1, 2. ¿Baʼax ken u beet mantatsʼ máaxoʼob ku biskubaʼob yéetel Jéeoba?

JUNTÚUL kiik ku kʼaabaʼtik Monikaeʼ, tu yaʼalaj: «Teen yéetel in wíichameʼ tsʼoʼok óoliʼ treinticinco jaʼaboʼob tsʼoʼokok k-beel, le oʼolal tsʼoʼok k-kʼaj óoltikba maʼalob. Baʼaleʼ kex tsʼoʼok u máan yaʼab jaʼaboʼobeʼ yaan baʼaloʼob ku bin k-kanik tiʼ cada juntúul». Bey u yúuchul tiʼ yaʼab máax tsʼokaʼan u beel yéetel tiʼ yaʼab máax ku biskubaʼob.

² Tuláakloʼon kiʼimak k-óol k-maas kʼaj óoltik máax k-yaabiltmaj. Tiʼ tuláakal máax yéetel k-bisikbaeʼ minaʼan uláakʼ jeʼex Jéeobaeʼ. Baʼaleʼ mix bikʼin ken k-kʼaj óolt tuláakal tu yoʼolal (Rom. 11:33). Mantatsʼ kun bin k-kʼaj óoltik yéetel k-yaabiltik u jatsʼuts modos (Ecl. 3:11).

3. ¿Baʼax ken k-il teʼ xookaʼ?

³ Le xook máanoʼ tu beetaj k-maas yaabiltik kaʼapʼéel u jatsʼuts modos Jéeoba: ku béeytal u náatsʼal máak yiknal yéetel mix máak jelaʼan u paktik. Beoraaʼ koʼoneʼex xakʼaltik uláakʼ kaʼapʼéel: u yutsil yéetel maʼ tu pechkuba tiʼ baʼax ku tuklik. Beyoʼ yaan k-maas naʼatik baʼaxten ku yaʼalaʼal «[Jéeobaeʼ] uts yéetel tuláakal máak, yéetel muumun yaakunaj ku kanáantik u meyajoʼob» (Sal. 145:9).

4. ¿Baʼax péeksik máax tu jaajil uts?

⁴ ¿Bix juntúul máak uts? Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Maas ku taasik kiʼimak óolal u tsʼaʼabal wa baʼax ke u kʼaʼamal wa baʼax» (Bax. 20:35). Le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ ku yeʼesik baʼax péeksik máax tu jaajil uts. Máax tu jaajil utseʼ kiʼimak u yóol u xupik u tiempo, u muukʼ yéetel baʼaxoʼob yaantiʼ yoʼolal u maasil. U yutsil  máakeʼ maʼ tu yilaʼal yoʼolal baʼax ku síik, baʼaxeʼ yoʼolal baʼax péeksik u beete (xok 2 Corintoiloʼob 9:7). Minaʼan uláakʼ máax maas uts tiʼ Jéeoba, «le Dios kiʼimak u yóoloʼ» (1 Tim. 1:11).

5. ¿Bix u yeʼesik u yutsil Jéeoba?

⁵ ¿Bix u yeʼesik u yutsil Jéeoba? Letiʼeʼ ku tsʼáaik baʼax kʼaʼabéet tiʼ tuláakal máak. Jeʼex k-ilkoʼ «[Jéeobaeʼ] uts yéetel tuláakal máak». «Ku beetik u jóokʼol Kʼiin tu yóokʼol le kʼasaʼanoʼoboʼ bey xan yóokʼol le utsoʼoboʼ.» (Mat. 5:45.) Le oʼolal Pabloeʼ páajchaj u yaʼalik tiʼ máaxoʼob maʼ cristianoʼobeʼ, Dioseʼ ku «beetik u kʼáaxal jaʼ, [ku] beetik u yichankil le cheʼoboʼ, bey xan [ku] yíiʼchuptik a puksiʼikʼaleʼex yéetel janal bey xan yéetel kiʼimak óolal» (Bax. 14:17). U jaajileʼ Jéeobaeʼ uts yéetel tuláakal máak (Luc. 6:35).

6, 7. 1) ¿Maases máaxoʼob ku tsʼaʼabal baʼax kʼaʼabéettiʼob tumen Jéeoba? 2) ¿Baʼax uchaʼan ku yeʼesik Dioseʼ jach ku yáantik máaxoʼob meyajtik yéetel chúukaʼan óolal?

⁶ Jéeobaeʼ maases ku yilik u tsʼáaik baʼax kʼaʼabéet tiʼ máaxoʼob meyajtik yéetel chúukaʼan óolal. Rey Davideʼ tu yaʼalaj: «Tin máansaj in táankelmil, bejlaʼeʼ tsʼoʼok in nuxibtal; baʼaleʼ mix juntéen tin wilaj xúumpʼattaʼan le utsil máakoʼ mix tin wilaj u kʼáatik máatan u paalaloʼobiʼ» (Sal. 37:25). Yaʼab sukuʼunoʼob tsʼoʼok u yilkoʼob jaaj baʼax tu yaʼalaj David. Koʼoneʼex ilik junpʼéel baʼax úuchi.

⁷ Maʼ sen úucheʼ Nancy, juntúul precursora tu aktáantaj junpʼéel talamileʼ, tu yaʼalaj: «Kʼaʼabéetten kaʼach 66 dólares utiaʼal in boʼotik renta tuláakʼ kʼiin, baʼaleʼ maʼ in wojel tuʼux ken in chʼaʼiʼ. Tin waʼalaj tiʼ Jéeoba baʼax ku yúuchulten, ka tsʼoʼokeʼ binen meyaj. Kin meyaj bey meseraeʼ, maʼ tin tuklaj in kʼamik yaʼab propinaʼob teʼ áakʼaboʼ, tumen u suukileʼ teʼ kʼiinoʼ maʼatech u taal yaʼab máakoʼob. Le oʼolal jaʼakʼ in wóol ka tin wilaj u taaloʼob. Ka tsʼoʼok in meyajeʼ tin xokaj le propinaʼoboʼ ka tin wileʼ 66 dólares». Nancyeʼ tu tsʼáaj cuentaeʼ yoʼolal u yutsil Jéeobaeʼ anchaj le bajux kʼaʼabéettiʼoʼ (Mat. 6:33).

8. ¿Máakalmáak le siibal maas maʼalob tsʼoʼok u tsʼáaik Jéeobaoʼ?

⁸ Tuláakal máak jeʼel u kʼamik u yutsil le siibal maas maʼalob tsʼoʼok u tsʼáaik Jéeobaoʼ. ¿Baʼaxiʼ? U kuxtal u Paal. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Dioseʼ tumen jach u yaabiltmaj yóokʼol kaabeʼ tu tsʼáaj u juntúuliliʼ Paal, utiaʼal beyoʼ maʼ u xuʼulsaʼal tiʼ le máaxoʼob ken u tsʼáa u fejoʼob tiʼ letiʼoʼ, baʼaxeʼ ka yanaktiʼob kuxtal minaʼan u xuul» (Juan 3:16). Le tʼaan yóokʼol kaab ku chíikpajal teʼ tekstoaʼ táan u tʼaan tiʼ tuláakal wíinik, le oʼolal le siibalaʼ utiaʼal tuláakal máax kun kʼamik. Le máaxoʼob ken u tsʼáa u fejoʼob tiʼ Jesuseʼ yaan u ‹yaʼabtal u kʼiinil u kuxtaloʼob›, wa yaan u kuxtaloʼob utiaʼal minaʼan u xuul (Juan 10:10). Lelaʼ letiʼe siibal maas maʼalob  tsʼoʼok u tsʼáaik Jéeoba utiaʼal u yeʼesik u yutsiloʼ.

9. ¿Bix jeʼel k-eʼesik utsil jeʼex Jéeobaeʼ?

 ⁹ ¿Bix jeʼel k-eʼesik utsil jeʼex Jéeobaeʼ? Jeʼex Jéeoba ku «tsʼáaiktoʼon tu chúukaʼanil tuláakal le baʼaxoʼob taasiktoʼon kiʼimak óolaloʼ», toʼon xaneʼ unaj ‹u síijil t-puksiʼikʼal› k-síik tiʼ u maasil baʼaxoʼob yaantoʼon utiaʼal u kiʼimaktal u yóoloʼob (1 Tim. 6:17-19). Jach kiʼimak k-óol k-síik baʼaxoʼob yaantoʼon tiʼ máaxoʼob k-yaabiltmaj yéetel tiʼ máaxoʼob kʼaʼabéet (xok Deuteronomio 15:7). ¿Baʼax jeʼel k-beetik utiaʼal k-eʼesik utsileʼ? Yaan sukuʼunoʼob tsʼoʼok u chʼaʼtuklikoʼob lelaʼ: ken siʼibiktiʼob wa baʼaxeʼ, ku yilik u síikoʼob wa baʼax tiʼ yaanal máak. Jatsʼuts u yilaʼal ichil u kaajal Jéeobaeʼ yaʼab sukuʼunoʼob ku yeʼesik u yutsiloʼob.

10. ¿Bix uláakʼ jeʼel k-eʼesik utsileʼ?

¹⁰ Jeʼel k-eʼesik xan utsil yéetel baʼax k-aʼalik bey xan yéetel baʼax k-beetkeʼ, ku meyajtoʼon k-tiempo yéetel k-muukʼ utiaʼal k-áantik k-éet máakil (Gal. 6:10). Utiaʼal k-ilik wa táan k-beetkeʼ, maʼalob ka k-tukle: «¿Ku yilik wa u maasil kin jóoʼsik tiempo utiaʼal in wuʼuyik baʼax chiʼichnakkúuntikoʼob? Wa juntúul máax ku tusik in beel wa ku yaʼalikten ka in wáant yéetel junpʼéel meyajeʼ, wa ku páajtaleʼ, ¿mantatsʼ wa kin waʼalik jeʼel in beetkeʼ? ¿Baʼax kʼiin ka tin tsʼok aʼalaj tiʼ juntúul in láakʼtsil wa tiʼ juntúul sukuʼun maʼalob baʼax tu beetaj?». Jeʼex k-ilkoʼ wa ku suuktal k-eʼesik utsileʼ yaan k-náatsʼal tiʼ Jéeoba yéetel tiʼ máaxoʼob k-yaabiltmaj (Luc. 6:38; Pro. 19:17).

11. ¿Bix jeʼel k-eʼesik utsil tiʼ Jéeobaeʼ?

 ¹¹ Jeʼel xan u páajtal k-eʼesik utsil tiʼ Jéeobaeʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «[Nojbeʼenkúunt] Yuumtsil yéetel a ayikʼaliloʼob»  (Pro. 3:9). Le «ayikʼaliloʼob» ku yaʼalikoʼ, letiʼe k-tiempo, k-muukʼ yéetel baʼaxoʼob yaantoʼon jeʼel u páajtal k-xupik utiaʼal k-meyajtikoʼ. Tak le mejen paalaloʼ jeʼel u yeʼesik u yutsiloʼob tiʼ Jéeobaeʼ. Juntúul taatatsil ku kʼaabaʼtik Jasoneʼ, ku yaʼalik: «Ken k-tsʼáa junpʼéel siibal tu Najil Reinoeʼ k-chaʼik tiʼ k-paalal ka u tsʼáaʼob teʼ cajaʼoboʼ. Jach kiʼimak u yóol u beetkoʼob tumen ku yaʼalikoʼobeʼ, ku yuʼubikoʼob bey táan u tsʼáaikoʼob wa baʼax tiʼ Jéeobaeʼ». Wa desde tu chichnil le paalal kiʼimak u yóol u tsʼáaikoʼob wa baʼax tiʼ Jéeobaoʼ, ken nojochchajakoʼobeʼ yaan u seguer u beetkoʼob (Pro. 22:6).

12. ¿Bix juntúul máak maʼ tu pechkuba tiʼ baʼax ku tuklik?

¹² Jéeoba xaneʼ maʼ tu pechkuba tiʼ baʼax ku tuklik. ¿Bix u yeʼesik máak maʼ tu pechkuba tiʼ baʼax ku tuklik? (Tito 3:1, 2.) Wa yaan bix aʼalaʼan u beetaʼal wa baʼaxeʼ maʼatech u pechkuba tiʼ le baʼax aʼalaʼanoʼ. Baʼaxeʼ ku chʼaʼik en cuenta u maasil yéetel ku yeʼesik u yutsil tiʼob. Ku chʼenxikintik baʼax ku yaʼalik u maasil, wa maʼalobeʼ, ku chaʼik u beetik baʼax u kʼáatoʼob yéetel ku kʼexik bix u tuukul.

13, 14. 1) ¿Bix u yeʼesik Jéeoba maʼ tu pechkuba tiʼ baʼax ku tuklik? 2) ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax tu beetaj Jéeoba yoʼolal Lotoʼ?

¹³ ¿Bix u yeʼesik Jéeoba maʼ tu pechkuba tiʼ baʼax ku tuklik? Ku chʼaʼik en cuenta bix u yuʼubikuba máaxoʼob meyajtik, u suukileʼ ku kʼexik baʼax u chʼaʼtukultmaj utiaʼal u beetik baʼax ku yaʼalikoʼob. Jeʼex ka tu chʼaʼtuklaj u xuʼulsik u kaajil Sodoma yéetel Gomorraeʼ tu yaʼalaj tiʼ Lot ka xiʼik teʼ puʼukoʼoboʼ. Baʼaleʼ maʼ k-ojel baʼaxten Loteʼ tu kʼáat óoltaj ka chaʼabak u bin yaanal tuʼux. Chéen tukle: ¡Loteʼ tu yaʼalaj tiʼ Jéeoba ka u kʼex baʼax u chʼaʼtukultmaj! (Xok Génesis 19:17-20.)

¹⁴ Jeʼel u tuklaʼaleʼ Loteʼ sajak yéetel maʼ tu yuʼubik tʼaan. Jeʼel u kanáantaʼal kaʼach tumen Jéeoba jeʼel tuʼuxak ka xiʼikeʼ, le oʼolal minaʼan baʼax oʼolal u sajaktal. Baʼaleʼ kex beyoʼ sajakchaji, le oʼolal Jéeobaeʼ tu chʼaʼaj en cuenta bix u yuʼubikuba. Tu chaʼaj u bin tiʼ junpʼéel kaaj u chʼaʼtukultmaj u xuʼulsik kaʼachi (xok Génesis 19:21, 22). K-ilkeʼ Jéeobaeʼ maʼ tu pechkuba tiʼ baʼax ku tuklik, baʼaxeʼ ku kʼexik baʼax u chʼaʼtukultmaj.

15, 16. Le Ley tsʼaʼab tiʼ Moisesoʼ, ¿bix tu yeʼesil Jéeobaeʼ maʼ tu pechkuba tiʼ baʼax ku tuklik? (Ilawil le foto yaan tu káajbal le xookaʼ.)

¹⁵ Koʼoneʼex ilik uláakʼ junpʼéel baʼax eʼesik Jéeobaeʼ maʼ tu pechkuba tiʼ baʼax ku tuklik. Junpʼéel tiʼ le Ley tsʼaʼab tiʼ Moisesoʼ ku yaʼalikeʼ, wa juntúul israelita jach óotsil yéetel maʼ tu béeytal u kʼubik juntúul taman wa juntúul chan chivo bey siibaleʼ, Jéeobaeʼ ku kʼamik kaʼatúul mukuy wa kaʼatúul u mejnil sakpakal. Baʼaleʼ ¿kux túun wa maʼ tu béeytal u tsʼáaik mix leloʼ? Wa beyoʼ ku béeytal u tsʼáaik junpʼíit harina. Baʼaleʼ maʼ jeʼel baʼaxak harinaeʼ, kʼaʼabéet «maʼalob harina», jeʼex le ku tsʼaʼabal tiʼ le jach maʼalob uʼulaboʼoboʼ (Gén. 18:6). ¿Baʼaxten maʼalob k-ojéeltik? (Xok Levítico 5:7, 11.)

¹⁶ Tukleʼ juntúul israelita jach óotsilech. Ken kʼuchkech teʼ tabernáculo utiaʼal a kʼubik junpʼíit harinaeʼ, ka wilkeʼ uláakʼ israelitaʼobeʼ ku bisik u kʼuboʼob baʼalcheʼob. Maʼ xaaneʼ jeʼel a suʼlaktal tumen chéen harina a bismeʼ, baʼaleʼ ku kʼaʼajaltech koʼoj u yilik Jéeoba. ¿Baʼaxten? Yáaxeʼ tumen Jéeobaeʼ ku kʼáatik maʼalob harina. Bey ka u yaʼal tiʼ le israelitaʼob óotsiltakoʼoboʼ: «Kin naʼatik maʼ tu béeytal a tsʼáaikeʼex jeʼex u maasiloʼ, baʼaleʼ in wojel táan  a tsʼáaikeʼex u maas maʼalobil yaanteʼexoʼ». Jéeobaeʼ ku yeʼesik maʼ tu pechkuba tiʼ baʼax ku tuklik, tumen ku chʼaʼik en cuenta baʼax maʼ tu páajtal u beetik máax meyajtik (Sal. 103:14).

17. ¿Baʼax meyajil ku kʼamik Jéeoba?

 ¹⁷ Kiʼimak k-óol k-ojéeltik Jéeobaeʼ ku kʼamik le meyaj k-beetik yéetel tuláakal k-puksiʼikʼaloʼ, tumen ku chʼaʼik en cuenta baʼax ku páajtal k-beetik (Col. 3:23). Constance, juntúul kiik kajaʼan Italia tsʼoʼok u yantal u jaʼabileʼ, ku yaʼalik: «Le baʼax maas jatsʼuts in wilkoʼ letiʼe in tsikbaltik tiʼ u maasil yoʼolal le Máax beetmil tuláakal baʼaloʼ. Le oʼolal maʼ tu xuʼulul in kʼaʼaytaj yéetel in tsʼáaik xook. Yaan kʼiineʼ ku yaatal in wóol tumen yoʼolal in kʼojaʼanileʼ maʼ tu páajtal in maas meyajtik Jéeoba, baʼaleʼ in wojel u yaabiltmen, yéetel tumen u yojel baʼax maʼ tu páajtal in beetkeʼ, kiʼimak u yóol yéetel baʼax kin beetik».

18. Aʼal bix jeʼel u beetik le taatatsiloʼob jeʼex Jéeobaeʼ.

¹⁸ Jéeobaeʼ maʼ tu pechkuba tiʼ baʼax ku tuklik, ¿bix jeʼel k-beetik beyoʼ? Koʼoneʼex kaʼa tuukul tiʼ baʼax tu beetaj yéetel Lot. Jéeobaeʼ yaan kaʼach u páajtalil u yaʼalik baʼax unaj u beetaʼal, baʼaleʼ kex beyoʼ tu chʼenxikintaj baʼax tu yaʼalaj Lot yéetel tu beetaj baʼax tu kʼáataj. Wa taatatsilecheʼ, ¿jeʼel wa u páajtal a chʼenxikintik baʼax ku yaʼalik a paalal, yéetel wa ku páajtaleʼ, a beetik baʼax ku yaʼalikoʼob? U Pʼíich Tulumil Kanan 1 tiʼ septiembre tiʼ 2007, tu yaʼaleʼ yaan taatatsiloʼobeʼ ku chaʼik u yaʼalaʼal tumen u paalaloʼob baʼaxoʼob u kʼáatoʼob ka beetaʼak ichil u yotochoʼob. U jaajileʼ letiʼe taatatsiloʼob unaj u yaʼalikoʼob baʼax hora unaj u yokol le paalal tu yotochoʼoboʼ. Baʼaleʼ le taatatsiloʼob meyajtik Diosoʼ maʼalob ka u chʼenxikintoʼob baʼax ku tuklik le paalaloʼ. Yaan kʼiineʼ wa maʼ tu bin tu contra baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ jeʼel u páajtal u kʼeʼexel u yorail u yookloʼobeʼ. Maʼ xaaneʼ le taatatsiloʼoboʼ ku yilkoʼobeʼ wa ku chʼaʼikoʼob en cuenta baʼax ku tuklikoʼobeʼ, le paalaloʼ maas yaan u naʼatkoʼob baʼaxten ku yaʼalaʼal wa baʼax yéetel ku beetkoʼob.

19. Utiaʼal u beetkoʼob jeʼex Jéeobaeʼ, ¿baʼax unaj u chʼaʼik en cuenta le ancianoʼoboʼ?

¹⁹ Le ancianoʼoboʼ ku yilkoʼob u beetkoʼob jeʼex Jéeoba ken u chʼaʼob en cuenta baʼax ku páajtal u beetik le sukuʼunoʼoboʼ. Kʼaʼajaktoʼoneʼ Jéeobaeʼ tu kʼamaj tak le siibal tu beetaj le israelitaʼob jach óotsiloʼoboʼ. Teʼ kʼiinoʼobaʼ yaan sukuʼunoʼobeʼ maʼ tu páajtal u jach meyajtikoʼob Jéeoba, tumen kʼojaʼanoʼob wa yaan u jaʼabiloʼob. Jeʼel u líikʼil u yóoloʼob wa ka aʼalaʼaktiʼob tumen le ancianoʼob yaabiltaʼanoʼob tumen Jéeoba tumen ku beetkoʼob tuláakal le ku páajtaloʼ (Mar. 12:41-44).

20. Maʼ u pechkuba máak tiʼ baʼax ku tuklikeʼ, ¿u kʼáat wa u yaʼal maʼ u tsʼáaik u yóol u meyajt Dios? Tsole.

²⁰ Baʼaleʼ kex maʼ unaj u pechkuba máak tiʼ baʼax ku tuklikeʼ, unaj u tsʼáaik u yóol u meyajt Dios, maʼ u maʼakʼóoltal (Mat. 16:22). Maʼ unaj k-aʼalik maʼ tu páajtal k-beetik u maasil wa ku páajtaliʼ. Baʼaxeʼ unaj k-tsʼáaik táanil le Reinooʼ (Luc. 13:24). U jaajileʼ unaj k-chʼaʼik en cuenta kaʼapʼéel baʼal. Yáaxeʼ unaj u tsʼáaik u yóol máak u meyajt Dios. Uláakʼeʼ Jéeobaeʼ maʼ tu kʼáatiktoʼon baʼax maʼ tu páajtal k-beetik. Kʼaʼajaktoʼoneʼ letiʼeʼ jach ku kiʼimaktal u yóol ken k-beet tuláakal utiaʼal k-meyajtik. ¿Máasaʼ jach kiʼimak k-óol k-meyajtik juntúul Máax uts yéetel maʼ tu pechkuba tiʼ baʼax ku tuklik? Tuláakʼ xookoʼ yaan k-ilik uláakʼ kaʼapʼéel u modos Jéeoba (Sal. 73:28).