineenewa. Nĩvo Anne wamanyie kana no nginya atetheew’e, na athi kwona atumĩa ma kĩkundi. Easya atĩĩ: “Maandĩko ala me Mbivilianĩ no ta ndawa. Ndawa ĩsu ndĩ laisi kũmelya ĩndĩ nĩvoasya. Ũtao wa Maandĩko ũla nakwatie nĩwandethisye.” Ũmũnthĩ, Anne e na wasya mũseo wa ngoo na amũthũkũmaa Yeova na kĩthito.

18. Twaĩle kũtw’a kwĩka ata?

¹⁸ Twaĩle kũlilikana kana nĩ ũndũ wa mwanya kũmũthũkũma Yeova ĩvindanĩ yĩĩ ya mũminũkĩlyo. Kwoou, ekai tũendeee kũmbana vamwe, kũtavany’a, na kwona mavuku ala makyavĩthaw’a nĩ ngombo ndĩkĩĩku me ma vata. O na ĩngĩ, twaĩle kũmakwata mbau ala matongoetye na tũyĩthĩwa na mwĩkalo ũla ũmwendeeasya Yeova. Kwĩka ũu kũkatuma twĩkala kwosana na myolooto ĩla yumaw’a nĩ ũseũvyo wa Yeova na tũimũthũkũma Yeova tũteũleela.