Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

Jitata ni Ana—Di Zuelesienu ni Henda

Jitata ni Ana—Di Zuelesienu ni Henda

“Muthu ni muthu-phe a lenguluke kuivua, maji a kokoloke kuzuela, a kokoloke o kutêma.”—TIYA. 1:19.

1, 2. Kiebhi kiene mu divua o tuana ni jitata, ni ihi iene mu dibhana na-iu?

“SE A ku tangele kuila o jitata jê a-nda fuá mungu, ihi i ueji ku a tangela?” O kibhuidisu kiki a ki bhangele ku tuana ku ixi ia Estados Unidos. Mu hama ia ana-ndenge, 95 ambe kuila keji zuela o maka a a thandanganhesa, maji eji zuelela o jitata jâ: “Ngi loloke,” eji zuela ué “nga ku zolo kiavulu.”—For Parents Only, ia soneka Shaunti Feldhahn ni Lisa Rice.

2 O ana a zola o jitata jâ, o jitata ué, a zola o tuana tuâ, mukonda a tu vuala ni ukexilu iú. O kidi kiki tuene mu ki mona ku miji ua Jikidistá. Sumbala o jitata a uabhela ku kala kumoxi ni tuana, maji saí ithangana kiene mu bhonza o ku di zuelesa. Né muéne kioso kia di zuelesa kiambote, mukonda diahi saí maka a bhonza ku a zuela? Ima iahi i tena ku fidisa o ku di zuelesa kiambote? Kiebhi kia tena ku zubha o maka enhá?

Kana kuehela kuila o itonokenu ni ku kala ubheka ku fidisa o muiji uê ku di zuelesa

‘SOTENU KITHANGANA PHALA MU DI ZUELESE’

3. (a) Mukonda diahi saí miji kiene mu bhonza o ku di zuelesa kiambote? (b) Mukonda diahi mu Izalaiele m’ukulu ki ki bhonzele o miji ku di zuelesa kiambote?

3 Miji iavulu iene mu a bhonza ku sanga kithangana phala ku di zuelesa kiambote. Maji m’ukulu o athu akexile mu kala ni kithangana kia zuela ni tuana. Mozé ua ambela o jitata akua Izalaiele: “An’é u a longa muene o ku a bhaka [maka Nzambi] ni ku a kumbidila; o ki u xikama m’onzo ié, banza maka enhá; o ki u kala mu kuenda njila, enda ni maka enhá; o ki u zeka, zeka ni maka enhá; o ki u balumuka ku kilu, kuata maka enhá.” (Mate. 6:6, 7) O tuana akexile mu kala ni ji mama jâ ku bhata, mba ni jitata jâ ku mábhia. Kua kexile kithangana kiavulu phala o jitata ni tuana ku di zuelesa. Mu kiki, o jitata a tenene kuijiia o ifua ia tuana tuâ, ni ima ia mesenene o tuana. O tuana ué akexile ni kithangana kia kuijiia kiambote o jitata jâ.

4. Mukonda diahi saí miji lelu, kiene mu ku a bhonza o ku di zuelesa kiambote?

4 Lelu o muenhu ki uala kála m’ukulu! Saí jixi o tuana tu mateka kuia selu bhu xikola, saí iâ a mateka mu mivu iiadi. Jitata ni ji mama javulu a kalakala dikanga. Kioso kia kala kumoxi ku bhata, ene a zanga o kithangana mu ku tala o mutelembe ua izunzumbia, mba komputadolo, mba ima ia mukuá. Saí hanji tuana ni jitata, a tungu mu inzo imoxi maji a kala kála asonhi. Saí ithangana ene ka di zuelesa.

5, 6. Ihi iene mu bhanga o jitata phala ‘ku sota kithangana’ kia ku kala ni tuana tuâ?

5 U tena ku ‘sota kithangana,’ mu ku sosola o ima i uene mu bhanga, phala ku kala dingi ni muiji uê? (Tanga Efezo 5:15, 16.) Saí miji ia solo ku sosola o kithangana kia bhanga mu ku tala o mutelembe ua izunzumbia mba o ku kalakala ni komputadolo. A mukuá a bhanga ioso phala kudia kumoxi veji imoxi ku kizuua. O ubhezelu ku muiji kithangana phala o jitata ni tuana ku di zukama dingi, ni ku di longa o Bibidia kumoxi! O ku sola ola ku kizuua phala ku bhanga kiki kima kiambote, maji ku bhinga dingi kima, phala ku di zuelesa kiambote. Phala ku bhanga kiki, ku bhinga ku di zuelesa izuua ioso ni mu ithangana ioso. Ande dia tuana tuê kuia bhu xikola u a suínisa, tanga nau o kibatulu kia bibidia kia kizuua, ni kusamba nau. Kiki ki tena ku a kuatekesa mu kizuua kioso.

6 Saí jitata a bhange ioso phala ku bhita kithangana ni tuana tuâ. Mu kifika, Laura, * mama ua mu sasa tuana tuiadi ua xisa o salu phala ku sasa kiambote o tuana tuê. Muéne uambe: “Mu kamene etu enioso tua kexile mu lengela ku dibhitu phala kuia mu kalakala mba kuia bhu xikola. Kioso ki ngi bhixila ku bhata tuana tu’ami tua zeka kiá, o kiledi kiâ, muene ua kexile mu ku a zekesa. O ku xisa o salu iami kua lombolola ué ku kala ni kitadi kia tolo, maji nga mono kuila kindala ngi tena kuijiia kiambote o an’ami ni maka a bhita nau. Ngívua ioso ia zuela mu misambu, kiki ngi tena ku a suínisa ni ku a bhana milongi.”

‘LENGULUKA MU KUIVUA’

7. Ihi izuela o tuana mba o jitata ia lungu ni ku di zuelesa?

7 Kioso kia zubha kuibhuidisa o tuana, o akua divulu For Parents Only a sange dingi kima kia mukuá ki fidisa o jitata ni tuana ku di zuelesa. Ene amba: “Tuana tuavulu, tuambe ia lungu ni jitata jâ kuila ‘ene kene mu kuívua’.” Ki kala o jitata mba o tuana, enioso ka divu. O jitata kiene ué kia zuela ia lungu ni tuana. Phala ku tena ku di zuelesa, o akua muiji a tokala ku divua—kuívua mu kidi—kioso kia mu zuela mukuá.—Tanga Tiyaku 1:19.

8. Kiebhi kia tokala o jitata kuívua o tuana ni kidi?

8 Jitata, o kuila muene mu kuívua kioso ki zuela o tuana tuenu? Kiki ki bhonza se tua bhuila mba o ima ia mu zuela ki iala ni inama mba mutué. Maji o ima i u mona kuila ki iala ni inama mba mutué kua mon’ê, iala ni valolo. O ‘kulenguluka o kuívua,’ ki ku lombolola ngó o kuivua kioso ki zuela o mona, maji o kuivua ihi ia mu zuela. O dízui diê ni kioso kia mu zuela, mba pholo iê ilondekesa kiebhi kia mu divua o mona. O kuibhuidisa ué kima kiambote. O Bibidia izuela: “O ixinganeku mu muxima ua muthu, ia zonga kala menha; maji o muthu ua tetuluka-phe, iene ioso uia ni ku i tubhula ku kanga.” (Jisa. 20:5) O unjimu kima kia bhingi kioso ki ua mu zuela ni mona maka a bhonzo.

9. Mukonda diahi o tuana tua tokala kuívua o jitata?

9 Tuana mua mu belesela o jitata jenu? O Maka a Nzambi a zuela: ‘Eie mona ivua ulongelu ua tat’enu, kana kueha o ijila ia mam’enu.’ (Jisa. 1:8) Ejiie-kiu kuila o jitata jenu a mi zolo, mukonda dia kiki mua tokala ku a ivua ni ku a belesela. (Efe. 6:1) Ki ki bhonzo ku belesela, se mu di zuelesa kiambote, ni kioso ki uejiia kuila a ku zolo. Tangela o jitata jê kiebhi ki u divua ia lungu ni ima. Kiki kia-nda ku a kuatekesa ku u tendela. Eie ué ua tokala u bhanga ioso phala ku a tendela.

10. Ihi i tu longa o musoso ua Bibidia ua lungu ni Lobouamu?

10 Kioso ki uívua milongi, ia ana-ndenge ni akuenu, ua tokala u di langa. Nange ene a zuela o ima i ua mesena kuívua, maji mu kidi ki i tena ku u kuatekesa. Mu kidi o milongi íii i tena ku ku ta mu kiluezu. Mukonda dia ku kamba o unjimu uala nau o adiakimi, saí ana-ndenge ka mono o ima kála kia i mona o adiakimi, mukonda dia kiki, ene ka mono o ibhidi ijila mu ima ia mesena o ku bhanga. Xinganeka o phangu ia mona Sobha Solomá, Lobouamu. Kioso kia kexile ku usobha mu Izalaiele muéne ka kaiela o milongi ia adiakimi. Maji muéne ua kaiela o milongi ia ana-ndenge ni akuâ a kulu nau. Mukonda dia kiki, athu avulu ka kexile dingi ku mu kuatekesa. (1 Jis. 12:1-17) Mu veji dia ku kaiela o phangu ia iibha ia Lobouamu, a bhanga ioso phala ku tena ku di zuelesa ni jitata jê. Ua a tangela o ima ia ku kala ku muxima. Katula mbote ku milongi ia ku bhana, di longe o unjimu uâ.—Jisa. 13:20.

11. Ihi i tena ku bhita se o jitata ji bhonza ku zuela nau?

11 Jitata, se ki mua ndala kuila o tuana tuenu a sota milongi ku ana-ndenge ni akuâ, ki mu bhonzese o ima, phala ene n’a tene ku zuela ni enu. Saí phang’etu ia kilumba ua soneka: “Se ngi tumbula dijina dia munzangala, tata jami ji thandanganha. Kiki ki ngi fidisa ku suluka o kuzuela.” O mukuá uambe: “Saí minzangala a mesena kuívua o milongi ia jitata jâ, maji se o jitata ka bhana valolo mu ima ia mesena kuzuela, ene a-nda sota athu engi, né muene ió kala hanji ni unjimu.” Se u muthu u mesena kuívua o ima ioso i zuela o tuana tuê, ua-nda mona kuila ene a sanguluka kiavulu, a-nda ku tangela o ima ia a kala ku muxima, ni ku mi bhinga itendelesu.

‘KOKOLOKA MU KUZUELA’

12. Kiebhi o ukexilu ua jitata u fidisa o tuana o ku a tangela kima kioso-kioso?

12 O ku di zuelesa kuene ku bhonza ué se o jitata ji thandanganha kioso kivua o ima ia a tangela o tuana. Tuijiia kuila o jitata ja Jikidistá, a mesena ku langa o tuana. O “izuua isukidila-ku” iezala ni ibhidi iavulu, ni iluezu mu nzumbi. (2 Tim. 3:1-5) Mukonda dia kiki o ima i banza o jitata kuila kiluezu nange ki iene i banza o tuana.

13. Mukonda diahi o jitata a tokala a di langa mu ku zuela ni lusolo?

13 O jitata a tokala kuehela o tuana kuzuela, kioso kia mesena ku a tangela kima. Tuejiia kuila ki bhonza o ku tululuka se o mon’ê u ku tangela kima ki katesa o muxima. O njimu sobha Solomá ua soneka: ‘Ku vutula kua lusolo, kuila ioso kiluua uivua, ió uôua ni ku di bhekela sonhi; kota o ku dianga kuivuidila.’ (Jisa. 18:13) Se u tululuka, o tuana tuê a-nda zuela n’eie. Eie ua tokala uejiia o maka oso a mu bhita nau phala u tene ku a kuatekesa. O ‘kuzuela ni lusolo sé ku xinganeka,’ kulondekesa o ndolo iala ku muxima. (Jobe 6:1-3) Enu mu jitata ja henda o mátui menu, ni dimi dienu a tokala ku di saka.

14. Mukonda diahi o tuana a tokala ku kokoloka mu kuzuela?

14 Enu mu tuana mua tokala mu ‘kokoloka mu kuzuela,’ kana ku batula o jitata jenu mu izuelu iá, mukonda Nzambi ua a bhana o kikalakalu kia ku mi longa. (Jisa. 22:6) Ene ejiia kiambote o ima i mua mu di bhana na-iu mukonda ene a bhiti na-iu ué. Ene a diela o iluezu mua di tele, mukonda dia kiki ka mesena kuila enu uê mu bhita na-iu. Kana ku a mona kála jinguma jenu, maji mua tokala mu a mona kála makamba. (Tanga Jisabhu 1:5.) “Xila tat’enu ni mam’enu,” ua londekesa kuila ua a zolo kála kia ku zolo ene. Kiki kia-nda bhangesa kuila, ki ki bhonzo ‘ku mi sasa ni ku mi beta, ni ku mi longa kioso kia tumu Jihova.’—Efe. 6:2, 4.

‘KOKOLOKA O KUTÊMA’

15. Ihi ia-nda tu kuatekesa ku tululuka ni ku kala ni muanhu kua ió u tua zolo?

15 Ki tuene mu kala ni muanhu ithangana ioso ni athu u tua zolo. O poxolo Phaulu ua “sonekena akua Ngana, a tungu mu Kolose” anga u a zuelela: ‘Enu mu mala, zolenu ahatu enu, kana ku a thathamena jinga, enu jitata, kana ku thathamesa an’enu, phala ki mu a kuatese usudi.’ (Kol. 1:1, 2; 3:19, 21) Phaulu ua tendelesa akua Efezo: “Ni kulula kuoso, ni kunônga, ni kutema, ehenu-ku. Kana ku kuata kuhoia-hoia, ni ku lokalala.” (Efe. 4:31) O kuima o ibundu kála ku xididika ku belesela, ni ku di tumina jihanji—ídifua ia nzumbi ikôla.—Nga. 5:22, 23.

16. Kiebhi Jezú kia kuatekesa o maxibulu’ê, ni mukonda diahi phangu iambote?

16 Xinganeka o phangu ia Jezú. Xinganeka kiebhi kia kexile Jezú mu usuku uadile o Phasu ia suku-ku ni maxibulu mê. Jezú uejidile kuila mu kizu’okio muéne ueji fuá kalunga ka jisonhi. O ku zelesa o dijina dia Tat’ê, ni ku bhulula o mundu, kua bhingile muéne u kolokota mu ufiiele. Né kiki kioso kia kexile mudia, “maxibulu anga a kuata phata ia dikota mudiâ; mba nanhi ua tokala ku kala o dikota.” Jezú ka a bhana mikalu. Mu veji dia kiki muéne ua kuatekesa ni kutululuka kuoso. Jezú ua a lembalesa kuila ene a mu kuatekesele mu ithangana ia bhonzele. Sumbala Satanaji ua mesenene ku a polovala, maji Jezú ua londekesa kuila muéne ua dielele kuila ene eji kala ji fiiele. Muéne ua bhange nau kikutu.—Luka 22:24-32.

Uene mu kuívua kiambote kioso ki zuela o tuana tuê?

17. Ihi i-nda kuatekesa o tuana kutululuka?

17 O tuana ué tua tokala ku tululuka. Bhenge-bhenge kioso kia kala mu kitala kia kikumbi, nange ene a banza kuila o jitata jâ a thandanganha mukonda ka a dielela. Se saí ithangana kiene mu bhita kiá, ejiia kuila o jitata jê a thandanganha n’eie mukonda a ku zolo. Se uivua ni ku tululuka kioso kia ku zuelela ni ku a belesela, ene a-nda ku xila ni ku u dielela. O ukexilu iú u bhangesa kuila o jitata jê a ku bhana ufôlo ua ku bhanga mu ima ia mukua ku muenhu uê. O ku di tumina jihanji o njila phala ku kala ni unjimu. O divulu dia jisabhu di zuela. “Dilaji njinda iê ioso u i aneka; maji o njimu–phe, uximbakata anga o njida iê u i kondeka.”—Jisa. 29:11.

18. Kiebhi o ku kala ni henda ku bhangesa o athu ku di zuelesa kiambote?

18 Jitata, ni ana kana ku luuala se ki muene ku di zuelesa ku muiji, uenu kala kia tokala. Suluke-nu mu kalakala phala mu tene ku di zuelesa kiambote, kolokote-nu kuenda mu kidi. (3 Nzu. 4) Ku mundu uobhe o athu a iuka a-nda tena ku di zuelesa kiambote, sé maka. Lelu etu enioso tuene mu bhanga ima i tu bhangesa o ku diela. Se kiki ki bhita, kana ku fula ku bhinga o muloloki. Loloka sé ku ku jijidika. Mu “takane kumoxi mu henda.” (Kol. 2:2) O henda iala ni kutena. ‘O henda i kolokota mu jihadi, i lenduka. O henda ki iene mu kala ni njinda, ki iene kufutuluka, ki iene kufika ima ia iibha. O henda ki i zondo mu phaxi, maji i xididika mu ima ioso ni ku xikana, i dielela mu ima ioso, i bhalakata mu ima ioso.’ (1 Kol. 13:4-7) Kolokota mu kulondekesa o henda, mukonda se mu bhanga kiki, mua-nda tena ku di zuelesa kiambote, o muiji uê ua-nda sanguluka ni ku bhana kijingu kua Jihova.

^ kax. 6 O dijina a di lungulula.