1. Ha yini Yehovha a vuriwa Muevhangeli wo sungula ni lonkulu?

MUEVHANGELI i munhu loyi a vulaka mahungu lamanene. Muevhangeli wo sungula ni lonkulu i Yehovha Xikwembu. Endzhakunyana ka loko vatswari va hina vo sungula va xandzukile, Yehovha u twarise mahungu lamanene ya leswaku nyoka, leyi kahle-kahle ku nga Sathana Diyavulosi, yi ta lovisiwa. (Gen. 3:15) Eka malembe-xidzana lama landzeleke, Yehovha u huhutele vavanuna vo tshembeka leswaku va hlamusela ndlela leyi vito ra yena ri nga ta basisiwa ha yona eka xisandzu, ndlela leyi swiphiqo leswi vangiweke hi Sathana swi nga ta tlhantlhiwa ha yona ni ndlela leyi vanhu va nga tlhelaka va ri kuma ha yona lunghelo leri lahliweke hi Adamu na Evha ro hanya hilaha ku nga heriki.

2. (a) Tintsumi i vaevhangeli hi ndlela yihi? (b) Yesu i xikombiso lexinene eka vaevhangeli hi ndlela yihi?

² Tintsumi na tona i vaevhangeli. Ti vula mahungu lamanene ni ku pfuna van’wana eku chumayeleni mahungu lamanene. (Luka 1:19; 2:10; Mint. 8:26, 27, 35; Nhlav. 14:6) Ku vuriwa yini hi Mikayele ntsumi leyikulu? Loko a ha ri laha misaveni a tiviwa hi vito ra Yesu, u vekele vanhu lava a va ta va vaevhangeli xikombiso lexinene. Yesu u rhangise ntirho wo chumayela mahungu lamanene evuton’wini bya yena!—Luka 4:16-21.

3. (a) I yini mahungu lamanene lawa hi ma chumayelaka? (b) I swivutiso swihi leswi hi faneleke hi swi hlamula tanihi vaevhangeli?

³ Yesu u lerise vadyondzisiwa va yena leswaku va va vaevhangeli. (Mat. 28:19, 20; Mint. 1:8) Muapostola Pawulo u khutaze mutirhi-kulobye Timotiya a ku: “Endla ntirho wa muevhangeli, hetisisa vutirheli bya wena hi xitalo.” (2 Tim. 4:5) I mahungu wahi lamanene lawa hina tanihi valandzeri va Yesu hi ma chumayelaka? Ma katsa ntiyiso lowu chavelelaka wa leswaku Yehovha, Tata wa hina wa le tilweni wa hi rhandza. (Yoh. 3:16; 1 Pet. 5:7) Ndlela leyikulu leyi Yehovha Xikwembu a hi kombisaka rirhandzu ra yena ha yona i ku tirhisa Mfumo wa yena. Hikwalaho, hi ntsako hi byela van’wana leswaku hinkwavo lava titsongahatelaka Mfumo wa yena, va n’wi  yingisa naswona va endla leswinene va nga va vanghana va yena. (Ps. 15:1, 2) Entiyisweni, i xikongomelo xa Yehovha ku herisa ku xaniseka hinkwako. Nakambe u ta herisa gome leri vangiwaka hi ku tsundzuka swilo swo biha leswi tshameke swi hi humelela. Wolawo i mahungu lamanene hakunene! (Esa. 65:17) Leswi hi nga vaevhangeli, a hi kambisiseni tinhlamulo ta swivutiso swimbirhi swa nkoka: Ha yini swi ri swa nkoka leswaku vanhu va twa mahungu lamanene namuntlha? Naswona hi nga wu hetisisa njhani ntirho wa hina tanihi vaevhangeli hi ndlela leyinene?

4. I switori swihi swa mavunwa leswi vanhu minkarhi yin’wana va byeriwaka swona malunghana ni Xikwembu?

⁴ A hi nge u byeriwe leswaku tata wa wena u fambe a ku siya wena ni ndyangu wa ka n’wina naswona lava vulaka leswaku va n’wi tiva va vula leswaku a a nga lavi ku ku tiva, a a ku tumbetela swihundla naswona a a ri ni tihanyi. Van’wana va nga ha endla u tshemba leswaku a swi pfuni nchumu ku ringeta ku n’wi lava hikuva u file. Entiyisweni, vo tala va byeriwe switori leswi fanaka ni sweswo malunghana ni Xikwembu. Va dyondzisiwe leswaku Xikwembu a xi twisiseki, a swi koteki ku xi tiva kumbe xi ni tihanyi. Hi xikombiso, vafundhisi van’wana va vula leswaku Xikwembu xi ta xupula vanhu vo biha hilaha ku nga heriki etiheleni. Van’wana va sola Xikwembu hikwalaho ka ku xaniseka loku vangiwaka hi timhangu ta ntumbuluko. Hambileswi swiendlakalo leswi swi dlayaka vanhu lavanene ni lavo biha, ku vuriwa leswaku i nxupulo lowu humaka eka Xikwembu.

5, 6. Dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo ni tidyondzo ta mavunwa swi va khumbe njhani vanhu?

⁵ Van’wana va vula leswaku Xikwembu a xi kona. Emhakeni leyi, anakanya hi dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo. Vo tala lava pfumelaka eka yona va vula leswaku swilo leswi hanyaka swi lo tihundzukela. Va vula leswaku a ku na Muvumbi. Van’wana va kale va vula leswaku vanhu va huma eka swiharhi, hikwalaho a swi fanelanga swi hi hlamarisa loko munhu a endla swilo hi ndlela ya vuharhi. Va vula leswaku i swa ntumbuluko leswaku vanhu lava nga ni vulawuri va tshikilela swisiwana. Hikwalaho, a swi hlamarisi leswi vo tala va tshembaka leswaku ku kala vululami ku ta tshama ku ri kona. Xisweswo, lava pfumelaka eka dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo a va na ntshembo hi vumundzuku.

⁶ Handle ko kanakana, dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo ni tidyondzo ta mavunwa i swin’wana swa swilo leswi vangeleke vanhu ku xaniseka emasikwini lawa ya makumu. (Rom. 1:28-31; 2 Tim. 3:1-5) Tidyondzo leti ta vanhu a hi mahungu lamanene. Ematshan’weni ya sweswo, hilaha muapostola Pawulo a vuleke hakona, ti siye vanhu va ri “emunyameni hi mianakanyo, ni ku hambana ni vutomi lebyi nga bya Xikwembu.” (Efe. 4:17-19) Ku engetela kwalaho, dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo ni tidyondzo ta mavunwa swi endle leswaku vanhu va nga ma amukeli mahungu lamanene lama humaka eka Xikwembu.—Hlaya Vaefesa 2:11-13.

7, 8. Hi yihi ndlela yin’we ntsena leyi vanhu va nga ma twisisaka kahle ha yona mahungu lamanene?

⁷ Leswaku vanhu va va ni vuxaka na Yehovha, va fanele va rhanga va kholwa leswaku u kona nileswaku ku ni swivangelo leswinene swo n’wi tiva. Hi nga va pfuna leswaku va kuma vutivi byebyo hi ku va khutaza ku kambisisa ntumbuluko. Loko vanhu va tiyimisela ku kambisisa ntumbuluko kutani va anakanyisisa hileswi va swi vonaka, va dyondza hi vutlhari ni matimba ya Xikwembu. (Rhom. 1:19, 20) Loko hi ri karhi hi pfuna vanhu ku twisisa leswaku swilo hinkwaswo leswi Muvumbi wa hina Lonkulu a swi tumbuluxeke swa hlamarisa, hi nga tirhisa broxara leyi nge Xana Swilo Leswi Hanyaka Swi Lo Tumbuluxiwa? ni leyi nge The Origin of Life—Five Questions Worth Asking. Nilokoswiritano, lava va dyondzaka hi Xikwembu hi ku kambisisa ntumbuluko ntsena a va nge ti kumi tinhlamulo ta swivutiso leswi pfilunganyaka swinene evuton’wini, swo fana ni leswi: Ha yini Xikwembu xi pfumelela ku xaniseka? Hi xihi xikongomelo xa Xikwembu hi misava? Xana Xikwembu xa khathala ha mina?

 ⁸ Ndlela yin’we ntsena leyi vanhu va nga ma twisisaka kahle ha yona mahungu lamanene malunghana ni Xikwembu ni xikongomelo xa xona i ku dyondza Bibele. Mayana lunghelo leri hi nga na rona ro pfuna vanhu leswaku va kuma tinhlamulo ta swivutiso swa vona! Kambe, leswaku hi fikelela timbilu ta vayingiseri va hina, a hi fanelanga hi va dyondzisa ntiyiso ntsena; hi fanele hi va khorwisa. (2 Tim. 3:14) Hi nga va lava khorwisaka swinene hi ku landzela xikombiso xa Yesu. Ha yini a swi kotile ku khorwisa vanhu? Xivangelo xin’wana hi leswi a tirhiseke swivutiso hi ndlela leyinene. Hi nga n’wi tekelela njhani?

9. Leswaku hi pfuna vanhu hi tlhelo ra moya, hi fanele hi endla yini?

⁹ Ha yini hi fanele hi tirhisa swivutiso entirhweni wo chumayela ku fana na Yesu? Anakanya hi xiyimo lexi: Dokodela wa wena u ku byela leswaku u ku khomele mahungu lamanene. U ri a nga ku tshungula vuvabyi bya wena loko wo endliwa vuhandzuri lebyikulu. U nga ha n’wi tshemba. Kambe ku vuriwa yini loko a ku byela sweswo a nga rhanganga hi ku ku vutisa swivutiso malunghana ni rihanyo ra wena? A swi kanakanisi leswaku a wu nga ta n’wi tshemba. Ku nga khathariseki leswaku dokodela u tlharihe njhani, u fanele a ku vutisa swivutiso ni ku yingisela tinhlamulo ta wena a nga si ku pfuna. Hilaha ku fanaka, leswaku hi pfuna vanhu va amukela mahungu lamanene ya Mfumo, hi fanele hi hlakulela vuswikoti bya ku vutisa swivutiso leswinene. Hi nga kota ku va pfuna ntsena endzhaku ka loko hi twisise xiyimo xa vona xa moya.

10, 11. I yini leswi hi nga kotaka ku swi endla loko hi tekelela ndlela ya Yesu yo dyondzisa?

¹⁰ Yesu a a swi tiva leswaku swivutiso leswi hlawuriweke kahle a swi nge pfuni mudyondzisi leswaku a tiva xichudeni ntsena kambe swi ta tlhela swi pfuna xichudeni leswaku xi katseka eka bulo. Hi xikombiso, loko Yesu a lava ku dyondzisa vadyondzisiwa va yena dyondzo ya ku titsongahata, u rhange a va vutisa xivutiso lexi tlhontlhaka mianakanyo. (Mar. 9:33) Leswaku Yesu a dyondzisa Petro ndlela yo dyondza dyondzo ya nkoka, u n’wi vutise xivutiso ivi a ringanyeta tinhlamulo timbirhi laha a a fanele a hlawula yin’we. (Mat. 17:24-26) Eka xiendlakalo xin’wana, Yesu u vutise vadyondzisiwa va yena swivutiso swo hlayanyana leswi va pfuneke ku vula ndlela leyi a va titwa ha yona, leswaku a ta tiva leswi nga etimbilwini ta vona. (Hlaya Matewu 16:13-17.) Hi ku tirhisa swivutiso ni ku vula swo karhi, Yesu a nga vulanga ntiyiso ntsena. U fikelele timbilu ta vanhu ni ku va khutaza leswaku va hanya hi ku pfumelelana ni mahungu lamanene.

¹¹ Loko hi tekelela ndlela leyi Yesu a a tirhisa swivutiso ha yona, hi kota ku endla swilo swinharhu. Hi tiva ndlela leyinene leyi hi nga pfunaka vanhu ha yona, hi dyondza ndlela yo hlamulana ni lava va lavaka ku siva bulo naswona hi dyondzisa vanhu lava va titsongahataka ndlela leyi va nga vuyeriwaka ha yona. A hi kambisiseni swikombiso swinharhu swa ndlela leyinene leyi hi nga tirhisaka swivutiso ha yona.

12-14. U nga n’wi pfuna njhani n’wana wa wena leswaku a va ni xivindzi loko a chumayela mahungu lamanene? Nyika xikombiso.

¹² Xikombiso xo sungula: Tanihi mutswari, a wu ta endla yini loko n’wana wa wena wa kondlo-a-ndzi-dyi a ku byela leswaku wa chava ku vulavula ni xichudeni-kulobye malunghana ni ntumbuluko? Handle ko kanakana, u ta lava ku n’wi pfuna leswaku a va ni xivindzi xo chumayela mahungu lamanene. Kutani ematshan’weni yo n’wi sola kumbe u n’wi byela leswi a faneleke a swi vula, ha yini u nga tekeleli xikombiso xa Yesu kutani u n’wi vutisa swivutiso leswi lavaka vonelo ra yena? U nga swi endla njhani sweswo?

 ¹³ Endzhaku ko hlaya ni n’wana wa wena swiphemu swo karhi eka broxara leyi nge The Origin of Life—Five Questions Worth Asking, u nga ha n’wi vutisa leswaku hi yihi mhaka leyi a vonaka yi tlhontlha mianakanyo swinene. N’wi khutaze ku anakanya hi swivangelo swin’wana leswi n’wi endleke a susumeteleka ku pfumela eka Muvumbi nileswaku ha yini a lava ku endla ku rhandza ka Xikwembu. (Rhom. 12:2) Byela n’wana wa wena leswaku a swi bohi leswaku swivangelo swa yena swi fana hi ku kongoma ni swa wena.

¹⁴ Hlamusela n’wana wa wena leswaku a nga ha vulavula ni xichudeni-kulobye hi ndlela leyi wena u vulavuleke na yena ha yona. N’wana wa wena a nga ha xi byela ntiyiso wo karhi malunghana ni ntumbuluko kutani a xi vutisa leswaku xona xi anakanya yini. Hi xikombiso, a nga ha xi kombela leswaku xi hlaya bokisi leri nga eka tluka 21 eka broxara leyi nge Origin of Life. Kutani n’wana wa wena a nga ha vutisa a ku, “Xana i ntiyiso leswaku DNA yi nga kota ku hlayisa rungula ro tala ku tlula khompyuta yihi na yihi emisaveni?” A swi kanakanisi leswaku xichudeni-kulobye xi ta ku, ina. Kutani n’wana wa wena a nga xi vutisa a ku, “Tanihi leswi sweswo swi kotekaka, xana a swi nge twali ku pfumela leswaku leswi ku nga ni munhu la endleke khompyuta, ku ni munhu loyi a endleke DNA?” Leswaku u pfuna n’wana wa wena a va ni xivindzi loko a vulavula ni van’wana hi leswi a pfumelaka eka swona, nkarhi na nkarhi u nga ha praktisa na yena swiyenge swo karhi. Loko u n’wi letela ku tirhisa swivutiso kahle, u ta n’wi pfuna leswaku a hetisisa ntirho wa yena tanihi muevhangeli.

15. Hi nga swi tirhisa njhani swivutiso leswaku hi pfuna munhu loyi a nga pfumeliki leswaku Xikwembu xi kona?

¹⁵ Xikombiso xa vumbirhi: Loko hi ri karhi hi chumayela, hi hlangana ni vanhu lava kanakanaka leswaku Xikwembu xi kona. Hi xikombiso, munhu a nga ha hi byela leswaku yena a nga pfumeli leswaku Xikwembu xi kona. Ematshan’weni yo pfumelela leswaku sweswo swi siva bulo, hi nga ha n’wi vutisa hi xichavo leswaku u ni nkarhi wo tanihi kwihi a nga pfumeli leswaku Xikwembu xi kona nileswaku i yini leswi n’wi endleke a va ni langutelo rero. Endzhaku ko yingisela nhlamulo ya yena ni ku n’wi  nkhensa hileswi a anakanyisiseke hi mhaka leyi, hi nga ha n’wi vutisa loko a swi tsakela ku hlaya broxara leyi kombisaka leswaku swilo leswi hanyaka swi lo tumbuluxiwa. Loko n’wini wa muti a swi tsakela, hi nga ha n’wi fambisela broxara leyi nge Xana Swilo Leswi Hanyaka Swi Lo Tumbuluxiwa? kumbe leyi nge The Origin of Life—Five Questions Worth Asking. Swivutiso swa vutlhari leswi vutisiwaka hi musa, swi nga ha tirha tanihi xilotlelo lexi pfulaka mbilu ya munhu leswaku a yingisela mahungu lamanene.

16. Ha yini hi fanele hi tiyiseka leswaku xichudeni xa hina xa Bibele a xi ti hlayi kunene tinhlamulo eka nkandziyiso lowu hi xi dyondzisaka Bibele ha wona?

¹⁶ Xikombiso xa vunharhu: Loko hi fambisa dyondzo ya Bibele, hi nga ha tshika xichudeni xi hlaya kunene tinhlamulo leti tsariweke eka nkandziyiso lowu hi wu tirhisaka ku dyondza Bibele na xona. Kambe, loko hi endla tano, hi ta va hi sivela xichudeni ku endla nhluvuko hi tlhelo ra moya. Ha yini? Hikuva xichudeni lexi phindhaka tinhlamulo handle ko anakanyisisa ha tona a xi nge vi na timitsu leti enteke hi tlhelo ra moya. Swi nga ha xi tikela xichudeni xo tano ku tshama entiyisweni loko vanhu va xi kaneta. (Mat. 13:20, 21) Leswaku hi pfuna xichudeni xa hina, hi fanele hi xi vutisa leswaku xi titwa njhani hi leswi xi swi dyondzaka. Ringeta ku kumisisa loko xi pfumelelana ni leswi xi swi dyondzaka. Xa nkoka swinene, xi kombele xi hlamusela leswaku ha yini xi pfumelelana na swona kumbe xi nga pfumelelani na swona. Endzhaku xi pfune leswaku xi anakanyisisa hi Matsalwa leswaku leswi xi swi pfumelaka swi ta va swi sekeriwe eka wona. (Hev. 5:14) Loko hi tirhisa swivutiso kahle, vanhu lava hi va dyondzisaka va ta va ni ripfumelo leri tiyeke naswona va ta kota ku lwisana ni matshalatshala ya lava va nga ta va kaneta kumbe ku va hambukisa. (Kol. 2:6-8) I yini swin’wana leswi hi nga swi endlaka leswaku hi hetisisa ntirho wa hina wa ku va vaevhangeli?

17, 18. Loko hi famba ni un’wana ensin’wini, hi nga endla yini leswaku hi n’wi pfuna loko a ri karhi a chumayela?

¹⁷ Yesu u rhume vadyondzisiwa va yena hi vambirhi-mbirhi leswaku va ya chumayela. (Mar. 6:7; Luka 10:1) Endzhaku, muapostola Pawulo u vulavule hi ‘vatirhi-kulobye’ “lava va lweke swin’we na [yena] eka mahungu lamanene.” (Filp. 4:3) Hi ku pfumelelana ni xikombiso xexo xa le Matsalweni, hi 1953, vahuweleri va Mfumo va sungule nongonoko wo letela van’wana ensin’wini.

¹⁸ Loko u famba ni Mukreste un’wana ensin’wini, u nga endla yini leswaku u n’wi pfuna loko a ri karhi a chumayela? (Hlaya 1 Vakorinto 3:6-9.) Hlaya eBibeleni ya wena matsalwa lawa loyi u fambaka na yena a ma hlayaka. Yingiserisisa loko loyi u fambaka na yena a ri karhi a vulavurisana ni n’wini wa muti. Fambisana na vona eka bulo ra vona leswaku u ta pfuna loko loyi u fambaka na yena a lava mpfuno. (Ekl. 4:12) Kambe, hi lexi xitsundzuxo: U nga kavanyeti loyi u fambaka na yena loko a nyikela vumbhoni kumbe loko n’wini wa muti a vulavula. Loko u va kavanyeta u nga ha heta loyi u fambaka na yena matimba u tlhela u pfilunganya n’wini wa muti. Minkarhi yin’wana, swi nga ha fanela leswaku u vula swo karhi. Kambe loko u lava ku vula swo karhi, u nga lehisi. Endzhaku ka sweswo, tshika loyi u fambaka na yena a ya emahlweni ni bulo.

19. I yini leswi hi faneleke hi swi tsundzuka naswona ha yini?

¹⁹ Wena ni loyi u fambaka na yena mi nga pfunana njhani loko mi ri karhi mi chumayela hi yindlu ni yindlu? Ha yini mi nga buli hi tindlela leti mi nga antswisaka ha tona swingheniso swa n’wina? Tivoneleni leswaku a mi vulavuli hi swilo leswi hetaka matimba malunghana ni vanhu lava tshamaka ensin’wini ya ka n’wina. Hilaha ku fanaka, mi nga xopaxopi vamakwerhu. (Swiv. 18:24) Hi fanele hi tsundzuka leswaku hi swibya swa vumba. Yehovha u hi kombise musa lowukulu hi ku hi nyika xuma lexi xa vutirheli bya mahungu lamanene a tlhela a hi lerisa ku chumayela. (Hlaya 2 Vakorinto 4:1, 7.) Hikwalaho onge hinkwerhu ka hina hi nga xi tlangela xuma xexo hi ku endla hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka leswaku hi endla ntirho wa hina wa ku va vaevhangeli.