Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

 ƐBƐLABƆLƐ NU EDWƐKƐ

Gyihova Mɔɔ Metie Ye La Ɛmaa Menyia Nyilalɛ Dɔɔnwo

Gyihova Mɔɔ Metie Ye La Ɛmaa Menyia Nyilalɛ Dɔɔnwo

Me Ze hanle kɛ: “Ɛzukoalɛdeɛ mɔɔ yɛ azibɛnwo la boni a yɛnyia yɛfi Nowa ɛkɛ a. Nowa diele Gyihova yɛɛ ɔhulole ye abusua ne, na ɔluakɛ bɛ muala bɛhɔle ɛlɛka ne anu la ati, bɛnyianle bɛ ti wɔ Azuyilɛ ne anu.”

NINYƐNE mɔɔ mekakye ye wɔ me Ze anwo ɔvi me ngakula nu la ko a le kɛ ɔbɛlɛ ɔ nwo aze, ɔyɛ gyima ɛsesebɛ. Ɔkulo pɛlepɛlelilɛ yemɔti mekɛ mɔɔ ɔdele Baebolo ne anu edwɛkɛ wɔ 1953 ne anu la, ndɛndɛ ne ala ɔliele ɔlile. Akee ɔbɔle mɔdenle kɛ ɔfa mɔɔ ɛnee ɔlɛsukoa la yeahilehile yɛ. Mɔlebɛbo ne, ɛnee me mame ɛngulo kɛ ɔbagyakyi Katɔlek asɔne ne. Noko, yeangyɛ ɔbɔle ɔ bo kɛ ɔfa mɔɔ Baebolo ne kilehile la yeabɔ ye ɛbɛla.

Ɛnee me Ze fa mekɛ dɔɔnwo yɛ gyima ɛsesebɛ wɔ ye ɛya nu, yɛɛ me Mame noko angɔ sukulu, yemɔti ɛnee ɔyɛ se kɛ yɛ awovolɛ nee yɛ bɛazukoa. Ɔdwu mekɛ ne bie a, ɛvɛlɛ ti me ze bɔ mɔdenle kpalɛ na ɔ nee yɛ azukoa. Noko ɔnyianle ye mɔdenlebɔlɛ ne azo nvasoɛ. Medame a mele awolɛ kpanyinli a, yemɔti ɛnee mekile me diema raalɛ ko nee mrenya nwiɔ debie. Ninyɛne mɔɔ ɛnee me Ze ta ka nwolɛ edwɛkɛ la bie a le kɛzi ɛnee Nowa kulo ye abusua ne nee kɛzi ɔyɛle tieyɛ ɔmanle Nyamenle la. Ɛnee me nye die Baebolo ne anu edwɛkɛ ɛhye anwo kpalɛ! Yeangyɛ, yɛ muala yɛbɔle ɔ bo yɛhɔle debiezukoalɛ wɔ Belemgbunlililɛ Asalo bie mɔɔ wɔ Roseto degli Abruzzi, suakpole bie mɔɔ wɔ Adriatic ɛnweazo wɔ Italy la azo.

Mekɛ mɔɔ me nee me mame vole awoka hɔle yɛ maangyeba nyianu mɔɔ lumua wɔ Rome adɔleɛ wɔ 1955 ne anu la, ɛnee meli ɛvolɛ 11. Ɔvi mekɛ zɔhane, menwu kɛ nyianu le debie mɔɔ nwolɛ hyia maa Keleseɛnema a.

Bɛzɔnenle me wɔ ye ɛvolɛ ko anzi, na yeangyɛ membɔle dahuu ɛzonlenlɛ gyima ne abo. Mekɛ mɔɔ menyianle ɛvolɛ 17 la, bɛkpale me kɛ adekpakyelɛ titile wɔ Latina mɔɔ wɔ Rome nyiakɛ mɔɔ ɛvi me sua nu mɔɔ kɔ ɛkɛ la, ɔbayɛ mayɛle 190 anzɛɛ (km 300) la. Kɛmɔ ɛnee ɔle suakpole mɔɔ bɛlɛkyekye ye fofolɛ la ati, ɛnee awie biala ɛndwenle mɔɔ ɔ gɔnwo ɛlɛyɛ la anwo. Me nee me adekpakyelɛ bokavolɛ ne anye liele kɛ yɛmanle Baebolo nwo mbuluku dɔɔnwo la, noko ɔluakɛ ɛnee mele kakula la ati, me nwo lɔle sua nu kpalɛ! Noko akee, ɛnee mekulo kɛ medi adehilelɛ mɔɔ bɛvale bɛmanle me la azo.

Yɛ atɔfolɛlielɛ kenle ne

Nzinlii, bɛdule me kɛ mengɔmboa memaa bɛyɛ “Everlasting Good News” Maanle Maanle Avinli Nyianu ne mɔɔ  bɛbayɛ ye wɔ Milan la anwo ngyehyɛleɛ. Me nee menli dɔɔnwo mɔɔ Paolo Piccioli, adiema kpavolɛ bie mɔɔ ɔvi Florence boka nwo la, dule yɛ nwo manle yɛle gyima wɔ nyianu ne abo. Nyianu ne kenle ne mɔɔ tɔ zo nwiɔ la anu, ɔmanle belazinlililɛ nwo ɛdendɛlɛ kɛnlɛma bie. Mekakye kɛ menyianle adwenle kɛ, ‘Adiema ɛhye ɛnrɛgya ɛlɛ.’ Noko akee, mekɛ mɔɔ yɛbɔle ɔ bo kɛ yɛkɛlɛ yɛ nwo la, ɔralale ali kɛ yɛ bodane, ɛhulolɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa Gyihova, nee ɛhulolɛ kpole mɔɔ yɛlɛ kɛ yɛtie ye la le ko. Me nee Paolo gyale wɔ 1965 ne anu.

YƐYIALE ƐSƆFOMA FANE DƆƆNWO

Menyɛle adekpakyelɛ gyima ne ɛvolɛ bulu wɔ Florence. Ɛnee yɛ nye die kɛ asafo ne mɔ ɛlɛkɔ bɛ nyunlu, na ngakula ne mɔ ɛlɛnyi sunsum nu la. Ɛnee me nee Paolo yɛɛ ngakula ta bɔ bɔlo na yɛdi sunsum nu adwelie. Ɛnee me nye die nwo kɛ me hu banyia mekɛ amaa me ɛdeɛ, noko menwunle kɛ ngakula nee mbusua mɔɔ wɔ asafo ne anu la nyianle mekɛ nee ɛhulolɛ mɔɔ ɛnee ɔlɛ ɔmaa bɛ la azo nvasoɛ.

Saa medwenle Baebolo ɛzukoalɛ dɔɔnwo mɔɔ yɛyɛle la anwo a, ɔmaa medi fɛlɛko. Bɛdabɛ mɔɔ yɛ nee bɛ zukoale la anu ko a le Adriana, yɛɛ ɔdaye noko ɔhanle mɔɔ ɛnee ɔlɛsukoa la anwo edwɛkɛ ɔhilele mbusua gyɛne nwiɔ bie. Bɛ nee ɛsɔfo bie yɛle ngyehyɛleɛ kɛ bɛbayia bɛazuzu ɛzonlenlɛ nu ngilehilelɛ le kɛ Nsa-ko ne nee ɛkɛla mɔɔ ɛnnwu ɛlɛ la anwo. Ɛzonlenlɛ nu mgbanyima nsa rale ayia ne. Mekɛ mɔɔ yɛ Baebolo sukoavoma ne vale ɛsɔfo ne mɔ ngilenu ne dole Baebolo ngilehilelɛ ne mɔɔ nuhua la ɛkɛ wienyi anwo la, bɛnwunle kɛ edwɛkɛ ne abo ɛdelɛ ɛnla aze yɛɛ ɔngyi kpɔkɛ zo. Ɛhɛe, zɔhane ayia ne vale nzenzaleɛ kpole rale. Nzinlii, menli 15 vi mbusua ɛhye mɔ anu rayɛle Alasevolɛ.

Asolo ndenle mɔɔ yɛdua zo yɛka edwɛkɛ ne ɛnɛ la ɛdeɛ, noko zɔhane mekɛ ne, ɛnee Paolo “ɛbe kpalɛ” wɔ ɛsɔfoma mɔɔ bɛ nee bɛ tendɛ la anu, yemɔti ɔnyianle bɛ nuhua dɔɔnwo. Mekakye ko bie mɔɔ yɛyɛle ye wɔ tievolɛma mɔɔ bɛnle Alasevolɛ anyunlu la. Ɔralale ali kɛ, ɛnee dwazotiama ɛha ɛhile tievolɛma ne kɛ bɛbiza kpuyia mɔɔ ɛngyi kpɔkɛ zo la. Noko akee, ɛnee ɔwɔ kɛ awie biala fa ɔ nwo wula adwelielilɛ ne anu. Awie bie bizale saa ɔle kpalɛ kɛ asɔne ne kɛva ɔ nwo kɛwulowula maanyɛlɛ nu kɛmɔ yeyɛ ye wɔ ɛvoya dɔɔnwo anu la. Yɛdwule edwɛkɛ ɛhye azo la, ɔlale ali kɛ ɛnee ɛsɔfo ne mɔ ɛnnwu mɔɔ bɛka a. Ahɛnlaneɛ ne nlunle arɛlevilɛ nu, na ɔmanle ayia ne rale awieleɛ. Ɛvolɛ dɔɔnwo pɛle nu la, yɛdele kɛ amuanrɛɛ ɛnee ɛsɔfo ne mɔ ɛyɛ ngyehyɛleɛ ɛdo ɛkɛ ne kɛ saa adwelielilɛ ne angɔ zo kɛmɔ bɛkulo ye la a bɛnlua kɛnlaneɛ ne.

YƐNYIANLE ƐZONLENLƐ NWO ADENLE DƆƆNWO

Mekɛ mɔɔ me nee Paolo gyale la, ye ɛvolɛ bulu anzi, bɛdole ɛsalɛ bɛvɛlɛle yɛ kɛ yɛhɔyɛ maanzinli zo  neavolɛ gyima. Ɛnee Paolo yɛ gyima kpalɛ, yemɔti ɛnee ɔnla aze kɛ yɛbazi kpɔkɛ. Noko mekɛ mɔɔ yɛvale asɔneyɛlɛ yɛzuzule nwo la, yɛdule yɛ nwo yɛmanle ɛzonlenlɛ nwo adenle fofolɛ ɛhye. Ɛnee yɛ nee mbusua mɔɔ bɛkɛzokoɛ yɛ la bɔ nu yɛ ninyɛne dɔɔnwo. Ɔdwu nɔsolɛ nu a, yɛbɔ nu yɛsukoa debie, yɛɛ Paolo boa ngakula ne mɔ ɔmaa bɛyɛ bɛ sukulu gyima, titile saa bɛmaa bɛ mgbondabulɛ a. Bieko, ɛnee Paolo anye bolo ɛgengalɛ nwo yemɔti ɛnee ɔfa anyelielɛ ɔka ninyɛne mɔɔ ɔkɛgenga la anwo edwɛkɛ ɔkile bɛ. Ɔdwu Kenlenzile a, yɛta yɛkɔ azuamgbole mɔɔ Alasevolɛ ɛnle ɛkɛ la azo yɛkɔka edwɛkɛ ne, na yɛto ɛsalɛ yɛfɛlɛ menli yɛmaa bɛbatie ɛdendɛlɛ mɔɔ yɛbamaa ye zɔhane nɔsolɛ ne la bie.

Ɛnee yɛ nye die kɛ yɛ nee ngakula babɔ nu ayɛ ninyɛne, na Paolo ɛdeɛ, ɛnee ɔta ɔ nee bɛ bɔ bɔlo

Yɛnyianle ɛvolɛ nwiɔ pɛ wɔ maanzinli gyima ne anu la, bɛvɛlɛle yɛ kɛ yɛhɔzonle wɔ Rome Bɛtɛle. Paolo yɛle gyima wɔ ɛleka mɔɔ bɛdi mɛla nwo edwɛkɛ la, yɛɛ menyɛle magazine nwo gyima. Ɛnee ɔnla aze kɛ yɛbayɛ nzenzaleɛ ɛdeɛ, noko yɛbɔle kpɔkɛ kɛ yɛbayɛ tieyɛ. Mekɛ mɔɔ yɛnwunle kɛ ngyikyi ngyikyi ɔfese ne anu ɛlɛtɛlɛ na mediema mɔɔ wɔ Italy la anwo ɛlɛso la, yɛ nye liele kpole. Mekɛ zɔhane anu, bɛliele Gyihova Alasevolɛ mɔɔ ɛnee wɔ Italy la bɛdole nu wɔ mɛla adenle zo. Nɔhalɛ nu, yɛ nye ɛlie wɔ ɛzonlenlɛ gyima ɛhye anu.

Ɛnee Paolo anye die ye Bɛtɛle gyima ne anwo kpalɛ

Mekɛ mɔɔ ɛnee yɛlɛsonle wɔ Bɛtɛle la, mɔɔ Baebolo ne ka ye wɔ mogya nwo la yɛle edwɛkɛ wɔ Italy. Wɔ 1980 ne mɔ anu, bɛlile mogya nwo edwɛkɛ ɛhye bie bɛmanle ɔyɛle edwɛkɛ kpole. Ɔnva nwo kɛ mogya nu ewule mɔɔ menli dɔɔnwo nyia ye fi bɛ awovolɛ ɛkɛ wɔ Mɛdetɛlenia maanzinli ne anu la a hunle kakula bie la, bɛbɔle ye awovolɛ mɔɔ bɛle Alasevolɛ la somolɛ kɛ bɛdabɛ a bɛhunle bɛ ra raalɛ ne a. Mediema mɔɔ bɛwɔ Bɛtɛle abusua ne anu la boale lɔyama mɔɔ gyinlanle awovolɛ ne mɔ agyakɛ anu la. Edwɛkɛ bie mɔɔ ɛnee wɔ kɛlata bie nee Awake! titile bie anu la, boale menli manle bɛnwunle nɔhalɛ ne na bɛdele mɔɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne ka ye wɔ mogya nwo la abo kpalɛ. Wɔ siane zɔhane ne mɔ anu, ɛnee Paolo ta yɛ gyima dɔnehwele 16 kenle ko biala mɔɔ ɔnlie ɔ menle a. Menyɛle mɔɔ mebahola ye yɛ la, menvale memboale ye.

NZENZALEƐ BIEKO RALE ME ƐBƐLABƆLƐ NU

Yɛgyale ɛvolɛ 20 la, edwɛkɛ bie zile mɔɔ ɛnee yɛ nye ɛnla a. Mekɛ mɔɔ menyiale ɛvolɛ 41 na Paolo ɛnyia 49 la, menganle mengilele ye kɛ mesuzu kɛ melɛnrenzɛ. Menwunle ye wɔ ye buluku mɔɔ ye kɛlɛtokɛ wɔ nu la anu kɛ: “Asɔneyɛlɛ: Saa ɔle nɔhalɛ a, ɛnee boa yɛ maa yɛdoa zo yɛyɛ dahuu ɛzonlenlɛ gyima ne, mmamaa yɛto yɛ nwo wɔ sunsum nu, na boa maa yɛyɛ neazo kpalɛ kɛ awovolɛ. Yeanyɛ boɛ fee la, boa me maa menva ɛdendɛlɛ mɔɔ memaa ye wɔ bamaa ne azo ɛvolɛ 30 mɔɔ ɛze ɛhɔ la anu ɛya ngyɛnu 1 menli gyima.” Saa ɛnea mɔɔ vile nu rale la a, ɛnee ɔbayɛ kɛ Gyihova diele ye nzɛlɛlɛ ne—nee me ɛdeɛ ne.

 Nzenzaleɛ kpole rale yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu wɔ mekɛ mɔɔ yɛwole Ilaria la. Nɔhalɛ, ɔdwu mekɛ ne bie a ɛnee yɛ sa nu ɛdo, Mrɛlɛbulɛ 24:10 bɔbɔ ka kɛ: “Saa edwɛkɛ to wɔ na ɛ rɛle bɔ a, ɛnee noko wɔ anwosesebɛ le ekyi.” Noko yɛboale yɛ nwo, na yɛhakyele kɛ menli nwiɔ lua a, bɛkola bɛmaa bɛ nwo anwosesebɛ.

Ilaria ta ka kɛ ɔyɛ ye fɛ kɛ Alasevolɛ nwiɔ mɔɔ anye bolo dahuu ɛzonlenlɛ gyima ne la a wole ye la. Yeande nganeɛ ɛlɛ kɛ bɛbu bɛ nye bɛgua ɔ nwo zo; ɔnyinle abusua kpalɛ nu. Ɔdwu alehyenlɛ nu a, me nee ye a wɔ sua nu a. Saa Paolo ba sua nu nɔsolɛ a, mekɛ dɔɔnwo ne ala, ɛnee ɔlɛ gyima ɔyɛ; noko akee ɔnyia mekɛ ɔmaa ye, ɔ nee ye di nwɔhoa na ɔboa ye ɔmaa ɔyɛ ye sukulu gyima. Noko saa ɔwɔ kɛ ɔtɛnla aze dedee nwonlomɔ dɔne nwiɔ anzɛɛ dɔne nsa na yeawie ye gyima ɛdeɛ ne yɛ bɔbɔ a, ɔyɛ ye zɔ. Ɛnee Ilaria ta ka kɛ, “Me ze a le me gɔnwo kpalɛ kpalɛ a.”

Ɔdwu mekɛ ne bie a, ɛnee ɔhyia kɛ yɛgyinla kpundii na yɛahola yɛamaa Ilaria ava Keleseɛnema adenle zo. Mekakye kɛ mekɛ bie ɔlale subane ɛtane bie ali, wɔ mekɛ mɔɔ ɛnee ɔ nee ɔ gɔnwo bie ɛlɛdi nwɔhoa la. Yɛgyinlanle Baebolo ne azo yɛhilele ye deɛmɔti ɔnle kɛ ɔyɛ zɔ la. Eza yɛmanle ɔkpale ɔ gɔnwo ne kyɛlɛ wɔ yɛ nyunlu ɛkɛ.

Ilaria ka kɛ ɔ nye die ɛhulolɛ mɔɔ ye awovolɛ lale ye ali wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne anwo la. Kɛkala mɔɔ yegya la, akee yede kɛzi nwolɛ hyia kɛ yɛbadie Gyihova na yɛali ye adehilelɛ zo la abo kpalɛ.

MENYƐLE TIEYƐ WƆ ALƆBƆLƐLILƐ MEKƐ NU

Wɔ 2008 ne anu, Paolo nwunle kɛ yenyia anahɛlɛ. Mɔlebɛbo ne, ɛnee ɔzɔho kɛ Paolo bahola agyinla ye anwodolɛ ne anloa, yemɔti ɔmanle me anwosesebɛ kpalɛ. Bieko, mekɛ mɔɔ ɛnee yɛlɛkpondɛ ayileyɛlɛ nwo folɛdulɛ kpalɛ la, ɛnee yɛ nee Ilaria bɔ nu fa mekɛ dɔɔnwo sɛlɛ Gyihova kɛ ɔboa yɛ. Noko ngyikyi ngyikyi, menwunle kɛ nrenya ɛhye mɔɔ anwo yɛ se kɛ debie la ɛbɔ ɔ bo ɛlɛtuto. Ɔwule ɛvolɛ 2010 ne anu, na ɛhye gyegyele me kpalɛ. Noko memanle mɔɔ me nee ye yɛle ye wɔ ɛvolɛ 45 ne anu la kyekyele me rɛle. Yɛyɛle mɔɔ yɛbahola la yɛmanle Gyihova. Meze kɛ yɛ gyima ne azo bara nvasoɛ dahuu. Yɛɛ me nye la ye ɛsesebɛ kɛ mebanwu Paolo wɔ ewudwazo ne anu, kɛmɔ Gyisɛse edwɛkɛ ne mɔɔ wɔ Dwɔn 5: 28, 29 kile la.

“Ɛnɛ nee ɛnɛ ala, me nye die Nowa edwɛkɛ ne anwo kɛ me ngakula nu la. Metɛkakyile kpɔkɛ ne mɔɔ membɔle la”

Ɛnɛ nee ɛnɛ ala, me nye die Nowa edwɛkɛ ne anwo kɛ me ngakula nu la. Metɛkakyile kpɔkɛ ne mɔɔ membɔle la. Mekulo kɛ metie Gyihova wɔ debie biala anu. Medie medi kɛ ngyegyelɛ mɔɔ yɛkɔ nu, afɔle mɔɔ yɛbɔ, anzɛɛ ninyɛne mɔɔ fi yɛ sa la ɛndwu nyilalɛ mɔɔ yɛ ɛlɔlɛ Nyamenle ne fa maa yɛ la fee. Menyia anwubielɛ wɔ ɛhye anwo, na menwu kɛ ɔle kpalɛ kɛ menyɛle ye zɔ la.