1, 2. 1) ¿Ti tsojkëp nduˈunëm parë oy nˈijtëm mëdë Jyobaa? 2) ¿Wiˈix ndukˈoyˈatäˈänëm ko nnijäˈäwëm mä Biiblyë yajmaytyaˈagyë jäˈäy diˈib wiˈixëm tkupëjktë ko Jyobaa jyëjwijtsëmbijtëdë?

“PARË ëjts, oy kotsë Dios nmëwingony. Jyobaa, ja Wintsën diˈib Yajkutujkp, yëˈëjëts të nˈaˈoogë.” (Sal. 73:28.) Ko duˈun jyënany diˈib jyaayë salmo, yëˈë yaˈijxë ko tyukˈijxpejtypyë Dios. Per ¿tiko duˈun jyënany? Yëˈë të nety tˈixy wiˈixë axëkjäˈäy jyotkujkˈattë, ets të nety axëëk nyayjawëty, pääty jyënany: “Nëgoobëts të nyajwäˈätsyë ngorasoon etsëtsë ngëˈë diˈib wäˈäts yajpatp” (Sal. 73:2, 3, 13, 21). Per ko ojts tyëkë mä “Diosë tyëjk”, yëˈë diˈib pudëjkë parë dyajtëgäjtsyë wyinmäˈäny ets nyaymyaayˈadëtsë mëdë Dios (Sal. 73:16-18). ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm jyajtyë tyäˈädë Dios mëduumbë? Ko jëjpˈam nnaymyaˈayëm mëdë jäˈäy diˈib Dios mëduump ets nguytyuˈunëmë kyäjpxwijën parë oy mëët nˈijtëm (Sal. 73:24).

² Ëtsäjtëm, nan nnaymyayäˈänëm mëdë Diosë juukypyë diˈib tëyˈäjtën. Parë mëët nnaymyaˈayëm, jëjpˈam ets nnayäjkëm parë xyaˈoˈoyëm mëdë kyäjpxwijën etsë jyëjwijtsëmbijtën, duˈuntsoo tˈoyˈixët wiˈix njäˈäyˈäjtëm. Tëëyëp, ojtsë Dios tpaˈˈayoyë jäˈäy etsë nax käjpn ko tkupëjktë nayjëjwijtsëmbitë. Ets yajkujäˈäyë mä Biiblyë parë “naytyukniˈˈijxëm”, ets ojts wyeˈemy “extëm tuˈugë ijxpajtën” parë pënaty jukyˈäjttëp mä tyäˈädë tiempë jyëjpkëxanë (Rom. 15:4; 1 Kor. 10:11). Ko nˈëxpëjkëm yajxon, ta niˈigyë nnijawëyäˈänëm wiˈixë Jyobaa jyaˈayˈaty ets xytyukˈixäˈänëm wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko nnayäjkëm parë xyaˈoˈoyëm.

3. ¿Wiˈixë Isaías 64:8 etsë Jeremías 18:6 tˈijxkijpxyë ja madakën diˈibë Jyobaa myëdäjtypy mä jäˈäy? (Ixë dibujë mä tsyondaˈagyë tyäˈädë artikulo.)

³ Ko Biiblyë tmaytyaˈaky wiˈixë Jyobaa tmëdatyë madakënë mä jäˈäy ets mä nax käjpn, ta  duˈun tˈijxkijpxyë: “Jyobaa mijts nDeetyˈäjttëp. Ëëtsëty ja moˈonts, ets mijts ja Tuˈtspojtspë; ets niˈamukë ëëtsëty yëˈë diˈibë mˈää mgëˈë të dyajkojy” (Is. 64:8). Tuˈugë tuˈtspojtspë mbäädë moˈonts dyajtuny wiˈix ttimtseky, ets ja moˈonts kyaj ti madakën tmëdaty. Nanduˈun jyatyë jäˈäy mëdë Dios. Duˈun extëm ja moˈonts kyaj mbäät dyajtëy wiˈix ja tuˈtspojtspë tyunyëty, nanduˈun ëtsäjtëm, kyaj nmëdäjtëmë madakën parë nˈanmäˈäyëmë Dios wiˈix mbäät xypyojtsëm (käjpxë Jeremías 18:6). *

4. ¿Atsipë Jyobaa dyaˈoyë jäˈäy etsë nax käjpn? Nimaytyäˈäk.

⁴ Jyobaa yaˈoˈoyë ja israelitëty, duˈun extëm tuˈugë tuˈtspojtspë tpotsy ja moˈonts. Per ¿tiko Jyobaa kyaj tyuknaxëty mët tuˈugë jäˈäy diˈib tuˈtspojtsp? Yëˈko të tmoˈoyë jäˈäy etsë nax käjpn tuˈugë regalë: twinˈixët këˈëm ti tyunaampy. Yëˈë kyaj pën të dyajkojy parë yˈitët oyjyaˈay o axëkjäˈäy. Ets kyaj dyajtunyë myadakën parë jäˈäy atsip myëmëdowëdët, pääty, pën ntsojkëm etsë Jyobaa xyaˈoˈoyëm extëm yëˈë ttseky, tsojkëp nnayäjkëm (Jer. 18:7-10).

5. ¿Wiˈixë Jyobaa dyajtunyë madakën ko jäˈäy kyanayakyëty parë yˈoyët?

⁵ Per ¿wiˈixë Jyobaa, ja Mëj Tuˈtspojtspë dyajtunyë myadakën mä jäˈäy diˈib kyaj tkupëky ets yˈoyët? Ko ja tuˈtspojtspë tˈixy ko ja moˈonts kyaj yˈoyëyaˈany extëmë nety të tjatukniwinmayë, ta tpojtstëgatsy o ta kyaj tnekyyajtuny. Ets näˈäty, mbäät duˈun jyaty ko ja tuˈtspojtspë kyaj oy të dyaˈoyë ja moˈonts. Perë Jyobaa ninäˈä duˈun kyajaty (Deut. 32:4). Ko tuˈugë jäˈäy tkakupëky parë yˈoyët, yëˈë netyë pyoky. Pesë Jyobaa yajtuumbyë madakën diˈib myëdäjtypy parë jäˈäy dyaˈoyët pën nayäjkëp. Ets pënaty nayäjkëdëp, tyukˈoyˈäjttëp. Extëm nˈokpëjtakëm, Dios mëduumbëty diˈib nëjkxtëp tsäjpotm të yˈoyëdë extëmë abëjkënë “jantsy oybyë”. Per pënaty kyaj tmëmëdowäˈändë Dios, ta jyëmbittë extëmë abëjkënë diˈib kyaj tyuny ets tpäädäˈändë kutëgoˈoyën (Rom. 9:19-23).

6, 7. ¿Ti tyuunë David, ets ti tyuunë Saúl ko Jyobaa jyëjwijtsëmbijtë?

⁶ Tuk pëky wiˈixë Jyobaa dyaˈoyë jäˈäy, ja ko tˈëwijy tkäjpxwijy o tjëjwijtsëmbity. Ets mbäät nnijäˈäwëm wiˈix dyajtunyë myadakën ko nˈijxëm wiˈix jyukyˈäjttë tyäˈädë nimajtskpë rey: Saúl mëdë David. Ko David tyuundëgooy mëdë Bat-seba, kajaa yˈaxëktuunë ets nanduˈunë wiink jäˈäy. Jyobaa mëk tjëjwijtsëmbijty oyë nety jyatuny rey, tyuknigajx ja kugajpxy Natán parë nëjkx tjëjwijtsëmbity (2 Sam. 12:1-12). ¿Wiˈixë David nyayjäˈäwë? Axëëk jyantsy nyayjäˈäwë ets jodëmbijt amumduˈukjot, päätyë Dios pyaˈˈayoowë (käjpxë 2 Samuel 12:13). *

⁷ Per ja rey Saúl kyaj ojts tˈaxäjë ja käjpxwijën. Jyobaa të nety yˈanëˈëmxëty mët yëˈëgyëjxmë kugajpxy Samuel parë dyajkutëgoyët niˈamukë ja jäˈäy diˈib Amaleq ets tukëˈëyë jëyujk tsyäjkää. Perë Saúl kyaj myëdooy, kyaj ojts dyaˈooky ja rey Agag ets ja jëyujk tsäjkää oyatypyë. ¿Tiko? Waˈan mët ko myëjpëtsëmany (1 Sam. 15:1-3, 7-9, 12). Jyobaa ta ojts tkexyë Samuel parë nëjkx tkäjpxwijˈyë Saúl, perë Saúl kyaj ojts tjaygyukë ets kyaj tkupëjky ko Jyobaa jyayaˈoyëyanë. Kyaj ojts tmëjpëjtaˈaky ja käjpxwijën, niˈigyë nyaynyikäjpxtutë ets  jyënany ko mbäädë netyë Jyobaa yajtukwintsëˈëgë ja jëyujk tsäjkää. Päätyë Jyobaa kyaj nyekykyupëjkë extëmë rey ets ninäˈä mëët oy kyanekyˈijty (käjpxë 1 Samuel 15:23). *

8. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm ja israelitë jyaˈayˈäjttë ko Jyobaa jyayaˈoyëyanëdë?

⁸ Jyobaa nan yaˈoˈoyëbë nax käjpn. Ko ja israelitëty ojts yˈawäˈätspëtsëmdë jap Egipto mä jëmëjt 1513 mä kyajnëm myinyë Kristë, ta Jyobaa ojts wyinˈixëdë parë yëˈë tkäjpnˈatäˈäny aduˈuk. Ja israelitëty mbäädë nety yaˈoyëdë Jyobaa, ja Mëj Tuˈtspojtspë. Per ja käjpn yëˈë tyuunˈadëts diˈibë Jyobaa yˈaxëkˈijxypy, axtë yˈawdäjttë dios diˈibë nety ja wiink nax wiink käjpn yˈawdäjttëp. Jyobaa janääm jatsojk ojts tkexy ja kyugajpxyëty parëxyëp tjaygyujkëdë, per yëˈëjëty kyaj myëdoodë (Jer. 35:12-15). Ta yajtukumëdoodë mëjwiin kajaa mët ko kyujuundaktë. Duˈun nyäjxtë extëmë abëjkën diˈib nëjkxp mä kutëgoˈoyën, ja mäjkpë tëëm ääts diˈib Israel ojts yajkutëgoyëdë jäˈäyëty diˈib Asiria ets ja majtskpë diˈib Judá, yëˈë jaˈabëjkëdë Babilonia. ¡Mëjwiin kajaa xytyukniˈˈijxëm extëm jyäjttë! Pääty pën nnayäjkëm ets xyaˈoˈoyëmë Jyobaa, ta ndukˈoyˈatäˈänëm ko xyjëjwijtsëmbijtëm.

9, 10. ¿Ti tyuundë ja jäˈäyëty diˈib Nínive ko Jyobaa ojts tnigajpxy ti nety tyunaampy?

 ⁹ Jyobaa nan ojts tnasˈixë parë ja jäˈäyëty diˈib Nínive tnijawëdët ti nety yëˈë tyunaampy. Ojts tˈanëëmë Jonás: “Pëdëˈëk, nëjkx Nínive mä ja mëj käjpn, ets tukmëtmaytyäˈäk ko ja axëkˈäjtënë diˈib tyuundëp të pyety axtë nwinduuyëts”. Nínive kutëgoyäämbë nety (Jon. 1:1, 2; 3:1-4).

¹⁰ Per ko Jonás ojts jam kyäjpxwaˈkxy, “ta ja jäˈäyëty diˈib Nínive tmëbëjktë extëmë netyë Dios të jyënaˈany ets ta yˈayuˈäjttë ets ttuktëjkëdë ja xäˈk wit nimëj nimutsk”. Ets ja rey “ta pyëdëˈky mä nety jam yajkutuky, ta tnasjaˈanë ja wyit diˈibë nety mëët yˈaneˈemy ets ttuktëjkë ja xäˈk wit ets nyaxweˈtsy kuyjäämoty”. Ja jäˈäyëty diˈib Nínive naygyëyäjkëdë parë Jyobaa yaˈoyëdët ets jodëmbijttë, päätyë Jyobaa kyaj yajkutëgooyëdë (Jon. 3:5-10).

11. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jyobaa jyaˈayˈajty mët ja israelitëty ets mët ja jäˈäyëty diˈib Nínive?

¹¹ Oyë nety ja israelitëty yëˈë kyäjpnˈatëdë Jyobaa, ojts jyëjwijtsëmbitëdë. Per ja jäˈäyëty diˈib Nínive kyaj nety yëˈë Jyobaa kyäjpnˈatëdë, per paˈˈayoojëdë mët ko ojts nyayakëdë parë yˈoyët. Tyäˈädë majtskpë ijxpajtën, yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa “käˈäp winˈixy wingexy yëˈë jäˈäy ttsoky tjawë” (Deut. 10:17, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés).

12, 13. 1) ¿Tiko Jyobaa wyinmääytyëgatsy ko jäˈäy nyayakyëty parë yˈoyët? 2) ¿Wiˈix ojts nyikejy ko Jyobaa tmëkjäˈäwë ko Saúl ojts dyaˈˈaneˈemy, ets ko tmëkjäˈäwë mä ja jäˈäyëty diˈib Nínive?

¹² Jyobaa mbäät wyinmääytyëgatsy ko ja jäˈäyëty nyayajtëgatsëdë. Extëm nˈokpëjtakëm, Biiblyë jyënaˈany ko mëk tjäˈäwë “ko Saúl ojts dyaˈˈaneˈemy” (1 Sam. 15:11). Ets ko tˈijxy jyodëmbijttë ja jäˈäyëty diˈib Nínive, ta “mëk tjäˈäwë mä ja ayoˈon diˈibë nety të ttuknikäjpxpety dyajminäˈäny; ets kyaj dyajmiiny” (Jon. 3:10).

¹³ Ko Biiblyë jyënaˈany, “mëk tjäˈäwë”, yëˈë yˈandijpy ko yajtëgäjtsypy diˈib të ttukniwinmayë ttunäˈäny. Jyobaa ojts tuk tiempë tkupëkyë Saúl, per ko kyamëdooy, ta kyaj tnekykyupëjky parë tyunët rey. Kyaj yëˈëjëty mët ko kyaj yajxon twinˈijxy, yëˈë duˈun mët ko Saúl kyaj myëdooy ets kyaj tnekymyëdäjtyë mëbëjkën. Jyobaa nan winmääytyëgäjts mä ja jäˈäyëty diˈib Nínive ets kyaj tnekyyajkutëgooy mët ko jyodëmbijttë. Xyjotkujkmoˈoyëm mëjwiin kajaa ko nnijäˈäwëm ko Jyobaa paˈˈayoop ets ko yajtëgäjtsypy ti tyuknibëjtakëp ko ja pokyjyaˈay jyodëmbity.

14. 1) ¿Wiˈixë Jyobaa tyam xyaˈoˈoyëm? 2) ¿Ti mbäät nduˈunëm ko Dios xyaˈoˈoyëm?

¹⁴ Jyobaa yëˈë tyam yajtuumbyë Biiblyë etsë kyäjpn parë xyaˈoˈoyëm (2 Tim. 3:16, 17). Pääty jëjpˈam ets nˈaxäjëmë kyäjpxwijën o ja jyëjwijtsëmbijtën diˈib xymyoˈoyëm mët yëˈëgyëjxmë Biiblyë etsë kyäjpn. Oy näämnëm o tëëyëp nnëbajtëm ets oy nuˈun ja tuunk nikëjxmˈäjtëm, xëmë mbäät nbanëjkxëmë käjpxwijën diˈibë Jyobaa xymyoˈoyëm ets nnayäjkëm parë xyaˈoˈoyëm extëm yëˈë ttseky.

15, 16. 1) ¿Wiˈix mbäät nyayjawëty tuˈugë jäˈäy ko dyajtëgoy ja tuunk diˈib nyikëjxmˈäjtypy mä naymyujkën? 2) ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë kyaj axëëk nekynyayjäˈäwëm ko nyajjëjwijtsëmbijtëm?

¹⁵ ¿Wiˈixë Jyobaa xyjëjwijtsëmbijtëm? Ko näˈäty xytyukniˈˈijxëm ets nduˈunëm ti tsyejpy o parë nyajtëgäjtsëmë jot winmäˈäny. Per näˈäty, mbäät xynyitëjkëm ets mëk nyajjëjwijtsëmbijtëm  mët ko të nduˈundëgoˈoyëm mëjwiin kajaa. Ko duˈun nyajjëjwijtsëmbijtëm, mbäät nyajtëgoˈoyëm ja tuunk diˈib nikëjxmˈäjtëm mä naymyujkën. Min nˈokˈijxëm wiˈix jyajtyë Dennis, * diˈibë nety tuump mëjjäˈäy. Yëˈë pokytyuun mëjwiin kajaa mët ko kyaj yajxon ojts dyajtuˈuyoˈoyë meeny sentääbë, ta yajjëjwijtsëmbijty. ¿Wiˈix nyayjäˈäwë Dennis ko mä tadë ux ojts yajnigajpxy ko kyaj nety nyekytyuny mëjjäˈäy? Yëˈë jyënaˈany: “Axëëgëts njantsy nyayjäˈäwë. Nuˈunë nety të nyaxy 30 jëmëjt, kanäägëtsë netyë tuunk të nikëjxmˈaty. Tëjëtsë nety nduny prekursoor regulaar, Betel, diˈib pyudëjkëbë mëjjäˈäy ets ok, tajëts nduuny mëjjäˈäy. Ets jeˈeyënëmtsë nety të nyajnaxy ja tim jawyiimbë diskursë mä asamblee tëgëk xëëbë. Ajotkumonëts nyajtëgooytyaay tukëˈëyë. Tsoytyuˈunmëëdëts nnayjäˈäwë ets nwinmääyëts ko kyajts mä nlugäärnë mä Diosë kyäjpn”.

¹⁶ Dennis nayajtëgäjtsë, myastut ti nety të yajtëgoyëty. Per ¿ti pudëjkë parë kyaj axëëk nyekynyayjäˈäwë? Ko ojts tˈëxpëkyë Biiblyë, nyijkxy xëmë käjpxwäˈkxpë ets ko kyaj tyëgoyˈajty mä naymyujkën. Nan pudëjkë ja ëxpëjkpajn ets ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nˈëxpëjkëm. Yëˈë jyënaˈany: “Tadë artikulo diˈib mä La Atalaya 15 äämbë agostë 2009, mä jyënaˈany, ¿Le gustaría recuperar su privilegio de servicio?, duˈunëts njäˈäwë extëmëts tuˈugë neky të nyajtuknigexy ets ko yëˈëjëts netyë nnuˈkxtakën të yaˈˈatsoojëmbity. Ja käjpxwijën diˈibëts mas nˈoymyëdoo, yëˈë mä jyënaˈany: Kom tyam kyaj nëgoo tijaty xynyekynyikëjxmˈaty mä naymyujkën, yajtunë tadë tiempë parë xyajkëktëkëdë mnaymyayë mëdë Jyobaa”. ¿Wiˈix pyudëjkë ko yajjëjwijtsëmbijty? Ko ja tiempë nyajxy, ta jyënaˈany: “Jyobaa tëjëts jatëgok xykyunuˈkxy, pes tyam ndunyëts diˈib pyudëjkëbë mëjjäˈäy”.

17. ¿Wiˈix mbäädë jäˈäy pyudëkëty ko yaˈëxkexy parë jyodëmbitët? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

¹⁷ Ko jäˈäy yaˈëxkexy, nan yëˈë jatuˈugë nayjëjwijtsëmbitë diˈibë Jyobaa yajkypy. Duˈun yajkuentˈaty ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mä naymyujkën parë këdiibë myäˈättët ets yajpudëkë ja pokyjyaˈay parë jyodëmbitët (1 Kor. 5:6, 7, 11). Robert yaˈëxkajx, ets ja duˈun yˈijty 16 jëmëjt. Nuˈunë tadë tiempë nyajxy, mëk tyënääytyë tyääk tyeety etsë myëgaˈaxëty, myëmëdoodë ja käjpxwijën diˈibë Biiblyë yajkypy ets kyaj mëët tyuˈukmujktë ets ni jeˈeyë ojts tkakäjpxpoˈkxtë. Robert jëmbijt jatëgok mä Diosë kyäjpn ets tam jatëgok wyimbety. Ko yaˈˈanmääy ti pudëjkë parë jatëgok tnijëmbijtyë Jyobaa etsë kyäjpn oyë nety jekyë tiempë të nyäjxnë, ta jyënany ko diˈib pudëjkë yëˈë ko ja fyamilyë mëk tyënääytyë. Ta yˈakjënany: “Koxyëbëts mëët nayˈijx naybyatë nfamilyë, oy jeˈeyë jantsy waanë parë tnijawët wiˈixëts nyaˈixy nyajpääty, yëˈëxyëbëts diˈib xyjotkujkmooy ets kyajxyëbëts ojts xypyudëkë parëts nijëmbitëdë Jyobaa etsë kyäjpn”.

18. ¿Ti moˈontsëdaa nˈitäˈänëm ko xypyojtsëmë Jyobaa?

¹⁸ Ëtsäjtëm, mbäät kyaj nyajjëjwijtsëmbijtëm mëk. Per ¿ti moˈontsëdaa nˈitäˈänëm ko xypyojtsëmë Jyobaa, ja Mëj Tuˈtspojtspë? ¿Wiˈix njäˈäyˈatäˈänëm ko xyjëjwijtsëmbijtëm? ¿Duˈun njäˈäyˈatäˈänëm extëmë David o extëmë Saúl? Ja Mëj Tuˈtspojtspë yëˈë diˈib nDeetyˈäjtëm. Ninäˈä ngajäˈäytyëgoˈoyëm ko “Jyobaa jyëjwijtsëmbijtypy ja diˈib tsyejpy, duˈun extëm ttuny tuˈugë uˈunkteety mët ja yˈuˈunk diˈib tsyejpy”. Pääty, nˈoknaygyëyäjkëm parë Jyobaa xyjëjwijtsëmbijtëm ets nˈokkupëjkëm (Prov. 3:11, 12).