1, 2. (1) Ta eo ear jipañ eok ñan pepe bwe kwõnaaj karejar ñan Anij? (2) Ta kajjitõk ko kõn menin jolõt eo ad jãn Jeova me katak in enaaj uwaaki?

 ELÕÑ milien armej rar kããlõt ñan karejar ñan Jeova Anij im anõke joñak eo an Jijej Kũraij. (Matu 16:24; 1 Piter 2:21) Pepe eo ad ñan ajel̦o̦k mour eo ad ñan Anij ej juon pepe elukkuun aorõk. Jaar jab kõm̦m̦ane pepe in ãlikin wõt ad kar katak im jel̦ã jet katak ko rem̦ool jãn jet wõt eoon ko. Ak jaar kõm̦m̦ane pepe in ãlikin ad kar kanooj etale Baibõl̦ im kakajoor tõmak eo ad ilo menin jolõt eo Jeova ear kallim̦uri kõj kake. Jeova enaaj lel̦o̦k menin jolõt in ñan aolep ro im rej wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo aer katak kõn e im Jijej Kũraij.​—Jon 17:3; Rom 12:2.

² El̦aññe jekõn̦aan kõjparok bwe en em̦m̦an wõt kõtaan eo ad ippãn Jeova, jej aikuj wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kõm̦m̦ani pepe ko rem̦m̦an me rej kabuñbũruon. Katak in enaaj uwaake kajjitõk kein raorõk: Ta menin jolõt eo ad? En ewi wãween ad watõke menin jolõt in? Ta ko jemaroñ kõm̦m̦ani bwe jen maroñ bõk menin jolõt in? Ta eo enaaj jipañ kõj ñan kõm̦m̦ani pepe ko rem̦m̦an?

3. (1) Ta menin jolõt eo ri kapit ro renaaj bõke? (2) Ta menin jolõt eo ‘jiip ro jet’ renaaj bõke?

³ Ewõr jejjo oran Kũrjin ro me rej reim̦aanl̦o̦k ñan iien eo renaaj bõk menin jolõt eo aer. Ta menin jolõt eo aer? Renaaj mour ilañ ãinwõt jetõb ro im rejamin mej otem mej. Renaaj bõk jeraam̦m̦an eo ñan irooj ippãn Kũraij ilo Aelõñ eo an. (1 Piter 1:3, 4) Ro me renaaj bõk menin jolõt in em̦õj aer “bar l̦otak.” (Jon 3:1-3) Ak ta kõn elõñ milien ‘jiip ro jet’ an Jijej me rej jerbal ippãn ri kapit ro ñan kwal̦o̦k nuuj eo em̦m̦an kõn Aelõñ eo an Anij? (Jon 10:16) Eokwe, jiip ro jet renaaj jolõte men eo me Adam im Iv rar luuji. Ta in? Ej mour indeeo ilo pedetaij eo ioon lal̦,  ijo enaaj ejjel̦o̦k eñtaan, mej, ak jañ im bũrom̦õj. (Revelesõn 21:1-4) Ke Jijej ear etoto ioon al̦al̦ in eñtaan eo, ear kallim̦ur ñan juon em̦m̦aan bwe enaaj bõk menin jolõt in. Jijej ear ba ñan e: “Kwõnaaj pãd ippa ilo Pedetaij.”​—Luk 23:43.

4. Ta jeraam̦m̦an ko ewõr ippãd kiiõ?

⁴ Menin jolõt eo ad ej bar kitibuj jet jeraam̦m̦an ko me ewõr ippãd kiiõ. Ta jeraam̦m̦an kein? Eokwe, kõnke jej tõmak ilo katok in mour eo an Kũraij Jijej, jej aenõm̦m̦an ilo mour eo ad im jej bõk juon kõtaan epaak ippãn Anij. (Rom 3:23-25, UBS) Bareinwõt, jejel̦ã kõn kallim̦ur ko ilo Baibõl̦ kõn ilju im jekl̦aj. Jej m̦õn̦õn̦õ kõn yokwe eo ro doon Jeova rej kwal̦o̦k ñan doon ipel̦aakin lal̦. Im ej juon jeraam̦m̦an bwe jej Ri Kõnnaan ro an Jeova. El̦ap ad kam̦m̦oolol kõn menin jolõt eo ad!

5. (1) Ta eo Setan ej kajjioñ in kõm̦m̦ane ñan armej ro an Anij? (2) Ta eo emaroñ jipañ kõj ñan jum̦ae menin kapo ko jãn Setan?

⁵ Bwe jen jab luuji jolõt eo ad, jej aikuj jum̦ae menin kapo ko jãn Setan. Aolep iien Setan ej kajjioñ kapoik armej ro an Anij ñan kõm̦m̦ani pepe ko renana bwe ren luuji jolõt eo aer. (Bõnbõn 25:1-3, 9) Setan ejel̦ã bwe m̦õttan jidik enaaj jako. Kõn men in, ej buul̦ kate e ñan kapoik kõj bwe jen kõm̦m̦ani men ko renana. (Riit Revelesõn 12:12, 17.) El̦aññe jekõn̦aan ‘jutak n̦ae etao ko an Tepil̦,’ aolep iien jej aikuj lukkuun kaorõk menin jolõt eo ad. (Epesõs 6:11) Elõñ men ko jemaroñ katak jãn wãween an kar Iso, m̦aanje eo nejin Aisak, watõk menin jolõt eo an.

6, 7. (1) Wõn in Iso? (2) Ta jeraam̦m̦an eo me en kar jolõte?

⁶ Enañin 4,000 iiõ ko remootl̦o̦k, Rebeka ear keotak ruo bo, etaer Iso im Jekõb. Ke erro ar rũttol̦o̦k, erro ar lukkuun oktak jãn doon. “Iso ejel̦ã kakkidudu, armej in ilujen ãne; a Jekõb armej etõt wõt, im ej jokwe ilo m̦õn kõppãd ko.” (Jenesis 25:27) Unin an Baibõl̦ ba bwe Jekõb ear juon armej “etõt wõt” ej kõnke ear em̦m̦an m̦wilin im ear tiljek im jab kõm̦m̦ani men ko renana.

⁷ Ke Iso im Jekõb rar 15 aer iiõ, l̦al̦l̦ap eo jim̦m̦aer Ebream ear mej. Ak Jeova ear keememej wõt kallim̦ur eo an ñan Ebream. Tokãlik, Jeova ear bar kwal̦o̦k ñan Aisak ta eo ekar kallim̦ur kake. Anij ear ba bwe aolep aelõñ ko ioon lal̦ renaaj jeraam̦m̦an ikijjeen ‘ineen’ Ebream. (Riit Jenesis 26:3-5.) Ilo wãween in, Anij ear kaalikkar bwe enaaj wõr juon jãn ro ineen Ebream me enaaj erom ‘ine’ eo etiljek me Jenesis 3:15 ear kanaan kake. Armej in enaaj kar Messaia eo. Innem, kõnke Iso ear m̦aanje eo nejin Aisak, ear tõllo̦kũn ñan jolõt jeraam̦m̦an in me Anij ear kallim̦ur kake ñan Ebream. Mel̦el̦ein bwe Messaia eo en kar wal̦o̦k jãn menmenbwij eo an Iso. Men in ear juon jolõt ekanooj em̦m̦an an Iso. Ak ear ke kaorõke menin jolõt in?

8, 9. (1) Ta pepe eo Iso ear kõm̦m̦ane kõn menin jolõt eo an? (2) Ta eo Iso ear kile elõñ iiõ tokãlik kõn pepe eo ear kõm̦m̦ane? Kõn men in, ta eo ear kõm̦m̦ane?

⁸ Juon raan Iso ej jepl̦aaktok jãn bul̦õn ãne eo im lo an Jekõb “kõmat kijen juub.” Innem, Iso ear kajjitõk kijen ippãn. Ear ba: “Ikanooj kwõle; kwõn naajdik eõ ilo men n̦e kwõj kõmatte im ebũrõrõ.” Jekõb ear uwaak im ba: “Inaaj naajdik eok el̦aññe kwõj letok bwe ña in m̦aanje.” Ta eo Iso ear pepe in kõm̦m̦ane? Ear ba bwe ejjel̦o̦k tokjãn m̦aanje eo ñan e. Innem, ear kããlõt m̦õñã eo jãn m̦aanje eo an. Jekõb ear kõn̦aan lukkuun jel̦ã ñe Iso ear m̦ool in wiakake m̦aanje eo an, kõn men in ear kajjitõk bwe Iso en kallim̦ur. Jekõb ear ba: “Kwõn kallim̦ur m̦okta bwe kwõnaaj letok bwe ña in m̦aanje.” Iso ear jab bõjrak jidik im l̦õmn̦ak kõn men in ak ear kajju wiakake m̦aanje eo an. Ãlikin an kõm̦m̦ane men in, ‘Jekõb ear naajidiki pilawã im m̦õttan juub eo. Iso ear m̦õñã im idaak innem jutak im etal.’ Iso ear kwal̦o̦k an kajejtokjãn m̦aanje eo an im jab kaorõke.​—Jenesis 25:29-34, UBS.

 ⁹ Elõñ iiõ tokãlik ke Aisak ear kile bwe m̦õttan jidik enaaj mej, Rebeka ear kõm̦m̦an bwe Jekõb en jolõte m̦aanje eo an Iso me ear wiakake ñan Jekõb. Ke Iso ear kile bwe ejjab em̦m̦an pepe eo ear kõm̦m̦ane kõn an kar wiakake m̦aanje eo, ear eoware Aisak im ba: “Jema, ta kar juon wõt menin jeraam̦m̦an ippam̦ ke? . . . Kwõn bareinwõt kajeraam̦m̦an eõ.” Ke Aisak ear ba ñan Iso bwe em̦õj an lel̦o̦k jeraam̦m̦an eo ñan Jekõb im ejjab maroñ ukote, Iso ear lukkuun jañ.—Jenesis 27:30-38, UBS.

10. Ta kar l̦õmn̦ak eo an Jeova kõn Iso im Jekõb, im etke?

¹⁰ Ta eo jemaroñ katak jãn wãween l̦õmn̦ak eo an Iso ilo bwebwenato in? El̦apl̦o̦k an kar Iso kaorõk kõn̦aan ko an jãn an kaorõk menin jolõt eo an me enaaj kar wal̦o̦k elõñ jeraam̦m̦an ko jãne. Iso ear jab kaorõk m̦aanje eo an im ear jab lukkuun yokwe Anij. Bareinwõt, Iso ear jab bõjrak jidik im l̦õmn̦ak kõn ewi wãween pepe eo an enaaj kar jelõt ro ineen. Bõtab, Jekõb ear jab ãinwõt Iso. Jekõb ear lukkuun kaorõk menin jolõt eo an im ear kõm̦m̦ani pepe ko rem̦m̦an bwe en jab luuji menin jolõt in. Ñan waanjoñak, jemãn im jinen Jekõb rar lel̦o̦k naan in kakapilõk ñan e kõn wõn eo en m̦areiki. Men in ear jab pidodo ñan Jekõb ak ear pokake wõt er. (Jenesis 27:46–28:3) Innem, Jeova ear kajeraam̦m̦an e kõn an pokake. Ear kõm̦m̦an bwe juon iaan ro ineen Jekõb en erom Messaia eo. Ta kar l̦õmn̦ak eo an Anij kõn Iso im Jekõb? Jeova ear ba: “Iar yokwe Jekõb. Ak Iar dike Iso.”​—Malakai 1:2, 3.

11. (1) Etke bwebwenato eo an Iso emaroñ jipañ kõj Kũrjin ro? (2) Ke Paul ear kwal̦o̦k kõn ta eo Iso ear kõm̦m̦ane, etke ear bõkm̦aantak kõn kijoñ ak l̦õñ?

¹¹ Bwebwenato eo kõn Iso emaroñ jipañ kõj. Rijjelõk Paul ear kakkõl Kũrjin ro ñan kõjparok bwe “en ejjel̦o̦k ej kijoñ, ak ri jaje Anij [ak ej kajejtokjãn men ko raorõk jãn Anij, NW] ãinwõt Iso eo ear wiakake m̦aanje eo an kõn juon wõt pileij in m̦õñã.” (Hibru 12:16, UBS) Naan in kakkõl in ej bar jerbal ñan kõj. Aolep iien jej aikuj kaorõk men ko raorõk bwe jen maroñ jum̦ae menin kapo ko im dãpij wõt menin jolõt eo ad. Ke Paul ear kwal̦o̦k kõn ta eo Iso ear kõm̦m̦ane, etke ear bõkm̦aantak kõn “kijoñ” ak l̦õñ? Unin ej kõnke el̦aññe jej ãinwõt Iso im kõtl̦o̦k bwe kõn̦aan ko ad renana ren anjo̦ iood, eokwe enaaj pidodo ad kõm̦m̦ani men ko renana ãinwõt men in l̦õñ. Im tokjãn men in, jenaaj luuji menin jolõt eo ad.

12. (1) Ewi wãween Setan ej kajjioñ in kapoik kõj kajjojo? (2) Ta waanjoñak ko ilo Baibõl̦ me remaroñ jipañ kõj ñe jej iioon juon menin kapo?

¹² Ãinwõt ri karejar ro an Jeova, jej kate kõj joñan wõt ad maroñ ñan ilo̦k jãn wãween ko me remaroñ tõll̦o̦k kõj ñan kõm̦m̦ani  kõn̦aan ko renana. Im el̦aññe juon ej kajjioñ in kapo kõj, jej jar bwe Jeova Anij en jipañ kõj jum̦aeiki menin kapo eo. (Matu 6:13) Jej lukkuun kate kõj ñan tiljek wõt ilo lal̦ in eankeke, ak Setan ej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kajjioñ in kam̦õjn̦o̦ik kõtaan eo ad ippãn Jeova. (Epesõs 6:12) Setan ej anij in jukjuk im pãd in enana, im ejel̦ã kilen kõjerbal menin kapo ko ñan kapoik armej ro bwe ren kõm̦m̦ani kõn̦aan ko aer renana. (1 Korint 10:8, 13) Ej kajjioñ in kõm̦m̦ane men in ñan kõj kajjojo. Ñan waanjoñak, kwõnaaj kar et el̦aññe kwaar iioone juon men me ej kareel eok ñan kõm̦m̦ani kõn̦aan ko am̦ bõtab ilo wãween eo ebõd? Kwõnaaj ke ãinwõt Iso, eo ear m̦õkaj im po? Ak kwõnaaj ke jum̦ae menin kapo eo im ko jãne ãinwõt kar Josep, l̦eo nejin Jekõb, eo me kõrã eo pãleen Potipar ear kajjioñ in kapoiki?​—Riit Jenesis 39:10-12.

13. (1) Rainin, ewi wãween an kar elõñ ãinwõt Josep, ak ewi wãween jet rar ãinwõt Iso? (2) Ta eo jej aikuj kõm̦m̦ane bwe jen jab ãinwõt Iso?

¹³ Elõñ ro jeid im jatid ilo tõmak rar iioon menin kapo ko im pepe ko rar kõm̦m̦ani rar kaalikkar el̦aññe rej l̦oore joñak eo an Iso ak Josep. Elõñ rar kõm̦m̦ani pepe ko rem̦m̦an im kabuñbũruon Jeova. (Jabõn Kõnnaan 27:11) Bõtab, jet rar ãinwõt Iso im kõn men in rar jab maroñ kõjparoke menin jolõt eo aer. Kajjojo iiõ elõñ rar bõk kaje ak bukwelok kõn wõt aer kar kõm̦m̦ani kõn̦aan ko aer renana ãinwõt men in l̦õñ. Innem, elukkuun aorõk bwe jen kõpooj bũruod kiiõ bwe jen maroñ kajoor im jutak pen wõt ñe jej iioon jabdewõt menin kapo ilo raan ko im̦aan. (Daniel 1:8) Jenaaj kõnono kõn ruo men ko jemaroñ kõm̦m̦ani ñan kõpooj kõj make bwe jen maroñ jum̦ae menin kapo ko im kõm̦m̦ani pepe ko rem̦m̦an tokãlik.

14. Ta kajjitõk ko me renaaj jipañ kõj ñan dike men ko renana im yokwe men ko rem̦m̦an?

¹⁴ Men eo kein kajuon emaroñ jipañ kõj ñan jum̦ae menin kapo ko ej ilo ad l̦õmn̦ak kõn men ko renana renaaj wal̦o̦k itok jãn ad jerawiwi. Ñe enaaj l̦apl̦o̦k wõt ad yokwe Jeova, enaaj l̦apl̦o̦k wõt ad kaorõke menin jolõt eo ad. Ñe jej yokwe juon armej, jejjab kõn̦aan kõmetake ak kabũrom̦õje. Ak jej kate kõj joñan wõt ad maroñ ñan kam̦õn̦õn̦õiki. Kõn men in, jej aikuj bõk iien ñan l̦õmn̦ak kõn men ko renaaj wal̦o̦k ñe jej kõm̦m̦ani kõn̦aan ko ad rebõd. Ñan waanjoñak, jemaroñ l̦õmn̦ak el̦aññe jenaaj kõmetak kõj make ak ro jet ñe jenaaj kõtl̦o̦k bwe jen po ilo menin kapo ko. Jej aikuj kajjitõkin kõj make: ‘Ñe inaaj kõm̦m̦ane kõn̦aan ko aõ renana, ewi wãween men in enaaj jelõt kõtaan eo aõ ippãn Jeova? Ewi wãween enaaj jelõt baam̦le eo aõ? Im ewi wãween enaaj jelõt ro jeiũ im jatũ ilo eklejia eo? Kõm̦m̦an ko aõ renaaj ke kal̦õkatip ro jet?’ (Rom 14:13) Bareinwõt, jemaroñ kajjitõkin kõj make: ‘Ewõr ke tokjãn aõ kajejjet kõn̦aan in aõ im m̦õn̦õn̦õ kake ium̦win jidik iien meñe tokãlik enaaj kõm̦m̦an aõ bũrom̦õj im ajl̦o̦k? Ikõn̦aan ke ãinwõt Iso, eo ear lukkuun jañ im bũrom̦õj ke ej kab kile tokãlik bwe ebõd pepe eo ear kõm̦m̦ane?’ (Hibru 12:17, UBS) El̦aññe jej kanooj l̦õmn̦ak kõn kajjitõk kein, jenaaj dike men ko renana im yokwe men ko rem̦m̦an. (Rom 12:9) Ñe jej lukkuun yokwe Jeova, jenaaj buul̦ kate kõj ñan kõjparok menin jolõt eo ad.​—Sam 73:28.

15. Ta eo enaaj jipañ kõj bwe jen pojak in jum̦ae jabdewõt menin kapo im ñan kõjparok kõtaan eo ad ippãn Anij?

¹⁵ Men eo kein karuo emaroñ jipañ kõj ñan jum̦ae menin kapo ko ej ilo ad kõpooj kõj make ñan jum̦ae men ko renaaj kapo kõj. Em̦õj an Jeova letok elõñ men ko bwe jen kõpooj kõj make ñan jum̦ae menin kapo ko ilo lal̦ in im ñan kõjparok kõtaan eo ad ippãn. Ñan waanjoñak, ej katakin kõj ewi wãween jemaroñ bõk tokjãn jãn ad katak Baibõl̦, kweilo̦k, kwal̦o̦k naan, im jar. (1 Korint 15:58, UBS) Kajjojo iien ñe jej kwal̦o̦k ñan Jeova eñjake ko ad ilo jar im kate kõj ilo jerbal in kwal̦o̦k naan, jej kõpooj kõj make  ñan jum̦ae menin kapo ko. (Riit 1 Timote 6:12, 19.) El̦aññe jekõn̦aan bwe jen jab po ilo menin kapo ko, jej aikuj wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kate kõj kõm̦m̦ani aolep men kein. (Galetia 6:7) Bok in Jabõn Kõnnaan jebta ruo ej kõnono kõn men in.

16, 17. Ta eo enaaj jipañ kõj ñan kõm̦m̦ani pepe ko rem̦m̦an?

¹⁶ Jabõn Kõnnaan jebta 2 ej rõjañ kõj bwe jen kate kõj ñan bõk mãlõtlõt eo jãn Anij im ñan kõjerbal maroñ eo ad ñan l̦õmn̦ak. Men kein me Jeova ear litok renaaj jipañ kõj ñan kããlõt men eo ejim̦we jãn men eo ebõd. Renaaj bar jipañ kõj ñan irooj ioon kõn̦aan ko ad im jab kajejjeti ilo wãween eo ebõd. El̦aññe jej lukkuun kate kõj innem jemaroñ kõm̦m̦ani men kein. Baibõl̦ ej ba: “Nejũ, el̦aññe kokõn̦aan bõk naan ko aõ, im dãpij kien ko aõ n̦a ippam̦; Im ãindein kwõn kajeorl̦o̦k lojilñim̦ ñan mãlõtlõt, im kappukot jel̦ãl̦o̦kjen̦ kõn bũruom̦; Aet, el̦aññe kwõnaaj kũr ñan maroñ in kile, im kautiej ainikiõm ñan jel̦ãl̦o̦kjen̦; El̦aññe kwõnaaj pukot e ãinwõt jelba, im kappukote ãinwõt m̦weiuk ko rettino; Innem kwõnaaj mãlõtlõt kake mijak Jeova, im lo jel̦ãl̦o̦kjen̦ kõn Anij. Bwe Jeova ej letok mãlõtlõt; jãn lo̦ñiin ej itok jel̦ã im lol̦o̦kjen̦.”​—Jabõn Kõnnaan 2:1-6.

¹⁷ El̦aññe jej kõm̦m̦ani men ko me eoon kein rej kwal̦o̦k kaki, jenaaj maroñ kõm̦m̦ani pepe ko rem̦m̦an. Jenaaj maroñ in jum̦ae menin kapo ko el̦aññe jej kõtl̦o̦k bwe naan ko an Jeova ren kõm̦akũt kõj ñan kõm̦m̦an oktak ko, el̦aññe jej jar wõt bwe Anij en tõl kõj, im el̦aññe jej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kappok ak etale jel̦ãl̦o̦kjen̦ eo jãn Anij ãinwõt ñe jej kappok jelba ak kool̦.

18. Ta eo kwõnaaj wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kõm̦m̦ane, im etke?

¹⁸ Jeova ej lel̦o̦k jel̦ãl̦o̦kjen̦, lol̦o̦kjen̦, im mãlõtlõt ñan ro im rej kate er bwe en wõr men kein ippãer. Ñe enaaj l̦apl̦o̦k ad pukot men kein im jerbali ilo mour ko ad, innem enaaj em̦m̦anl̦o̦k kõtaan eo ad ippãn Jeova Anij. Kõtaan eo ad ippãn enaaj kõjparok kõj ñe jej iioon menin kapo ko. El̦aññe jej pãd epaake wõt Jeova im mijake ak kautieje, innem jenaaj buul̦ kate kõj ñan jab kõm̦m̦ani men ko renana. (Sam 25:14, UBS; Jemes 4:8) Kõtaan eo ad em̦m̦an ippãn Jeova im mãlõtlõt eo ej letok renaaj jipañ kõj ñan kõm̦m̦ani pepe ko rem̦m̦an me rej kabuñbũruon im rej jipañ kõj ñan kõjparok menin jolõt eo ad.