Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

Anvaj, An—Ambambany Nich Rukat

Anvaj, An—Ambambany Nich Rukat

“Lik muntu wawonsu atesha swa, alonda pakemp pakemp, ova ujim pakemp pakemp.”—JAK. 1:19, TMK.

1, 2. Ov, mutapu ik ukatau anvaj ni an kwiyov yisu yivud umwing ni mukwau, pakwez yom ik yikash yikatau kurish nich?

“OV, ANCH waman anch anvaj ey akufa diamashik, ov chom ik chijim ukusota kuyilej nlel?” Chinech chading chipul chipulau ku yitot ya an adia mu États-Unis. Pa ndond pa kushinshikin pa mulong kampand udiaku ni pa yom yikutwisha kuyimesh mar, an 95 pa chitot alonda anch akez kuyilej anvajau anch: “Nlikishinaku amboku” ni “Nikukatil nakash.”—Buku For Parents Only, wafundau kudi Shaunti Feldhahn and Lisa Rice.

2 Yisu yivud, an ayikatining anvajau, ni anvaj ayikatining anau. Chinech chidi cha pakampwil chakin mu dijiku dia in Kristu. Ap anch anvaj ni an asotin kwikal piswimp umwing ni mukwau, pakwez kwambamb kukasikening yisu yivud. Ap anch kwambamb kukutwish kwikal kuwamp ni kwakin, ov, mulong wak akat kwipuk kwisambin mitu yimwing ya milong? Ov, chom ik chikata kukangesh kwisamb kuwamp? Mutapu ik akutwishau kuyipandakan?

Kangal walikidil kwipuwangesh ni kushakam pa amwiney kukangesha mambamb mu dijuku diey

‘LAMANY’ CHISU CHA KWAMBAMB

3. (a) Ov, mulong wak chikasiken kwambamb nawamp mu majuku mavud? (b) Mulong wak kusutish chisu pamwing kwading kuswapel kudi majuku ma mu Isarel wa pasak?

3 Majuku mavud mamening anch chikasiken kwikal nich chisu mulong wa mambamb ma usey. Chadingap mwamu pasak. Moses wayileja atatuku in Isarel anch: “Ukez kumalejanany nawamp [Mazu ma Nzamb] kudi anen, ukez kumisambangany piukushakamanya mu yikumbu yen, ni piukuyanya mwi njil ni piukulalany, ni piukulankany.” (Kuv. 6:6, 7) An akat kusutishang dichuku ni amakwau ku chikumbu ap ni atatukwau mu chingand ap pa ndond yend ya mudimu. Kwading yisu yivud mulong wa an ni anvaj kushakam pamwing ni kwambamb. Chawiy lel, anvaj ashikena ku kwijik maswir, rusot, ni untu wa anau. Chikwau kand, an adinga ni chisu cha kwijik nawamp anvaj au.

4. Ov, mulong wak kwambamb kukasiken mu majuku mavud nlel unou?

4 Chishalijadin mudi ik nlel unou! Mu michid yivud, antu akat kusambish kuya ku shikol pachidiau an akemp, yisu yimwing pakwetau mivu yaad kusu. Atatuku ni amaku avud akat kusal kulemp ni kwol kwau. Pa chisu chikemp chikutwishau kushakam pamwing anvaj ni an inay, maordinater, televizion, ni yom yikwau yikat kukangesh mambamb. Yisu yivud, an ni anvaj ashakamin kulemp umwing ni mukwau; adi mudi angendj. Kwikil ap kwambamb kwa usey pakach pau.

5, 6. Ov, mutapu ik ukatau anvaj amwing ‘kulam’ yisu yivud mulong wa kushakam ni anau?

5 Ov, ukutwish ‘kulam’ chisu kuchidiosh ku yom yikwau chakwel wikala nich mutapu wa kushakam pamwing ni dijuku diey? (Tang Efes 5:15, 16.) Majuku mamwing masadil usu wa kukepish chisu cha kutal televizion ap cha kusadil ordinater. Akwau ikasikeshin chakwel kudia pamwing kapamp kamwing pa dichuku ni dichuku. Ditenchik dia difukwil dia dijuku diletin chisu chiwamp mudi ik kudi anvaj ni an chakwel aseja piswimp umwing ni mukwau ni kwambamb nawamp yom ya muspiritu! Kutek kuns saa umwing ap rubing rumwing mulong wa kusal mwamu chidi chom chiwamp, pakwez chiswiridina nakash chidi kusal anch mu dijuku mwikala kwambamb kuwamp. Mulong chifanyidin kwambamb chisu ni chisu pakad kujing. Kurutu kwa mwaney kuya ku shikol, muleja chom chimwing chikasikeshina, isamba nend piur pa verse wa dichuku, ni lembil nend pamwing. Kusal mwamu kukez kwikal nich usu pa dichuku diend.

6 Anvaj amwing atwisha kuswimp mashakamin mau chakwel asutisha yisu yivud ni anau. Chilakej, Laura, * maku umwing ukweta an aad akemp, walika mudimu umwing wa chisu chawonsu mulong wa diyingish dined. Ndiy ulondin anch: “Pamanch etwawonsu twading ni kubudik mulong wa kuya ku mudimu ap ku shikol. Pinadinga ni kuchirik urel ku chikumbu, anam ading alel kwau, ayiladikang kal pa ulal kudi mband wadinga ni kuyilam. Kulik mudimu winou kwasala anch nikala ni nfalang jikemp, pakwez nimen katat anch nikutwish kutesh yitongijok ni milong ya anam. Niteshin yilondinau mu malembil ni nikutwish kuyikwash, kuyikasikesh, ni kuyifundish.”

‘TESHANY SWA’

7. Ov, chom ik chinaninau an ni anvaj?

7 Kupwa kwa kuyipul ansand tupamp tuvud, in kufund buku For Parents Only amana anch kudi chom chikwau chikangeshina kwambamb. Awiy alonda anch: “An avud akat kwinan nakash piur pa mutapu wadingau anvajau, ‘Awiy kakatap kutesh.’” Chikasiken kulond anch mulong udi ku mutambu umwing. Yisu yivud anvaj akat kwinan niyawiy chilik chimwing piur pa anau. Mulong wa kwambamb nawamp, yid ya dijuku yifanyidin kutesh—kutesh chakin kamu—kudi umwing ni mukwau.—Tang Jakobu 1:19.

8. Ov, mutapu ik ukutwishau anvaj kuyitesh chakin kamu anau?

8 Anvaj, ov ukat kuyiteshany chakin kamu anen? Chinech chikutwish kwikal chikash anch uziyin ap anch mambamb mameken kwikal makad usey. Pakwez chimekena anch chidi chakad usey chikutwish kwikal cha usey nakash kudi mwaney. ‘Kutesh swa’ kurumburikin kushinshikin pa yilondinau aney ni pa mutapu ulondinau. Dizu ni mutapu ulondinay umekeshin mutapu ik wiyovilay nsand umwing. Kwipul yipul kudi ni kwawiy kwa usey. Bibil ulejen anch “chiyul mu muchim wa muntu chidi mudi mem ma kurumukina, pakwez mwin ronganyin ukez kachitambul.” (Jinsw. 20:5) Chovu ni ronganyin yidi ya usey nakash piukata kumulej mwaney milong ya usey nakash.

9. Ov, mulong wak an afanyidin kuyitesh anvajau?

9 An, ov, ukat kuziyilany anvajen? Dizu dia Nzamb dilejen anch: “Mwanam ikundj, tesh ku malejan ma tatukwey, kangal walik malejan ma makwey.” (Jinsw. 1:8) Vurikany anch anvajen akukatilany ni akimbin uwamp wen, chawiy lel chidi cha manangu kuyitesh ni kuyiziyil. (Efes 6:1) Chiswapel kuziyil anch kudi kwambamb kuwamp ni anch wij anch akukatin. Yileja anvajey yiwovila piur pa milong kanang. Chinech chikez kuyikwash chakwel akutesha nawamp. Chakin kamu, niyey ufanyidin kupakish kutesh.

10. Ov, chom ik twilejina piur pa rusangu ra Robowam?

10 Piuteshina yiyul yidiokila kudi ansand a chimbu chey cha mivu, ufanyidin kubabal. Akutwish kukulej chiusotina kutesh, pakwez chiyul chau chikutwishap kukukwash kamu. Pakwez, chikutwish ap kukusal nayimp. Mu kuburen manangu ni ukaliweny wa amakurump, ansand avud kameningap yom yidia kurutu ni katwishiningap kujingunin yibudikin ya yisal yimwing. Vurik chilakej cha Robowam mwanend a Mwant Salomon. Pikalay mwant wa Isarel, chela kwikal cha manangu kudi ndiy anch walondula chiyul cha amakurump. Pakwez, ndiy walondula chuyul cha usup cha ansand apama nend pamwing. Chawiy lel ndiy wakanganya kuyikwash antu avud adinga mu want wend. (1 Ant 12:1-17) Pa ndond pa kwimburij njil yakad manangu ya Robowam, sal usu wa kudandamen kwambamb nawamp ni anvajey. Yileja yiutongina. Tan chiyukish chidiokila ku chiyul chau, ni ilejina kusutil ku manangu mau.—Jinsw. 13:20.

11. Ov, chom ik chikutwisha kushiken anch chiswapelap kuyisejin anvaj piswimp?

11 Anvaj, anch usotilanyap anch anen akimba chiyul kudi arund nau, ikalany aswapela kushejin, ni aswapela kwambamb nau. Nambaz umwing ukweta mivu dikum wafunda anch: “Chawonsu natwisha, chidi kujimbul kusu dijin dia nsand ni kupwa anvaj am ajimana nakash. Chinech changovisha kuyip ni kukangany kudandamen kulond.” Nambaz mukwau changadim wafunda anch: “Ansand avud akweta mivu dikum asotining kutesh chiyul cha anvajau, pakwez anch anvajau kayikwatinap nich usey, ansand inay akutwish kuya kudi muntu mukwau ukatishinau, ap kudi muntu wakad kwikal nich ukaliweny.” Anch usotin kuyitesh nawamp aney pa milong yawonsu, ukez kuman anch akez kukulej milong yawonsu patok ni kutesh chiyul chey.

‘LONDANY PAKEMP PAKEMP’

12. Ov, kwakul kwa anvaj kukutwish kukangesh kwambamb ni anau mutapu ik?

12 Chikasiken kand kwambamb anch anvaj amekeshin yovil yau ni kujiman mulong wa yom yilondinay mwan. Choviken patok anch, anvaj in Kristu asotin kuyilam anau. Mu “machuku [minam]ma kwisudiel” mudi ubaj ukash—wa muspiritu ni wa mitapu kushalijan. (2 Tim. 3:1-5) Pakwez, chimenau anvaj anch didi diking chikutwish kwikal mudi kupandikesh kurutu kwa anau.

13. Ov, mulong wak anvaj afanyidin kushinshikin nawap piur pa kulond swa yitongijok yau?

13 Anvaj akweta manangu kakatap kumekesh yitongijok yau swa. Chakin kamu, chiswapelap kuninet anch aney asambish kukulej chom chimwing chiyimp. Pakwez chidi cha usey kutesh nawamp kurutu kwa kwakul. Mwin manangu Mwant Solomon wafunda anch: “Anch muntu wakul wakad kal kutesh, udi usup wend ni usany.” (Jinsw. 18:13) Anch waninet, ukez kutesh yom yivud ni mwaney ukudandamen kulond. Ufanyidin kutesh rusangu rawonsu kurutu kwa kumukwash. Ku “mazu ma usup” kukutwish kwikal muchim urumbangena. (Job 6:1-3) Mudi nvaj wa rukat, sadil matu mey mulong wa kwikal ni ronganyin ni rudim rey mulong wa kwok.

14. Ov, mulong wak an afanyidin kulond pakemp pakemp?

14 An, niyen ufanyidinany “kulond pakemp pakemp,” chiwapinap kutadik swa pa yilondinau anvajen, mulong Nzamb wayinkishin chisend cha kukufumbany. (Jinsw. 22:6) Mikadil yikata kukushiken kakat yikutwish kwikal chilik chimwing ni yayishikena anvajey pasak. Pakwez, ovil ushon wa uyimp wasalau padingau ansand ni asotin katat kukuking chakwel kangal wasal yom mudi yasalau pa chisu chinicha. Chikwau kand, yimana anvaj mudi arund, kangal wayiman mudi akankuny bwat; yimana mudi in kupan yiyul, kangal wayiman mudi antu a kupwitijan nau. (Tang Jinswir 1:5.) “Mulimisha tatukwey ni makwey,” ni yileja anch uyikatin mudi mu kukatinau. Chinech chikez kusal anch atwisha ‘kukukand ni kukubabesh nich malejan ma in Kristu.’—Efes 6:2, 4.

‘PIKIL KUSWAPAL KWOV UJIM’

15. Ov, chom ik chikeza kutukwash chakwel kangal tushadisha kushimpish kwa muchim ni kuyovil kuyip akatish netu?

15 Yisu yivud tukata kushimpish muchim pantaliken ni muntu tukatina. Kambuy Paul wafunda anch: “Nifundil kudi en, antu a Nzamb ushichanya mu musumb wa Kolosay, yen anamakwetu in win yakin mu Kristu, en amakundj angatan, muntu ni muntu amukata mukajend wakad kumuzazimwokin. En atatuku, kangal wayiswidioshany anen, chamwamu akuziy mu michim yau.” (Kol. 1:1, 2; 3:19, 21) Paul wayileja in Efes anch: “Dioshany rukuny rawonsu, ni kuswej kwawonsu, ni ujim wawonsu. Kangal wabarokany, ap kusaalan masaal.” (Efes 4:31) Kukudish kushimpish kwa muchim, kwitudish, ni kwilam—milad ya dibuj dia spiritu wa Nzamb—yikez kutukwash chakwel twikala zoong pitudia mu mar.—Gal. 5:22, 23.

16. Ov, mutapu ik wayiyulay Yesu in kwilej end, ni mulong wak chinech chading cha pa kampwil?

16 Shinshikin pa chilakej cha Yesu. Tongin bil pa kuyip kukash kwovay pa yakudia yend ya nsudiel ya urel yadiay ni atwimbuy end. Yesu wading wij anch mu chisu chikemp ukufa rufu rumwing risansena. Kutumbish dijin dia Tatukwend ni dipandish dia antu yading yimedina pa kushinshaman kwend. Chikwau kand, pa yakudia pinap, “kwalanka ntad pakach pau in kwilej, mulong wa kwijik nany wa pakach pau ukutongau antu anch, upandakenamu kujimb.” Yesu kasambishap kuyibarokin ap kuyijiman. Pakwez, ndiy nich kwitudish watongijokina pamwing nau. Yesu wayivurisha anch awiy afanyidina kujijaman pamwing nend pa chisu cha mar. Ap anch Satan wela kuyizikis mudi tidiku, Yesu wayichingejina anch akez kumekesh kushinshaman kwau. Ndiy waswika ap manswik ni awiy.—Luka 22:24-32.

Ov, uyiteshin nawamp aney?

17. Ov, chom ik chikeza kuyikwash an chakwel itudisha?

17 An niyawiy afanyidin kwitudish. Pakatau kuwanyish mivu dikum, akutwish kuman anch umutakel wa anvajau umekeshin kuburen ruchingej. Ap anch chikutwish kumekan mwamu, vurik anch yovil ya anvajey yimekeshin anch akukatin. Nich kwitudish yitesha nawamp ni kusal nau pamwing, akez kukulimish ni ukez kwikal nich katumb kawamp, mudi muntu ufanyidina. Kusal mwamu kukez kukwinkish want ipau mu mashakamin mamwing ma mwom. Kwilam kukat kumekesh anch ukwet manangu. Jinswir jimwing ja manangu jilejen anch: “Chisup ukat kumekesh ujim wend wawonsu, pakwez mwin manangu ukat kuutudutish.”—Jinsw. 29:11.

18. Ov, mutapu ik ukata rukat kutwishish kwambamb kuwamp?

18 Chawiy lel, anvaj akatish ni an, kangal waziyany anch mambamb madiap mawamp mu dijuku diey mudi mu usotinanya. Dandamenany kusal usu, ni kwendin mu uyakin. (3 Yoh. 4) Mu mangand masu, antu atentamina akez kwambamb mu mutapu uwanyidina, pakad kuburen kwovijan ni kupwitijan. Pakwez, nlel unou tusadil yom kupwa twasambish kunenganen. Chawiy lel kangal walik kwit dilikishin. Yilikishina akwau. ‘ibombany pamwing mu rukat.’ (Kol. 2:2) Rukat ridi rikash. ‘Rukat rikat kushimpish muchim, rudimukin kand. Kirukwovangap ujim swa. Rukat kirukumulaminangap muntu kuyip. Kirukubangangakup milong, rikat kutukasikesh yisu yawonsu kulam ritiy retu, ni ruchingej retu, ni kushimpish kwetu kwa muchim.’ (1 Kor. 13:4-7) Kudandamen kukudish rukat, ni kwambamb kukez kuwapish, ni kulet musangar ku dijuku diey ni kumushiman Yehova.

^ par. 6 Dijin adiswimpin.