Aver yem sha atineakaa

Aver yem sha mver u atineakaa

Taver Ivese You sha Kwaghôron u Dedoo

Taver Ivese You sha Kwaghôron u Dedoo

“Kwaghôron u sha shighe vough yô, ngu er atam a ikyon a zenaria a i we a shin agbande a azurfa nahan.”—ANZ. 25:11.

1. Kwaghôron u dedoo yange wase mbagenev ken ivese ve nena?

ANMGBIAN ugen ken tar u Kanada yange kaa ér: “Hemba doon mo u lun imôngo vea kwase wam a hanma orgen cii. Ka mea zua a kwagh u nan mo iember man mea ôr un yô, iember la i seer, ka a lu ma zayol kpa mea ôr un yô, zayol shon a pande.” Nom ugen ken tar u Australia nger ér: “M vôso kwase wam kuma anyom 11 hegen, kpa m ngu a hôr u lamen a na iyange i môm ga. Er m lamen a kwase wam hanma shighe yô, se mba kangenaa shi ivese yase doo.” Anmgbian u kwase ugen ken tar u Costa Rica kaa ér: “Mo vea orya wam se mba lamen hanma shighe, nahan ivaa yase seer doon shi se seer kporom hen Yehova, shi kwagh ne wase se u palegh ameen, se mba kôôsôô ken ivese yase, shi se seer doon ayol a ase kpaa.”

2. Ka akaa a nyi nahan aa fatyô u bunden iliam i doo doo?

2 We vea or u ú vese la ne mba lamen doo doo kpa, shin ka i taver ne u eren nahana? Sha kpôô yô, ashighe agen a taver ne u lamen, sha ci u ne mba vough ga shi mbamlu enev kaha, ne mba eren kwagh er ior ve eren hen ityô yen kua ijiir i ne vese her la nahan. (Rom. 3:23) Shi alaghga gbenda u ne lamen la kpa ua fatyô u kahan. Ka nahan ve John M. Gottman man Nan Silver, mbatôvon sha kwagh u ivesegh mbauhar mbangen, yange ve nger mkaanem man ye. Ve kaa ér: “Ka i gba u kwase man nom vea lu a ishimataver man gbashima man ishimawan ve ivese ve ia tsa gbem ye.”

3. Ka nyi i wase noov man kasev vev u taver ivaa ve?

3 Cii man ivese i doo yô, ka i gba u mba ve vese ayol la vea er tom kpoghuloo. Kpa môm ken akaa a dedoo a ka a due ker yô, ka msaanyol u vesen. Noov man kasev mba ve soo ayol a ve yô, ka ve ember uma imôngo sha mimi. (Orpa. 9:9) Hen ase sha kwagh u ivaa i Isaka man Rebeka i dooshima lu ker kpishi la. (Gen. 24:67) Shin er yange ve vôso ayol anyom kar imôngo nahan kpa, ikyav tsô tese ér dooshima u lu her atô ve la ndôhôr ga. Noov man kasev kpishi nyian kpa kape ve lu je la. Ka nyi i ne ve ve lu nahana? Ve hen u lamen a ayol a ve pasen mbamhen vev sha mimi, kpa ka ve er kwagh ne ken bem. Ka ve tese kwaghfan man dooshima man icivir kua mhir u iyol ijime. De se nenge nen er aeren ne aa wase nom man kwase u lamen a ayol a ve doo doo yô.

EREN NEN KWAGH SHA KWAGHFAN

4, 5. Aluer nom man kwase mba a kwaghfan yô, kwagh ne una wase ve u seer fan ayol a ve nena? Tese akav.

4 I ôr ken Anzaakaa 16:20 ér: “U nan ver ishima sha Kwaghôron yô, nan zua a kwaghdoon.” Bibilo ka i na se mkav man kwaghfan u i gbe u se lu a mi ve ivaa yase ia doo yô. (Ôr Anzaakaa 24:3.) Bibilo ka imbor i mfe man kwaghfan. Genese 2:18 kaa ér Aôndo yange gba kwase ér a lu orwasen u nomsoor, ér nana lu kwaghmôm a nomsoor ga. Kwagh ne tese ér gbenda u i gbe nomsoor la ngu kposo a gbenda u i gbe kwase la, sha er vea wasen ayol a ve yô. Ka nahan ve gbenda u kasev ve lamen la u kaha kposo a gbenda u nomso ve lamen la ye. Uumace mba kwaghmôm ga, nahan cii kpa, kasev kpishi mba hembe soon u lamen sha akaa a a lu ve ken ishima la, man sha kwagh u ior, man kwagh u ikyaryan. Ka a lam a ve kundu kundu shi a lam a ve sha akaa a sôngo sôngo yô, i doo ve, sha ci u kwagh la ngu a tese ve ér i soo kwagh ve. Gema nomso kpishi di yô, ka ze ve zwa u lamen sha akaa a a lu ve ken ishima la ga, kpa mba hembe lamen sha akaa a ve eren la man sha mbamzeyol vev kua igbenda i sôron ve. Shi noov ka ve soo ér i naan ve icivir.

5 Anmgbian u kwase ugen ken tar u Ingila yange kaa ér: “Ka mea hiin a hii u ôron nomom zayol wam nahan, a lu a kegh atô a ungwa tsembelee ga maa, a gba keren gbenda u sôron un je. Kwagh ne ka a vihim ishima ker, sha ci u ka m hemba soon mer, a kegh ato a mo, a fa er i lum ken ishima la.” Nom ugen nger ér: “Shighe u m vôso kwase ikyagh la, yange m ker mer me sôr nyityô zayol u kwase wam a lu a mi cii fese je. Kpa ica i gbe ga yô, m mase kaven mer kwagh u yange hemba soon yô, lu u mo m kegh ato a na.” (Anz. 18:13; Yak. 1:19) Nom u fan kwagh ka nan ver ishima nan fa er i lu kwase u nan ken ishima la, nahan nan er kwagh a nan sha gbenda u a kundu nan iyol yô. Shi ka nan pase kwase u nan ér nan wa mbamhen mba nan ikyo tsung, kua kwagh u ishima i ze nan iyol sha mi la kpaa. (1 Pet. 3:7) Kwase kpa ka nan nôngo u kaven mnenge u nom u nan. Aluer nom man kwase fa kwagh u Ruamabera a tese ér gba u hanmô ve nana eren la, shi mba eren un a ishima i môm yô, mlu ve la una doo kpishi. Shi vea kôrcio u eren kwagh ken ijoughave zum u ve lu tsuan akaa a vough a ve soo u eren ken uma ve la.

6, 7. (a) Kwagh u i nger ken Orpasenkwagh 3:7 la una wase nom man kwase u eren kwagh sha kwaghfan nena? (b) Kwase nana er kwagh sha kwaghfan nena, man gba u nom nana nôngo u eren nyi?

6 Aluer nom man kwase mba eren kwagh sha kwaghfan yô, vea fa ér “shighe u huan ving, man shighe u lamen” ngu. (Orpa. 3:1, 7) Anmgbian u kwase ugen u a er ivese i kom anyom pue yô, kaa ér: “Hegen m fa mer ka hanma shighe i doo u me lam a nomom sha kwagh ga. Nomom ka una ngee a ityom shin akaa agen kpishi a eren yô, m de shighe a pande a kar cii ve, m lam a na sha akaa agen ye. Kwagh ne na yô, se mba hembe lamen doo doo hegen cii.” Kasev mba lun a mkav kpaa mba lamen a noov vev sha gbenda u kundun iyol, ve fa er kwaghôron u dedoo u i ‘er un sha shighe vough’ la ngu a doo noov shi ve kegh ato a mi kpaa yô.—Ôr Anzaakaa 25:11.

Akaa a kiriki aa fatyô u geman ivese sha gbenda u vesen

7 Nom u a lu Orkristu la kpa, a de keghen ato a kwase na tseegh ga, shi a nôngon u pasen un ishima na wang kpaa. Ortamen ugen u a er ivese i kom anyom 27 yô, kaa ér: “Zan zan hegen kpa, ka i taver mo u pasen kwase wam kwagh u a lum ken atô ishima la.” Anmgbian u ugen u a vese kwase i kom anyom 24 yô, kaa ér: “Ashighe kpishi yange m koso kwagh ken ishima, m henen mer ‘Aluer m lam sha ikyaa ne ga zan zan yô, ia va bee.’ Kpa, m va mase kaven mer, aluer m pase er i lum ken ishima yô, tese ér m wa a wa telegh ga. Ka mea nôngon mer me pase er i lun ken ishima yô, m sôn Yehova mer a̱ wasem me ôr kwagh ne sha asember a dedoo man sha gbenda u dedoo kpaa. Mea eren nahan cii yô, m ôô foo, maa m hii u lamen.” Shi ka i hemba doon u nom man kwase vea lam imba iliam ne sha ian i dedoo, er shighe u ve lu ve tseegh, ve lu timen sha ivur i sha iyange shin ve lu ôron Bibilo imôngo nahan.

8. Ka nyi ka i seer mgbeghan Mbakristu mba ve vese ayol la u eren kwagh u una na ivaa ve ia doo?

8 Gba hange hange u nom man kwase vea eren msen, shi á sar ve tsung u keren gbenda u hemban doon u vea lamen a ayol a ve yô. Nahan kpa, u or geman aeren a nan a tse la a fatyô u lun kwagh u taver. Kpa aluer nom man kwase soo Yehova sha mimi shi mba sônon un jijingi na, shi ve nenge mzough ve la ér ka icighan kwagh yô, ishima ia mgbegha ve u eren kwagh ne. Kwase ugen u a vese nom i kom anyom 26 yô, nger ér: “Mo vea orya wam se mba tee kwagh u Yehova a er sha kwagh u ivesegh la beelee ga, nahan se mba a mhen u undun mô wase tsô kpaa ga. Kwagh ne na yô, ka se nôngo tsung se lam sha uzayol asev imôngo, se sôr ve.” Noov man kasev mba ve civir Aôndo sha mimi nahan ne ka ve na i saan un iyol shi ve zua a averen kpishi.—Ps. 127:1.

SEER LUN NEN A DOOSHIMA

9, 10. Ka nyi nom man kwase vea er ve dooshima ve una hemba taveraa?

9 Dooshima “ka kwagh u maghen mlu u vough,” nahan ka ieren i í gbe hange hange u ia lu ken ivese yô. (Kol. 3:14) Nom man kwase ka vea tile sha mimi, vea ember uma shi vea nengen sha mbamtaver imôngo yô, dooshima u mimi a seer taver hen atô ve. Ka ve hingir azende a kôôsôô shi i doo ve lun imôngo kpaa. Ivese ve ka i taver sha ci u mba eren akaa a kiriki kpishi a tesen ayol a ve dooshima, mba eren di akaa a vesen kpuaa tseegh, er i tesen ken ufiim shin sha televishen nahan ga. Akaa ne kua u kuven ayol man u ôron mkaanem ma kundu kundu kua u tesen erdoo man u sen a orgen muu muu shin pinen nan sha mimi wer “iyange kar nena?” Akaa a kiriki ne aa fatyô u geman ivese you sha gbenda u vesen. Nom ugen u a vese kwase i kom anyom 19 yô, kaa ér hanma iyange ka ve yila ayol a ve sha telefon shin ve tindi a loho sha mi “sha u fan di er akaa a lu zan la tsô.”

10 Shi dooshima ka a mgbegha nom nan seer henen kwagh u kwase u nan, kwase kpa nahan. (Fil. 2:4) Ka vea seer fan ayol a ve yô, dooshima ve a seer, shin er ve lu a mbamyen nahan kpaa. Ivese i lun a msaanyol ka i doon i seer a seer. Wea vôso kwase shin nom yô, pine iyol you wer: ‘M fa or u m vese ne nan je? M fa ishima na man gbenda u a henen kwagh la kpa? M henen sha kwagh u aeren a yange m hii nengen a mi ken nomom shin kwase wam ve a doom ishima la kpa?’

NAAN NEN AYOL A EN ICIVIR

11. Hii nan ve i gbe u nom man kwase vea naan ayol a ve icivir ve, vea zua a msaanyolo? Tese ikyav.

11 Avese a a hembe lun a msaanyol la je kpa, nga vough ga, shi noov man kasev mba ve soo ayol a ve je kpa mba gbe zwa môm sha hanma kwagh ga. Aberaham man Sara yange ve gbaan zwa môm sha kwagh hanma shighe ga. (Gen. 21:9-11) Nahan cii kpa, mbamnenge mba ve lu a mi kposo kposo mban ndôhôr dooshima ve la ga. Sha ci u nyi? Sha ci u ve eren kwagh a ayol a ve sha icivir. U tesen ikyav yô, Aberaham yange ôron kwagh a Sara sha ikyenge i tesen ér ngu kighir un a kighir ga, kpa a kua zamber sha mi. (Gen. 12:11, 13) Sara kpa yange ungwan imo i Aberaham shi tôôn un er ka ‘ter’ na nahan. (Gen. 18:12) Nom man kwase ka vea naan ayol a ve icivir ga yô, kwagh ne a nôngo u tesen ken iliam ve. (Anz. 12:18) Aluer ve nenge sha kwagh u a lu van a zayol la ga yô, kwagh ne una fatyô u vihin ivaa ve.—Ôr Yakobu 3:7-10, 17, 18.

12. Gba u mba ve sember eren ivese la vea nôngo kpoghuloo u tesen icivir hen ayol a ve sha ci u nyi?

12 Gba u mba ve sember eren ivaa la vea nôngo kpoghuloo vea eren kwagh a ayol a ve kundu kundu kua sha icivir, ka nahan man vea bugh ian gbangeraa i lamen a ayol a ve gbar gbar man sha mimi ye. Nom ugen yange kaa ér: “Shin er yange saan se iyol ken anyom a hiihii a se er ivese la nahan kpa, ashighe agen se nyôr ken ishimavihin. Zum u m va hii u fan mbamhen mba kwase wam man aeren a na kua mbamgbe nav, un kpa lu fan mo nahan la, yange wa lun se haghelaa! Nahan kpa, se hen u lamen sha mimi shi ôron akaa a hômon shi se hide a iyol yase ijime shi se hen u wan ishima shi suur sha Yehova, nahan ivese yase za doo.” Kwaghwan ne ngu hanma wase a inja!

HIDEN NEN A IYOL IJIME SHA MIMI

13. Hii nan ve i gbe u nom man kwase vea hiden a ayol a ve ijime ve, a saan ve iyolo?

13 Nom man kwase ka vea lu mba ‘hiden a ayol a ve ijime’ yô, ve za hemen u ôron kwagh kundu kundu man ken bem kpaa. (1 Pet. 3:8) Anmgbian ugen u a vese kwase i kom anyom 11 yô, kaa ér: “Iyol i hiden a mi ijime ka gbende u zange u sôron ayôôso, sha ci u ka i mgbegha nom shin kwase u kaan ér ‘Yam anyi,’ zum u nan er kwagh shami ga yô.” Ortamen ugen vôso kwase, mba saan saan kuma anyom 20 hegen, a kaa ér: “Ashighe agen ka a i hemba lun a inja u kaan ér ‘Yam anyi,’ a u kaan ér ‘U doom ishima.’” Shi a seer wener: “Gbenda u u hembe lun kôvora u lun a iyol i hiden ijime yô, ka u eren msen. Shighe u mo man kwase wam se lu sônon Yehova imôngo yô, kwagh ne ngu a umbur se er se lu mbayinan yô, man er i lu sha mhôôn Aôndo a lumun se yô. Kwagh ne ngu a wasem u lun a mnenge u vough.”

Za hemen u ôron kwaghôron u dedoo ken ivese you

14. Iyolgengese ia na ivese ia lu nena?

14 Iyolgengese di ka i na yô, i taver nom man kwase u lamen ken bem shi sôron zayol ve. Ka i taver or u gengese iyol u kaan ér “Yam anyi; dem a kwaghbo wam.” Ka nan keren akaa a kôron ave sha mi, shin nan waren a orgen la, nan venda u lumun ibo. Ka a er nan kwagh u a doo nan ga yô, kwagh gbe nan u keren bem ga, ka nan lam caveraa, shin nan gba num nan kera lam a lam ga kuaa. (Orpa. 7:9) Sha mimi yô, iyolgengese ka i vihi ivese caver caver. Doo u se umbur ser “Aôndo hendan kwagh a mba ve gengese ayol, kpa mba ve hir ayol a ve ijime la yô, ne ve mlumun u sha mhôôn.”—Yak. 4:6.

15. Pase er kwaghwan u a lu ken Mbaefese 4:26, 27 la una wase nom man kwase u sôron ayôôso a aa gba hen atô ve yô.

15 Doo u mayange se hen ser se gande u gengese iyol ga. Aluer se mba a iyolmoron ken a vese yô, doo u se kav kwagh ne fele shi se dugh i kera kpaa. Apostoli Paulu yange kaa a anmgbianev nav mba ken Kristu mbagenev ér: “Iyange i̱ de been ne a ishima i vihin her ga. De ne nen diabolo ian ga.” (Ef. 4:26, 27) Aluer mba ve vese ayol a ve la ungwa kwaghwan u ken Mkaanem ma Aôndo ne ga yô, vea fatyô u nyôron ken zayol. Anmgbian u kwase ugen yange toghor iyol kaa ér: “Ashighe agen mo vea nomom yange se dondo kwaghwan u a lu ken Mbaefese 4:26, 27 la ga. Ikwa ne cii mayange m fatyô m yav tugh ga!” Hemba doon u shighe u ayôôso a gbe hen atô u nom man kwase yô, vea lam sha mi ave ave, vea hime iyongo ve la! Ashighe agen a gba u nom man kwase vea de shighe a wa karen kpuaa sha er ishima ia gba hanma ve shimi cii ve, vea lam sha kwagh u a nzughul her atô ve la ye. Shi doo u vea sôn Yehova a wase ve u kundun ishima, shi hiden a iyol ijime. Kwagh ne una na vea kera ver ishima sha ishimavihin ve la ga, kpa vea ver ishima sha u sôron zayol la, sha er a vihi a gba kera ga yô.—Ôr Mbakolose 3:12, 13.

16. Aluer nom man kwase hide a ayol a ve ijime yô, kwagh ne una wase ve u nengen a kwagh u dedoo ken hanmô ve nena?

16 Iyol i hiden a mi ijime ka i wase nom nan hemba veren ishima sha ieren i dedoo i kwase u nan, shi kwase kpa nahan. U tesen ikyav yô, alaghga mfe u kwase nan lu a mi sha akaa agen la ngu wasen tsombor cii. Aluer nom u nan ka or u hiden a iyol ijime yô, nana hen ér kwase u nan ngu hendan a nan ga, kpa nana taver kwase la ishima u eren tom a mfe u nan la. Nahan nom la nana lu tesen ér kwase u nan doo nan ishima shi a gba nan kwagh. (Anz. 31:10, 28; Ef. 5:28, 29) Kwase di kpa aluer ka u hiden a iyol ijime yô, nana tim akende shin nana laha nom u nan ga. Kera kpa, ve uhar cii mba “iyôgh i môm,” nahan aluer ugen er ugen kwaghbo yô, ve cii kwagh la una bula ve.—Mat. 19:4, 5.

17. Ka nyi ia wase avese nyian u lun saan saan shi van Aôndo a iciviri?

17 We kpa u soo wer ivaa you i lu er i Aberaham vea Sara shin Isaka man Rebeka nahan je ka u henen a hen ga. U soo wer i lu a msaanyol shi i tsa gbem, shi i va Yehova a icivir kpaa. Aluer ka nahan yô, lu a mnenge u Aôndo sha kwagh u ivesegh. Dondo kwaghfan u a lu ken Mkaanem nam la. Henen kwagh u nomu shin kwase wou sha gbenda u dedoo, nahan seer lun a dooshima, u a lu “nomborusu u TER” la ken ivaa you. (Icam 8:6) Nôngo kpoghuloo lu a mhir u iyol ijime. Eren kwagh a ikyar u sha icivir. Aluer u er akaa ne yô, u lu a msaanyol ken ivese you shi u na a saan Teru u sha la iyol. (Anz. 27:11) Sha kpôô yô, a lu u ken ishima vough er nom ugen u a vese kwase i kom anyom 27 kpa yange lu un nahan. A nger ér: “Ka m hen er me kera lu vea kwase wam ga ve uma a lum la cii kpa m fa ga. Ivaa yase ngi taver seer a seer hanma iyange. Kwagh ne ngu nahan sha ci u Yehova doo se ishima shi se mba lamen a ayol a ase hanma shighe cii.”