Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

Fɔli Kɛ Bimɛ, Nyɛɛ Kɛ Nyɛ He Nɛ Sɛɛ Ní Ngɛ Suɔmi Mi

Fɔli Kɛ Bimɛ, Nyɛɛ Kɛ Nyɛ He Nɛ Sɛɛ Ní Ngɛ Suɔmi Mi

‘Ke nɔ ko ngɛ munyu tue ɔ, nyɛɛ bu tue; nyɛ he nɛ ko sɔ kɛ tu munyu, nɛ nyɛ mi mi hu nɛ ko fu mla.’​—YAK. 1:19.

1, 2. Kɛ fɔli kɛ jokuɛwi nuɔ he ha kɛɛ, se mɛni peemi yee ha mɛ be komɛ?

“KE EKO Ɔ, o ná le kaa o fɔli ma gbo hwɔɔ ɔ, mɛni o maa suɔ wawɛɛ kaa o ma de mɛ mwɔnɛ ɔ?” Enɛ ɔ ji sane ko nɛ a bi jokuɛwi lafahi a bɔ nɛ a ngɛ United States ɔ. A ti nihi fuu tsɔɔ kaa a be nyagbahi nɛ ngɛ a kɛ a fɔli ɔmɛ a kpɛti ɔ he munyu tue. Mohu ɔ, a ma de a fɔli ɔmɛ ke: “I kpa nyɛ pɛɛ” kɛ “I suɔ nyɛ saminya.”—Womi nɛ ji, For Parents Only, nɛ Shaunti Feldhahn kɛ Lisa Rice ngma.

2 Bimɛ suɔ a fɔli, nɛ fɔli hu suɔ a bimɛ. Enɛ ɔ ji anɔkuale, titli ɔ, ngɛ Kristofoli a wekuhi a mi. Se be komɛ ɔ, e yee ha fɔli kɛ bimɛ kaa a maa sɛɛ ní. Mɛni heje nɛ e baa jã a? Mɛni heje nɛ fɔli kɛ bimɛ nyɛ we nɛ a sɛɛɔ ní komɛ a he ní ɔ? Mɛni fɔli kɛ bimɛ ma nyɛ maa pee konɛ a nyɛ nɛ a sɛɛ ní saminya?

Nyɛ ko ha nɛ nɔ́ ko nɛ tsi nyɛ ní sɛɛmi nya ngɛ nyɛ weku ɔ mi

NYƐ NÁ DEKA NƐ NYƐƐ SƐƐ NÍ

3. (a) Mɛni heje nɛ e yee ha wekuhi fuu kaa a maa sɛɛ ní saminya a? (b) Mɛni heje nɛ e yi ha wekuhi nɛ a hi si ngɛ Israel ɔ kaa a maa sɛɛ ní ɔ?

3 E yee kɛ haa wekuhi fuu kaa a ma ná be babauu kɛ sɛɛ ní. Se ngɛ Israelbi ɔmɛ a be ɔ mi ɔ, e be jã. Mose de tsɛmɛ nɛ a ngɛ Israel ɔ ke: “Nyɛɛ tsɔɔ nyɛ bimɛ [Mawu mlaa a.] Nyɛɛ sɛɛ he ní be nɛ nyɛ ngɛ we mi, be nɛ nyɛ hia blɔ, be nɛ nyɛ hwɔɔ si, kɛ be nɛ nyɛ te si.” (5 Mose 6:6, 7) Jamɛ a be ɔ mi ɔ, jokuɛwi kɛ a nyɛmɛ hiɔ we mi, aloo a kɛ a papaamɛ yaa ngmɔ mi aloo e nítsumi he ligbi ɔ tsuo. Be babauu ngɛ kɛ ha fɔli kɛ bimɛ nɛ a kɛ a he ma nyɛ maa sɛɛ ní. Lɔɔ he ɔ, e yi ha fɔli kaa a maa le níhi nɛ he hia a bimɛ ɔmɛ, níhi nɛ a suɔ, kɛ a suhi. Jã kɛ̃ nɛ bimɛ hu leɔ a fɔli ɔmɛ saminya.

4. Mɛni ha nɛ e yee ha wekuhi nɛ ngɛ mwɔnɛ ɔ kaa a maa sɛɛ ní ɔ?

4 Si himi nɛ ngɛ mwɔnɛ ɔ ngɛ slɔɔto! Ngɛ ma komɛ a nɔ ɔ, jokuɛwi jeɔ sukuu sisi mla. Be komɛ ɔ, a jeɔ sukuu sisi benɛ a ye jeha enyɔ pɛ. Tsɛmɛ kɛ nyɛmɛ fuu yaa nítsumi ngɛ hehi nɛ kɛ. Nɛ ke fɔli kɛ a bimɛ a nya ba kpe si ngɛ we mi ɔ, a puɛɔ be ɔ ngɛ TV kɛ computer, kɛ mobile phone he. Ngɛ wekuhi fuu a mi ɔ, fɔli kɛ bimɛ li a he saminya. Eko ɔ, a sɛɛ we ní kulaa po.

5, 6. Mɛni tsakemihi fɔli komɛ pee bɔnɛ pee nɛ a ná deka kɛ ha a bimɛ?

5 Anɛ o ma nyɛ ma susu blɔhi a nɔ nɛ o maa gu kɛ ná deka ha o weku ɔ he lo? (Kane Efesobi 5:15, 16.) Weku komɛ ma nya si kaa, a ma je be nɛ a kɛ hyɛɔ TV, kɛ be nɛ a puɛɔ ngɛ computer he ɔ nɔ. Weku komɛ hu bɔɔ mɔde kaa ke e hi hluu ɔ, a ma bla kɛ ye ní si kake daa ligbi. Weku Mawu Jami blɔ nya tomi ɔ yeɔ bua fɔli kɛ bimɛ nɛ a leɔ a he saminya, nɛ a peeɔ kake kɛ kaseɔ Baiblo ɔ! Se pi Weku Mawu Jami be pɛ nɛ e sa kaa wekuhi nɛ a pee kake kɛ sɛɛ ní. E sa nɛ a sɛɛ ní daa. Loko o bi ɔ maa je we ɔ mi kɛ ya sukuu ɔ, mo de lɛ nɔ́ ko nɛ maa wo lɛ he wami, nyɛ susu daa ligbi ngmami ɔ he, aloo o kɛ lɛ nɛ sɔle. Ke o pee jã a, e maa ye bua lɛ ligbi ɔ tsuo.

6 Fɔli komɛ nyɛ nɛ a pee tsakemihi ngɛ a si himi mi bɔnɛ pee nɛ a ná deka kɛ ha a bimɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, yo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Laura, * nɛ e ngɛ bimɛ tsɔwi enyɔ ɔ, kpa helo nya nítsumi nɛ a kɛ be tsuo tsuɔ ɔ konɛ e ná deka kɛ ha e bimɛ. E de ke: “Ke jena mɔtu ɔ, wɔ tsuo wa yeɔ oya kɛ yaa nítsumi aloo sukuu. Nɔ nɛ hyɛɔ ye bimɛ ɔmɛ ha mi ɔ, hyɛɔ mɛ nɛ a hwɔɔ mahe loko i baa we mi gbɔkuɛ. Amlɔ nɛ ɔ, akɛnɛ i kpa nítsumi heje ɔ, i be sika tsɔ, se i nuɔ he kaa i le níhi nɛ ye bimɛ ɔmɛ a susuɔ kɛ a haomihi. I buɔ níhi nɛ a deɔ ngɛ sɔlemi mi ɔ tue, nɛ i yeɔ bua mɛ, nɛ i woɔ mɛ he wami, nɛ i tsɔɔ mɛ ní.”

‘NYƐ HE NƐ SƆ KƐ NƆ́ TUE BUMI’

7. Mɛni ji haomi nɛ fɔli kɛ jokuɛwi tsuo tuɔ he munyu?

7 Nihi nɛ a ngma womi nɛ ji, For Parents Only ɔ bi nihewi kɛ yihewi fuu munyu, nɛ a kadi nɔ́ ko hu nɛ haa nɛ e yee ha fɔli kaa a kɛ a bimɛ maa sɛɛ ní. A tsɔɔ kaa: “Nɔ́ kake nɛ jokuɛ ɔmɛ tsɔɔ kaa e haoɔ mɛ wawɛɛ ngɛ a fɔli a he ji kaa, ke a ngɛ munyu tue ɔ, ‘Fɔli ɔmɛ bui tue.’” Tsa pi jokuɛwi pɛ nɛ a nuɔ he jã. Behi fuu ɔ, fɔli hu deɔ jã ngɛ a bimɛ a he. Bɔnɛ pee nɛ ní sɛɛmi nɛ ya nɔ ngɛ weku ɔ mi ɔ, e sa nɛ weku mi bi ɔmɛ tsuo nɛ a bu a sibi tue saminya.​—Kane Yakobo 1:19.

8. Mɛni blɔ nɔ fɔli maa gu kɛ bu a bimɛ tue saminya?

8 Fɔli, anɛ nyɛ buɔ nyɛ bimɛ tue saminya lo? Ke pɔ tɔ o he aloo ke o susu kaa nɔ́ nɛ jokuɛ ɔ ngɛ dee ɔ he hia we tsɔ ɔ, e maa ye kaa o maa bu lɛ tue. Se munyu nɛ o susu kaa e he hia we ɔ ma nyɛ maa pee nɔ́ nɛ he hia o bi ɔ wawɛɛ. Ke a ke nɔ ‘he nɛ sɔ kɛ nɔ́ tue bumi’ ɔ, e tsɔɔ kaa e sa nɛ e bu nɔ́ nɛ e bi ɔ ngɛ dee kɛ bɔnɛ e ngɛ munyu ɔ tue ha a tue saminya. Gbi nɛ o bi ɔ kɛ ngɛ munyu ɔ tue kɛ bɔnɛ e ngɛ e ní pee ha a maa ye bua mo konɛ o na nɔ́ nɛ ngɛ e tsui mi. E he hia hu nɛ o bi o bi ɔ sanehi. Baiblo ɔ ke: “Juɛmi nɛ ngɛ nɔmlɔ adesa yi mi ɔ, e mi kuɔ kaa nyu ngɛ vu mi tsitsaa lokoo. Se ní lelɔ jeɔ juɛmi nɛ ɔ kpo ngɛ be nɛ sa mi.” (Abɛ 20:5) Nɔ́ se yomi kɛ nile he hia, titli ɔ, ke o suɔ nɛ o le ní komɛ nɛ o bi ɔ sume nɛ e tuɔ he munyu ɔ.

9. Mɛni heje nɛ e sa kaa jokuɛwi nɛ a bu a fɔli tue ɔ?

9 Jokuɛwi, anɛ nyɛ buɔ nyɛ fɔli tue lo? Mawu Munyu ɔ deɔ ke: “Ye bi, ke o tsɛ ngɛ mo tsɔsee ɔ, bu tue! Ke o nyɛ hu ngɛ mo ní tsɔɔe ɔ, ko kua.” (Abɛ 1:8) Mo kai kaa o fɔli ɔmɛ suɔ mo, nɛ a suɔ nɛ e hi ha mo, lɔɔ he ɔ, nile ngɛ mi kaa o maa bu mɛ tue. (Efe. 6:1) Ke ní sɛɛmi kpakpa ngɛ o kɛ o fɔli nyɛ kpɛti, nɛ o kai kaa a suɔ mo ɔ, e he be wae ha mo kaa o maa bu mɛ tue. Mo de o fɔli bɔnɛ o susuɔ ngɛ níhi a he ha. Lɔɔ maa ye bua mɛ konɛ a nu mo sisi. E sa kaa mo hu o bɔ mɔde kaa o maa nu mɛ sisi.

10. Mɛni wa kaseɔ ngɛ Rehoboam he sane nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ mi?

10 E sa nɛ o hyɛ saminya ngɛ ga nɛ o juami bimɛ maa wo mo ɔ he. E ma nyɛ maa pee mo kaa a ga womi ɔ hi, se eko ɔ, e be mo ye buae kulaa. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e ma nyɛ maa ye mo awi po. Nihewi kɛ zangmawi be nile kɛ níhi a si kpami nɛ nikɔtɔmahi ngɛ ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, a susuu we bɔnɛ yi mi kpɔ nɛ a mwɔɔ mwɔnɛ ɔ maa sa a he ha hwɔɔ se ɔ he. Mo kai nɔ́ nɛ Matsɛ Salomo binyumu Rehoboam pee ɔ. Benɛ a wo lɛ matsɛ ngɛ Israel ɔ, jinɛ e sa kaa e bu nikɔtɔmahi a ga womi tue. E ya bu e juamibi nihewi nɛ e kɛ mɛ je nɔ ɔ mohu a ga womi tue. Enɛ ɔ he ɔ, nihi nɛ a ngɛ e matsɛ yemi ɔ mi ɔ tsɔ e hɛ mi atua. (1 Ma. 12:1-17) Koo pee kaa Rehoboam. O kɛ o fɔli nɛ susu bɔnɛ o nuɔ níhi a he ha a he. Moo bu a ga womi tue, nɛ o kase ní kɛ je nile nɛ a ngɛ ɔ mi.—Abɛ 13:20.

11. Ke fɔli ná we deka kɛ ha a bimɛ ɔ, mɛni maa je mi kɛ ba?

11 Fɔli, anɛ nyɛ suɔ kaa nyɛ bimɛ ɔmɛ nɛ a bi ga womi kɛ je nyɛ ngɔ mohu pe nɛ a ma bi ga womi ngɛ a juami bimɛ a ngɔ lo? Ke jã a, lɛɛ nyɛ ná deka kɛ ha mɛ, nɛ nyɛ kɛ mɛ nɛ sɛɛ ní. Nyɛmiyo wayoo ko ngma ke: “Ke i tsɛ niheyo ko biɛ pɛ, kɛkɛ ye fɔli a hɛ mi tsake. Enɛ ɔ haoɔ mi nɛ e yee ha mi kaa ma tsa ní sɛɛmi ɔ nɔ.” Nyɛmiyo wayoo ko hu ngma ke: “Nihewi kɛ yihewi fuu suɔ nɛ a fɔli nɛ wo mɛ ga, se ke a na kaa fɔli ɔmɛ ngɔɛ a munyu ɔ kaa nɔ́ ko nɛ he hia a, a ya biɔ ga womi ngɛ nɔ ko nɛ e be níhi a si kpami po ngɔ.” Ke o suɔ kaa o maa je mi mi himi mi kɛ bu munyu saisaa nɛ o bimɛ ɔmɛ maa tu ɔ tue ɔ, o maa na kaa a bua maa jɔ kaa a kɛ mo maa sɛɛ ní, nɛ a maa suɔ kaa a kɛ o ga womi ma tsu ní.

‘NYƐ HE NƐ KO SƆ KƐ TU MUNYU’

12. Mɛni blɔ nɔ nɛ fɔli a ní peepee ma ha nɛ a bimɛ kɛ mɛ be ní sɛɛe?

12 Bɔnɛ fɔli peeɔ a ní ha a hu ma nyɛ ma ha nɛ e maa ye ha a bimɛ kaa a kɛ mɛ maa sɛɛ ní. Fɔli komɛ ngɛ nɛ eko ɔ, ke a bimɛ kɛ mɛ ngɛ nɔ́ ko he munyu tue ɔ, kɛkɛ a mi mi fu nɔuu. “Nyagbe ligbi” nɛ ɔmɛ ngɛ oslaa, nɛ e sa nɛ fɔli nɛ bu a bimɛ ɔmɛ a he. (2 Tim. 3:1-5) Se nɔ́ nɛ fɔli ma susu kaa e ji he bumi ɔ, a bimɛ ɔmɛ ma nyɛ maa na lɛ kaa nya tsimi.

13. Mɛni heje nɛ e sɛ kaa fɔli yeɔ oya kɛ jeɔ a susumi kpo ɔ?

13 E sa nɛ fɔli nɛ hyɛ saminya nɛ a ko ye oya kɛ je a susumi kpo. E ji anɔkuale kaa, ke o bi wo o mi mi la a, e yee kaa o maa pee kɔ̃. Se e sa nɛ o bu o bi ɔ tue saminya loko o tu munyu. Matsɛ Salomo nɛ ji nilelɔ ɔ ngma ke: “Ke a ngɛ mo munyu tue ɔ, bu tue loko o ha heto. Ke o pee we jã a, a ma tsɛ mo kuasia, nɛ o hɛ mi ma pue si.” (Abɛ 18:13) Ke o to o tsui si nɛ o bu o bi ɔ tue ɔ, o ma nyɛ maa nu nɔ́ heje nɛ o bi ɔ ngɛ “munyu tue basabasa a” sisi. (Hiob 6:1-3) Loko o ma nyɛ maa ye bua o bi ɔ, ja o bu nɔ́ nɛ e ngɛ dee ɔ tue. Kaa fɔlɔ nɛ o ngɛ suɔmi ɔ, moo bu o bi ɔ tue, nɛ o bɔ mɔde kaa o maa nu lɛ sisi bɔnɛ pee nɛ o nyɛ nɛ o de lɛ nɔ́ ko nɛ maa ye bua lɛ.

14. Mɛni heje nɛ e sɛ kaa jokuɛwi a he nɛ sɔ kɛ tu munyu ɔ?

14 Jokuɛwi, nyɛ hu nyɛ he ‘nɛ ko sɔ kɛ tu munyu.’ Nyɛ kai kaa Mawu kɛ blɔ nya nítsumi wo nyɛ fɔli a dɛ kaa a tsɔse nyɛ, lɔɔ he ɔ, nyɛ ko tsɔ atua kɛ si nyɛ fɔli ɔmɛ. (Abɛ 22:6) Eko ɔ, a kɛ si himi nɛ nyɛɛ kɛ ngɛ kpee amlɔ nɛ ɔ eko kpe hyɛ benɛ a ngɛ kaa nyɛ ɔ. Jehanɛ hu ɔ, a pia a he ngɛ ní komɛ nɛ a pee benɛ a wɛ ɔ he, nɛ a suɔ nɛ a po nyɛ he piɛ konɛ nyɛ ko pee jã. Lɔɔ he ɔ, nyɛɛ na nyɛ fɔli kaa nyɛ huɛmɛ, se pi nyɛ he nyɛli; nyɛɛ na mɛ kaa nyɛ ga woli, se pi nihi nɛ a teɔ si kɛ woɔ nyɛ. (Kane Abɛ 1:5.) “Bu o o tsɛ kɛ o nyɛ,” nɛ o kɛ tsɔɔ mɛ kaa o suɔ mɛ kaa bɔnɛ mɛ hu a suɔ mo ɔ. Ke o pee jã a, e be yee ha mɛ kaa a ma ‘tsɔse mo nɛ a wo mo ga kpakpa nɛ maa sa Yehowa hɛ mi.’—Efe. 6:2, 4.

‘NYƐ MI MI NƐ KO FU MLA’

15. Mɛni maa ye bua wɔ konɛ waa to wa tsui si kɛ ha nihi nɛ wa suɔ mɛ ɔ?

15 Tsa pi be tsuaa be nɛ wa toɔ wa tsui si kɛ haa nihi nɛ wa suɔ mɛ ɔ. Bɔfo Paulo ngma kɛ ya ha Kristofoli nɛ a ngɛ Kolose ɔ ke: “Nyɛ hunomɛ, nyɛɛ suɔ nyɛ yi ɔmɛ, nɛ nyɛ ko wa mɛ yi mi. Tsɛmɛ, nyɛ ko wo nyɛ bimɛ ɔmɛ a mi mi la; ke nyɛ pee jã a, a nine mi maa wo nyu.” (Kol. 1:1, 2; 3:19, 21) Paulo de Efesobi ɔmɛ ke: “Nyɛ ha nɛ mi mi doomi, hɛdɔ, mi mi la, kɛ muklii mi fumi se nɛ po ngɛ nyɛ kpɛti.” (Efe. 4:31) Ke wa je Mawu mumi ɔ yiblii komɛ kaa tsui si tomi, he si bami, kɛ he nɔ yemi kpo ɔ, e maa ye bua wɔ nɛ ke wa ngɛ nɔ nyɛmi sisi po ɔ, wa maa to wa tsui si.—Gal. 5:22, 23.

16. Kɛ Yesu plɛ kɛ dla e kaseli ɔmɛ a susumi kɛɛ, nɛ mɛni heje nɛ enɛ ɔ sa kadimi wawɛɛ ɔ?

16 Mo susu nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ Yesu pee ɔ he nɛ o hyɛ. Moo po bɔnɛ Yesu hao wawɛɛ ha benɛ e kɛ e kaseli ɔmɛ ngɛ nyagbe gbɔkuɛ ní yee ɔ he foni ngɛ o juɛmi mi nɛ o hyɛ. Yesu le kaa e be kɛe nɛ e ma gbo gbenɔ yeyee. E le kaa e Tsɛ ɔ biɛ he tsɔmi kɛ adesahi a yi wami hemi daa si ngɛ anɔkuale nɛ e maa ye ɔ nɔ. Se ngɛ ní yemi ɔ sisi ɔ, “kaseli ɔmɛ sɔuu ba bɔni nya sami kaa a kpɛti mɛnɔ lɛ sa kaa a buu nɔmlɔ nguaa pe kulaa.” Yesu kpa we ngmlaa kɛ wui a yi, nɛ e mi mi fu we mɛ. Mohu ɔ, e to e tsui si nɛ e kɛ mɛ susu níhi a he. Yesu kai mɛ kaa a kɛ lɛ fĩ si ngɛ e kaa amɛ a mi. E ngɛ mi kaa Satan maa ka mɛ mohu lɛɛ, se Yesu tsɔɔ kaa e ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi kaa a maa ye anɔkuale. E kɛ mɛ pee somi po.—Luka 22:24-32.

Anɛ o buɔ o bimɛ tue saminya lo?

17. Mɛni maa ye bua jokuɛwi konɛ a to a tsui si?

17 E sa kaa jokuɛwi hu nɛ a to a tsui si. Ke a ye kɛ je jeha 13 kɛ ya si jeha 19 ɔ, a nuɔ he kaa blɔ tsɔɔmi nɛ a fɔli kɛ haa mɛ ɔ tsɔɔ kaa a fɔli ɔmɛ he we mɛ yi. Ke be komɛ o nuɔ he jã a, mo kai kaa suɔmi nɛ o fɔli ngɛ kɛ ha mo ɔ heje nɛ a kɛ blɔ tsɔɔmi haa mo ɔ nɛ. Ke o to o tsui si nɛ o bu o fɔli ɔmɛ tue nɛ o kplɛɛ a blɔ tsɔɔmi nɔ ɔ, a ma na bumi kɛ ha mo, nɛ a ma ná hɛ kɛ nɔ fɔmi ngɛ o mi. Enɛ ɔ ma ha nɛ eko ɔ, o fɔli ma ha mo he blɔ babauu ngɛ ní komɛ a mi. Ke o yeɔ o he nɔ ɔ, e tsɔɔ kaa o ngɛ nile. Baiblo ɔ de ke: “Kuasia jeɔ e we abofu tsuo kpo; se ní lelɔ lɛɛ e toɔ e tsui si kɛ tsiɔ abofu nya.”—Abɛ 29:11.

18. Mɛni blɔ nɔ suɔmi yeɔ bua wekuhi nɛ a sɛɛɔ ní ngɛ?

18 Lɔɔ he ɔ, fɔli kɛ bimɛ nɛ a suɔ, ke nyɛ sɛɛ we ní ngɛ nyɛ weku ɔ mi kaa bɔnɛ nyɛ ngɛ hlae ɔ, nyɛ kɔni mi nɛ ko jɔ̃. Nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ bɔ he mɔde, nɛ nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ nyɛɛ ngɛ anɔkuale ɔ mi. (3 Yoh. 4) Ngɛ je ehe ɔ mi ɔ, wa maa ye mluku, nɛ wa be ní sɛɛmi he haomi ko náe. Se amlɔ nɛ ɔ lɛɛ, wɔ tsuo wa peeɔ ní komɛ nɛ pee se ɔ, wa piaa wa he. Lɔɔ he ɔ ke o tɔ̃ ɔ, o kɛ oya yemi nɛ kpa pɛɛ. Ke a tɔ̃ o nɔ ɔ, mo kɛ pa faa. Nyɛ ha ‘suɔmi nɛ ha nɛ nyɛɛ pee kake.’ (Kol. 2:2) Suɔmi ngɛ he wami. ‘Suɔmi toɔ e tsui si, nɛ e mi mi hi. E mi mi wui la. E kɛ nɔ ko tɔmi wui e mi. E haa nɔ toɔ e tsui si ngɛ nɔ́ tsuaa nɔ́ mi, e haa nɔ heɔ nɔ́ tsuaa nɔ́ yeɔ, e heɔ níhi kulaa yeɔ, e miaa e hɛ mi ngɛ níhi tsuo mi.’ (1 Kor. 13:4-7) Ke nyɛ ya nɔ nɛ nyɛ je suɔmi kpo ɔ, nyɛ maa sɛɛ ní ngɛ nyɛ weku ɔ mi, nɛ nyɛ ma ná bua jɔmi, nɛ e maa wo Yehowa hɛ mi nyami.

^ kk. 6 A tsake biɛ ɔ.