1, 2. a) ¿Imataq alläpa precisan Jehoväwan amïgu kanantsikpaq? b) ¿Imanötaq yanapamantsik Jehovä piñapaptin nunakuna imanö chaskikuyanqampita Biblia willakunqan?

“NOQAPAQQA alläpa allim Diosman witï. Ciëluchö y Patsachö Autoridäyoq Teyta Jehovächömi tsapäkïnï ashirqö.” (Sal. 73:28.) Kënö ninqanwanmi, salmukunata qellqaqqa Diosman markäkunqanta rikätsikurqan. ¿Imakunapa pasëkartaq tsënöqa nirqan? Mana alli ruraq nunakuna alli kawakïchö kayanqanta rikashqa karmi, kënö nir pësakurqan: “Ardëllam limpiu shonquyoq këta tïrarqö y paqarqö [awirqö] makïtapis jutsa rurëpita” (Sal. 73:2, 3, 13, 21). Tsënö kaptimpis, “Diospa shumaq templunman” yëkunqanmi juknöpana pensanampaq yanaparqan, y Kamakoqninwan amïgu këninta mana oqranampaq (Sal. 73:16-18). Tsë pasanqanmi, kë nunata juk precisaqta yachatsirqan: Jehoväwan amïgu këta mana oqranapaqqa, Diosta sirweqkunawan juntakunantsik y Diospa consëjunkunata kawënintsikchö cuentaman churanantsik alläpa precisanqanta (Sal. 73:24).

² Noqantsikpis munantsikmi kawaq y rasumpa Dioswan amïgu këtaqa. Tsëta tarinapaqqa, alläpam precisan consëjunkunata y piñapäkïninta wiyakunantsik, tsënö rurarllam rikënimpaq mas yachanëpaq nuna kashun. Bibliaqa willakun, Jehoväqa alläpa kuyakoq karnin, nunakunata y nacionkunata piñapärirnin cäsukuyänampaq tiemputa qonqantam. Tsë willakïkunaqa qellqakashqa ‘yachatsimänantsicpaq’ y ‘awiluntsiccunapa mana alli portaquininta musyarir, tseno mana portacunantsicpaqmi’ (Rom. 15:4; 1 Cor. 10:11). Tsëkunapita yachakunqantsikmi yanapamäshun Jehovä imanö kanqampita mas yachakunapaq, jina rikätsimäshunmi, yachatsimänata jaqinqantsik imanö yanapamänapaq kaqtapis.

3. Jehovä autoridäninta nunakunachö imanö utilisanqampaq, ¿ima igualatsikïtataq tarintsik Isaïas 64:8 y Jeremïas 18:6 textukunachö? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta.)

³ Bibliam willakun mituwan trabajaq nuna ruranqannö,  Jehovä autoridäninta nunakunawan y nacionkunawan utilisanqanta. Tsëpaq parlarmi kënö nin: “Oh Jehovä, qammi Teytäkuna kanki. Noqakunam mitu kayä, y qammi Mituwan Trabajaq kanki; llapäkunam makiki ruranqan kayä” (Is. 64:8). Mituwan trabajaq nunaqa, mituta munanqanmanmi tumatsita puëdin, y mituqa manam reclamakuntsu. Tsënöllam Diospis nunawan rurëta puëdin. Imanömi mitu reclamakïta puëdintsu mituwan trabajaqpa makinchö këkarnin, tsënöllam noqantsikpis, kikintsik munanqantsikman tumatsimänapaq Diosta nita puëdintsiktsu (leyi Jeremïas 18:6 *).

4. ¿Munanqanta rurayänampaqku Dios nunakunata o nacionkunata obligan? Willakaramï.

⁴ Israel markawan ruranqanchömi Jehoväqa rikätsikurqan mituwan trabajaq nuna ruranqannö rurëta puëdinqanta. Peru tsënö kaptimpis, Jehoväqa, manam mituwan trabajaq nunanötsu nunakunawan o nacionkunawan munëninta ruran. Jina Bibliaqa manam willakuntsu wakin nunakuna mana alli kayänampaq y wakin kaqkuna alli kayänampaq ruranqanta. Jehoväqa juk shumaq qarëtam nunakunata qoshqa, kikinkuna alli pensëkur imatapis alli kaqta o mana alli kaqta akrakuyänampaq. Jehoväqa manam tsë qaranqanta qonqarirtsu, pitapis Pë munanqanta rurayänampaq obligan. Tsëmi, Jehovä yachatsinampaqqa, kikin nunaraq yachatsishqa këta munanan (Jer. 18:7-10).

5. Jehovä yachatsinqanta nunakuna cäsukïta mana munayaptinqa, ¿imanötaq autoridäninta Jehovä utilisan?

⁵ Tsënö kaptimpis, ¿imanötaq Mituwan trabajaq tratan yachatsinqanta mana wiyakoq nunakunata? Mituwan trabajaq nunaqa, rurëta munanqampaq tsë mitu mana alli kaptinqa, juk cösaskunata ruranampaqmi utilizan o pasëpa mana alli kaptinqa jitarinmi, peru tsëqa pasakun mituwan trabajaq nuna alleqlla mana trabajashqa kaptinmi. Peru Jehoväwanqa manam tsëqa pasakuntsu (Deut. 32:4). Juk nuna Jehovä yachatsinqankunata wiyakur mana alliyarqa, kikimpitanam. Jehoväqa nunakunata imanöpis tratan, yachatsikïninkunata chaskiyanqampita o mana chaskiyanqampitam. Yachatsikïninkunata chaskikoqkunataqa alli nuna kayänampaqmi yanapan. Këllaman pensarishun, ciëlupaq kaqkunaqa, “allicagllachö üsananpag” mancanömi kayan. Peru mana wiyakoqkunataqa, Diosmi ‘alläpa poderöso cayninwan castigarnin ushacätsinqa’ (Rom. 9:19-23, NTCN).

6, 7. ¿Imanötaq Davidwan Saul Jehoväpa piñapäkïninta chaskikuyarqan?

 ⁶ Juknöpaqa, nunakunata alliyäyänampaq Jehovä yachatsin consejarnin o piñaparninmi. Autoridäninta imanö utilisanqantaqa rikëta puëdintsik, Israelpa punta reyninkuna Saulwan David pasayanqampita yachakurninmi. Bat-sebawan David punukïkunqanqa, pëta y mas nunakunatam mana alliman chätsirqan. Tsëmi, rey këkaptimpis Jehoväqa sinchipam piñaparqan, y profëtan Natantam sinchipa consejanampaq mandarqan (2 Sam. 12:1-12). ¿Imanötaq Jehovä piñapanqanta David chaskikurqan? Alläpa llakishqam sientikurqan y shonqupita patsëmi arrepentikurqan, tsëmi Diosqa llakipëkurqan (leyi 2 Samuel 12:13 *).

 ⁷ Peru rey Saulqa manam Jehovä consejanqanta chaskikurqantsu. Jehoväqa profëtan Samuelwanmi willatsishqa karqan, Amaleq markachö nunakunata y animalkunata chipyëpa ushakätsinampaq. Rey Saulqa Jehovä mandanqanta mana cäsukurmi Agag jutiyoq reyta y mas allin kaq animalkunata kawëkaqta jaqirirqan. ¿Imanir? Itsachi tsëtaqa rurarqan, reqishqa këta y precisaq këta munarnin (1 Sam. 15:1-3, 7-9, 12). Ruranqankunapita Samuel entienditsita munaptimpis, rey  Saulqa manam jaqirqantsu Mituwan trabajaq Jehovä yachatsinanta. Tsëpa rantinqa, consejanqantam mana kaqpaq churarqan y Jehoväpaq sacrificiuta ruranampaq kaqta nirmi tsapäkurqan. Tsënö kanqanrëkurmi, rasumpa kaq Diosqa rey këninta qochirirqan o qechurirqan, y Dioswan alli këtaqa mananam imëpis tarirqannatsu (leyi 1 Samuel 15:23 *).

8. Jehovä alliyätsita munar yanapaptin Israel marka imanö chaskikunqampita, ¿imatataq yachakuntsik?

⁸ Jehoväqa manam nunakunallatatsu alliyäyänampaq tiemputa qon, sinöqa, nacionkunatawanmi. Manaraq Jesus shamuptin 1513 watachömi, Egiptuchö esclävu kayanqampita yarqarayämunqanllachö Diosqa Israelpa tsurinkunawan juk conträtuta rurarqan. Israelqa Diospa akrashqan markam karqan y munanqannö marka kanampaqmi alliman tumatsishqa kanan karqan. Tsënö karpis, israelïtakunaqa mana alli kaq rurëtam akrayarqan, hasta vecïnun markakunapa diosninkunatam adorayarqan. Kutin kutinmi Jehoväqa entienditsinampaq profëtankunata mandarqan, peru pëkunaqa manam cäsukuyarqantsu (Jer. 35:12-15). Tsërëkurmi sinchipa castigashqa kayarqan. Mitupita rurashqa mankatanömi Israel markapa chunka kastankunata asiriukuna ushakätsiyarqan y ishkë kaq kastankunatanam babiloniukuna esclävupaq apakuyarqan. ¡Kë pasakunqankunaqa noqantsiktapis yachatsimantsikmi! Jehoväpa piñapäkïninqa yanapamäshun, wiyakoq kashqallam.

9, 10. ¿Imanötaq ninivïtakuna chaskikuyarqan Jehoväpa piñapäkïninta?

 ⁹ Jina Asiriapa mas reqishqa markan Nïnivichö täraq nunakunatapis, Jehoväqa piñapäkïninta wiyayänampaqmi tiemputa qorqan. Jonastam kënö nirqan: “Sharkï, jatun marka Nïniviman ëwë, y pëkunapa contran willakï, porqui mana alli rurëninkunam noqa kaqyaq chämushqa”. Awmi, Nïnivi markaqa ushakänanmi karqan (Jon. 1:1, 2; 3:1-4).

¹⁰ Peru Jonas ninqanta wiyarirmi, ‘Nïnivi markachö nunakunaqa Diosman creikur qallëkuyarqan, y ichikpis jatumpis ayunayänampaq y säcuta churakuyänampaqmi willanakuyarqan’. Y reynimpis “mandakur täkunampita sharkurmi, mandakunan röpanta qoturirnin säcuta churakurqan y uchpa jananman täkurirqan”. Ninivïtakunaqa Jehovä alliyätsinantam jaqiyarqan y arrepentikuyarqan, tsëmi Jehoväqa ushakätsirqannatsu (Jon. 3:5-10).

11. Israeltawan Nïnivi markata tratanqanchö, ¿imanö kanqantataq Jehovä rikätsikurqan?

¹¹ Israelïtakuna akrashqa markan kayaptimpis, Jehoväqa castigarqanmi. Peru ninivïtakunataqa, markan kayänampaq conträtuta mana rurashqa këkäyaptimpis, piñapanqankunata cäsukuyanqanrëkurmi perdonëkurqan. Kë ishkan pasakunqanmi cläru rikätsikun, Diosqa ‘wakin wakinllata allipa mana tratanqanta’ (Deut. 10:17).

12, 13. a) ¿Imanirtaq Jehovä rurëta pensanqanta cambiarin pipis alliyätsinanta jaqiptinqa? b) Saulpaq y Nïnivipaq Jehovä pësakurnin, ¿imatataq rurarqan?

¹² Mas alliyänantsikpaq Jehovä imanö yanapamanqantsikmi rikätsikun, munëninllachö mana tsarakoq kanqanta y juknöpapis munëninta patsätsinqanta. Pitapis juzgarqa, tsë juzgashqa nuna piñapäkïninta imanö chaskinqampitam höraqa decidinqanta cambiarin. Këllaman pensarishun, Bibliaqa willakun ‘Saulta rey kanampaq churanqampita’ pësakunqanta (1 Sam. 15:11). Jina rikätsikunmi ninivïtakuna arrepentikuyanqanta rikarnin, ‘ushakätsinampaq ninqampita pësakunqanta y mana ushakätsinqanta’ (Jon. 3:10).

¹³ Hebrëu idiömachö “pësakun” ninqan palabraqa rikätsikun, pensanqanta y rurëta munanqanta cambian ninantam. Jehoväqa, Saulpaq pensanqantaqa cambiarirqanmi, porqui rey kanampaq akrarirmi, tiempuwanqa despreciarirqan. Këtaqa Jehovä rurarqan, Saulpa markäkïnin o yärakuynin pishiptin y mana cäsukoq tikrakuriptinmi, y manam akrarnin pantanqampitatsu. Jehoväqa ninivïtakunapaqpis pësakurqanmi, o juk parlakïchöqa, pëkunata ushakätsinampaq këkarmi ushakätsirqannatsu. Alläpam shoqamantsik Mituwan trabajaq Jehovä, munëninllachö mana tsarakoq, juknöpapis munëninta patsätseq, llakipäkoq y pipis shonqupita patsë arrepentikuptin cambianampaq listu këkanqanta musyanqantsikqa.

14. a) ¿Imakunatataq Jehovä utilisan alliyätsimänantsikpaq? b) Munanqannö nuna kanantsikpaq yanapamanqantsikta, ¿imanötaq chaskikushwan?

¹⁴ Jehoväqa Palabranwan y markanwanmi alli nuna kanapaq yanapamantsik (2 Tim. 3:16, 17). Tsëmi, chaskikunantsik Palabranwan y markanwan consejamanqantsikta o piñapämanqantsikta. Ëka watapana bautisädu karpis y imëka carguyoq karnimpis Jehoväpa consëjunkunatam chaskikunantsik, y munanqannö nuna kanantsikpaq alliyätsimänantsiktam jaqinantsik.

15, 16. a) Piñapashqa kanqantsikrëkur ima carguntsiktapis oqrarirqa, ¿imanötaq sientikushwan? Willakaramï. b) ¿Imataq yanapamäshun Jehovä piñapämanqantsikrëkur pasëpa mana alli sientikunqantsikta jaqinantsikpaq?

¹⁵ ¿Imanötaq Jehovä piñapämantsik?  Tsëtaqa ruran noqantsikpita imata shuyaranqanta yachatsimarnintsik o pensënintsikta cambianapaq yanapamarnintsikmi. Tsënö kaptimpis, höraqa itsa mana allikunata ruranqantsikrëkur sinchipa piñapämänantsikta wanashun. Tsënö sinchipa piñapämashqaqa itsa congregacionchö carguyoq kënintsiktapis oqrarishwan. Anciänunö yanapakoq Dennis * jutiyoq cristiänuta pasanqampita yachakurishun. Qellë asuntukunachö cuidädu mana kanqanrëkurmi jatun jutsaman ishkirirqan, y tsërëkurmi sinchipa piñapashqa karqan. ¿Imanötaq sientikurqan anciänu manana kanqanta congregacionchö willakuriyaptin? Pëmi kënö nir yarpan: “Pasëpa mana imapaqpis sirweqnömi sientikurqä. 30 watakunapam imëka cargukunachö yanapakurqä. Precursor regularnö, betelïtanö, siervu ministerialnö y anciänunömi yanapakurqä. Jina tsëllaraqmi jatun asamblëachöpis discursashqa karqä. Peru illaqpitam tsë llapan ushakärirqan. Alläpa penqakushqam sientikurqä, y Diospa markanchö këta manana merecinqätam pensarqä”.

¹⁶ Dennistaqa mana alli rurëninkunapitam piñapäyarqan, tsëmi tsë mana alli rurëninkunata jaqinan precisarqan. Peru ¿imataq yanaparqan pasëpa mana alli sientikunqanta jaqinampaq? Kikinmi kënö nin: “Diospa Palabranta mas yachakunäpaqmi churakarqä. Jinamampis alläpam yanapamarqan cristiänu mayïkuna shumaq parlapäyämanqan y publicacionkunata leyinqäpis. 2009 wata 15 de agostu killa kaq La Atalaya revistapa “¿Le gustaría recuperar su privilegio de servicio?” neq yachatsikïninmi, Diosman mañakunqäpita noqapaqqa imëka juk carta cuenta karqan. Y kënö nir consejakunqanmi masqa gustamarqan: “Congregacionchö rurënikikuna mana këkaptinqa, tiempïkita alleq provechë Diospa kaqchö mas sinchiyänëkipaq”. ¿Imanötaq Dennista yanaparqan Jehovä piñapanqan? Watakuna pasarinqanchömi kënö nin: “Jehoväqa yapëmi bendicimashqa siervu ministerial kanäpaq akramarnï”.

17. ¿Imanötaq Diospa markampita qarqushqa kanqan jutsa ruraq nunata yanapan? Juk pasakunqanwan willakaramï.

¹⁷ Jina Jehoväpa piñapäkïninqa, markampita qarqushqa këmi. Tsëta rurarmi congregacionchö kaqkunata mana allikunapita tsapan y jutsa ruraqkunatanam arrepentikuyänampaq yanapan (1 Cor. 5:6, 7, 11). Robertqa 16 watapam Diospa markampita qarqushqa karqan, tsë tiempuchöqa, teytäkuna y wawqinkunapis mana jaqitam cumpliyarqan jutsa ruraqkunawan mana juntakäyänampaq ni mana saludayänampaq Biblia mandakunqanta. Kananqa Diospa markanman kutinqampitaqa atska watakunanam pasarishqa, y Diospa kaqchömi mas poqu cristiänu tikrëkan. Jehoväman y markanman kutinampaq ima yanapanqanta tapuyaptinmi, kastankuna Biblia ninqanta wiyakuyanqan alläpa yanapanqanta nirqan. Jina kënömi nin: “Sitsun kastäkuna parlapäyämanman karqan imanö këkanqäta musyayänanllapaqpis, tsëllawanmi kushishqa käman karqan. Itsachi pëkunawan juntu këta munënïqa yanapamanmantsu karqan Diospa markanman kutinäpaq”.

18. Mituwan trabajaq Jehoväpa makinchö, ¿imanö mitu kanqantsiktataq rikätsikuntsik?

¹⁸ Itsa noqantsikqa Diospa markampita qarkushqa kashuntsu, peru tsënö karpis Mituwan trabajaq Jehoväpa makinchö, ¿imanö mitu kanqantsiktataq rikätsikuntsik? ¿Imanötaq piñapämanqantsikta chaskikuntsik? ¿Davidnöku, o Saulnöku kantsik? Mituwan trabajaq Jehovämi teytantsikqa. Tsëmi, ama imëpis qonqashuntsu Biblia kënö ninqanta: “Jehoväqa kuyanqan kaqtam piñapan, imëka juk teyta kuyë wamranta piñapanqannö”. Tsënö këkaptinqa, ama imëpis despreciashuntsu Jehoväpa consëjunkunata ni piñapäkïninta (Prov. 3:11, 12).