Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Héregüda huméi hamarieidun lau hayanuhan húmagua

Héregüda huméi hamarieidun lau hayanuhan húmagua

“Dimurei le ariñawaguti lidan dan; ítara liña kei mansana lautu golu lidan pülata.” (ARI. 25:11)

1. Ida liña leseriwidun houn maríeitiña hayanuhan hámagua súnwandan?

ARIÑAGATI aban kristiánu kanadana: “Himei numuti nerederun tuma nani wéiriou sügǘ lau hama amu gürigia. Lugundun tuma, dóbuliti ugundani ani dan le anihein lan asufuriruni, adügatu lun manarime lan ligari”. Abürühati aban wügüri maríeiti australiana: “Barühadiwa unsu irumu úara, ani másügürüngili ni aban weyu wau sin wayanuhan. Madiheridunti ni aban wádangiñe lugundun chouru wamuti derebugu lan wamarieidun. Aban katei le íderagubadiwa wayanuhan wámagua buidu súnwandan”. Ariñagatu aban íbiri Kosu Rísiti: “Íderagua láadiwa wayanuhan buidu wámagua mámarügü lun buidu lan léibugun katei lidan wamarieidun, íderagua láadiwa giñe lúntima wayarafadun lun Heowá, lun wóunigiragun wóuniwagua luéi óuchawaguni, lúntima yarafagua wamá keisi maríeitiña ani wéiritimahali wínsiñegua wámagua”.

2. Ka burí katei gayarabei ladügün lun hénrengu lan lun ñein lan lubuidun ayanuhani hadan maríeitiña?

2 Gúndaatün san ayanuha húmagua lau lubuidun keisi maríeitiña o hénrenguti hun hayanuhan buidu? Súnwandan ñeinbei lan katei hénrenguti, lugundun lidan maríei óundaraguatiña bián gürigia gafigountiña ha ámuñegueinarügüti housan luma burí igaburi le aubei hagüriarúa (Rom. 3:23). Ani gayarati ámuñegueinarügü lan ligaburi hayanuhan. Ligía hariñagunbei bián gakutihaditiña, John M. Gottman luma Nan Silver: “Lun hakipurun aban maríei le durati mégeiwati ganigi, awanduni luma lun hachoururuni le habusenrubei”.

3. Ka íderagubaliña saragu gürigia lun héredagüdüni hamarieidun?

3 Chóuruti mosu lan háfaagun maríeitiña lun buidu lan léibugun katei lidan hamarieidun; gama lumoun, hibihiba ugundani anhein hadüga. Le linarün katei, bián maríeitiña ha hínsiñeguatiña houngua gayarati hagundaarun keisi familia (Apur. 9:9). Samina humá luagun ínsiñeni le meha hádanbei Isaakü tuma Rebeka (Agu. 24:67). Íbini lárigiñe saragu dan hau maríeiñu, úati ni kata arufuduti aba lan lounwen ínsiñeni le hasandirubei hawougua. Ani gayarati lariñawagún ligiaméme hawagu saragu maríeitiña uguñe weyu. Ida liña san hadüga? Furendeihaña ayanuha hámagua lau furangu luagu le hasaminarubei luma le hasandirubei, gama lumoun adüga hamuti giñe lidan aban manera le buiti, lugundun áfaaguaña lun harufudun lichú aau, ínsiñeni, inebesei luma ǘnabuguni. Wabaruaguounméme warihibei dan le lan anihein lan gádürü igaburi le lidan maríei, gayarati hayanuhan hámagua súnwandan.

ARUFUDA HUMÁ LICHÚ AAU

4, 5. Ida liña lídehan lichú aau lun buídutima lan gunfurandagua hamá maríeitiña hóuniwagua? Ru humá somu hénpulu.

4 Ariñagati Ariñawagúni 16:20: “Ha alidihatiña buidu, buiti lidin houn”. Gúnfuliti dimurei le lidan aban manera espechaliti lidan maríei luma lidan ibagari kei familia (aliihoualá Ariñawagúni 24: 3). Tidan Lererun Bungiu wadarirei lichú aau luma subudi le buídutimabei. Lidan Agumesehani 2:18 aliihatiwa luagu adüga lanu Bungiu würi lun aban tan ídemuei lun wügüri, mama lun ítara tan kei ligía. Arihúati katei le lidan ligaburi tayanuhan. Inarüni mama lan sun würiña aban habu, gama lumoun, hibe-agei hínsiñeti houn hayanuhan luagu le hasandirubei, hawagu gürigia luma luagu hanaagun houngua hama amu. Hínsiñeti houn layanuhóun hama lau ínsiñeni luagu le hasandirubei, lugundun adügati le lun hasandiragun houngua hínsiñewa hamá. Luagu le aban oubaü, gíbetiña wügüriña mínsiñeti houn hayanuhan luagu le hasandirubei; himei hamuti hayanuhan luagu haturóbulin luma ida luba lan haranseruni luma luagu katei le lunbei hadügüni kéiburi wadagimanu luma isebáhari. Busentiña giñe lun inebewa hamá.

5 Ariñagatu aban íbiri Reino Unido: “Busenti nani weiriei laranseruni turóbuli lau lóufudagun lubaragiñe hamuga laganbunina. Barüti katei le magundani dan le megei nan lun laganbunina ani gunfuranda láname”. Abürühati aban wügüri maríeiti: “Dan le meha málügili lúmagiñe wamarieidun, súnwandan meha nafuresehan áluaha naransehani sun tituróbulin nani weiriou. Gama lumoun, aba níchugun fe luagu busenrügütu lan lun naganbunu” (Ari. 18:13; Sant. 1:19). Aban wügüri maríeiti le chuti lau, súnwandan lasaminarun luagun le tasandirubei lani wéiriou ani hóuchati lun gunfuranda lanu. Ani arufuda lumuti giñe tun luagu berese lan lau le tasaminarubei luma le tasandirubei (1 Fe. 3:7). Ani tuguya áfaaguatu giñe lun gunfuranda tani lisaminan. Dan le biángubei lan hagía gunfuranda hamuti, ani gúnfuli hagía lau fánreinti le yuubei houn según Bíbülia, gúndaatiña lidan hamarieidun. Úara gayarati desidírü hamá ani adüga haméi katei lau lichú aau.

6, 7. a) Ida liña gayara lan líderaguniña adundehani le lídanbei Apurichihati 3:7 maríeitiña lun hóuserun lau lichú aau? b) Ida luba tóuserun würi maríeitu lau lichú aau, ani ka lunbei ladügüni wügüri maríeiti?

6 Aban feru maríeitiña ha chuti hau subudi hamuti chülüti lan “lidaani ámanichuni luma lidaani adimurehani” (Apur. 3:1, 7). Ariñagatu aban íbiri to barüharu diisi irumu maríeiñu: “Guenlé gunfuranda naali anihein lan dan moun lumuti bayanuhan luagu somu tema”. Ani ábaya tariñagun: “Anhein gibe lubéi beresegu luagu nani weiriei, aba nígirun lun lásügürün fiú dan lubaragiñe nayanuhan lun luagu somu turóbuli. Seremei nadügüni ítara, súnwandan wayanuhan lau gálumaü”. Würi maríeitu to chuti tau súnwandan giñe tayanuhan lau ínsiñeni, lugudun subudi tumuti dan le lan banúadiruni dimurei le lunbei bariñaguni buidu ani ariñagabéi “lidan dan” buiti, buiti laganbún ani gebegiti (aliihoualá Ariñawagúni 25:11).

Lau murusun katei gayarati libihín saragu buiti lidan maríei

7 Aban wügüri kristiánu le maríeiti mosu lagunfulirun tau ligaradan lidan maríei mámarügü lau laganbunu lani weiriou, mosu giñe lariñaguni le lasandirubei tun furangu. Ariñagati aban wéiyaali lidan afiñeni le barühali wein-sedü irumu maríeiñu: “Hénrenguti nun nariñaguni tun nani weiriou ka lan tídanbei nanigi”. Aban íbiri le barühali wein-gádürü irumu maríeiñu ariñagati: “Gayarati mariñagun nani le nasandirubei ánhana asaminara: ‘Ánhana ámanicha, aguñeeli sügǘ nuéi’. Gama lumoun, rúhadina fe anhein lan nariñaga le nasandirubei, mama lan larufuduña lira aban nan wügüri débiliti. Dan le hénrengu lan nun nayanuhan, aba namuriahan luma Heowá lun líderagunina lun nadariruni dimurei le buíduburiti luma ida luba lan nariñaguni. Ábati nawaragun hulili aba nagumeserun ayanuha”. Huuti giñe lun háluahan aban dan dan le hábuguarügüñanu lan biángubei, háfuga dan le haliihañein lan bérusu le lánina sagü weyu o dan le haliihañoun lan Bíbülia.

8. Ka amu katei ínchahabaliña kristiánugu lun háfaagun lun buidu lan léibugun katei lidan hamarieidun?

8 Súdiniti lun harihini maríeitiña furíei kei aban katei gebegiti ani desidírü hagíame lun hayanuhan hámagua furangu. Furanguti hénrengu lan hasansirun gürigia aban échuni le lǘhali. Gama lumoun, dan le hínsiñe lan Heowá houn maríeitiña, amuriaha haméi lani sífiri sandu ani ariha haméi maríei kei aban katei sagüráuti, sagá hamuti erei le hemegeirubei saragu maríeitiña. Abürühatu aban íbiri to barüharu wein-sisi irumu maríeiñu: “Dandu nani weiriei kei nuguya ariha wamuti lisaminan Heowá luagu maríei kei aban katei sériuti, ligía masaminarungubei wabéi luagun afanreinraguni. Ligíatima wáfaagunbei lun waranseruni turóbuli lau wayanuhan wámagua furangu”. Hínsiñeti úaraguni le lun Heowá, ani biní lumutiña ha arufudubalin (Sal. 127:1).

HÍNSIÑEGUATIMA HUMÁ HÚMAGUA SAGÜ WEYU

9, 10. Ka burí pasu súdiniti gayarabei híchuguni maríeitiña lun héredagüdüni hínsiñehabu?

9 Ínsiñeni igaburi le súdinitimabei lidan maríei, lugundun “ligía katei le íchugubalin sun katei lidan aban” (Kol. 3:14). Dan le úaragua hamá maríeitiña hámagua ani sügütiña úara lídangiñe katei buiti luma wuribati, aba laganwoundun ínsiñeni inarüniti le hádanbei, ábatima labuidurun hanaagun houngua ani aba busentima hamá hásügürün dan úara. Ani mibihínwati le lau lanarime larufudún ínsiñeni, kei larihín lidan burí pelíkula, lau amu burí katei ladügǘwa le: aban óuburuni, fiú dimurei lau ínsiñeni, aban lubuidun igaburi, aban áhayachuni o aban álügüdahani, kéiburi “ida liña lidin bun uguñe?”. Lau fiú katei le gayarati libihín saragu lidan maríei. Aban feru maríeitiña ha barühaña disi-nefu irumu maríeiñu ani gúndaatiña, agúahatiña ani óunaha hagía lirahüñü uganu hóuniwagua luagu gágamuru sagü weyu. Ariñagati tani weiriei: “Adüga wamuti lúnrügü wasubudiruni ida liña lan lidin woun”.

10 Ínchaha lumutiña giñe ínsiñeni maríeitiña lun hasigirun asubudiragua houngua (Fili. 2:4). Dan le hasubudiragun houngua buidu, ábatima laweiridun hínsiñegua hámagua lau sun chará hamá. Aban maríei le ídanbei anihein lan ugundani, sigiti ahereda lau lásügürün irumu. Ligíati, anhein maríeihadün lubéi, álügüdagua humá hungua: “Inarüni san subudi tan nani weiriou nun? Gunfuranda numuti san le tasandirubei luma tisaminan? Kada san átiri dan nasaminara tuagun nani weiriou, luagun burí igaburi le hínsiñebei nun tuagu dan le wasubudiragunbei woungua?”.

ARUFUDA HUMÁ INEBESEI HÚMAGUA

11. Ka uagu súdini lubéi inebehabu lidan maríei? Ru humá aban hénpulu.

11 Íbini maríeitiña ha gúndaatimabaña charatiña, ligíati, bián gürigia ha hínsiñeguatiña houngua, mama súnwandan lun úarabei lan hasaminan. Ligía meha asuseredubei lun Abüraámü tuma Sara (Agu. 21:9-11). Gama lumoun, madisedaguntiña hawariuagua ladüga ámuñegueinarügü lan hasaminan. Ka uagu? Ladüga óuseraguatiña houngua lau inebesei. Kei hénpulu, ariñagati Abüraámü tun Sara, “lau fulesei” (Gén. 12:11, 13, TNM). Ani tuguya gaganbaditu lun ani aba tagúarun lun, “nabureme” (1 Fe. 3:6). Arihúati minebenehabuni lidan maríei luagu ligaburi hayanuhan hóuniwagua (Ari. 12:18). Anhein maranserun hamá lébuna turóbuli ligía, gayarati lagumuchun maríei ligía lidan chagaguaü (aliihoualá Santiagu 3: 7-10, 17, 18).

12. Ka uagu mosu lubéi háfaagun iseri maríeitiña lun hayanuhan hámagua lau inebesei?

12 Hátima málügilibei hamarieidun hagíatima mégeibaña háfaagun lun hóuseragun houngua lau inebesei. Mosu háluahan manera lun ménrenguntima lan houn hayanuhan lau furangu. Ariñagati aban wügüri maríeiti: “Íbini gunda lan ibagari lidan furumiñeti burí irumu lánina maríei, anihein dan hénrengu lan. Darí léchudun wügüri luagu techun, le tasandirubei luma le temegeirubei lani weiriou, ani hechu tuguya giñe luagu ligaburi, súnwandan anihein lan turóbuli lidan maríei. Gama lumoun, huuti saragu háluahani le buídubei houn amu ani arufuda hagía ǘnabuguni, ugundani, gurasu luma afiñeni luagu Heowá.” Aban óunwenbu inarüni le!

ǗNABUGU HUMÁ

13. Ka uagu súdini lubéi ǘnabuguni lun buidu lan léibugun katei lidan maríei?

13 Dan le hayanuhan maríeitiña hámagua buidu, ítara liña kei duna le éibaagubei lídangiñe aban párüke. Súdiniti ‘ǘnabuguni’ lun lasigirun duna ligía éibaagua (1 Fe. 3:8). “Ǘnabuguni ligía üma le furesetimabei lun laransehóun turóbuli lugundun ínchaha lumutibu lun bamuriahan ferudun”, ítara liña lariñaguni aban íbiri le barühali unsu irumu lúmagiñe lamarieidun. Ariñagati aban wéiyaali lidan afiñeni le gúndaahalibei lidan lamarieidun luagu wein irumu: “Anihein dan súdinitima lan bariñagun ‘sarí numuti’ sügǘ lau bariñagun ‘hínsiñetibu nun’”. Ani ariñagati giñe: “Furíei, ligía katei le buídutimabei lun wóuserun lau ǘnabuguni. Dan le wafurieidun biángubei lun Heowá úara, aba waritaguni gafigoun wamá luma lareini Bungiu woun, ani íderagua lumutina katei le lun narihini katei kei lubéi.

Ayanuha humá húmagua súnwandan

14. Ka lánibei barüguaü unguaü efekütu lidan maríei?

14 Ánheinti barüguaü unguaü, mídehanti lun buidu lan hanaagun gürigia houngua. Adügati lun hénrengutima lan hayanuhan, mabusenruntiña gürigia hamuriahan ferudun ani manigitiña lun hadügüni. Lubaragiñe hamuga hariñagun lau ǘnabuguni “sarí numuti, ferudunabána”, gürigia ha barüguabaña houngua áluaharügütiña lébuna hadurun. Lubaragiñe ganigi hamá lun hánharun luagu gadurun hamá, áluaharügütiña ka lan hádangiñe gadurunbei. Dan le hasandiragun houngua lichugúña lan hadurun, lubaragiñe hamuga háluahan haransehani turóbuli, aba hagañidun o hagumeserun ayusura dimurei le gáriti lun le aban gürigia o mayanuhan hamá lun (Apur. 7:9). Inarüni: gayarati lagünrinchaguni barüguaü unguaü maríei. Maweiyasun wamá abulieidei luagu “ru lumuti [lan] Bungiu lanagan hawagun ha barüguabaña houngua, ani íderagua lumutiña ha ǘnabugubaña” (Sant. 4:6).

15. Afuranguagüda huméi ida liña lan líderaguniña adundehani le lídanbei Éfesuna 4:26, 27 maríeitiña lun haransehani haturóbulin.

15 Siñati wasaminarun machülaagunbei lan barüguaü unguaü lidan somu dan. Ligíati, anhein asusereda, mosu wagidaruni wawariua lau lóufudagun. Ariñagati Pábulu houn líbirigu: “Málüdala weyu hau gáñiñu, míchiga humá lúgaaru lun Mafia” (Efe. 4:26, 27). Dan le maganbadi wamá lun ladundehan Bungiu súfuritiwa, le yebe lunbei masuseredun lan dan le gaganbadi wamá. Ariñagatu aban íbiri lau íruni: “Anihein dan, ni nuguya ni nani weiriei masigirun wamuti adundehani le lídanbei Éfesuna 4:26, 27. Ani marumuguntinaha bou larugan!”. Buítimati laransehóun katei lau lóufudagun. Inarüni mosu lan wígirun murusun dan wóuniwagua lun lásügürün wagañi. Ani buiti giñe wamuriahan luma Heowá lun líchugun aban igaburi buiti woun, ǘnabuguni laganagua. Lídehaba igaburi le lun wetenirun lun turóbuli, mama wóuniwagua. Lugundun ánhawa asaminara saragu wawouguoun, wéiriguatimarügübei turóbuli (aliihoualá Kolosana 3: 12, 13).

16. Ida liña líderaguniña ǘnabuguni maríeitiña lun harihini le hayaraabei adüga lau manera le richabei?

16 Ídehati ǘnabuguni luma hasubudiruni gürigia siñá hamani sun katei adüga lun harihini maríeitiña iyaraani le luágubei hani weiriei kei aban katei gebegiti. Kei hénpulu, háfuga gíbeti lan katei tiyaraati aban würi maríeitu adüga ani yusu tumuti lun buidu lan léibugun katei lidan tufamilian. Anhein ǘnabugu lubéi tani weiriei, masandiragunbei lungua kamá tagidaruñein lilugaarun, rúrügübei dǘgüdaguaü tun lun tasigirun tubaruaguóun. Ítara luba larufuduni tun hínsiñe tan lun ani gebegi tan giñe lun (Ari. 31: 10, 28; Efe. 5: 28, 29). Luagu amu oubaü, aban würi to ǘnabugutu mapantahanboun luagu le tiyaraabei adüga ani mayanuhan tuguyame wuriba luagu tani weiriei. Lugundun “ábanrügü gürigia” hagía, ani le adügübei dañu lun aban ladügüñein houn biángubei (Mat. 19:4, 5).

17. Ida luba gayara lan gunda hamá kristiánugu maríeitiña ani adüga hagíame lun líchugun hamarieidun uéiriguni lun Bungiu?

17 Chóuruti busén humá huguya tau sun hani weiriou híchugun uéiriguni lun Heowá lau hamarieidun, luma lun gunda humá ani durá ligía hamarieidun, kei meha Abüraámü tuma Sara o Isaakü tuma Rebeka. Lun hibihini, mosu hasaminarun luagun maríei kei lisaminan Bungiu. Áluaha humá subudi luma lichú aau tidan Bíbülia. Áluaha huméi ínsiñeni le inarüniti, le ítarabei kei “watu gemeti”, lau haríagun húniwagua kei gürigia gebegitiña (Ure. 8:6). Áfaagua humá lun harufudun ǘnabuguni ani óuseragua humá húniwagua lau inebesei. Anhein hadüga sun katei le, gúndaabadün lidan hamarieidun ani hagundaaragüdübei giñe Húguchi le siélubei (Ari. 27:11). Háfuga hasandiragun hungua kei aban íbiri le barühali wein-sedü irumu maríeiñu le abürühabei: “Siñati nasaminarun luagun nibagari sin nani weiriou. Héretimarügüti wamarieidun eibu dan. Le íderagubadiwa, ínsiñeni le wasandirubei luagu Heowá luma wayanuhan wámagua súnwandan”.