Go na content

Go na table of contents

Sori lobi te unu e taki nanga makandra leki osofamiri

Sori lobi te unu e taki nanga makandra leki osofamiri

„Ibriwan sma musu de gaw fu yere. A no musu de gaw fu taki èn a no musu de gaw fu kisi atibron.”YAK. 1:19.

1, 2. Fa furu papa, mama nanga pikin e prakseri fu makandra? Ma san muilek gi den fu du son leisi?

„EFU yu ben o yere taki yu papa nanga mama ben o dede tamara, san yu ben o wani taigi den?” Na a aksi disi tu skrifiman poti gi wan lo pikin na ini Amerkankondre. Furu fu den pikin disi no ben o taki fu den problema fu den noso fu trobi di den abi nanga den papa nanga mama. Na presi fu dati den ben o taigi den papa nanga mama: „Sorry fu den sani di mi du”, noso „mi lobi unu trutru”.—A buku For Parents Only, di Shaunti Feldhahn nanga Lisa Rice skrifi.

2 Furu pikin lobi den papa nanga mama èn papa nanga mama lobi den pikin fu den tu. Disi de so spesrutu na ini Kresten osofamiri. A no de fu taki dati papa, mama nanga pikin wani de bun nanga makandra. Toku a muilek gi den son leisi fu taki bun nanga makandra. Fu san ede? San meki a no makriki gi papa, mama nanga pikin fu taki fu son sani? San den kan du fu taki moro bun nanga makandra?

Yu kan meki moro ten fu de nanga yu osofamiri na presi fu du tra sani?

MEKI TEN FU TAKI NANGA MAKANDRA

3. (a) Fu san ede a muilek gi furu osofamiri fu taki bun nanga makandra? (b) Fu san ede a ben moro makriki gi osofamiri na ini a ten fu Israel fu taki nanga makandra?

3 Gi furu osofamiri a muilek fu feni nofo ten fu taki bun nanga makandra. Na ini owruten disi no ben de so. Moses ben taigi den papa na ini Israel: „Un musu leri un pikin den sani disi [di Gado taki] ibri tron baka, so taki den no frigiti den. Taki fu den sani disi te unu e sidon na ini un oso, te unu e waka na strati, te unu e didon, èn te unu opo” (Deut. 6:6, 7).  Furu tron den pikin na ini a ten dati ben e tan heri dei nanga den mama na oso noso nanga den papa na ini a gron noso na en wrokope. Na so papa, mama nanga pikin ben de nanga makandra èn den ben abi nofo ten fu taki nanga makandra. Dati meki a ben moro makriki gi papa nanga mama fu kon sabi san den pikin fu den abi fanowdu, san den lobi èn fa den de. Na so a ben makriki gi den pikin tu fu kon sabi den papa nanga mama moro bun.

4. Fu san ede a muilek gi furu osofamiri fu taki nanga makandra?

4 Na ini a ten disi a libi de tra fasi. Na ini son kondre pikin e bigin go na skoro te den yongu ete, kande te den abi tu yari nomo. Furu papa nanga mama e go na wroko. Te papa, mama nanga pikin de nanga makandra, dan furu tron den e sidon luku telefisi, den de na computer noso na telefon. Na ini furu osofamiri papa, mama nanga pikin no sabi densrefi trutru. Den no e taki furu nanga makandra.

5, 6. San son papa nanga mama du fu abi moro ten gi den pikin fu den?

5 San yu kan du fu meki moro ten gi yu osofamiri? (Leisi Efeisesma 5:15, 16.) Son osofamiri taki dati den no o luku furu telefisi moro noso taki den no o go na tapu computer so furu moro. Trawan e du muiti fu sidon nyan nanga makandra, awinsi na wán leisi wan dei. Na Osofamiri Anbegi na wan moi okasi fu kon sabi makandra moro bun te den e studeri Bijbel. Ma a no na a ten dati wawan osofamiri musu de nanga makandra. Den musu meki ten fu taki nanga makandra ibri dei. Fosi yu pikin go na skoro yu kan taigi en wan bun sani di o gi en deki-ati, yu kan luku a deitekst nanga en, noso yu kan begi nanga en. Disi kan de wan bigi yepi gi en.

6 Son papa nanga mama ben man seti den libi na so wan fasi taki den ben abi moro ten gi den pikin fu den. Fu eksempre, wan mama di abi tu yongu pikin, no ben e wroko ala dei moro fu kan de nanga  en pikin. A e taki: „Ala mamanten wi ben e lon go na wroko noso na skoro. Te mi ben e kon na oso na neti, dan a frow di ben e luku den pikin gi mi ben poti den kaba fu sribi. Now di mi no e wroko ala dei moro, wi no abi so furu moni, ma mi sabi moro bun fa den pikin fu mi e denki èn sortu problema den abi. Mi e arki san den e taki te den e begi, mi kan yepi den, mi kan gi den deki-ati èn mi kan gi den leri.”

„DE GAW FU YERE”

7. San furu pikin èn furu papa nanga mama e taki?

7 Baka di den tu skrifiman di kari na a bigin, taki nanga wan lo yongu sma, den kon si ete wan sani di e meki taki osofamiri no e taki bun nanga makandra. Den skrifi taki furu pikin taki dati den papa nanga mama no e arki den. Ma furu tron papa nanga mama e taki a srefi sani fu den pikin fu den. Sobun, efu ala sma na ini na osofamiri wani taki bun nanga makandra, dan den musu arki makandra bun.Leisi Yakobus 1:19.

8. Fa papa nanga mama kan sori taki den e arki den pikin trutru?

8 Papa nanga mama, unu e arki un pikin trutru? Kande disi no makriki fu du te yu weri noso te yu feni taki san den e taki no prenspari. Ma san yu e si leki wan sani di no prenspari, kan de wan bigi sani gi yu pikin. Te yu „de gaw fu yere” yu no o poti prakseri nomo na san yu pikin e taki, ma sosrefi na a fasi fa a e taki en. A fasi fa a pikin en sten nanga en fesi de te a e fruteri yu wan sani, kan sori yu fa a e firi. A prenspari fu poti aksi tu. Odo 20:5 e taki dati „den prakseri na ini na ati fu wan man de leki dipi watra, ma wan man di abi a koni fu man si sani krin o hari den kon na tapu”. Yu musu abi a koni fu man si sani krin te yu e taki nanga yu pikin. Dati wani taki dati yu musu kon sabi fa a e denki trutru. Disi prenspari spesrutu te unu e taki wan tori di yu pikin e syen fu taki fu en.

9. Fu san ede pikin musu arki den papa nanga mama?

9 Pikin, unu e gi yesi na un papa nanga mama? Gado Wortu e taki: „Mi manpikin, gi yesi na a leri di yu papa e gi yu èn no drai baka gi a wèt fu yu mama” (Odo 1:8). No frigiti taki yu papa nanga mama lobi yu èn taki den wani taki sani waka bun nanga yu. Dati meki a de wan koni sani fu arki den èn fu gi yesi na den (Ef. 6:1). A moro makriki fu gi yesi na den te unu man taki bun nanga makandra èn te yu sabi taki den lobi yu. Taigi yu papa nanga mama fa yu e prakseri fu sani. Disi o yepi den fu frustan yu moro bun. Ma yu musu du muiti sosrefi fu frustan fa den e si sani.

10. San a Bijbel tori fu Rehabeyam e leri wi?

10 Yu e du san tra yonguwan e taigi yu fu du? We, luku bun nanga dati. Kande den o taigi yu san yu wani yere, ma a kan taki a sani di den e taigi yu fu du no bun gi yu kwetikweti. Kande yu o go du wan sani di o hati yu bakaten. Yongusma no abi a koni nanga na ondrofeni di den bigiwan abi. Furu yonguwan no e prakseri sortu bakapisi den bosroiti di den e teki kan abi te fu kaba. No frigiti na eksempre fu Rehabeyam, a manpikin fu Kownu Salomo. Di a tron kownu fu Israel a ben musu arki a rai fu den owru man. Na presi fu dati a teki a don rai fu den yongu man di ben de mati fu en. Dati meki furu sma na ini a kownukondre opo densrefi teige en (1 Kow. 12:1-17). Na presi fu du den srefi don sani di Rehabeyam du, yu musu du muiti fu tan taki bun nanga yu papa nanga mama. Fruteri den fa yu e prakseri èn fa yu e firi. Teki a rai di den e gi yu èn kisi wini fu a koni di den abi.Odo 13:20.

11. San kan pasa efu pikin e firi leki den no man taki nanga den papa nanga mama?

 11 Papa nanga mama, efu unu no wani taki un pikin go suku rai na den speri fu den, dan un musu meki en makriki gi den fu kon taki nanga unu. Wan yongu sisa ben skrifi: „Mi abi fu kari wan boi en nen nomo, dan mi papa nanga mama e bruya kaba. A sani dati e meki mi firi fruferi èn dan mi no wani taki nanga den moro.” Wan tra yongu sisa ben skrifi: „Furu yongu sma wani taki den papa nanga mama gi den rai. Ma efu den papa nanga mama no feni taki a sani di den pikin e taki na wan prenspari sani, dan den pikin o go suku rai na wan tra sma, kande srefi na sma di no abi ondrofeni.” Sobun, leki papa nanga mama un musu de klariklari fu arki un pikin èn un musu pruberi fu kon frustan fa den e firi, awinsi sortu tori den wani taki. Efu unu du dati, dan a o makriki gi den fu kon taki nanga unu èn den o wani teki den rai di unu e gi den.

UN „NO MUSU DE GAW FU TAKI”

12. San kan meki en muilek gi pikin fu taki nanga den papa nanga mama?

12 Efu papa nanga mama e bigin ati bron te a pikin fu den taigi den wan sani, dan dati kan meki en muilek gi a pikin fu taki nanga den. Na ini „den lasti dei” disi furu ogri sani ben o pasa (2 Tim. 3:1-5). A no de fu taki dati Kresten papa nanga mama wani kibri den pikin fu den gi den sani dati. Ma son leisi den pikin no e si sani leki den papa nanga mama èn kande den feni taki den no de fri fu du san den wani.

13. Fu san ede papa nanga mama no musu de tumusi gaw fu taki fa den e prakseri fu sani?

13 Papa nanga mama no musu de tumusi gaw fu taki fa den e prakseri fu sani. A tru taki a no makriki fu tan pî te yu pikin taigi yu wan sani di meki yu skreki. Ma a prenspari fu arki bun, fosi yu taki wan sani. A koni Kownu Salomo ben skrifi: „Te wan sma e gi piki fosi a yere wan tori, dan dati na wan don sani fu du. A o kisi syen” (Odo 18:13). Efu yu hori yusrefi èn yu e arki, dan kande yu o frustan fu san ede yu pikin e „taki dondon sani” (Yob 6:1-3). Yu kan yepi yu pikin soso te yu frustan a heri tori. Leki lobi-ati papa nanga mama, un musu arki èn pruberi fu frustan un pikin so taki unu kan taki sani di o yepi en trutru.

14. Fu san ede pikin no musu de gaw fu taki?

14 Pikin, unu srefi ’no musu de gaw fu taki’. Te un papa nanga mama e gi un rai, un musu arki fosi un bigin taki wan sani fu di na Gado gi den a frantwortu fu gi unu leri (Odo 22:6). A kan taki di den ben yongu, den ondrofeni den srefi sani di yu e ondrofeni now. Boiti dati, a e hati den taki den meki son fowtu di den ben yongu èn den wani yepi yu fu no meki den srefi fowtu dati. Sobun, no si yu papa nanga mama leki yu feanti, ma si den leki yu mati. Den wani yepi yu, den no wani hati yu firi. (Leisi Odo 1:5.) ’Lespeki yu papa nanga yu mama’ èn sori den taki yu lobi den leki fa den lobi yu. Dati o meki en moro makriki gi den fu ’kweki yu nanga a leri èn nanga den rai fu Yehovah’.Ef. 6:2, 4.

UN „NO MUSU DE GAW FU KISI ATIBRON”

15. San o yepi wi fu tan abi pasensi nanga den lobiwan fu wi èn fu no ati bron nanga den?

15 A no ala ten wi abi pasensi nanga sma di wi lobi. Luku san na apostel Paulus ben skrifi den Kresten na Kolose: „Un masra, tan lobi un wefi èn no abi bita-ati gi den. Un papa, no tanteri den pikin fu unu, so taki den no lasi-ati” (Kol. 1:1, 2; 3:19, 21). Paulus ben taigi den brada nanga sisa na Efeise: „Puru ala takru bita-ati nanga  faya-ati nanga atibron nanga babari nanga kosikosi na un mindri” (Ef. 4:31). A santa yeye kan yepi wi fu kisi langa pasensi, fu abi safri-ati èn fu dwengi wisrefi. Efu wi e meki muiti fu kon abi den fasi disi, dan a o moro makriki fu hori wisrefi na ini muilek situwâsi.Gal. 5:22, 23.

16. Fu san ede Yesus na wan moi eksempre te wi e luku fa a piri-ai gi den disipel fu en?

16 Hori na eksempre fu Yesus na prakseri. Pruberi fu frustan o hebi a ben de gi en na a lasti neti di a ben e nyan nanga den apostel fu en. Yesus ben sabi taki baka wan tu yuru a ben o nyan pina teleki a dede na wan ogri-ati fasi. A ben sabi taki a ben musu horidoro te na a kaba so taki a ben kan santa a nen fu en Papa èn so taki libisma ben kan kisi frulusu. Ma di den ben e nyan, den apostel „bigin meki wan bigi trobi suma fu den ben de a moro bigiwan”. Yesus no bari den èn a no ben abi bita-ati gi den. Na presi fu dati a piri-ai gi den na wan switi fasi. Yesus memre den taki den tan nanga en di a kisi tesi. A sori den tu taki a ben e bribi taki den ben o horidoro te Satan ben o tesi den. A meki wan frubontu nanga den srefi.Luk. 22:24-32.

Yu e arki yu pikin trutru?

17. San o yepi pikin fu hori densrefi?

17 Pikin musu leri fu hori densrefi tu. Spesrutu te pikin e gro kon bigi, den feni taki a fasi fa den papa nanga mama e gi den rai e sori taki den no e frutrow den. Son tron a kan gersi leki dati de so. Ma hori na prakseri taki yu papa nanga mama e broko den ede nanga yu fu di den lobi yu. Te yu e tan pî èn yu e arki den, dan den o kon abi moro lespeki gi yu èn den o frutrow yu. Dati o meki taki den gi yu pasi fu du son sani. Fu dati ede a de wan koni sani fu hori yusrefi. Wan odo e taki: „Wan donman no man hori ensrefi, ma a sma di koni no e bruya.”Odo 29:11.

18. Fa lobi e yepi osofamiri fu taki bun nanga makandra?

18 Sobun, papa, mama nanga pikin, no lasi-ati te unu no man taki so bun nanga makandra leki fa unu ben o wani. Tan wroko na a sani dati èn tan du san Gado Wortu e taki (3 Yoh. 4). Na ini a nyun grontapu wi no o meki fowtu moro èn wi o man taki nanga makandra sondro fu kisi trobi. Ma fosi a ten dati doro wi o tan meki fowtu. Sobun, wi musu de gaw fu taki sorry èn wi musu de klariklari fu gi makandra pardon. Meki ’lobi bondru unu kon na wán’ (Kol. 2:2). Lobi abi krakti. ’Lobi abi pasensi èn a abi switifasi. A no e mandi esi. A no e tan memre na ogri di trawan du. A e frudrage ala sani, a e bribi ala sani, a e howpu ala sani, èn a e horidoro awansi san e pasa’ (1 Kor. 13:4-7). Efu unu tan du muiti fu sori lobi gi makandra, dan unu o man taki bun nanga makandra. A sani dati o tyari prisiri kon gi yu osofamiri èn a o gi Yehovah grani.