1. Antoy nitulong na maabig a pitotongtong diad panamaley?

“MAS labay kon nakaibay asawak nen say arum,” so inkuan na sakey a brother ed Canada. “Mas nai-enjoy ko ray maliket a parte bilay mi tan mas anlemew iray problema no sikatoy kaibak.” Oniay insulat na asawan laki ed Australia: “Diad 11 taon mi lan sanasawa, anggapoy agew ya agko akatongtong si asawak. Walay talek mid balang sakey tan malet so panamaley mi. Agawaan mi iya lapud mabetbet tan makabaliksay tongtongan mi.” Oniay imbaga na sakey a sister ed Costa Rica: “Aglabat pinaelet na maabig a pantotongtong so panamaley mi; mas inmapit kamid si Jehova, apaliisan mi ray tukso, inmelet so ulopan tan panangaro mid sakey tan sakey.”

2. Anto ray nayarin makaapektod maabig ya komunikasyon?

² Kasin walay maabig a komunikasyon yon sanasawa, odino naiirapan kayon mangigapo na makabaliksan a tongtongan? Tua, walan wala ray onlesan agpantalosan lapud aliwan parehoy personalidad yo, nandumaay ugali tan impamabaleg ed sikayo. (Roma 3:23) Kanian nayarin nandumaay paraan na panagsalita yo. Lapud saya, oniay inkuan na saray marriage researcher ya si John M. Gottman tan Nan Silver: “Kaukolay pakpel, determinasyon, tan anos pian mansiansian malet so ulopan na sanasawa.”

3. Anto ray makatulong pian onelet so panamaley?

³ Tua, kaukolay pansagpot pian magmaliw a matalona so panamaley. Balet seguradon manresulta itan ed agnaparaan a liket. No manaroan so sanasawa, seguradon magmaliw iran maliket. (Ecl. 9:9) Imanoey alimbawa na sanasawan Isaac tan Rebeca. (Gen. 24:67) Anggano  abayag la ran sanasawa, agbinmetel so aroan da. Ontan met iray dakel ya sanasawa natan. Antoy sekreto ra? Inaral dan ipaamtad balang sakey so nononoten tan nalilikna da diad magalang a paraan, tan ipapanengneng da itan tekep na pakatalos, aro, respeto, tan kapaabebaan. Aralen tayo natan no panon a makatulong irayan kualidad pian magmaliw a naynay ya lukas so komunikasyon na sanasawa.

4, 5. Panon a makatulong so pakatalos pian mas natalosan na sanasawa so balang sakey? Mangiter na alimbawa.

⁴ “Say mangimatlek ed salita [na Dios] makaromog na maong,” so kuan na Uliran 16:20. Onaplika itan ed panangasawa tan bilay na pamilya. (Basaen so Uliran 24:3.) Say Salita na Dios so sankaabigan ya lapuay pakatalos tan kakabatan. Ibabagad sikatayo na Genesis 2:18 a pinalsa na Dios so bii ya katulongan na laki. Kabaliksan na satan ya nandumaan so laki tan bii pian nakompleto day balang sakey. Kanian dumay paraan na pitotongtong na bibii no ikomparad lalaki. Labay na maslak ya bibii a pantongtongay nipaakar ed liknaan da, arum a totoo, tan relasyon. Mas labay da so maaro tan matuan tongtongan ta diad satan da naliknan sikaray aaroen. Diad saray lalaki balet, agda tanto labay ya pantongtongay nalilikna da. Mas labay dan pan-istoryaay nipaakar ed trabaho o isports, problema, tan solusyon. Tan labay dan sikaray narespeto.

⁵ “Say labay nen asawak et nasolusyonan a tampol iray problema imbes ya dengelen ak,” so inkuan na sister ed Britain. Imbaga to ya makapasyodot itan ta say labay to met labat et dengelen tan talosan na asawa to. Oniay insulat na sakey ya asawan laki: “Sanen kakkapankasal mi, say labay ko et nasolusyonan ya tampol so antokaman a problema to. Balet, amoriak lanlamang ya mas labay to no dengelen ko.” (Uli. 18:13; Sant. 1:19) Iimanoen na makatalos ya asawan laki so liknaan na asawa to tan manggagaway paraan pian nipalikna toy panangaro to. Ipanengneng to met ya importantid sikatoy nononoten tan nalilikna na asawa to. (1 Ped. 3:7) Ontan met ed asawan bii, kaukolan ton talosan so panmoria na asawa to. No talosan, pablien, tan sumpalen na sanasawa so Makasulatan ya responsabilidad da, magmaliw a marakdakep so ulopan da. Niarum ni, magmaliw iran maliket tan makapanggawa ray duga tan balansin desisyon.

6, 7. (a) Panon a makatulong so prinsipyod Eclesiastes 3:7 pian nipanengneng na saray sanasawa so pakatalos? (b) Panon a nipanengneng na asawan bii so pakatebek, tan antoy nepeg a panggunaetan na asawan laki?

⁶ Amta na makatalos a sanasawa a walay “panaon ya agyesel, tan panaon a pansalita.” (Ecl. 3:1, 7) “Atalosan ko la natan ya walay dugan panaon pian ibagay sakey a bengatla,” so inkomento na sakey a sister ya samploy taon lan kasal. “No amayamay so trabaho nen asawak odino dakdakel so aasikasoen to, manaalagar ak ni dugan pankanawnawa insan ak mansalita. Bilang resulta, mas balibali tongtongan mi.” Saray makatalos ya asawan bibii et magalang met so panagsalita ra, lapud amta ra ya say pinilin salita ya imbalikas ed dugan panaon et marakep a dengelen tan mas naapresya.—Basaen so Uliran 25:11.

⁷ Aglabat dengelen na Kristianon asawan laki so asawa to noagta kaukolan to met ya panggunaetan ya ibalikas so liknaan to. Oniay imbaga na sakey ya elder a 27 taon lan kasal: “Talagan gagawaen koy anggaay nayarian kon ibagad si asawak no antoy walad pusok.” Oniay inkuan na brother ya 24 taon lan kasal: “Agko labay ya pantongtongay problema, ‘Ta anggan agko ibaga iratan, naandi lanlamang.’ Balet, amoriak  ya aliwan kakapuyan so pangibaga na naliliknak. Sano naiirapan ak ya manggawad satan, manpipikasi ak pian dugay nibagak tan dugay paraan na pangibalikas kod saratan. Insan ak onengas na aralem tan igapoy mansalita.” Makatulong met no duga so panaon na pantongtong na sanasawa, nayarin sano sikaran dua labat singa sano manteksto ira odino saniba ran manbasay Biblia.

8.Antoy makatulong ed Kristianon sanasawa pian napaaligwas day paraan na pitotongtong da?

⁸ Importante ya manpikasi so sanasawa tan panggunaetan dan paaligwasen so paraan na pitotongtong da. Tua, talagan mairap ya umaney apasalan dan pitotongtong. Balet nagawaan da itan no inaro day Jehova, kerewen day tulong na masanton espiritu, tan moriaen dan sagrado so impankasakey da. Oniay insulat na asawan bii ya 26 taon lan kasal: “Igagalang min sanasawa so panmoria nen Jehova ed panangasawa, kanian agmin balot inisip so mansian. Lapud satan, gagawaen mi anggaay nayarian min mantongtong pian naresolbe problema.” No manmatoor ed Dios so sanasawa, sikatoy napaliket da tan nabendisyonan ira.—Sal. 127:1.

9, 10. Anto ray nagawaan na sanasawa pian mas onelet so aroan da?

⁹ Say aro so sankaimportantian ya kualidad ed panamaley. Ibabaga na Biblia ya satan et “ayadyarin bedber na pankakasakey.” (Col. 3:14) Oneelet so tuan aroan na sanasawa legan iran saniba, diad irap tan inawa. Onaapit tan mas napapabli day balang sakey. Ombibiskeg so panamaley da, aliwan lapu labat ed pigaran espisyal a panagtrato o kiwas, a singa nababantayan ed TV, noagta diad mabetbet a pangipanengneng na aro ed simplin bengatla—lakap, komendasyon, maaron andawes, balibalin imis, o impapuson pangibagay “komustay agew mo?” Baleg so nagawaan na sarayan simplin bengatla ed panamaley. Walay sanasawan 19 taon lan kasal ya tatawagan o iti-text day balang sakey “pian amtaen no antoy nagagawad sakey tan sakey.”

¹⁰ Say panangaro met na sanasawa so mamakiwas ed sikaran mas kabaten so balang sakey. (Fil. 2:4) Makatulong iya pian mas onelet so aroan da anggano wala ray kakapuyan da. Say maliket a panamaley et oneelet lan oneelet diad ilalabas na panaon. Kanian no walay asawam, itepet mod sarilim:  ‘Talaga kasin kabat koy asawak? Kasin amtak iray nalilikna tan panmoria tod saray bengatla? Lanang ko kasin nononoten iray kualidad ya agustoan kod sikato?’

11. Akin ya importante so respeto ed panamaley? Mangiter na alimbawa.

¹¹ Anggapoy perpekton panamaley, tan walan walay agpantalosan na sanasawa. Anggan di Abraham tan Sara et walay agda akapanpaknaan. (Gen. 21:9-11) Balet ag-itan angapektad panamaley da. Akin? Lapud inggalang tan nirespeto day balang sakey. Singa bilang, imbaga nen Abraham ed si Sara so salitan “ipangasim.” (Gen. 12:11, 13, NW) Tinmulok si Sara tan trinato toy Abraham bilang “katawan” to. (Gen. 18:12, NW) No anggapoy respeto na sanasawa ed balang sakey, napatnagan itan ed paraan na pitotongtong tan tono na boses da. (Uli. 12:18) No agda pantongtongan iray problema, nayarin nabuyak so panamaley da.—Basaen so Santiago 3:7-10, 17, 18.

12. Akin a kaukolan a panggunaetan na saray balon kasal so marespeton pitotongtong?

¹² Kaukolan a panggunaetan na saray balon kasal ya ipanengneng so magalang tan marespeton pitotongtong pian magmaliw ya lukas tan matua so tongtongan da. Oniay nanonotan na sakey ya asawan laki: “Anggaman maliket so unona iran taon na panamaley, nayarin no maminsan et makapaingongot itan. Legan mon aaraley liknaan, panlabayan, tan kaukolan na asawam—ontan met ed sikato ed sika—nayarin diad gapo et mairap! Balet, mansiansian malet so relasyon yo no makatunongan kayo, napaelek yoy balang sakey, mapaabeba, maanos, tan manmatalek kayod si Jehova.” Balibalin simbawa itan!

13. Akin ya importante ed panamaley so kapaabebaan?

¹³ Say maabig ya komunikasyon ed panamaley et singa agus na danum. No say balang sakey et walaan na “mapaabeban kanonotan,” tuloytuloy so iyagus na danum. (1 Ped. 3:8) Oniay inkuan na brother ya 11 taon lan kasal: “Say pampaabeba so sankainomayan ya paraan pian naresolbe agpantatalosan ta saya so mamakiwas ed sakey ya ibagay, ‘Sorry.’” Oniay inkomento na  elder ya 20 taon lan kasal: “No maminsan mas importante so pangibagay ‘Sorry’ nen say ‘Inar-aro ta ka.’ Say mainomay a pakapatnagan na kapaabebaan et say pikakasi. No saniba kamin manpikasi, nanonotan mi inkaimperpekto mi tan say agnaparaan ya kaabigan nen Jehova. Satan so ontutulong ed siak ya nawalaan na dugan panmoria ed saray bengatla.”

14. Antoy epekto na inkamapaatagey ed panamaley?

¹⁴ Balet, say inkamapaatagey et baleg ya amper ed komunikasyon na sanasawa. No say sakey et mapaatagey, agto nibagay, “Pasensia ka la, perdona mo ak panangasim.” Imbes ya awaten toy lingo to, sikatoy manbaraan tan tetelen toy arum. No nasakitan, imbes ya mikareenan, sikatoy ombawi, nayarin mansalitay ansakit odino manpareen la. (Ecl. 7:9) On, makaderal na panamaley so inkamapaatagey. Kanian maabig no lawas tayon tandaan ya “kabusol na Dios iray mapaatagey, balet iiter toy agnaparaan a kaabigan ed saray mapaabeba.”—Sant. 4:6.

15. Ipaliwawa no panon a makatulong ed sanasawa so prinsipyod Efeso 4:26, 27 pian mainomay a naresolbe iray agpantatalosan.

¹⁵ Siempre, agmakatunongan ya isipen ya agbalot niwalad sikayoy tendensian manpaatagey. Kanian no onlesa itan, ekalen a tampol. Oniay imbaga nen Pablo ed saray Kristiano: “Agkomon onselek so agew a wala ni pasnok yo, tan agyo met iikdan na pankanawnawa so Diablo.” (Efe. 4:26, 27) No ag-iyaplika na sanasawa so ibabagay Salita na Dios, dakel so onlesan problema. Oniay inamin na sakey ya sister: “Aminsan, agmi niyaplika nen asawak so Efeso 4:26, 27. Agak talaga akaugip ed saman a labi!” Kaukolan sirin ya pantongtongan a tampol so problema. Balet, nepeg ya pakepaen ni na sanasawa so sanok da antis iran mantongtong. Maabig met no manpikasi irad si Jehova pian nipanengneng day kapaabebaan. Diad ontan, makapanpokus irad panresolbid problema, aliwan say sarilin liknaan da, ta no andi, mas onloor itan.—Basaen so Colosas 3:12, 13.

16. Antoy nitulong na kapaabebaan pian lawas dugay panmoria na sanasawa ed abilidad na balang sakey?

¹⁶ Mas napabli na sanasawa so maabig a kualidad tan abilidad na balang sakey no mapaabeba ira. Singa bilang, nayarin walay abilidad na asawan bii ya baleg so nitutulong tod pamilya. No mapaabebay asawa to, agto isipen ya sikatoy nalalamangan noagta apresyaen to itan. Diad ontan et nipanengneng ton papablien tan inad-aro toy asawa to. (Uli. 31:10, 28; Efe. 5:28, 29) Siempre, no mapaabeba met so asawan bii, agto ipangta so abilidad to odino melmelagey asawa to. Ta diad tua, sikaray “sakey a laman,” tan nasakitan iran dua no asakitay sakey.—Mat. 19:4, 5.

17. Antoy makatulong pian magmaliw a maliket iray sanasawa natan tan nidayew day Jehova?

¹⁷ Maseguron labay yo a say panamaley yo et singa sikara di Abraham tan Sara odino Isaac tan Rebeca—maliket, mansiansian malet, tan mangiter na dayew ed si Jehova. Alig yo sirin so panmoria na Dios ed panangasawa. Aral yoy Salita to parad pakatalos tan karunongan. Bayuboay tuan panangaro—say “dalang nen Jehova”—diad lawas pannonot ed saray maabig a kualidad na asawa yo. (Kanta nen Sol. 8:6) Panggunaetan yon ipanengneng so kapaabebaan tan respeto yoy asawa yo. No gawaen yo iraya, magmaliw kayon maliket tan say Ama tayo ed tawen. (Uli. 27:11) Bilang resulta, nayarin nalikna yo met so insulat na asawan laki ya 27 taon lan kasal: “Agko sarag so manbilay no agko kaibay asawak. Kada agew et lalon oneelet so panamaley mi. Say rason et lapud inaro mi Jehova tan naynay kamin mantotongtong.”