1, 2. Banduku ya Yehowa kele ti nki dibaku?

MUKRISTU mosi na zina ya Monika ke tuba nde: “Beto me kwelanaka bamvula kiteso ya 35 me luta, beto me zabanaka mbote-mbote ti bakala na mono. Kansi, ata na nima ya bamvula yina yonso, beto ke landa kaka kulonguka mambu yina beto me zabaka ntete ve na yina me tala konso muntu!” Ntembe kele ve nde, yo kele mutindu mosi sambu na makwela mpi binduku.

² Beto ke sepelaka kuzaba mbote-mbote bantu yina beto ke zolaka. Kinduku na beto ti Yehowa me luta binduku yonso yina beto lenda sala. Beto ta zaba ve ata fioti mambu yonso ya me tala yandi. (Bar. 11:33) Beto ta vanda ti dibaku mpi kiese ya kuyedisa ntonda na beto sambu na bikalulu ya Yehowa kimakulu.​—Lo. 3:11.

3. Inki beto ta tadila na disolo yai?

³ Disolo ya me luta sadisaka beto na kuyedisa ntonda na beto na mutindu yina Yehowa kele muntu yina beto lenda solula ti yandi kukonda mpasi mpi ya ke kupona-ponaka ve. Ntangu yai, bika beto tadila bikalulu ya Yehowa zole ya nkaka ya kitoko​—kukaba mpi bukati-kati. Kana beto sala mpidina, beto ta bakisa mbote-mbote nde ‘Yehowa ke salaka mambu ya mbote na bantu yonso, mpi yandi ke wilaka bantu yonso yina yandi me salaka mawa.’​—Nk. 145:9.

4. Inki kele mfunu ya kukaba na masonga yonso?

⁴ Kuvanda muntu yina ke kabaka ke tendula nki? Beto ke baka mvutu na bangogo ya Yezu yina kele na Bisalu 20:35: “Kiese ke vandaka mingi na kupesa kuluta na kubaka.” Na bangogo yai ya pete, Yezu monisaka mfunu ya kukaba na masonga yonso. Muntu yina ke kabaka ke pesaka na luzolo yonso ntangu, ngolo, mpi bima na yandi ya kinsuni sambu na mambote ya bantu  ya nkaka​—mpi yandi ke salaka yo na kiese yonso. Ya kieleka, beto lenda tesa kikalulu ya kukaba na kutadila kikuma yina ke pusaka muntu na kukaba, kansi ve na bunene ya dikabu. (Tanga 2 Bakorinto 9:7.) Ata muntu mosi ve me luta Yehowa ‘Nzambi na beto ya kiese’ na kukaba.​—1 Tim. 1:11.

5. Na nki mitindu Yehowa ke monisaka kikalulu na yandi ya kukaba?

⁵ Inki mutindu Yehowa ke monisaka kikalulu ya kukaba? Yehowa ke lungisaka bampusa ya bantu yonso tanga mpi bayina ke sambilaka yandi ve. Ya kieleka, ‘Yehowa ke salaka mambu ya mbote na bantu yonso.’ Yandi “ke basisaka ntangu na yandi na bantu ya mbi ti ya mbote mpi ke nokisaka mvula na bantu ya lunungu ti ya kukonda lunungu.” (Mat. 5:45) Yo yina, ntangu yandi tubilaka bantu yina kele ve Bakristu, ntumwa Polo lendaka kutuba nde Yehowa “salaka mambu ya mbote mutindu yandi pesaka beno mvula mpi bansungi yina bambuma ke basikaka mingi, mpi yandi pesaka beno madia mingi mpi fulusaka bantima na beno na kiese.” (Bis. 14:17) Ya kieleka, Yehowa ke kabilaka bantu yonso.​—Luka 6:35.

6, 7. (a) Mingi-mingi, Yehowa ke vandaka na kiese ya kulungisa bampusa ya banani? (b) Pesa mbandu ya ke monisa mutindu Nzambi ke lungisaka bampusa ya bansadi na yandi ya kwikama.

⁶ Mingi-mingi, Yehowa ke vandaka na kiese ya kulungisa bampusa ya bansadi na yandi ya kwikama. Ntotila Davidi tubaka nde: ‘Mono vandaka leki, mono me kuma mbuta ntangu yai; kansi mono me monaka ntete ve muntu ya mbote Mfumu Nzambi kubuya yandi to bana na yandi kulomba madia.’ (Nk. 37:25) Bakristu mingi ya kwikama me monaka nzikisa yai ya dikebi ya Yehowa. Beto tadila mbandu mosi.

⁷ Mwa bamvula me luta, nsadi mosi ya ntangu yonso na zina ya Nancy kutanaka ti diambu mosi ya mpasi. Yandi ke yibuka nde: “Mono vandaka ti mfunu ya badolare 66 sambu na kufuta mbongo ya nzo kilumbu yina landaka. Mono zabaka ve mutindu mono lendaka kuzwa yo. Mono sambaka sambu na diambu yina, mpi na nima mono kwendaka na kisalu na mono ya restora. Mono ndimaka ve nde mono ta zwa bakiliya mingi na nkokila yina sambu yo vandaka kilumbu yina bakiliya ke kotaka mingi ve. Diambu ya kuyituka kele nde, bakiliya kwisaka mingi na nkokila yina. Ntangu mono manisaka kisalu na mono mpi tangaka mbongo yina mono zwaka, yo vandaka badolare 66.” Nancy ndimaka nde Yehowa lungisaka bampusa na yandi mutindu yandi vandaka kuvingila.​—Mat. 6:33.

8. Inki kele dikabu ya luzolo ya kuluta nene yina Yehowa me pesaka?

⁸ Yehowa me pesaka na luzolo yonso dikabu ya kuluta nene na konso muntu. Inki kele dikabu yango? Kimenga ya nkudulu ya Mwana na yandi. Yezu tubaka nde: “Nzambi zolaka nsi-ntoto mingi kibeni yo yina yandi pesaka Mwana na yandi mosi kaka ya kubutuka, na mpila nde konso muntu yina ke monisa lukwikilu na yandi kufwa ve kansi yandi baka luzingu ya mvula na mvula.” (Yoa. 3:16) Na kutadila bangogo yina kele na ntwala mpi na nima ya verse yai, “nsi-ntoto” ke tendula bantu. Ee, Nzambi me pesaka dikabu yai ya luzolo na konso muntu yina ke ndima yo. Bantu yina ke  monisaka lukwikilu na Yezu ta baka mambote mingi na luzingu​—luzingu ya mvula na mvula! (Yoa. 10:10) Na kutuba masonga, nki nzikisa ya kuluta nene lenda monisa nde Yehowa ke kabaka?

9. Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya kukaba ya Yehowa?

 ⁹ Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya kukaba ya Yehowa? Yehowa “ke pesaka beto na kiteso ya mingi kibeni bima yonso yina beto kele na yo;” yo yina, beto fwete vanda “ya kuyilama na kukabila bankaka,” na mpila nde yo pesa bo mpi kiese. (1 Tim. 6:17-19) Beto ke sadilaka na kiese yonso bima na beto ya kinsuni sambu na kupesa bampangi na beto ya zola makabu mpi kusadisa bayina kele na mfunu ya lusadisu. (Tanga Kulonga 15:7.) Inki lenda sadisa beto na kuyibuka kukaba? Bakristu ya nkaka ke sadilaka metode yai ya mbote: Kana bo me zwa dikabu, bo ke sosaka dibaku ya kupesa mpi muntu ya nkaka dikabu. Dibundu ya Bukristu kele ti lusakumunu ya kuvanda ti bampangi mingi ya babakala mpi ya bankento yina ke yedisaka kikalulu ya kukaba.

10. Inki kele mutindu ya kuluta nene ya kumonisa kikalulu ya kukaba?

¹⁰ Mutindu mosi ya kuluta mbote ya kumonisa kikalulu ya kukaba kele kudipesa na bangogo mpi na bisalu. Inki mutindu beto lenda sala yo? Ntangu beto ke sadila ntangu mpi ngolo na beto sambu na kusadisa mpi kusiamisa bankaka. (Bag. 6:10) Sambu na kumeka mutindu beto ke salaka diambu yai, beto lenda kudiyula nde: ‘Keti bankaka ke monaka nde mono ke vandaka ti luzolo ya kudipesa mpi kuwidikila bampusa na bo? Kana muntu mosi kulomba mono lusadisu na kisalu mosi buna, keti mono ke ndimaka kana mpila kele? Inki vandaka mbala ya nsuka yina mono sikisaka muntu ya dibuta to mpangi-Mukristu mosi?’ Ntangu beto ‘ke monisaka kikalulu ya kupesa,’ yo ke pusaka beto pene-pene ya Yehowa mpi ya banduku na beto.​—Luka 6:38; Bing. 19:17.

11. Inki kele mwa mitindu yina beto lenda kabila Yehowa?

  ¹¹ Beto lenda kabila mpi Yehowa. Masonuku ke longisila beto nde: ‘Kumisa Yehowa na kupesaka yandi bima na nge ya mbote mpenza.’ (Bing. 3:9) “Bima ya mbote mpenza” ke tadila ntangu, ngolo mpi bima na beto ya kinsuni, yina beto lenda sadila na luzolo yonso na kisalu na yandi. Ata baleke lenda longuka na kukabila Yehowa. Jason, tata mosi ya dibuta ke tuba nde: “Ntangu dibuta na beto ke pesaka makabu na Nzo ya Kimfumu, beto ke bikaka nde bana na beto kutula mbongo na kesi ya makabu. Bo ke vandaka na kiese sambu ntangu bo ke tula yo, bo ke ‘kabilaka Yehowa.’” Bana yina ke kabilaka Yehowa ti kiese ntangu bo kele baleke ke landaka kukabila yandi ntangu bo ta kuma bambuta.​—Bing. 22:6.

12. Kuvanda muntu ya bukati-kati ke tendula nki?

¹² Kikalulu ya nkaka ya kitoko ya Yehowa kele bukati-kati. Kuvanda muntu ya bukati-kati ke tendula nki? Ngogo ya kisina ya bo ke balulaka mbala mingi na “bukati-kati” na Mbalula ya Nsi-Ntoto ya Mpa ke tendula “kundima bangindu ya bantu ya nkaka.” (Tito 3:1, 2) Ntangu yonso, muntu ya bukati-kati ke dindamanaka ve na mambu yonso ya fioti-fioti, ke vandaka mpi ve makambu ngolo-ngolo, to ntima-ngolo. Kansi, yandi ke salaka ngolo sambu na kuvanda muntu ya mbote na bangwisana na yandi ti bankaka, mpi yandi ke tulaka dikebi na mambu na bo. Yandi ke vandaka ti luzolo ya kuwidikila bankaka mpi, kana mpila kele, yandi ke ndimaka mambu ya bo ke zolaka mpi ke sobaka mambu yina yandi ke zolaka.

13, 14. (a) Inki mutindu Yehowa monisaka bukati-kati? (b) Inki mambu beto lenda longuka na bukati-kati yina Nzambi monisilaka Loti?

¹³ Inki mutindu Yehowa ke monisaka bukati-kati? Yandi ke tadilaka na mawete yonso mawi ya bansadi na yandi mpi mbala mingi yandi ke ndimaka mambu yina bo ke lombaka yandi. Mu mbandu, beto tadila mutindu Yehowa sadilaka Loti muntu ya lunungu mambu. Ntangu Yehowa bakaka lukanu ya kufwa mbanza ya Sodome mpi ya Gomore, yandi pesaka Loti lutwadisu ya siki-siki na kutina na bangumba. Kansi, sambu na bikuma ya nkaka, Loti lombaka nswa ya kutina na kisika ya nkaka. Yindula fioti​—Loti lombaka Yehowa na kusoba bantuma na yandi!​—Tanga Kuyantika 19:17-20.

¹⁴ Yo lenda vanda pete sambu na muntu mosi na kusambisa Loti nde yandi kondaka bulemfu. Nkutu, Yehowa lendaka kutanina Loti konso kisika, yo yina boma ya Loti vandaka ve ti kikuma. Ata mpidina, bo waka kaka boma​—Yehowa salaka mambu na kuwakana ti mawi ya Loti. Yandi pesaka Loti nswa ya kutina na mbanza yina yandi vandaka ti lukanu ya kufwa. (Tanga Kuyantika 19:21, 22.) Ya kieleka, Yehowa kele ve makambu ngolo to ntima-ngolo. Yandi ke ndimaka bangindu ya bankaka mpi kele muntu ya bukati-kati.

15, 16. Inki mutindu Nsiku ya Moize ke monisa bukati-kati ya Yehowa? (Tala kifwanisu ya luyantiku.)

¹⁵ Beto tadila mbandu ya nkaka na mutindu yina Yehowa monisaka bukati-kati na Nsiku ya Moize. Kana muntu ya Izraele kele nsukami kibeni sambu na kupesa kimenga ya mwana-dimeme to nkombo, yandi lendaka kupesa mayembe zole to bapizio zole. Ebuna kana muntu ya Izraele kele nsukami kibeni na mpila nde yandi lendaka ve kupesa ata bapizio zole? Kana mpidina, Yehowa pesaka nswa nde bansukami ya mutindu yina kupesa mwa fufu. Kansi, simba diambu yai ya mfunu: Yo vandaka ve konso fufu yina, kansi “fufu ya kitoko,” yina bo vandaka kusadila sambu na banzenza ya lukumu. (Kuy. 18:6) Sambu na nki yo vandaka mfunu?​—Tanga Levi 5:7, 11.

¹⁶ Yindula nde nge kele muntu ya Izraele mpi nge kele nsukami. Ntangu nge me kuma na nzo ya tenta ti mwa fufu sambu na kupesa kimenga, nge me mona bantu ya Izraele yina kele bamvwama ke nata bitwisi. Nge lenda wa nsoni sambu na dikabu na nge ya fioti ya fufu. Na nima nge yibuka nde dikabu na nge kele mfunu na meso ya Yehowa. Sambu na nki? Sambu Yehowa vandaka kulomba fufu ya kitoko. Na mutindu mosi buna, Yehowa vandaka kutubila bansukami  ya Izraele nde: ‘Mono ke zaba nde nge lenda pesa ve mingi bonso bankaka, kansi mono me zaba mpi nde yina nge ke pesa mono kele ya kuluta mfunu.’ Ya kieleka, Yehowa ke monisaka bukati-kati na kutulaka dikebi na bandilu ya bansadi na yandi mpi na mambu na bo.​—Nk. 103:14.

17. Nge lenda ndima nde Yehowa ke ndimaka kisalu ya nki mutindu?

 ¹⁷ Yo lenda lembika beto na kuzaba nde na bukati-kati na yandi, Yehowa ke ndimaka kisalu ya beto ke salaka na ntima mosi. (Bakol. 3:23) Mpangi-nkento mosi ya mununu na insi Italia na zina ya Constance tubaka nde: “Kutubila bankaka mambu ya me tala Ngangi kele mambu yina mono ke zolaka kusala ntangu yonso. Yo yina, mono ke landa kusamuna mpi kulonguka Biblia ti bantu. Bantangu ya nkaka mono ke waka mpasi na ntima sambu mono lenda sala mingi ve sambu na mavimpi na mono. Kansi mono ke bakisaka nde Yehowa ke zabaka bandilu na mono mpi nde yandi ke zolaka mono mpi ke bakaka na mbalu mambu yina mono lenda sala.”

18. Inki kele mutindu mosi yina bibuti lenda landa mbandu ya Yehowa?

¹⁸ Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya bukati-kati ya Yehowa? Yindula diaka mutindu Yehowa sadilaka Loti mambu. Yehowa muntu vandaka ti kiyeka; kansi na mawete yonso, yandi widikilaka ntangu Loti monisaka mawi na yandi. Mpi Nzambi ndimaka mambu yina Loti lombaka. Kana nge kele kibuti, keti nge lenda landa mbandu ya Yehowa? Keti nge lenda widikila mambu yina bana na nge ke lomba mpi kana mpila kele, kundima mambu yina bo ke zola? Sambu na yo, Nzozulu ya Nkengi ya Septembri 1, 2007, tubaka nde ntangu bibuti ya nkaka ke tulaka bansiku sambu na dibuta, bo ke widikilaka mambu yina bana na bo ke tubaka. Mu mbandu, bibuti ke ponaka ntangu ya siki-siki yina bana na bo fwete vutuka na nzo. Ata mpidina, bibuti yina kele Bakristu lenda widikila mambu yina bana ke tuba na yina me tala ntangu ya kuvutuka na nzo. Bantangu ya nkaka, bibuti lenda soba ntangu yina bo ponaka na kuwakana ti minsiku ya Biblia. Bibuti lenda mona nde ntangu bo ke tula dikebi na mabanza ya bana na bo na yina me tala minsiku ya dibuta, bana na bo ke bakisaka bansiku yina mbote mpi ke vandaka ti luzolo ya kulemfukila yo.

19. Inki mutindu bankuluntu lenda sala ngolo na kulanda mbandu ya bukati-kati ya Yehowa?

¹⁹ Bankuluntu na mabundu ke salaka ngolo sambu na kulanda mbandu ya bukati-kati ya Yehowa ntangu bo ke tadilaka mambu ya bampangi na bo Bakristu. Yibuka nde Yehowa vandaka kubaka na mbalu ata bimenga yina bansukami ya Izraele vandaka kupesa. Mutindu mosi, bampangi ya nkaka ya babakala mpi ya bankento lenda lutisa ve ntangu mingi na kisalu ya kusamuna, sambu bo kele ti mavimpi ya mbote ve to bo me nuna. Inki bo lenda sala kana bampangi yai me lemba nitu sambu na bandilu na bo? Bankuluntu lenda ndimisa bo na mawete yonso nde Yehowa ke zolaka bo sambu bo ke pesaka makabu na bo ya kuluta mbote.​—Mar. 12:41-44.

20. Keti kuvanda bukati-kati ke tendula kuvutuka nima na kusadila Nzambi? Tendula.

²⁰ Ya kieleka, beto fwete yindula ve nde kuvanda bukati-kati ke tendula kuvutuka nima na kusadila Nzambi kaka sambu beto vanda bantu ya mbote. (Mat. 16:22) Beto fwete mona yo ve mpamba mpi kutuba nde beto ke zolaka kuvanda ti bukati-kati. Kansi, beto yonso fwete “sala ngolo” sambu na kupesa maboko na mambote ya Kimfumu. (Luka 13:24) Ya kieleka, beto ke salaka ngolo na kuvanda bukati-kati na minsiku zole. Ya ntete, beto fwete sala ngolo na kuvutukaka ve nima na kisalu na beto. Ya zole, beto ke yibukaka nde Yehowa ke lombaka beto ve ata fioti kuluta mambu yina beto lenda sala. Ntangu beto ke pesaka yandi mambu na beto ya kuluta mbote, beto lenda ndima nde yandi ke sepelaka. Keti yo ke pesaka beto ve kiese na kusadila Mfumu ya mbote mpi ya bukati-kati ya mutindu yai? Na disolo yina ke landa, beto ta tadila bikalulu ya nkaka zole ya kitoko ya Yehowa.​—Nk. 73:28.