1, 2. Vanghana va Yehovha va ta kota ku endla yini hilaha ku nga heriki?

MUKRESTE la vuriwaka Monika u ri: “Hi ni malembe ya kwalomu ka 35 hi tekanile. Mina ni nuna wa mina hi tivana kahle. Kambe, niloko hi ri ni malembe wolawo hi tekanile, un’wana ni un’wana wa hina wa ha dyondza swilo leswi a a nga swi tivi hi lowun’wana!” A swi kanakanisi leswaku swi tano eka vanhu vo tala lava tekaneke ni lava nga vanghana.

² Ha swi tsakela ku dyondza leswi engetelekeke hi vanhu lava hi va rhandzaka. Hambiswiritano, eka vunghana hinkwabyo lebyi hi nga byi hlakulelaka, a byi kona lebyi nga bya nkoka swinene ku tlula vunghana bya hina na Yehovha. A swi koteki ku tiva swilo hinkwaswo malunghana na yena. (Rhom. 11:33) Hi ta kota ku tshama hi ri karhi hi dyondza hi timfanelo ta Yehovha hilaha ku nga heriki ni ku ti teka ti ri ta nkoka swinene.—Ekl. 3:11.

3. Hi ta kambisisa yini exihlokweni lexi?

³ Xihloko lexi hundzeke xi hi pfunile ku kurisa ku tlangela ka hina ku ngheneka ka Yehovha ni ku nga yi hi nghohe ka yena. Sweswi a hi kambisiseni timfanelo tin’wana timbirhi ta Yehovha leti rhandzekaka—ku hanana ka yena ni ku anakanyela ka yena. Loko hi endla tano, hi ta swi xiya kahle leswaku “Yehovha hi lonene eka hinkwavo, naswona tintswalo takwe ti le henhla ka mintirho yakwe hinkwayo.”—Ps. 145:9.

4. Swi vula yini ku hanana?

⁴ Swi vula yini ku hanana? Nhlamulo hi yi kuma eka marito ya Yesu lama tsariweke eka Mintirho 20:35 lama nge: “Ku nyika swi tisa ntsako lowukulu ku tlula ku amukela.” Hi marito wolawo, Yesu a a hlamusela ku hanana ka xiviri. Munhu la hananaka u hanana hi nkarhi wa yena, matimba ya yena ni hi swilo swa yena leswaku a pfuna van’wana—naswona sweswo u swi endla a tsakile. Munhu la hananaka a nga tikombisi  hi ku nyika vanhu tinyiko letikulu to durha, kambe hileswi loko a nyika munhu nchumu wo karhi, a n’wi nyikaka swi huma embilwini. (Hlaya 2 Vakorinto 9:7.) A nga kona munhu la hananaka ku tlula Yehovha “Xikwembu [xa hina] lexi tsakeke.”—1 Tim. 1:11.

5. Yehovha u swi kombisa njhani leswaku wa hanana?

⁵ Yehovha u swi kombisa njhani leswaku wa hanana? U enerisa swilaveko swa vanhu hinkwavo, ku katsa ni swa lava nga n’wi gandzeliki. Hakunene, “Yehovha hi lonene eka hinkwavo.” U “[tsuvukisa] dyambu ra yena eka vanhu vo homboloka ni lavanene naswona [u nisa] mpfula yakwe ehenhla ka vanhu lava lulameke ni lava nga lulamangiki.” (Mat. 5:45) Hi yona mhaka loko muapostola Pawulo a vulavula ni vanhu lava nga riki vapfumeri, a vuleke leswaku Yehovha u “endle leswinene, [a] mi nyika timpfula ta le tilweni ni tinguva ta mihandzu, [a] tata timbilu ta n’wina hi ku helela hi swakudya ni ku khana lokukulu.” (Mint. 14:17) Swi le rivaleni leswaku Yehovha u ni malwandla eka vanhu hinkwavo.—Luka 6:35.

6, 7. (a) Yehovha u tsakela ku pfuna vamani swinene? (b) Kombisa ndlela leyi Xikwembu xi swi khathalelaka ha yona swilaveko swa vagandzeri va xona vo tshembeka.

⁶ Ngopfu-ngopfu Yehovha u tsakela ku enerisa swilaveko swa vagandzeri va yena vo tshembeka. Hosi Davhida u te: “A ndzi ri jaha, kambe se ndzi dyuhele, kambe a ndzi si tshama ndzi vona munhu la lulameke a tshikiwa hi ku helela, hambi ku ri vana vakwe va lava xinkwa.” (Ps. 37:25) Vakreste vo tala vo tshembeka va byi vonile vumbhoni bya leswaku Yehovha wa va khathalela. Xiya xikombiso lexi.

⁷ Malembe yo tala lama hundzeke, Nancy la nga phayona a a ri ni xiphiqo. U ri: “A ndzi lava R570 leswaku ndzi ta hakela laha ndzi hirheke kona, naswona a ndzi fanele ndzi hakela hi siku leri landzelaka. A ndzi nga swi tivi leswaku mali yoleyo ndzi ta yi kuma kwihi. Ndzi khongerile hi xiphiqo xolexo, kutani ndzi ya entirhweni wa mina laha a ndzi tirha ku nyika vanhu swakudya erhesiturente. A ndzi nga langutelanga ku nkhensiwa hi mali yo tala madyambu wolawo hikuva a ku ri nkarhi lowu vanhu hi ntolovelo a va nga ti hi xitalo. Kambe lexi ndzi hlamariseke hi vusiku byebyo ku te vanhu vo tala exitolo xexo. Loko ndzi heta ku tirha kutani ndzi hlanganisa mali leyi ndzi nkhensiweke ha yona, a yi endla R570.” Nancy wa khorwiseka leswaku Yehovha u n’wi nyike leswi a a swi lava.—Mat. 6:33.

8. Hi yihi nyiko leyikulu swinene ya Yehovha?

⁸ Nyiko leyikulu ya Yehovha yi nga kumiwa hi un’wana ni un’wana. I yini nyiko ya kona? I gandzelo ra nkutsulo ra N’wana wa yena. Yesu u te: “Xikwembu xi rhandze misava swinene xi kala xi nyikela hi N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe, leswaku un’wana ni un’wana loyi a kombisaka ripfumelo eka yena a nga lovisiwi kambe a va ni vutomi lebyi nga heriki.” (Yoh. 3:16) Eka mongo lowu, rito “misava” ri vula vanhu. Ina, nyiko ya Yehovha leyikulu swinene yi nga kumiwa hi vanhu hinkwavo lava hlawulaka ku yi amukela. Lava kombisaka ripfumelo eka Yesu va ta kuma vutomi lebyi nga heriki! (Yoh. 10:10) Lebyi i vumbhoni lebyikulu bya leswaku Yehovha wa hanana!

9. Hi nga ku tekelela njhani ku hanana ka Yehovha?

 ⁹ Hi nga ku tekelela njhani ku hanana ka Yehovha? Yehovha u “hi [nyika] swilo hinkwaswo hilaha ku fuweke leswaku hi tiphina”; hikwalaho, hi fanele hi “tiyimisela ku avelana” ni van’wana, xisweswo hi endla leswaku va tsaka. (1 Tim. 6:17-19) Hi tsakela ku nyika vanhu lava hi va rhandzaka tinyiko ni ku pfuna lava va pfumalaka. (Hlaya Deteronoma 15:7.) I yini lexi nga hi pfunaka ku tsundzuka ku hanana? Vakreste van’wana va endla leswi: Nkarhi wihi na wihi loko va nyikiwa nyiko, va lava nkarhi wa ku nyika munhu un’wana nyiko. Vandlha ra Vukreste ri ni vamakwerhu va xinuna ni va xisati vo tala lava hlakulelaka moya wa ku hanana.

10. Hi yihi ndlela yin’we leyinene leyi hi nga kombisaka ha yona leswaku ha hanana?

¹⁰ Yin’wana ya tindlela ta nkoka leti hi nga hananaka ha tona i ku tirhisa marito ni swiendlo. Hi nga swi endlisa ku yini sweswo? Hi ku tirhisa nkarhi ni matimba ya hina leswaku hi pfuna ni ku khutaza van’wana. (Gal. 6:10) Leswaku hi vona ndlela leyi hi endlaka ha yona emhakeni leyi, hi nga ha tivutisa hi ku: ‘Xana van’wana va swi xiya leswaku ndzi tiyimisele ku va yingisela? Loko munhu wo karhi a ndzi kombela leswaku ndzi n’wi pfuna hi nchumu wo karhi kumbe ndzi n’wi kumela nchumu wo karhi, xana ndzi tiyimiserile ku n’wi pfuna? Ndzi hetelele rini ku bumabumela xirho xa ndyangu wa mina kumbe munhu wo karhi evandlheni?’ Loko hi “[hanya] hi ku nyika,” hi ta titwa hi ri ekusuhi na Yehovha ni vanghana va hina.—Luka 6:38; Swiv. 19:17.

11. Hi tihi tindlela tin’wana leti hi nga nyikaka Yehovha ha tona?

 ¹¹ Hi nga tlhela hi nyika na Yehovha. Matsalwa ma hi tsundzuxa ma ku: “Xixima Yehovha hi swilo swa wena swa nkoka.” (Swiv. 3:9) ‘Swilo sweswo swa nkoka’ swi katsa nkarhi wa hina, matimba ya hina ni mali ya hina, leswi hi nga swi tirhisaka hi ku tirhandzela entirhweni wa yena. Ni vana lavatsongo va nga dyondza ku nyika Yehovha. Jason loyi a nga ni vana u ri: “Loko endyangwini wa hina  hi lava ku nyikela eHolweni ya Mfumo, hi teka mali ya kona hi nyika vana va hina va ya yi hoxa ebokisini ra munyikelo. Va swi tsakela sweswo hikuva va ri va ‘nyika Yehovha swo karhi.’” Loko vana va swi xiya va ha ri vatsongo leswaku ku nyika Yehovha swa tsakisa, va ta ya emahlweni va n’wi nyika ni loko se va kurile.—Swiv. 22:6.

12. Swi vula yini ku anakanyela?

¹² Mfanelo yin’wana leyi rhandzekaka ya Yehovha i ku anakanyela. Swi vula yini ku anakanyela? Rito ra ririmi ro sungula leri hakanyingi ri hundzuluxeriwaka ri va “anakanyela” eka Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa hi ku kongoma ri vula “ku pfumelelana ni swiyimo.” (Tito 3:1, 2, nhlamuselo ya le hansi ya NW.) Munhu la anakanyelaka a nga sindzisi leswaku minkarhi hinkwayo ku namarheriwa nawu swinene, naswona a nga tiyisi voko swi nga fanelanga, kumbe a va ni tihanyi. Ku ri na sweswo u tikarhatela ku tirhisana ni van’wana hi ndlela yo rhula, a twisisa swiyimo swa vona. U tiyimiserile ku yingisa van’wana naswona loko swi fanerile u va pfumelela ku kuma leswi va swi lavaka kumbe ku endla leswi va lavaka ku swi endla.

13, 14. (a) Yehovha u ku kombisa njhani ku anakanyela? (b) Hi nga dyondza yini malunghana ni ku anakanyela eka ndlela leyi Xikwembu xi tirhisaneke na Lota ha yona?

¹³ Yehovha u swi kombisa njhani leswaku wa anakanyela? U anakanya hi ndlela leyi malandza ya yena ma titwaka ha yona naswona hakanyingi u ma pfumelela ku endla swilo hi ndlela leyi ma lavaka ku endla ha yona. Hi xikombiso, anakanya hi ndlela leyi Yehovha a tirhisaneke ha yona na Lota wanuna wo lulama. Loko Yehovha a tiyimisele ku lovisa muti wa Sodoma ni wa Gomora, u byele Lota hi ku kongoma leswaku a balekela etintshaveni. Kambe hikwalaho ka swivangelo swo karhi, Lota u kombele ku balekela endhawini yin’wana. Anakanya—kahle-kahle Lota u kombele Yehovha leswaku a cinca swileriso swa Yena!—Hlaya Genesa 19:17-20.

¹⁴ Loko u hlaya rungula rolero, u nga ha anakanya leswaku ripfumelo ra Lota a ri tsanile kumbe a a nga yingisi. Phela, Yehovha a a ta va a n’wi sirhelerile Lota kun’wana ni kun’wana, hikwalaho Lota a a nga ri na xivangelo xo chava. Nilokoswiritano, Lota a a chava kutani Yehovha u xixime ndlela leyi Lota a a titwa ha yona. U n’wi pfumelele ku balekela emutini lowu A a tiyimisele ku wu lovisa. (Hlaya Genesa 19:21, 22.) Swi le rivaleni leswaku Yehovha a nga tiyisi voko kumbe ku va ni tihanyi. U pfumelelana ni swiyimo naswona wa anakanyela.

15, 16. Nawu wa Muxe wu kombise leswaku Yehovha wa anakanyela hi ndlela yihi? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

¹⁵ Anakanya hi xikombiso xin’wana xa ku anakanyela ka Yehovha hilaha swi kombisiweke hakona eka Nawu wa Muxe. Loko Muisrayele a a ri xisiwana lerova a tsandzeka ku endla gandzelo hi nyimpfu kumbe hi mbuti, a a ta ri endla hi magugurhwana mambirhi kumbe swituvana swimbirhi. Kambe ku vuriwa yini loko Muisrayele a a ri xisiwana lerova a tsandzeka ni ku nyikela hi swituvana swimbirhi? Yehovha a a pfumelela Muisrayele la pfumalaka leswaku a nyikela hi mapa matsongo. Hambiswiritano, Yehovha a a nga lavi mapa man’wana ni man’wana, a ku fanele ku va “mapa lama silekeke kahle,” muxaka lowu a wu tirhisiwa loko ku ri ni vaendzi va nkoka. (Gen. 18:6) Ha yini sweswo swi ri swa nkoka?—Hlaya Levhitika 5:7, 11.

¹⁶ Tianakanye u ri Muisrayele naswona u ri xisiwana. Loko u fika etabernakeleni ni mapa ya wena lamatsongo leswaku u ta endla gandzelo, u vona Vaisrayele lava nga ni mali yo tala va ta nyikela hi swifuwo. U nga ha khomiwa hi tingana hikwalaho ka gandzelo ra wena ra mapa leri vonakaka ri nga ri ra nkoka. Ivi u tsundzuka leswaku emahlweni ka Yehovha, gandzelo ra wena i ra nkoka. Ha yini? Yehovha a a lava leswaku mapa ya kona ma va ya xiyimo xa le henhla. Entiyisweni, a swi fana ni loko Yehovha a byela Vaisrayele lava nga swisiwana a ku: ‘Ndza swi xiya leswaku a mi nge swi koti ku nyikela hileswi van’wana va nyikelaka ha swona, kambe ndza swi tiva leswaku leswi mi ndzi nyikaka swona hi leswinene ngopfu swa n’wina.’ Hakunene, Yehovha u kombisa ku  anakanyela hileswi a nga languteliki leswaku malandza ya yena ma nyikela hileswi ma nga taka ma nga koti ku nyikela ha swona.—Ps. 103:14.

17. Yehovha u amukela vugandzeri bya muxaka muni?

 ¹⁷ Hi nga chaveleleka hi ku tiva leswaku leswi Yehovha a anakanyelaka, u amukela ntirho wa hina lowu hi wu endlaka hi moya-xiviri hinkwawo. (Kol. 3:23) Makwerhu wa xisati la dyuhaleke wa le Italy la vuriwaka Constance u te: “Ndzi swi tsakela swinene ku vulavula ni vanhu van’wana hi Muvumbi wa mina. Hi yona mhaka ndzi yaka emahlweni ndzi chumayela naswona ndzi fambisa tidyondzo ta Bibele. Minkarhi yin’wana ndzi tivona nandzu hileswi ndzi nga swi kotiki ku tirha tiawara to tala hikwalaho ka rihanyo ra mina. Kambe ndza swi xiya leswaku Yehovha wa swi tiva leswi ndzi kotaka ku swi endla ni leswaku wa ndzi rhandza naswona u tlangela leswi ndzi kotaka ku swi endla.”

18. Hi yihi ndlela yin’wana leyi vatswari va nga xi tekelelaka ha yona xikombiso xa Yehovha?

¹⁸ Hi nga ku tekelela njhani ku anakanyela ka Yehovha? Nakambe anakanya hi ndlela leyi Yehovha a tirhisaneke na Lota ha yona. Yehovha a a ri ni mfanelo ya ku byela Lota leswaku u fanele a ya kwihi; kambe hi musa u n’wi yingiserile loko a hlamusela ndlela leyi a a titwa ha yona. U pfumelele Lota ku ya laha a a lava ku ya kona. Loko u ri mutswari, xana u nga tekelela xikombiso xa Yehovha? Xana u nga yingisela leswaku vana va wena va lava yini kutani loko swi fanerile u cinca ndlela leyi u lavaka swilo swi endliwa ha yona? Xihondzo xo Rindza xa September 1, 2007, xi vule leswaku loko vatswari van’wana va veka milawu ya le ndyangwini, va burisana ni vana va vona. Hi xikombiso, vatswari va nga ha va va lava ku veka nawu malunghana ni nkarhi lowu vana va faneleke va vuya ha wona nimadyambu, naswona vatswari va ni mfanelo yo veka nawu wolowo, kambe va nga ha vulavula ni vana va vona va nga si wu veka. Nilokoswiritano, vatswari lava nga Vakreste va nga ha yingisela leswi vana va vona va swi vulaka malunghana ni nkarhi lowu vekiweke. Minkarhi yin’wana, vatswari va nga ha hlawula ku cinca nkarhi lowu vekiweke loko ntsena ku nga tluriwi milawu ya le Bibeleni. Loko vatswari va vulavula ni vana va vona loko va nga si veka milawu, vana va vona va ta yi twisisa ku antswa milawu yoleyo naswona va ta tiyimisela swinene ku yi yingisa.

19. Vakulu va nga ringeta njhani ku anakanyela ku fana na Yehovha?

¹⁹ Vakulu va vandlha va tikarhatela ku tekelela ku anakanyela ka Yehovha hi ku nga languteli swo tala eka vapfumeri-kulobye. Tsundzuka leswaku Yehovha a a ma teka ma ri ya nkoka ni magandzelo lawa a ma nyikeriwa hi Vaisrayele lava nga swisiwana. Hilaha ku fanaka, vamakwerhu van’wana va xinuna ni va xisati a va swi koti ku endla swo tala entirhweni wa nsimu, kumbexana hikwalaho ka swiphiqo swa rihanyo kumbe ku dyuhala. Ku vuriwa yini loko vamakwerhu volavo lava rhandzekaka va titwa va hele matimba hileswi va tsandzekaka ku endla leswi va nga tsakelaka ku swi endla? Vakulu va nga va pfuna va xiya leswaku Yehovha wa va rhandza hileswi va endlaka leswi va nga swi kotaka entirhweni wa yena.—Mar. 12:41-44.

20. Swi vula yini ku anakanyela loko hi ri karhi hi tirhela Xikwembu? Hlamusela.

²⁰ Ku anakanyela a swi vuli ku endla leswitsongo entirhweni wa Xikwembu leswaku hi titsetselela. (Mat. 16:22) A hi lavi ku endla switsongo loko hi swi kota ku endla leswi engetelekeke ivi hi tiyimelela hi ku vula leswaku ha anakanyela. Ku ri na sweswo, hinkwerhu ka hina hi fanele hi “[tikarhata] hi matimba” leswaku hi seketela timhaka ta Mfumo. (Luka 13:24) Hakunene, hi tikarhatela ku ringanisela. Hi endla leswi nga ematimbeni ya hina loko hi tirhela Xikwembu ivi hi nkarhi lowu fanaka hi tsundzuka leswaku Yehovha a nga langutelanga leswi hi nga taka hi nga koti ku n’wi nyika swona. Hi nga tiyiseka leswaku wa tsaka loko hi n’wi endlela leswi hi kotaka ku swi endla. Xana a hi swi tsakeli ku tirhela N’wini wo tano la tlangelaka a tlhela a anakanyela? Exihlokweni lexi landzelaka, hi ta kambisisa timfanelo tin’wana timbirhi ta Yehovha leti rhandzekaka.—Ps. 73:28.