1, 2. a) ¿Imatan ruwananchis Jehová Dioswan allinpi kananchispaq? b) ¿Imaynatan ñawpaq tiempomanta yachay yanapawasun Dioswan pusachikunapaq?

SALMISTAN Diosmanta nirqan: “Ñoqapaq aswan allinqa Diospa qayllanpi kayniymi. Apu Señor Diosníy, qanmi pakakunayqa kanki”, nispa (Sal. 73:28). Chayta nisqanpin rikuchirqan Diospi hap’ipakusqanta. Ichaqa, ¿imaraykun chayta rimarqan? Ñawpaqtan payqa millay runakuna thakpi kawsasqankumanta phiñakuspa nirqan: “Yanqan sonqoyta ch’uyayachini, makiytapas tukuy mana allinmanta mayllikuni”, nispa (Sal. 73:2, 3, 13, 21). Ichaqa ‘Diospa ch’uya wasinman haykusqanmi’ yanaparqan allinta imatapas entiendenanpaq Diosmanta mana karunchakunanpaqpas (Sal. 73:16-18). Chaywanmi salmista kayta entienderqan: Dioswan allinpi kanapaqqa Diosta serviq runakunawanmi huñunakuna Diospa yuyaychasqanman hinataq kawsana (Sal. 73:24).

² Ñoqanchispas Jehová Dioswanmi allinpi kayta munanchis. ¿Imatan chaypaq ruwananchis? Tukuy sonqowanmi yuyaychawasqanchista wanachiwasqanchistapas chaskikunanchis, chaymi payqa sumaqta qhawariwasun. Ñawpa tiempopin Jehová Dios runakunata wakin llaqtakunata ima khuyapayaspa anyarqan payman kutirikunankupaq. Chaykunatan ‘yachaqananchispaq qelqachirqan’, ‘p’uchukay tiempopi kashaqkunata [...] anyawananchispaq’ (Rom. 15:4; 1 Cor. 10:11). Chaykunamanta yachaymi yanapawasun Diosninchista astawan reqsinapaq, yuyaychayninkuna allinninchispaq kasqanta yachanapaqwan.

3. Isaías 64:8, Jeremías 18:1-6 textokunapi, ¿ima rikch’anachiymi rikuchin Jehová Dios imayna llut’aq kasqanta? (Kay paginapi dibujota qhaway.)

³ Biblian Jehová Diosta t’urumanta mankata, vasota  hukkunatapas llut’aq runawan rikch’anachirqan, runakunatapas llaqtakunatapas imayna yanapasqanta sut’inchananpaq. Isaías 64:8 texton nin: “Señor Diosnillayku, qanmi taytaykuqa kanki. Ñoqaykuqa t’urullan kayku, qantaq llut’aqniyku kanki, llapallaykutan ruwawarqankiku”, nispa. Llut’aq runaqa tukuy munasqantan t’uruwan ruwan, t’urutaq imatapas ruwachikullan. Ñoqanchispas llut’aqpa makinpi t’uru hinan Diospa makinpi kashanchis, chaymi mana Diosta nisunmanchu imaynata ruwawananchista (leey Jeremías 18:1-6).

4. ¿Llut’aq runa hinachu Dios runakunawan munasqanta ruwan?

⁴ Ñawpa tiempopi israelitakunata yanapasqanpin Jehová Dios rikuchirqan llut’aq runa hina kasqanta. Ichaqa manan llut’aq runa ruwasqanta hinapunichu Diosqa ruwan. Llut’aq runaqa t’uruta hap’ispan ima munasqantapas t’uruwan ruwan. ¿Jehová Diosri, llut’aq hinachu wakin runakunata otaq nacionkunata allinta ruwan wakintataq mana allinta? Manan. Diosqa huk regalotan qowarqanchis: Kikinchismanta akllakuy atiyta. Chaymi payqa munan chayman hina imatapas akllakunanchista, manataqmi pitapas tanqanchu payta kasukunanpaq. Munayninman hina Dios llut’awananchispaqqa kikinchismantan munananchis llut’achikuyta (leey Jeremías 18:7-10).

5. ¿Imatan Jehová Dios ruwan mana kasukuqkunawan?

⁵ ¿Imatan Jehová Dios ruwan mana llut’achikuy munaqkunawan? Sichus llut’aqpa makinpi t’uru mana imapaqpas valepunchu chayqa wikch’upunmi. Ichaqa, ¿imaraykun chay t’uru mana valepunchu? Yaqapaschá llut’aq runa t’uruta mana allinta tupachisqanrayku. Jehová Diosmi ichaqa allintapuni imatapas ruwan (Deut. 32:4). Sichus ruwasqan runa waqllipun chayqa manan Dioschu huchayoq aswanpas pay kikinmi. Diosqa imaynachus runakuna kasqanman hinan llut’an; kasukuqkunataq sumaq llut’asqa kanku. Chaymi hanaq pachapaq akllasqa cristianokuna ‘khuyapayasqa’ kaspa ‘sumaq waqaychana manka’ hina llut’asqa karqanku, mana kasukuqkunan ichaqa mana valeq manka hina Diospa “phiñakuyninwan muchuchinapaq” kanqaku (Rom. 9:19-23).

6, 7. ¿Imatan Davidpas Saulpas ruwarqanku Dios anyaqtin?

 ⁶ ¿Imaynatan runakunata Dios llut’an? Yuyaychaspa wanachispa iman. Chayta allinta entiendenapaq qhawarisun ñawpaq tiempopi Saúl, David reykunamanta. Davidmi Betsabé warmiwan wasanchay huchapi urmarqan, chaymantan paypas huk runakunapas sasachakuykunapi rikukurqanku. Reyña karqan chaypas, Diosqa Natán profetawanmi anyachirqan wanachirqantaqmi huchallikusqanmanta (2 Sam. 12:1-12). ¿Imatan David ruwarqan? Sinchitan llakikurqan huchallikusqanmanta tukuy sonqowantaqmi pesapakurqan, chaymi Diosqa khuyapayarqan (leey 2 Samuel 12:13).

 ⁷ Rey Saulmi ichaqa Diospa yuyaychasqanta wikch’uyukurqan. Huk kutinmi Jehová Dios profeta Samuelwan kamachirqan Amalec llaqtapi runakunata uywankunatawan wañuchinanpaq. Saultaq mana kasukuspa rey Agagta allinnin uywakunatawan kawsashaqllata apapurqan. ¿Imaraykun chayta ruwarqan? Allin qhawarisqa kayta qhapaqyayta munaspa iman (1 Sam. 15:1-3, 7-9, 12). Chaymi Diosqa sumaqta llut’ayta munaspa Samuelwan anyachirqan, paytaq mana uyarikurqanchu. Aswanmi Diospa anyachisqanta pisichaspa nirqan: ‘[Uywakunaqa]  Diosniyki Señor Diosman haywanankupaqmi’, nispa. Chhayna kasqanmantan Jehová Diosqa rey kasqanmanta wikch’upurqan manataqmi Saulqa Dioswan allipunakapuyta atirqanñachu (leey 1 Samuel 15:13-15, 20-23).

8. ¿Imatan yachanchis Israel llaqta mana kasukuq kasqanmanta?

⁸ Jehová Diosqa manan huk runallatachu yanapan aswanpas llaqtantintan yanapayta munan llut’asqa otaq kasukuq kanankupaq. Israel llaqtamanta yachasun. Paykunaqa Egipto llaqtapi kamachi kasqankumanta kacharichisqa kaspan 1513 watapi (m.J.h.) Diospa akllakusqan llaqta kapurqanku. Chaypin Dios paykunata prometerqan sumaqta llut’ananpaq. Llaqtan ichaqa k’ulluchakuspa Diospa ñawpaqenpi mana allinkunata ruwarqanku, qayllankupi llaqtakunaq yupaychasqanku dioskunata imaraqmi yupaycharqanku. Yapa-yapamantaña profetankunata Dios kacharqan chaypas manan uyarikurqankuchu (Jer. 35:12-15). Chaymi Diosqa mana kasukusqankumanta wanachirqan. Mana valeq mankata hinan ñawpaqta Israelpi chunka ayllukunata Asiria nacionwan thunichirqan, qhepamantaq Judapi iskay ayllukunata Babilonia nacionwan thunichillarqantaq. ¿Imatan chay yachachiwanchis? Allin llut’asqa kanapaqqa Jehová Diospa wanachiynintan chaskikunanchis.

9, 10. ¿Imatan Nínive llaqta ruwarqan huchankumanta Dios anyachiqtin?

⁹ Asiria nacionpi tarikuq Nínive llaqtatapas  Jehová Diosqa khuyapayarqanmi. Thunichinanpaqña kashaqtinmi Jonasta kamachirqan: “Phaway riy hatun Nínive llaqtata, hinaspa chay llaqta contra kunkayoqta willamuy, sinchi mana chanin ruwasqankunan ñoqaman chayamun”, nispa (Jon. 1:1, 2; 3:1-4).

¹⁰ ¿Imaynatan chay llaqta Diospa anyasqanta chaskikurqan? “Diospa siminta chaskispa ayunanankupaq yuyaykurqanku, hinan hatunpas huch’uypas llakikuymanta qhasqa p’achawan p’achakurqanku”. Reypas “kamachikuy tiyananmanta sayarispa, p’achanta ch’utikuspa qhasqa p’achawan churakurqan, uspha patapitaq tiyaykurqan”. Paykunaqa huchankumanta pesapakuspan Dioswan llut’achikurqanku, chaymi mana wañuchisqachu karqanku (Jon. 3:5-10).

11. ¿Imayna Dios kasqantan yachanchis Israel, Nínive llaqtakunawan ruwasqanpi?

¹¹ Diospa llaqtanña kashaspapas israelitakunaqa mana kasukusqankumantan wanachisqa karqanku. Nínive llaqtan ichaqa manaña Diospa llaqtan kashaspapas khuyapayasqa karqanku llut’achikuq t’uru hina kasqankurayku. Chay iskay ejemplokunan sut’ita rikuchin Jehová Diosqa ‘mana pimanpas sayapakusqanta’ (Deut. 10:17).

12, 13. a) ¿Imaraykun Dios ima yuyaykusqantapas runakuna imaynatachus uyarikusqankuman hina cambian? b) ¿Imayna Dios kasqantan rikuchin yuyaykusqanta cambiasqanwan?

¹² Diosqa cambianmanmi ima yuyaykusqantapas runakuna imaynata uyarikusqankuman hina. Rey Saulmantan Dios nirqan: “Yanqapunin Saultaqa reyta churaykurqani”, nispa (1 Sam. 15:11). Nínive llaqta huchanta saqepuspa Diosman kutirikusqanmantataq Biblia nin: “Hinan huk-hinata [Dios] yuyaykapurqan, manañataq paykunata muchuchirqanñachu”, nispa (Jon. 3:10).

¹³ Jehová Diosqa pesapakurqanmi otaq yuyaykusqanta cambiapurqan Saulta rey churasqanmanta chaymi wikch’upurqan. Chhaynaqa, ¿pantarqanchu Dios Saulta reyta churaspa? Manan, Saúl kikinmi iñiyninpi chiriyapurqan, hinan Diosta mana kasukapurqanchu. Nínive llaqta huchanta saqepuqtinpas Diosqa pesapakurqanmi paykunawan imachus ruway munasqanmanta, chaymi manaña paykunata wañuchirqanchu. Arí, huchankuta saqepusqankurayku paykunapaq yuyaykusqanta cambiasqanmi rikuchin sumaq sonqo khuyapayakuq Dios kasqanta. ¡Maytan kusikunchis chhayna Dios kasqanmanta!

14. a) ¿Imaynatan Dios llut’awanchis? b) ¿Imatan ruwananchis allinpaq llut’ayta munawaqtinchis?

¹⁴ ¿Imaynatan kunan Dios llut’awanchis? Payqa Simin Qelqawan llaqtanwan iman astawanqa llut’awanchis (2 Tim. 3:16, 17). Chaymi chaykunapi chaskisqanchis tukuy yuyaychaykunata wanachiytapas sonqomanta chaskikunanchis. Unayña bautizakurqanchis otaq ima hatun llank’anataña Diospa llaqtapi chaskirqanchis chaypas, paypa yuyaychawasqanchisman hinan kawsananchis, munayninman hinataqmi llut’achikunanchis.

15, 16. a) ¿Imaynan sientekusunman wanachiwasqanchisrayku Diospa llaqtanpi ima llank’aytapas saqepuqtinchis? b) ¿Imakunan yanapawasun urmasqanchismanta sayarinapaq?

¹⁵ ¿Imaynatan Jehová Dios wanachiwanchis? Mayninqa ñoqanchismanta imatachus munasqantan yachachiwanchis  otaq mana allin yuyaykusqanchista cambianapaq yanapawanchis, imapipas pantaruqtinchistaq wanachiwanchis. Chay kaqtinqa Diospa llaqtanpi llank’aykuna chaskisqanchistan mayninqa saqepunanchis kanqa. Dennis iñiqmasimanta yachasun. * Payqa iñiq t’aqapin umalli karqan. Huk kutinmi negocio ruwasqanpi sasachakuy kaqtin hatun huchaman urmarqan, chaymantataq wanachisqa karqan. Chaymi huk huñunakuypi willamurqanku manaña umalli kapusqanta. ¿Imaynan pay chaywan sientikurqan? Paymi nin: “Mana valeqpaq hinan sientekurqani. 30 wata iñiq kasqaypin imaymanapi llank’arqani. Precursor regular karqani, Betel wasipi llaqk’arqani, yanapakuq qhari karqani chaymantataq umalli kapurqani. Kinsa p’unchay hatun huñunakuypipas qallarisharqaniñan discursokuna qoyta. Hinan qonqaylla ch’usaqpi hina rikukurqani. Sinchi p’enqasqan kasharqani, ‘manañan ñoqaqa Diospa llaqtanpiqa kanayñachu’ nispataqmi yuyaykurqani”, nispa.

¹⁶ Dennis iñiqmasiqa mana allin ruwasqantan saqepunan karqan. ¿Iman yanaparqan chayta ruwananpaq? Paymi nin: “Kallpachakurqanin Diospa Siminta allinta estudianaypaq. Iñiqmasikunapas anchata yanapawarqanku hinallataq llapa qelqanchiskunapi leesqaypas. 2009 wata 15 agosto Qhawaq revistapin lloqsimurqan, ‘¿Munawaqchu hukmanta Diospa llaqtanpi yanapakuyta?’ nisqa tema. Chaytan qhawarirqani Diospas mañakusqayman kutichimushanman hinata. Chaypin nirqan: ‘Manaraqtaq Diospa llaqtanpi yanapakushankiraqchu chayqa, Jehová Dioswan allinpi kanaykipaq kallpachakushay’, nispa. Chay yuyaychaymi astawanqa sonqoyman chayarqan”, nispa. ¿Imaynatan Dennis iñiqmasita yanaparqan wanachiy chaskisqan? Paymi nin: “Jehová Diosqa hukmantan saminchawan yanapakuq qhari kanaypaq”, nispa.

17. ¿Imaynapin Diospa llaqtanmanta qarqosqa kasqan huchallikuqta yanapanman Diosman kutirikunanpaq?

¹⁷ Diospa llaqtanmanta qarqosqa kaypas Jehová Diospa wanachiyninmi. Chaymi iñiqkunata pakaykun samaykusqa kanankumanta, huchallikuqtapas yanapanmanmi Diosman kutirikunanpaq (1 Cor. 5:6, 7, 11). Robert iñiqmasimanta yachasun. Payqa 16 wata hinan Diospa llaqtanmanta hawapi karqan, chay tiempopin familian Diospa kamachikusqanta kasukuspa mana paywan huñukurqanchu nitaq napaykullarqanpaschu. Kunanqa ñan Diospa llaqtanman kutimpunña wiñashanmi iñiyninpipas. ¿Iman yanaparqan chhaytukuy tiempomanta kutimpunanpaq? Familian imayna tratasqansi anchata yanapasqa. Paymi nin: “Sichus familiay iman kaqllata rimaykuwanman karqan otaq imayna kasqayta tapuriwallanmanpas karqan chayqa, chayllawanmi kusisqa kayman karqan manataqmi Diospa llaqtanman kutimpuypi yuyaykuymanchu karqan”, nispa.

18. ¿Imatan ruwasun Dios Taytanchis llut’ayta munawaqtinchis?

¹⁸ Ñoqanchisqa manachá chay hina wanachinatachu suyasun. Ichaqa, ¿imayna t’urun kasun Diospa makinpi? ¿Imatan ruwasun huchallikusqanchismanta wanachiwaqtinchis? ¿David hinachu kasun icha Saúl hinachu? Llut’awaqninchis Diosqa Taytanchismi. “Payqa pitachus munakusqantan wanachin, imaynan huk taytapas munakusqan churinta wanachin hinata”. Chayrayku amapuni hayk’aqpas Diospa wanachiynintaqa wikch’uyukusunchu (Prov. 3:11, 12).