1. ¿Pin allin ejemplota qowanchis allin willakuykuna willaypi?

JEHOVÁ DIOSMI ñawpaqtaqa allin willakuykunata willarqan. Adán Evaq huchallikusqan qhepamanmi kay allin willakuyta willarqan: Mach’aqway otaq Satanás wañuchisqa kananta (Gén. 3:15). Watakunaq pasasqanman hinan Jehová Dios hunt’aq kamachinkunawan qelqachirqan imaynapi sutin ch’uyanchasqa kananmanta, Satanaspa tukuy mana allinkuna ruwasqan allichakunanmanta, Adán Evaq chinkachisqanku sumaq kawsay kutimpunanmantawan.

2. a) ¿Imaynapin angelkuna allin willakuykuna willaq kanku? b) ¿Imaynapin Jesús allin ejemplota qowanchis?

² Angelkunapas allin willakuykunatan willanku, chayta ruwanankupaqmi Diospa kamachinkunatapas yanapanku (Luc. 1:19; 2:10; Hech. 8:26, 27, 35; Apo. 14:6). ¿Arcángel Miguelri otaq Jesusri? Paypas allin willakuykunatan willarqan. Payqa kay Hallp’aman hamuspan chay llank’ayta ñawpaqman churarqan. Pay hinan ñoqanchispas allin willakuykunata willananchis (Luc. 4:16-21).

3. a) ¿Ima allin willakuykunatan willashanchis? b) ¿Ima tapukuykunatan kutichikunqa?

³ Jesusmi qatikuqninkunata kamachirqan allin willakuykunata willanankupaq (Mat. 28:19, 20; Hech. 1:8). Apóstol Pablopas llank’aqmasin Timoteotan nirqan: “Allin willakuykunata willay, Diospa qosqan llank’anaykita allinta hunt’ay”, nispa (2 Tim. 4:5). ¿Ima allin willakuytan kunan Diosta serviqkuna willashanchis? Hanaq pacha Taytanchis munakuwasqanchistan (Juan 3:16; 1 Ped. 5:7). Munakuwasqanchisraykun Dios huk Gobiernota hatarichirqan. Chaymi llapa runakunaman willanchis Diospa amigon kanapaqqa chay Gobiernoq nisqanman hina kawsanankupaq, Diosta kasukunankupaq, chanin kaqta  ruwanankupaqpas (Sal. 15:1, 2). Jehová Diosmi mana chanin kawsayta ñak’ariytapas chinkachinqa. ¿Manachu chay allin willakuykuna? (Is. 65:17.) Chaymi kunan iskay tapukuykunata kutichisun: 1) ¿Imaraykun runakunaman allin willakuykunata willananchispuni? 2) ¿Imaynatan hunt’asunman chay llank’ananchiswan?

4. ¿Imakunatan runakuna Diosmanta rimanku?

⁴ Kaypi yuyaykuy. Huk runakunan nisunkiku: “Taytaykiqa qantawan familiaykitawanmi wikch’urparirqasunkichis. Payqa manan qankunamanta imatapas yachayta munanchu nitaqmi reqsinaykichista munanchu, hinaspapas wañupunñan yanqapaqmi maskhawaq”, nispa. Chay hinatan askha runakuna Diosmanta rimanku. Ninkun: “Manan Diostaqa reqsiyta atisunmachu” otaq “payqa millay castigakuqmi”, nispa. Religionkunapi umalliqkunan ninku: “Diosqa infiernopin millay runakunata ñak’arichin”, nispa. Wakintaq terremotokunapi, lloqllakunapi otaq imapipas runakuna ñak’ariqtin ninku: “Diospa castigonmi”, nispa.

5, 6. ¿Imaynatan runakunata afectashan evolución yachachikuy pantasqa yachachikuykunapas?

⁵ Wakin runakunan ninku: “Manan Diosqa kanchu”, nispa. Chaypaq evolución nisqamanta rimasun. Chaypi creeqkunan ninku: “Manan huk Kamaqqa kanchu, tukuy imapas kikillanmantan paqarimurqan”, nispa. Chaymi wakinqa ninku: “Runakunapas animalkunan kanchis, chaymi sapa kutilla animalkuna hina imatapas ruwanchis”, nispa. Chaymi mana chanin ruwaykunamanta ninku: “Chaykunaqa hinapunin kanan. Tukuy tiempon aswan atiyniyoq runakuna wakcha runakunata pisichanqaku”, nispa. Chay yachachikuypi creeqkunaqa mana ima suyakuyniyoqmi kanku.

⁶ Evolución yachachikuy, religionkunapi pantasqata yachachisqanku iman runakunata astawan imaymana ñak’ariykunaman apashan (Rom. 1:28-31; 2 Tim. 3:1-5). Chay yachachikuykunaqa mana allin willakuykunan, chaymi runakunata Diosmanta allin willakuykunamantawan karunchashan (Efes. 4:17-19). Chay yachachikuykunan runakunata hark’ashan allin willakuykuna uyarinankuta (leey Efesios 2:11-13).

7, 8. ¿Imaynatan runakuna allin willakuykunata yachankuman?

⁷ Runakuna Dioswan allipunakapunankupaqqa ñawpaqtan paypi iñinanku yachanankutaqmi imarayku payman asuykunankutapas. Chaypaqmi qhawarichinanchis tukuy imaymana kamasqakunata. Creesqanman mana sayapakuspalla kamasqakunata t’aqwirinqa chayqa, yachanqan chaykunapi Diospa atiynin yachaynin kasqanta (Rom. 1:19, 20). Kamaqninchispa ruwasqankunawan muspharinanpaq hinan qhawachisunman ¡Rikch’ariy! revistapi lloqsimuq “Kikillanmantachu paqarimurqan” nisqa temakunata. * Chaywanpas kamasqakunamanta yachayqa manan kay sasa tapukuykunata kutichinchu: ¿Imaraykun Dios hinallata qhawan ñak’arisqanchista? ¿Imapaqmi kay Hallp’api kawsanchis? ¿Interesakunchu Dios ñoqanchispi?

⁸ ¿Imaynatan runakuna allin willakuykunata Diospa munayninmantapas yachankuman? Bibliamanta estudiota chaskikuspan. ¡Maytan kusikunchis allin willakuykunata runakunaman willanapaq churasqa kasqanchismanta! Ichaqa  manan hawa-hawallantachu yachachina aswanmi sonqonkuman chayananpaq hinapuni yachachina (2 Tim. 3:14). Chayta ruwanapaqqa Jesuspa ruwasqanta hinan ruwasunman. ¿Iman Jesusta yanaparqan runakunaq sonqonman chayaqta yachachinanpaq? Allin tapukuykuna ruwasqanmi. ¿Imaynatan ñoqanchispas chayta ruwasunman?

9. ¿Imatan ruwananchis runakuna imapi creesqankutapas yachanapaq?

⁹ ¿Imaraykun Jesús hina allin tapukuykunata ruwananchis? Kaypi yuyaykuy: Doctorman riqtiykin payqa onqoyniykimanta manaraq imatapas tapushaspa nisunki: “Huk allin willakuyta willasayki: Huk operacionwanmi onqoyniykimanta qhaliyapunki”, nispa. ¿Confiawaqchu nisqasuykipi? Manapunichá pipas chay hina doctorpiqa confianmanchu. Allin doctorña kanman chaypas, ñawpaqtaqa tapunasuykiraqmi ima nanaykunawan kasqaykita, chayman hinañan ima tratamientotapas qonasuyki. Chay hinatan ñoqanchispas ruwananchis runakuna allin willakuykunata uyarikunankupaq. Ñawpaqtaqa imapi creesqankutan yachana, chaypaqtaqmi allin tapuykunata ruwananchis chayman hina yanapanapaq.

10, 11. ¿Imatan aypasun Jesús hina allin tapukuykunata ruwaspa?

¹⁰ Allin yachachiqqa manan estudiachisqan runata reqsinallanpaqchu imatapas tapun, aswanmi allin tapukuykunata ruwaspa yuyaymanachin chay hinapi sonqonpi kasqanta willakunanpaq. Chayta yachaspan Jesuspas huk kutin qatikuqninkunaman huch’uyyaykukuq kayta yachachinanpaq tapuykunata ruwarqan (Mar. 9:33). Pedrotapas huk tapuytan ruwarqan Diospa yachachisqanman hina yuyaykuyta yachananpaq (Mat. 17:24-26). Huk kutipas qatikuqninkunaq yuyaykusqanta yachananpaqmi askha tapuykunata ruwarqan (leey Mateo 16:13-17). Jesusqa manan imachus ruwanankuta yachachinallanpaqchu allin tapuykunata ruwarqan. Aswanpas sonqonkumanmi chayayta munarqan chhaynapi allin willakuykunaman hina kawsanankupaq.

¹¹ Jesús hina allin tapukuykunata ruwaspaqa kaykunatan aypasun: Runakunaq necesitasqantan yachasun, mana uyarikuy munaqkunan uyariwasun, llamp’u sonqo runakunaq allinninpaqtaq kanqa. ¿Imaynatan ñoqanchispas allin tapukuykunata ruwasunman? Chaypaq kinsa ejemplokunata qhawarisun.

12-14. ¿Imaynatan wawaykita yanapawaq mana manchakuspa allin willakuykunata willananpaq?

¹² Huk kaqpi: Tayta-mama, ¿imatan ruwawaq wayna-sipas wawayki estudiaqmasinkunawan Diospa kamasqankunamanta rimayta manchakuqtin? ¿Imaynatan yanapawaq mana manchakuspa predicananpaq? Manan phiñakunaykichu nitaq kaqratopachachu ninayki imayna rimananta. Aswanmi Jesús hina tapunayki sonqonpi imachus kasqanta willakunanpaq. ¿Imaynatan chayta ruwawaq?

¹³ “¿Kikillanmantachu paqarimurqan?” nisqa temakunata ¡Rikch’ariy! revistapi wawaykiwan leeruspan tapuwaq: “¿Mayqenmi qanpaq aswan admirakunapaq?”, nispa. Chayman hina willachun imarayku Diospi iñisqanta imarayku Diospa  munayninta ruwayta munan chaytawan (Rom. 12:2). Ichaqa kayta niy: “Sonqoykipi kasqallanta kutichiy ama ñoqaq munasqaytachu”, nispa.

¹⁴ Chay qhepaman wawaykita niy chay hinata ruwananpaq. Diospa kamasqankunamanta rimaspan chaymanta imatachus yuyaykusqanta tapunman. Estudiaqmasintan kallpachanman 2013 wata enero killamanta ¡Rikch’ariy! revistapi, 16 paginapi “Aguja colipinta, ¿imaynapin karuta phalan?” nisqa temata leenanpaq. Chayman hinan tapunman: “Ancha allin avionkunataña runakuna ruwanku chaypas, ¿kay huch’uy animalchaq phalasqanta hinachu chay avionkuna phalanku?”, nispa. Estudiaqmasinqa “manan” ninqachá. Chay qhepamanmi kayta tapullanmantaq: “Manataq chay yachayniyoq runakunapas chay hinata ruwayta atinkuchu chayqa, ¿imaynapin kay animalcha kikillanmanta paqarimunman karqan?”, nispa. Chaykunata mana manchakuspa rimananpaqqa sapa kutillanmi wasipi chaykunata ensayanaykichis. Sichus wawaykita yanapanki allin tapukuykuna ruwayta chayqa allintan runakunaman yachachinqa.

15. ¿Imakunatan tapusunman Diospi mana iñiq runakunata?

¹⁵ Iskay kaqpi: Sapa kutillanmi predicaspa tupanchis Diospi mana iñiq runakunawan. Sichus pipas niwasunman “ateon kani” nispa chayqa, manan ripunanchischu aswanmi respetowan tapurinanchis: “¿Hayk’aqmantapachataq ateo kanki? ¿Imaraykun chay hinata yuyaykunki?”, nispa. Kutichisqanmanta “gracias” nispan tapullasunmantaq: “Tukuy imapas kamasqa kasqanmanta willaq teman lloqsirqamun kay revistapi, ¿munawaqchu leeykuyta?”, nispa. Sichus chay runa cheqaq kaqta yachayta munan chayqa  chaskikunqan. Chay qhepamanmi ¡Rikch’ariy! revistapi qhawachiwaq “¿Kikillanmantachu paqarimurqan?” nisqa temata. Sichus respetowan allin tapuykunata ruwasun chayqa, allin willakuykunata uyarinankupaqmi runakunaq sonqon kicharikunqa.

16. ¿Imaraykun estudiantekuna mana qelqapi kasqallantachu kutichinanku?

¹⁶ Kinsa kaqpi: Pitapas Bibliamanta estudiachispaqa manan qelqapi kasqallanta kutichinantachu suyananchis, chayta ruwasunman chayqa manan iñiyninpi wiñanmanchu. Arí qelqapi kasqallanta kutichinqa chayqa manan yachasqan sonqonpi saphichakunqachu. Payqa qatiykachaykuna kaqtinmi ruphay chayaruqtin rumi-rumipi planta hina ñaq’erapunqa (Mat. 13:20, 21). Chaymi estudianteqa sonqon ukhupi kasqanta kutichinan. Chaypaqmi ichaqa allin tapuykunata ruwananchis yachasqanta allinpaqchu qhawarin icha manachus chayta yachanapaq. Astawanqa tapurisun imarayku chhaynata yuyaykusqanta, chay qhepamantaq Bibliaq nisqanta qhawarichisun chhaynapi pay kikinmanta cheqaq kaqta reparananpaq (Heb. 5:14). Allin tapuykunata ruwasun chayqa, estudiantekunan iñiyninkupi allin saphichasqa wiñanqaku, manataqmi urmanqakuchu paykuna contra pipas sayariqtin otaq mana allinkunata yuyaychaqtinku (Col. 2:6-8). ¿Imatawanmi ruwananchis allin willakuykunata willanapaq?

17, 18. ¿Imaynatan predicaspa yanapanakusunman?

¹⁷ Jesusqa qatikuqninkunatan iskay-iskaymanta kacharqan predicanankupaq (Mar. 6:7; Luc. 10:1). Pablopas rimarqanmi paywan ‘kuska allin willakuykuna willaypi tukuy sonqo llank’aysiqmasinkunamanta’ (Filip. 4:3). Chayta qhawarispan kay tiempopi Diospa llaqtanpipas 1953 watamantapacha iskay-iskaymanta predicayta qallarirqanku, aswan allin experienciayoq iñiqkuna hukkunata yanapanankupaq.

¹⁸ ¿Imaynatan wasin-wasinta predicashaspa predicaqmasiykita yanapawaq? (Leey 1 Corintios 3:6-9.) Kaykunata ruwaspan: Bibliamanta huk textota leenanpaq kichaqtinmi paywan kuska Bibliaykita kichanayki. Sapankankuq rimasqantan makilla uyarinayki. Rimasqankupi yuyayta churay imamantapas mana kutichiyta atiqtin yanapanaykipaq (Ecl. 4:12). Ichaqa kayta yuyariy: Sichus predicaqmasiyki allinta imatapas kutichishan, wasiyoqpas allinta uyarikushan chayqa, manan rimasqankuman chapukunaykichu. Chayta ruwanki chayqa predicaqmasiykin pisipaq qhawarikunqa wasiyoqtataq pantachipunki. Allinmi kanman necesitakuqtin yanapariy, ichaqa pisillatan rimanayki predicaqmasiyki rimashanallanpaq.

19. ¿Imatan mana qonqananchischu? ¿Imarayku chayta ruwananchis?

¹⁹ ¿Imaynatan yanapanakuwaqchis predicaspa huk wasimanta huk wasiman purisqaykichispi? Huk wasiman chayaspa aswan allinta predicanaykichispaqmi preparakuwaqchis. Manan chaypi tiyaqkunamanta mana allintaqa rimashanaykichischu nitaq huk iñiqmasikunamanta quejakuspachu purinaykichis (Prov. 18:24). Yuyarinanchismi ‘t’uru mankakunalla’ kasqanchista, Diospa khuyapayakuq kayninpi allin willakuykuna willaq kasqanchistapas (leey 2 Corintios 4:1, 7). Chaykunamanta agradecido kasqanchista rikuchinapaq kallpachakushallasun tukuy atisqanchisman hina allin willakuykunata willananchispaq.