1, 2. (a) Inki sadisaka nge na kubaka lukanu ya kusadila Nzambi? (b) Inki bangiufula beto lenda kudiyula na yina me tala difwa na beto ya kimpeve?

BETO kele na kati ya bamilio ya bantu yina me salaka nsola ya mayele ya kusadila Yehowa Nzambi mpi kulanda mbote-mbote bitambi ya Yezu Kristu. (Mat. 16:24; 1 Pie. 2:21) Beto ke bakaka na mbalu mingi kudipesa na beto na Nzambi. Beto salaka nsola yina na nima ya kulonguka ya mudindu ya Ndinga ya Nzambi kansi ve na nima ya kubaka nzayilu mosi ya zulu-zulu ya mwa baverse ya Biblia. Yo sadisaka beto na kulonguka mambu mingi yina kumisaka ngolo lukwikilu na beto na yina me tala difwa yina Yehowa me tulaka na ntwala ya bantu yina ‘ke longukaka na kuzaba yandi mpi muntu yina yandi tindaka, Yezu Kristu.’​—Yoa. 17:3; Bar. 12:2.

² Sambu na kulanda kuvanda Bakristu, beto fwete sala bansola yina ke sepedisaka Tata na beto ya zulu. Yo yina, disolo yai ta pesa mvutu na bangiufula yai ya mfunu: Difwa na beto kele inki? Inki mutindu beto fwete tadila yo? Inki mutindu beto lenda zikisa nde beto me bakaka difwa na beto? Inki ta sadisa beto na kusala bansola ya mayele?

3. Inki difwa ke vingila (a) Bakristu yina bo me tula mafuta mpi (b) “mameme ya nkaka”?

³ Bakristu fioti ke vingila kubaka “difwa yina ke polaka ve, [yina] ke kumaka mvindu ve, mpi ke bebaka ve,” disongidila dibaku ya kuluta mbalu ya kuyala ti Kristu na zulu. (1 Pie. 1:3, 4) Sambu na kubaka difwa yango, bo fwete “butuka diaka.” (Yoa. 3:1-3) Inki difwa ke vingila bamilio ya “mameme ya nkaka” ya Yezu, bayina ke vukana ti balongoki na yandi yina bo me tulaka mafuta sambu na kusamuna nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi? (Yoa. 10:16) Mameme ya nkaka ta baka difwa yina Adami ti Eva yina salaka disumu bakaka ve ata fioti​—luzingu ya  mvula na mvula na ntoto yina ta kituka paladisu kisika mpasi, lufwa to bidilu ta vanda diaka ve. (Kus. 21:1-4) Yo yina, Yezu silaka muntu ya mbi yina fwaka na lweka na yandi nde: “Ya kieleka mono ke tubila nge bubu yai nde, Nge ta vanda ti mono na Paladisu.”​—Luka 23:43.

4. Inki balusakumunu beto ke bakaka dezia bubu yai?

⁴ Yantika bubu yai, beto ke bakaka dezia balusakumunu ya nkaka ya kele na kati ya difwa na beto. Sambu beto ke monisaka lukwikilu na “nkudulu yina Kristu Yezu futaka,” beto ke vandaka na ngemba ya kati mpi ti bangwisana ya mbote-mbote ti Nzambi. (Bar. 3:23-25) Beto ke bakisaka mbote-mbote balusilu ya mbalu yina kele na Ndinga ya Nzambi. Diaka, kuvanda na kati ya dibuta ya ntoto ya mvimba ya bampangi ke pesaka beto kiese ya mingi. Mpi kuvanda Mbangi ya Yehowa kele lusakumunu ya kuluta mbote. Yo yina, beto ke bakaka difwa na beto na mbalu mingi kibeni!

5. Tuka ntama, Satana ke salaka inki sambu na bansadi ya Nzambi, mpi nki lenda sadisa beto na kutelama ngolo na ntwala ya mayele na yandi ya mbi?

⁵ Kansi sambu na kusimba ngolo difwa na beto ya mbalu, beto fwete kebaka ntangu yonso na mitambu ya Satana. Tuka ntama, Satana ke salaka bikesa sambu na kupusa bansadi ya Nzambi na kusala bansola yina lenda nata bo na kuvidisa difwa na bo. (Kut. 25:1-3, 9) Sambu Satana me zaba nde nsuka na yandi me finama, yandi ke kumisa ngolo bikesa na yandi sambu na kukusa beto. (Tanga Kusonga 12:12, 17.) Sambu beto landa “kutelama ngolo na ntwala ya mayele ya mbi ya Diabulu,” beto fwete landa na kubaka difwa na beto na mbalu mingi. (Baef. 6:11) Sambu na yo, mbandu ya ke kebisa ya Ezau, mwana ya ntete ya Izaki ke pesa beto malongi yina beto fwete tudila dikebi.

6, 7. Ezau vandaka nani, mpi inki difwa vandaka kuvingila yandi?

⁶ Kiteso ya bamvula kuluta 4 000 Rebeka mpi Izaki butaka bana ya mapasa, Ezau ti Yakobi. Ntangu mapasa vandaka kuyela, bo vandaka ya kuswaswana na bikalulu na bo mpi na bisalu yina bo ponaka. ‘Ezau kumaka muzombi ya mayele, muntu ya mfinda, kansi Yakobi vandaka muntu ya kukonda kifu, yandi vandaka kuzinga na batenta.’ (Kuy. 25:27) Robert Alter, mbaludi mosi ya Biblia tubaka nde ngogo ya Kiebreo yina bo ke balulaka na “muntu ya kukonda kifu” ke pesa “dibanza ya kuvanda muntu ya kwikama to yina me sala mbi ve.”

⁷ Ntangu Ezau mpi Yakobi lungisaka bamvula 15, nkaka na bo Abrahami fwaka kansi lusilu yina Yehowa pesaka Abrahami fwaka ve. Na nima, Yehowa pesaka diaka lusilu yina na Izaki mpi songaka yandi nde makanda yonso ya ntoto ta baka balusakumunu na nsadisa ya nkuna ya Abrahami. (Tanga Kuyantika 26:3-5.) Lusilu yina monisaka nde Mesia​—“nkuna” ya kwikama yina bo ke tubila na Kuyantika 3:15, NW—​ta basika na nzila ya bana ya Abrahami. Sambu Ezau vandaka mwana ya ntete ya Izaki, yandi vandaka ti nswa yina me katuka na nsiku sambu na kubaka lusilu yina. Difwa mosi ya mbalu kibeni vandaka kuvingila Ezau! Keti yandi bakaka yo na mbalu?

8, 9. (a) Inki nsola Ezau salaka na yina me tala difwa na yandi? (b) Bamvula mingi na nima, Ezau bakisaka nki na yina me tala nsola na yandi, mpi yandi salaka inki?

⁸ Kilumbu mosi, ntangu Ezau katukaka na mfinda, yandi monaka Yakobi ‘ke lamba mwa supu.’ Ezau tubaka nde: ‘Pardo, pesa mono nswalu ndambu ya supu ya mbwaki yina nge kele na yo kuna, sambu mono me lemba!’ Kansi, Yakobi pesaka yandi mvutu nde: ‘Tekila mono ntete, nswa na nge ya mwana-ntete!’ Inki nsola Ezau salaka? Yandi pesaka mvutu yina ke yitukisa: ‘Inki kele mfunu ya nswa ya mwana-ntete sambu na mono?’ Ya kieleka, Ezau ponaka dilonga ya supu na kisika ya nswa na yandi ya mwana ya ntete! Sambu na kuzikisa nde Ezau ke tekila yandi mpenza nswa na yandi ya mwana-ntete na kuwakana ti nsiku, Yakobi zabisaka yandi nde: ‘Dia ntete ndefi  na ntwala na mono!’ Kukonda keti-keti, Ezau pesaka yandi nswa na yandi ya mwana-ntete. Na nima na yo, ‘Yakobi pesaka Ezau dimpa mpi supu ya madesu, mpi yandi diaka mpi nwaka. Na nima yandi kwendaka. Na mutindu yina, Ezau monaka mpamba nswa ya mwana-ntete.’​—Kuy. 25:29-34.

⁹ Bamvula mingi na nima, ntangu Izaki yindulaka nde yandi zolaka kufwa, Rebeka bakaka bangidika sambu na kuzikisa nde Yakobi ta baka mpenza nswa ya mwana-ntete yina Ezau tekilaka yandi. Na nima, ntangu Ezau bakisaka nsola ya kukonda mayele yina yandi salaka, yandi bondilaka Izaki nde: ‘Pardo papa, sakumuna mono mpi. Keti nge me bumbila mono ve lusakumunu?’ Ntangu Izaki songaka yandi nde yandi lendaka ve kusoba lusakumunu yina yandi pesaka dezia Yakobi, ‘Ezau tombulaka ndinga na yandi mpi yantikaka kudila.’​—Kuy. 27:30-38.

10. Inki mutindu Yehowa vandaka kutadila Ezau ti Yakobi mpi sambu na nki?

¹⁰ Disolo yai ke monisa nde Ezau vandaka ti nki nkadilu? Yandi monisaka nde, sambu na yandi kusepedisa bampusa na yandi ya kinsuni vandaka mfunu mingi kuluta kubaka balusakumunu yina difwa na yandi zolaka kunatila yandi. Ezau bakaka ve na mbalu nswa na yandi ya mwana-ntete mpi yo ke monana nde yandi vandaka kuzola Nzambi mpenza ve. Diaka, Ezau yindulaka ve malanda yina nsola na yandi zolaka kunatila batekolo na yandi. Kansi, Yakobi bakaka difwa na yandi na mbalu. Mu mbandu, Yakobi lemfukilaka ntuma yina bibuti na yandi pesaka yandi na yina me tala kupona nkento. (Kuy. 27:46–28:3) Sambu Yakobi salaka nsola yina lombaka yandi na kumonisa ntima-nda mpi kusala bibansa, yandi kumaka nkaka ya Mesia. Inki mutindu Nzambi vandaka kutadila Ezau mpi Yakobi? Na nzila ya profete Malashi, Yehowa tubaka nde: ‘Mono zolaka Yakobi mingi kansi mono mengaka Ezau.’​—Mal. 1:2, 3.

11. (a) Sambu na nki mbandu ya Ezau kele mfunu sambu na beto Bakristu? (b) Sambu na nki Polo tangaka pite ntangu yandi tubilaka diambu yina Ezau salaka?

¹¹ Keti mambu yina Biblia ke tuba sambu na Ezau kele mfunu sambu na Bakristu bubu yai? Ee. Ntumwa Polo longisilaka bampangi na yandi ya Bakristu na kukeba nde “yo vanda ve ata ti muntu ya ke salaka pite to konso muntu yina ke zitisaka ve bima ya santu, bonso Ezau, yina tekaka banswa na yandi ya mwana-ntete sambu na madia mosi.” (Baeb. 12:16) Tii bubu yai, lukebisu yina ke tadila Bakristu. Ntangu yonso, beto fwete landa kubaka na mbalu bima ya santu sambu nde bampusa ya kinsuni kuyala beto ve mpi beto vidisa ve difwa na beto ya kimpeve. Kansi, sambu na nki Polo tangaka pite ntangu yandi tubilaka diambu yina Ezau salaka? Sambu kana muntu kele ti mabanza ya kinsuni bonso yina ya Ezau, yo ta vanda mpasi ve sambu nde yandi kuvweza mambu ya santu sambu na kulungisa banzala ya mbi, mu mbandu kusala pite.

12. (a) Inki mutindu Satana ke tulaka bampukumuna na nzila na beto? (b) Pesa bambandu ya kele na Masonuku yina lenda sadisa beto ntangu beto ke zola kusala bansola ya nene.

¹² Sambu beto kele bansadi ya Yehowa, ntembe kele ve nde beto ke salaka bikesa sambu na kubuya mambu yina lenda pukumuna beto na kusala mansoni. Nkutu, beto ke sambaka nde Yehowa Nzambi kubika beto ve na kubwa kana muntu mosi ke pusa beto na kukonda kulemfukila yandi. (Mat. 6:13) Kansi Satana ke sala yonso sambu na kulembisa kimpeve na beto ntangu beto ke sala bikesa sambu na kutanina kwikama na beto na nsi-ntoto yai ya mbi. (Baef. 6:12) Sambu yandi kele nzambi ya ngidika yai ya bima, Diabulu me zaba mutindu yandi lenda sadila bampusa na beto ya kukonda kukuka na kutulaka na nzila na beto bampukumuna yina ke bwisaka bantu ya kukonda kukuka. (1 Bak. 10:8, 13) Mu mbandu, yindula nde nge me kutana ti diambu mosi yina ke pesa nge dibaku ya kulungisa mpusa mosi buna ya kinsuni sambu na kusala mansoni. Inki nsola nge ta sala? Keti nge ta fwanana ti Ezau mpi ta tuba nde: ‘Nswalu! Pesa mono yo!’ To nge ta telamina mpukumuna yina mpi ta tina yo, mutindu Yozefi, mwana ya Yakobi salaka ntangu nkento ya Potifare sosaka kupukumuna yandi?​—Tanga Kuyantika 39:10-12.

13. (a) Bubu yai, inki mutindu bampangi mingi salaka mambu bonso Yozefi, kansi nki mutindu bankaka salaka bonso Ezau? (b) Bambandu ya bampangi yina salaka bonso Ezau ke monisa nde beto fwete sala nki?

¹³ Bampangi na beto mingi ya babakala mpi ya bankento me kutanaka ti mambu yina yo lombaka nde bo pona na kusala bonso Ezau to Yozefi. Mingi na bo salaka bansola ya mayele mpi sepedisaka ntima ya Yehowa. (Bing. 27:11) Kansi, bankaka salaka bonso Ezau mpi tulaka difwa na bo ya kimpeve na kigonsa. Nkutu, konso mvula bo ke pesaka ndola to ke basisaka bampangi mingi na dibundu sambu bo salaka mansoni. Yo yina, yo kele mfunu mpenza nde beto yidika ntima na beto bubu yai​—na ntwala nde beto kutana ti mambu yina lenda meka kwikama na beto! (Nk. 78:8) Beto ta tubila bitambi zole yina lenda vanda bonso kibaka yina ta tanina beto na mpukumuna mpi ta sadisa beto na kusala bansola ya mayele.

14. Kuyindulula inki bangiufula lenda sadisa beto na ‘kumenga mambu ya mbi mpi kukangama na mambu ya mbote’?

¹⁴ Kitambi ya ntete kele kuyindulula malanda ya mambu yina beto ke sala. Beto ta baka na mbalu difwa na beto ya kimpeve kana beto ke zola mingi Yehowa, Muntu yina me pesaka beto difwa yango. Nkutu, kana beto ke zolaka muntu mosi buna, beto ta zola ve kusala mambu yina ta pesa yandi mpasi. Kansi, beto ta sala bikesa sambu na kundimama na yandi. Yo yina, yo ta vanda mbote nde beto baka mwa ntangu sambu na kuyindulula malanda yina mambu na beto ya mbi lenda natila beto mpi bantu ya nkaka kana beto bwa na bampusa ya mbi ya kinsuni. Beto fwete kudiyula nde: ‘Keti nkadilu na mono ya bwimi ta bebisa ve bangwisana na mono ti Yehowa? Bantu ya dibuta na mono ta wa nki mutindu kana mono sala diambu yina ya mbi? Bampangi na mono ya babakala mpi ya bankento na kati ya dibundu ta wa nki mutindu? Keti mono ta budisa bantu ya nkaka dibaku?’ (Bafi. 1:10) Beto lenda kudiyula mpi nde: ‘Keti mono ke zola nde mpasi yina nsola na mono ta basisa kukumina mono kaka sambu na kiese ya mbi ya ntangu fioti? Keti mono ke zola mpenza kusuka bonso Ezau, yina dilaka ngolo ntangu mono ta bakisa malanda ya mambu ya mbi yina mono salaka?’ (Baeb. 12:17) Kuyindulula bangiufula yina ta sadisa beto na ‘kumenga mambu ya mbi mpi kukangama na mambu ya mbote.’ (Bar. 12:9) Kana beto ke zola mpenza Yehowa, yo ta pusa beto na kukangama na difwa na beto.—Nk. 73:28.

15. Inki ta sadisa beto na kudibongisa sambu na kutelamina konso mpukumuna yina lenda bebisa kimpeve na beto?

¹⁵ Kitambi ya zole kele kudibongisa mbote sambu na kutelamina mpukumuna. Yehowa me bakaka bangidika mingi sambu na kusadisa beto na kudibongisa sambu beto telamina  mambu ya nsi-ntoto yina lenda bebisa kimpeve na beto. Na kati ya bangidika yango beto lenda tanga kulonguka ya Biblia, balukutakanu ya Bukristu, kisalu ya bilanga, mpi kisambu. (1 Bak. 15:58) Ntangu yonso yina beto ke kangudilaka Yehowa ntima na beto na kisambu mpi ke kudipesaka mingi na kisalu ya kusamuna, yo ke vandaka bonso nde beto ke kumisa ngolo kibaka yina ke taninaka beto na bampukumuna. (Tanga 1 Timoteo 6:12, 19.) Sambu na kutelamina bampukumuna, beto mosi fwete sala bikesa ya ngolo. (Bag. 6:7) Kapu ya zole ya mukanda ya Bingana ke tubila pwelele diambu yai.

16, 17. Inki mutindu beto lenda kuma ti makuki ya kusala bansola ya mayele?

¹⁶ Bingana kapu ya 2 ke siamisa beto na kubaka mayele mpi makuki ya kuyindulula. Bikalulu yai ta sadisa beto na kupona mambu ya mbote to ya mbi, kuyala bampusa na beto to kulungisa yo na mutindu ya mbi. Kansi beto ta nunga na kusala mpidina kaka kana beto kele ti luzolo ya kusala bikesa ya ngolo. Sambu na kumonisa kieleka ya diambu yina, Biblia ke tuba nde: ‘Mwana na mono, kana nge wa mambu ya mono ke tuba mpi kana nge lunda bansiku na mono, kana nge sosa mayele mpi ngangu; kana nge tula ngolo na kusosa yo mutindu bo ke sosaka bibende yai ya ntalu arza to bima ya nkaka ya ntalu, nge ta bakisa kutina Yehowa boma, mpi nge ta zwa nzayilu ya Nzambi. Sambu Yehowa yandi mosi ke pesaka mayele; nzayilu ti luswasukusu ke basikaka na munoko na yandi.’​—Bing. 2:1-6.

¹⁷ Yo yina, yo kele pwelele nde kana beto ke zola kukuma ti makuki yina beto kele na yo mfunu sambu na kusala bansola ya mayele beto fwete lungisa mambu yina bo me tubila na mukanda ya Bingana. Beto lenda nunga na kutelama ngolo na ntwala ya bampukumuna kana beto ke bika nde Ndinga ya Yehowa kusoba kimuntu na beto ya kati, kana beto ke samba Nzambi mbala na mbala sambu na kulomba lutwadisu na yandi, mpi kana beto ke landa kusosa nzayilu ya Nzambi mutindu bo ke sosaka matadi ya ntalu.

18. Nge me baka lukanu ya kulanda kusala inki, mpi sambu na nki?

¹⁸ Yehowa ke pesaka nzayilu, mayele, luswasukusu, mpi ngangu na bantu yina ke salaka bikesa ya ngolo sambu na kusosa makabu yai. Kana beto ke sala bikesa sambu na kusosa yo mpi ke sadila yo, ntembe kele ve nde beto ta kwenda pene-pene na Yehowa, Muntu yina ke pesaka yo. Na nima, bangwisana na beto ti Yehowa Nzambi ta vanda bonso lutaninu ntangu beto ta kutana ti mpukumuna. Kukwenda pene-pene na Yehowa mpi kutina yandi boma, ta tanina beto na kusala ve mambu ya mbi. (Nk. 25:14; Yak. 4:8) Bika nde bangwisana na beto ti Yehowa mpi mayele yina yandi ke pesaka beto, kupusa beto yonso na kulanda kusala bansola yina ta sepedisa ntima na yandi mpi ta tanina difwa na beto.