Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Yatiyirinakjamajj lurañasäki uk sum phoqhapjjañäni

Yatiyirinakjamajj lurañasäki uk sum phoqhapjjañäni

“Qhespiyasiñ arunak parlañaru uchasirakim, lurañanakamjja sumrak phoqham.” (2 TIM. 4:5)

1. ¿Jehová Diosaw suma yatiyirinakat nayrïrejja sasin kunatsa sissna?

SUMA yatiyäwinak yatiyirinakat nayrïrejja, Jehová Diosawa. Kunattejj Adanampi Evampi juchachasipkäna ukspachaw Jehová Diosajj mä suma yatiyäwi yatiyäna: Supayajj tukjatäniwa sasa (Gén. 3:15). Ukat walja maranakarakiw kunjamsa sutip qʼomachani, kunjamsa Supayan uñstayat jan waltʼäwinak askichani ukat kunjamsa jaqejj wiñayatak jakasjjani uk qhanañchawayi. Taqe uka suma yatiyäwinakajj Biblian qellqatawa.

2. 1) ¿Kunjamanakatsa angelanakajj yatiyapjjaraki? 2) ¿Kun lurañsa Jesusat yateqassna?

2 Angelanakajj yatiyirinakäpjjarakiwa. Jupanakaw Diosan yupaychirinakaparojj suma yatiyäwinak yatiyapjjañapatak yanaptʼapjje (Luc. 1:19; 2:10; Hech. 8:26, 27, 35; Apo. 14:6). ¿Ukat Miguel arcangelat kamsasirakispasa? Jupajj suma yatiyäwinak yatiyirirakiwa. Aka Oraqenkkäna ukhajja, Jesusat uñtʼatänwa. Ukat jupatakejj suma yatiyäwinak yatiyañaw nayrankäna. Jiwasajj jupatwa yateqasiñasa (Luc. 4:16-21).

3. 1) ¿Kuna suma yatiyäwinaksa yatiytanjja? 2) Niyakejjay yatiyirïstanjja, ¿kuna jisktʼanakatsa amuykiptʼañasa?

3 Jesusajj suma yatiyäwinak yatiyapjjañapatakiw arkirinakapar khitäna (Mat. 28:19, 20; Hech. 1:8). Ukat apóstol Pablojj akham sasaw Timoteorojj ewjjtʼäna: “Qhespiyasiñ arunak parlañaru uchasirakim, lurañanakamjja sumrak phoqham” sasa (2 Tim. 4:5). ¿Kuna suma yatiyäwinaksa Jesusan arkirinakapajj yatiytanjja? Jehová Dios Awkisajj munasistuwa sasaw jaqenakar yatiytanjja (Juan 3:16; 1 Ped. 5:7). Uka munasiñapjja, Diosajj Reinop toqew uñachtʼayistu, ukatwa akham sasin yatiytanjja: taqe khitinakatï uka reinompi apnaqatäñ munapki, Diosar istʼapjje ukat kunatï cheqäki uk lurapjje ukanakajja, Diosan amigonakapäpjjaspawa sasa (Sal. 15:1, 2). Cheqas Jehová  Diosaw taqe jan waltʼäwinak chhaqtayañatak amtawayi, ukat kuna llakinakatï chuymasan utjki ukanaksa chhaqtayarakiniwa. ¡Ukajj suma yatiyäwinakapuniwa! (Isa. 65:17.) Niyakejjay yatiyirïstanjja, aka pä wakiskir jisktʼanakan qhanañchtʼäwipat amuykiptʼañäni: 1) ¿Kunatsa jaqenakajj suma yatiyäwinak istʼapjjañapajj jichhürunakan wakisi? 2) ¿Kunjamsa yatiyirjamajj kuntï lurañasäki uk phoqsna?

¿KUNATSA JAQENAKAJJ SUMA YATIYÄWINAK ISTʼAPJJAÑAPA?

Wali amuyumpi jisktʼañajja, kunatsa ukham amuyapjje uk amuytʼasiñapatakiw utanir yanaptʼi

4. ¿Kuna kʼarinaksa Diosat parlapjje?

4 Awkimaw jumarusa ukat familiamarus apanukuwayapjjtam sasins sapkiristam ukham amuytʼañäni. Ukat jupar uñtʼir tukupki ukanakajja, awkimajj wali jayankiwa, jupajj janiw khitimpis jakʼachayaskiti ukat qhoruwa, ukhamarus inamayaw thaqhaskäta kunatejj jiwatäjjewa sasaw sapjjtam. Niya ukhamarakiw walja jaqenakarojj Diosat parlapjje. Diosarojj janipuniw uñtʼksnati jan ukajj Jupajj qhoruwa sasaw yaqhepajj sapjje. Ukat jan wali jaqenakarojj wiñayatakiw aqkir ninan tʼaqhesiyi sas kunaw iglesia pʼeqtʼirinakat yaqhepajj sapjje. Ukat oraq khathatinakata, lamar qotat uma llumstäwinakatsa ukat yaqha ukham jan waltʼäwinakatsa, Diosaruw juchañchapjje. Uka jan waltʼäwinakajj suma jaqenakarusa ukat jan wali jaqenakarus jiwaykchejja, Diosan castigopawa sasaw sapjje.

Wali amuyumpi jisktʼañajja, Diosan Reinopat suma yatiyäwinak iyawsapjjañapatakiw utanir yanaptʼi

5, 6. Jaqejj monot jutatätanwa siski uka yatichäwisa ukat ukham yaqha kʼari yatichäwinakasa, ¿kunjamansa jaqenakar uñjasiyi?

5 Diosajj janiw utjkiti sasaw yaqhepajj sapjjaraki. Jaqejj monot jutatätanwa sasin sapki uka toqet amuytʼañäni. Uka yatichäwir iyawsapki ukanakajja, jakäwejj ina chʼusatwa uñstawayi, janiw khitin luratäkisa sasaw sapjje. Yamas yaqhepajj akham sapjjewa: jaqejj yaqha kasta animalakïtanwa, ukatwa awisajj animalanakjam qhoruchastan jan ukajj jiwasatakik taqe kuns muntan sasa. Ukatwa jupanakajj akham sapjjaraki: jan waltʼäwinakajj utjakipuniniwa, kunattejj munañan jaqenakajj pisinkirinakar jiskʼachapjjakipuniniwa sasa. Ukhamajja, khitinakatï uka yatichäwinakar iyawsapki ukanakajj janiw jutïritakejj kuna suytʼäwinïpkisa.

6 Cheqas aka qhepa urunakan kunayman jan waltʼäwinakans jaqenakajj tʼaqhesipkchejja, jaqejj monot jutatätanwa siski uka yatichäwinakasa ukat ukham yaqha kʼari yatichäwinakasa, jukʼampikiw jaqerojj tʼaqhesiyi (Rom. 1:28-31; 2 Tim. 3:1-5). Uka kʼari yatichäwinakajj janiw kuna suma yatiyäwïkisa. Jan ukasti, kunjamtï apóstol Pablojj siskänjja, “uka amuyunakapasti chʼamaktʼatawa, chuymanakap qalarayasipjjatap laykusti janiw kuns yatipkiti, ukatwa Diosat jutki uka jakañsa jan katoqapkiti”. Ukatwa monot jutatätanwa siski uka yatichäwinakasa ukat yaqha ukham yatichäwinakasa Diosan suma yatiyäwinakapat jaqenakar jitheqtayi (Efesios 4:17-19 liytʼasiñapawa).

Wali amuyumpi jisktʼañajja, kunatï cheqäki uk jupa pachpa amuyasiñapatakiw utanir yanaptʼaraki

7, 8. ¿Kunjamataksa jaqe masisajj Diosan suma yatiyäwinakap amuyapjjaspa?

7 Jehová Diosampi sum apasjjañatakejja, Jupan utjatapwa jaqenakajj nayraqat yatipjjañapa ukat kunatsa Jupar jakʼachasipjjaspa uksa sumwa yatipjjañaparaki. Ukat Diosan luratanakap uñjapjjañapatak chʼamañchtʼasaw jiwasajj Diosat yatjjatapjjañapatak yanaptʼsna. Maynejj Diosan luratanakap uñjas uka toqet lupʼki ukhajja, Diosajj yatiñanïtapa ukat wali chʼamanïtapwa amuyi (Rom. 1:19, 20). Taqe kun Luriri Jehová Diosat jukʼamp yatiñ munañapatakejja, ¿Es la vida obra de un Creador? ukat El origen de la vida. Cinco cuestiones dignas de análisis sat folletonakampiw yatichsna. Ukampis maynejj janiw Diosan luratanakapat yatjjatasakejj yaqhep jisktʼanakapan qhanañchäwip jikjjatkaspati. Amuytʼañataki, ¿kunatsa jaqejj tʼaqhesi? ¿Kunas Diosan amtapajj aka Oraqetakejja? ¿Jan ukajj jiwasan sum jakasiñas Diosajj munpachati?

 8 Jaqe masisajj Diosan suma yatiyäwinakapa ukat amtanakapjja Bibliat yateqasakiw amuyaspa. Ukat jisktʼanakapar qhanañchtʼañasa ukat amuytʼapjjañapatak yanaptʼañasa, ¡jiwasatakejj wali kusiskañapuniwa! Ukampis chuymapar purtʼañatakejj janiw Diosan luratanakapatak qhanañchañasäkiti, jan ukasti kunatsa Diosar iyawsapjjañapa ukwa amuytʼayañasaraki (2 Tim. 3:14). Kunjamsa Jesusajj jaqenakar amuytʼayäna ukwa yateqassna. ¿Kunatsa Jesusajj jaqenakar sum amuytʼayirïna? Kunattejj wali amuyumpiw jisktʼirïna. ¿Kunjamsa jupat yateqassna?

SUMA YATIYIRINAKAJJ WALI AMUYUMPIW JISKTʼAPJJE

9. Jaqenakan Diosan Reinopat suma yatiyäwinakar iyawsapjjañapatakejja, ¿kuns lurañasa?

9 ¿Kunatsa Jesusat yateqasiñasa, ukat yatiyirinakjamajj kunatsa wali amuyumpi jisktʼañasa? Niya akhamansa uñjaskasma ukham amuytʼañäni. Jumatakejj mä suma yatiyäwinïtwa sasaw doctoramajj siristam: wali chʼama operacionarutï mantätajja qolltʼirismawa sasa. Inas jumajj iyaw sischisma. Ukampis ¿kunjams jikjjatasta uk janïr jisktʼkasin uk siristamsti? Inas jumajj uka doctorar jan atiniskchïtati. Wali suma doctoräkchisa, kunjamsa qollasisma uk janïr siskasajja, kunjamsa jikjjatasta uk jisktʼañapawa ukat kuntï siskäta uks istʼañaparakiwa. Istʼapkistu ukanakajj Diosan Reinopat suma yatiyäwinak iyawsapjjañapatakejja, ukhamarakwa wali amuyumpi jisktʼañasa. Kunattejj ajay toqet kunjamsa jikjjatasipjje uk yatjjatañäni ukhakiw kunjamsa yanaptʼsna uk yatirakiñäni.

Jaqenakan chuymapar purtʼañatakejja, kunatsa Diosar iyawsapjjañapa ukwa amuytʼayañasa

10, 11. ¿Jesusat yateqasis yatichañajj kunatakis yanaptʼistu?

10 Wali amuyumpi jisktʼañajja, yatichirirojj janiw yateqeriru sum uñtʼañakik yanaptʼkiti, jan ukasti yateqerin arstʼañapatakiw yanaptʼaraki, uk Jesusajj sum yatïna. Kunapachatï arkirinakaparu altʼat chuymanïñ toqet yatichañ munäna ukhajja, nayraqatjja jupanaka amuytʼasipjjañapatakiw jisktʼäna (Mar. 9:33). Ukat Pedron sum amuytʼasiñapatakejja, kunaymanitwa Jesusajj jisktʼäna (Mat. 17:24-26). Ukat mä kutejja, arkirinakapajj kunsa chuymapan amuyapjjäna uk yatiñatakejja, jupanakan arstʼapjjañapatakiw walja jisktʼanak jisktʼäna (Mateo 16:13-17 liytʼasiñapawa). Jesusajj janiw kuntï lurapjjañapäki ukak siskänti, jan ukasti jisktʼasinjja, istʼirinakaparojj suma yatiyäwinakar iyawsapjjañapataki ukat ukarjam sarnaqapjjañapatakiw yanaptʼäna.

11 Jesusat yateqasisin wali amuyumpi jisktʼañajja, aka kimsa toqetwa yanaptʼistu: kunjamsa jaqenakar sumpach yanaptʼsna uk amuytʼañataki, jan istʼañ munirinakar parltʼaskakiñataki ukat kunjamsa jupanak pachpa amuytʼasipjjaspa uk suma chuyman jaqenakar yatichañataki. Kunjamanakansa wali amuyumpi jisktʼsna uk kimsa toqet amuytʼañäni.

12-14. ¿Suma yatiyäwinak jan ajjsarasa yatiyañapatakejj kunjamsa wawamar yanaptʼasma? Mä uñachtʼäwimp qhanañchtʼam.

12 Maya: Yateqer masinakajampi parlkasajj taqe kunas maynin luratawa sasajj janiw qhanañchirjamäkti sasin qʼajjo wawamajj siristam ukhajja, ¿kuns lurasma? Uka toqet qhanañchtʼañapatakejja, jumajj wal yanaptʼañ muntajja. Ukat toqeñat sipansa jan ukajj jankʼak ewjjtʼañat sipansa, Jesusat yateqasisinwa jupa pachpa amuytʼasiñapatak jisktʼañama. ¿Kunjamsa uk lurasma?

13 El origen de la vida. Cinco cuestiones dignas  de análisis sat folletot wawamamp mä qhawqha liytʼasajja, kawkïr qhanañchäwinakas wali askïspa sasaw jisktʼasma. Ukat kunatsa jupajj mä Luririn utjatap iyawsi ukat kunatsa Diosan munañap lurañapa uk amuytʼasiñapatakiw chʼamañchtʼañama (Rom. 12:2). Ukat kuntï jumajj amuykta ukajj janiw nayan amuyujampejj pachpapunïñapäkiti sasaw wawamarojj sarakisma.

14 Ukat yateqer masimampi parlkäta ukhajja, kunjamtï lurktan ukhamwa lurarakisma sasaw sañama. Wawamajja, kuntï yatjjatatanakajj sapki uka toqenakatwa parlaspa ukat yateqer masipan amuytʼasiñapatakiw jisktʼaspa. Amuytʼañataki, El origen de la vida siski uka folletotjja, 21 janan jikjjataski uka recuadro liytʼañapatakiw mayispa. Ukatjja, wawamajj akham sasaw jisktʼaspa: “Jichhürunakan suma computadoranakas utjkchejja, ¿ADN satäkis ukampejj janipunejjay kikpäkitejja?” sasa. Yateqer masipajj jïsa, ukhamapunïskiwa sasin inas sischispa. Ukatjja akham sasaw jisktʼarakispa: “Niyakejjay computadorajj jaqen luratächejja ¿janit ADN ukajj maynin luratäkarakpacha?” sasa. Wawamajj kunarutï iyawski uka toqet jan ajjsaras parlañapatakejja, sapa kutiw wawamamp yatsupjjasma. Wawamarutï wali amuyumpi jisktʼañ yatichäta ukhajja, suma yatiyäwinak yatiyañapatakiw yanaptʼäta.

15. Diosajj janiw utjkiti sapki ukanakarojja, ¿kunjamsa wali amuyumpi jisktʼasajj yanaptʼsna?

15 Paya: Suma yatiyäwinak yatiykasajja, Diosan utjatap pächasiri jaqenakampejj jikisipuntanwa. Amuytʼañäni: nayatakejj Diosajj janiw utjkiti sasin inas maynejj sischistaspa. Ukampis ukharuk parlañ tukuyañat sipansa, wali respetompiw akham jisktʼsna: ‘¿Ukhampunti amuyayäta ukat kunatsa ukham amuyawayta?’ sasa. Ukat kuntï siski uk istʼasa ukat walik uka toqet sum amuytʼtajja sasinjja, akham sasaw jisktʼasma: “Taqe kunatï aka Oraqen utjki  ukajj maynin luratawa sasin wali sum qhanañchir qellqatanak maynejj liyispa ukhajja, ¿janiw walïkiti sasmati?” sasa. Utanitï uka toqet yatjjatañajj walïspawa sani ukhajja, ¿Es la vida obra de un Creador? jan ukajj El origen de la vida. Cinco cuestiones dignas de análisis sat folletonakwa churasma. Ukhamarusa, munasiñampi ukat wali amuyumpi jisktʼasajja, chuymaparuw purtʼsna, ukhamatwa suma yatiyäwinak istʼañ munjjaspa.

16. ¿Kunatsa Bibliat yateqerirojj jisktʼan qhanañchäwip liytʼañapak jan mayiñasäki?

16 Kimsa: Bibliat yatichkasajja, inas yateqerirojj jisktʼan qhanañchäwip liytʼañapak maysna. Ukampis ukham lurasajja, Diosar yupaychañ toqet nayrar sartañapatakejj janiw yanaptʼksnati. ¿Kunatsa? Kunattejj jan amuytʼasisa kunatï qellqatäki ukak arsuni ukhajja, jan saphinakani alir uñtatäspawa. Ukat kunjamtï lupin lupjatajj jiwsjjejja, ukhamarakiw jan waltʼäwinak utjipan Diosan markapat jitheqtjjaspa (Mat. 13:20, 21). Jan ukhamäñapatakejja, yateqatamat kunsa amuyta sasaw jisktʼañasa. Ukat kuntï yateqki ukajj jupatak walikïskiti janicha ukat kunatsa ukham amuyi ukwa amuyañasa. Ukatjja, Bibliarjam amuytʼasiñapatakiw yanaptʼañasa, ukhamat kunatï cheqäki uk jupa pachpa amuyasiñapataki (Heb. 5:14). Wali amuyumpitï jisktʼañänejja, Bibliat yateqerinakajj cheqa yupaychäwin suma saytʼatäpjjaniwa ukat jaqenakan jan walinak parlatasa jan ukajj maynin jan walinak ewjjtʼatasa janiw aynachtʼkaniti (Col. 2:6-8). ¿Yatiyirinakjamajj kuntï lurañasäki uk phoqhañasatakejj kunanakampsa lursna?

SUMA YATIYIRINAKAJJ YANAPTʼASIPJJEWA

17, 18. ¿Kunjamsa yatiyir sarkasajj maynit maynikam yanaptʼassna?

17 Jesusajj arkirinakaparojj panin panini yatiyir sarapjjañapatakiw khitäna (Mar. 6:7; Luc. 10:1). Qhepatjja, apóstol Pablojj akham sasaw yanapirinakapat säna: “Jupanakajj nayampi chikarakiw qhespiyasiñ arunaka yatiyañanjja, irnaqapjjänjja” sasa (Fili. 4:3). 1953 maranjja, jupanakat yateqasisaw Diosan markapajj mä wakichäwimpi qalltawayapjje. Ukarjamajja, yatjjatat yatiyirinakaw yatiyañ jan sum yatipki ukanakar yanaptʼapjjäna.

18 Jumatï mä jilatampi jan ukajj kullakampi yatiyir sarsta ukhajja, ¿kunjamatsa purapat yanaptʼasipjjasma? (1 Corintios 3:6-9 liytʼasiñapawa.) Jupajj Biblian kawkïr tʼaqanakapsa utanitak liytʼarapi ukjja thaqtañamawa. Yatiyir masimajj parlki jan ukajj utanis parlki ukhajj wali sumwa istʼañama. Ukhamatwa yatiyir masimar yanaptʼañajj wakiskani ukhajj utanir amuytʼayañatak yanaptʼasma (Ecl. 4:12). Ukampis ak amtapunim: yatiyir masimatï utanir sum qhanañchaskchi jan ukajj amuytʼayaskchi ukhajj amukiw istʼañama. Maysa toqetjja, yatiyir masimajj sum qhanañchtʼkipan jumak parljjasma ukhajja, juparojj aynachtʼayasmawa ukat utanirus pächasiyasmawa. Awisajj inas juman arstʼañamajj wakischispa. Ukampis mä jukʼakwa qhanañchtʼañama ukat yatiyir masiman qhanañchtʼañapatakiw jaytañama.

19. ¿Yatiyirinakjamajj kun amtañas wakisispa, ukat kunatsa?

19 Mä utat yaqha utar yatiyir sarkasajja, ¿kunjamsa panpachanejj yanaptʼasipjjasma? Kunjamsa jukʼamp sum yatiyapjjasma uka toqetwa parltʼasipjjañama. Yatiyapkta uka cheqankir jaqenakat jan walinak parlañajj janiw walïkaspati. Ukat mä jilatata jan ukajj kullakat jan walinak parlañ amuyasiñamarakiwa (Pro. 18:24). Ak amtañasapuniwa, jiwasajj ‘ñeqʼe phukhur’ uñtatakïtanwa ukat Jehová Diosaw munasiñapat suma yatiyäwinak yatiyañasatakejj jaytistu (2 Corintios 4:1, 7 liytʼasiñapawa). Jehová Diosan uka suma luräwi jaytatapatjja, yatiyirinakjamajj kuntï lurañasäki uk sum phoqhañatak chʼamachasisa yuspäratas uñachtʼayapjjañäni.