1, 2. (a) Ndi zwithu zwifhio zwine zwa vha zwa ndeme u itela u vha na vhushaka havhuḓi na Yehova? (b) Ri nga vhuyelwa hani nga u ṱolisisa mafhungo a re Maṅwaloni a nḓila ye vhaṅwe vha aravha ngayo ndayo ya Mudzimu?

“NṊE ndi ḓifhelwa nga u vha tsini na Mudzimu; vhushavhelo hanga ndi ḓivha Iwe Muṋe wanga Yehova.” (Ps. 73:28) Hafha mupsalme o vha a tshi khou sumbedza uri u fulufhela Mudzimu. Ndi zwiimo zwifhio zwe zwa ita uri a phethe nga u amba zwenezwi? Musi a tshi vhona vhaitazwivhi vha tshi nga vha na mulalo, mathomoni mupsalme o pfa vhuṱungu mbiluni. O ri: “Khezwi hu tshi nga ndi u sokou ita ndi tshi shavhisa mbilu yanga dzitshikha, ndi tshi londa zwanḓa zwanga zwi si tshinye!” (Ps. 73:2, 3, 13, 21) Naho zwo ralo, musi a tshi ya “fhethu hukhethwa ha Mudzimu,” zwo mu thusa uri a shandule mavhonele awe nahone a dzule e na vhushaka vhuhulwane na Mudzimu. (Ps. 73:16-18) Heyi tshenzhelo yo funza munna ane a ofha Mudzimu ngudo ya ndeme: U vha vhukati ha vhathu vha Mudzimu, u ṱanganedza nyeletshedzo, nahone u i shumisa ndi zwa ndeme u itela u vha na vhushaka ha tsini na Yehova.—Ps. 73:24.

² Na riṋe ri a ṱoḓa u vha na vhushaka vhuhulwane na Mudzimu wa ngoho na a tshilaho. U itela u swikelela tshenetsho tshipikwa, ndi zwa ndeme uri ri tendele nyeletshedzo kana ndayo yawe i tshi ri vhumba u itela uri ri vhe vhathu vhane vha mu takadza! Zwifhingani zwo fhiraho, nga khathutshelo yawe, Mudzimu o ṋea vhathu na dzitshaka ndugelo ya uri vha aravhe ndayo yawe. Nḓila ye vha aravha ngayo yo ṱaluswa Bivhilini u itela “u ri funza” na “uri zwi ri sevhe riṋe vhane ra khou tshila vhufheloni ha maitele a zwithu.” (Vharoma 15:4; 1 Vhakor. 10:11) U ṱolisisa eneo mafhungo zwi ḓo ita uri ri ḓivhe vhumuthu ha Yehova na u ri sumbedza uri ri nga vhuyelwa hani musi a tshi ri vhumba.

3. Kha Yesaya 64:8 na Yeremia 18:1-6, maanḓa a Yehova kha vhathu a fanyiswa na mini? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma)

³ Musi Yeseya 64:8 i tshi ṱalusa maanḓa a Yehova kha vhathu na kha dzitshaka nga lwa pfanyisedzo, i ri: “Iwe Yehova, Khotsi-ashu ndi Iwe, Muvhumbi washu ndi Iwe; vumba ndi vho-riṋe. Ndi Iwe we wa ri vhumba, roṱhe ri zwiitiwa zwa zwanḓa zwau.” Muvhumbi u na maanḓa oṱhe a u vhumba mudzio nga vumba nga nḓila ine a ṱoḓa u tshi vha ngayo. Vumba a ḽi koni u ḓilanga. Ngauralo, na riṋe ri nga si kone u langa Mudzimu. Muthu a nga si kone u ṱaṱisana na Mudzimu uri a ri vhumbise hani, samusi na vumba ḽi nga si vhudze muvhumbi uri a ite zwifhio.—Vhalani Yeremia 18:1-6.

4. Naa Mudzimu u sokou u vhumba vhathu kana dzitshaka? Ṱalutshedzani.

⁴ Kha Vhaisiraele vha tshifhingani tsha kale,Yehova o sumbedza vhukoni hawe ha u vhumba u fana na zwine muvhumbi a zwi ita kha vumba. Fhedzi hu na phambano khulwane. Muvhumbi a nga kona u ita mudzio muṅwe na muṅwe nga gwada ḽa vumba. Naa Yehova u sokou u vhumba vhathu kana dzitshaka, a ita uri dziṅwe dzi vhe dzavhuḓi, dziṅwe dzi vhe mmbi? Phindulo i re Bivhilini ndi hai. Yehova o ṋea vhathu tshifhiwa tsha ndeme vhukuma—tshifhiwa tsha u ḓikhethela. Ha shumisi maanḓa a vhuvhusahoṱhe awe nga nḓila ine ya ḓo tshinyadza tshifhiwa tshawe. Vhathu vha fanela u khetha u vhumbwa nga Musiki, Yehova.—Vhalani Yeremia 18:7-10.

5. Musi vhathu vha tshi hana u vhumbiwa nga Yehova, u sumbedza hani maanḓa awe khavho?

⁵ Hu pfi mini arali vhathu vha omisa ṱhoho, vha hana u vhumbiwa nga Muvhumbi Muhulu wavho? Mudzimu u shumisa hani maanḓa awe? Humbulani nga zwine zwa itea musi vumba ḽi sa iti zwine zwa ṱoḓiwa nga muvhumbi waḽo. Muvhumbi a nga ita mudzio wa muṅwe mufuda ngaḽo kana a ḽi laṱa! Musi vumba ḽi si na mushumo, kanzhi ndi vhukhakhi ha muvhumbi. Zwenezwi a zwo ngo ralo kha Muvhumbi washu. (Doit. 32:4) Musi muthu a sa tendi u vhumbiwa nga Yehova, vhukhakhi vhu vha vhu ha onoyo muthu. Yehova u shumisa maanḓa awe kha vhathu sa muvhumbi nga u shandula nḓila ine a shumisana ngayo navho zwi tshi ya nga nḓila ine vha aravha ngayo musi a tshi vha vhumba. Vhane vha aravha zwavhuḓi vha vhumbwa nga nḓila i vhuyedzaho. Sa tsumbo, Vhakriste vho ḓodzwaho ndi “midzio yo khathutshelwaho,” vhe vha vhumbwa uri vha vhe ‘midzio ya madzanga.’ Kha ḽiṅwe sia, vhane vha hanedza Mudzimu nga tshipimbi, vha fheleledza vha tshi nga “midzio ye a vha a tshi ṱoḓa u ḓisa mbiti dzawe khavho na vho fanelwaho nga u lozwiwa.”—Vharoma 9:19-23.

6, 7. Nḓila ye Khosi Davida na Khosi Saulo vha aravha ngayo nyeletshedzo ya Yehova yo vha yo fhambana hani?

 ⁶ Iṅwe nḓila ine Yehova a vhumba ngayo vhathu ndi nga u vha eletshedza kana u vha ṋea ndayo. Ri a kona u vhona nḓila ine a sumbedza ngayo maanḓa awe kha vhane a vha vhumba nga u ṱhogomela zwe a zwi ita kha mahosi mavhili a u thoma a Isiraele—Saulo na Davida. Musi Khosi Davida a tshi ita vhuṱonḓolo na Batseba, zwe a ita zwo mu kwama nga ho dzikaho nahone zwa kwama na vhaṅwe. Naho Davida o vha e khosi, Yehova ho ngo litsha u mu ṋea ndayo yo khwaṱhaho. Mudzimu o ruma muporofita wawe Nathani kha Davida e na mulaedza wa ndeme. (2 Sam. 12:1-12) Davida o aravha hani? O ḓisola nga zwe a ita nahone a rembuluwa. Mudzimu a khathutshela Davida.—Vhalani 2 Samuele 12:13.

 ⁷ Khosi Saulo we a vhusa phanḓa ha Davida o ita zwo fhambanaho na zwenezwo, ho ngo thetshelesa ndayo. Yehova o ṋea Saulo ndaela yo livhaho a tshi shumisa muporofita Samuele: Tshimbila u yo vhulaha vhoṱhe Vhaamaleke na zwifuwo zwavho. Saulo ho ngo thetshelesa yeneyo ndaela i bvaho ha Mudzimu. Ho ngo vhulaha khosi Agaga, na zwifuwo zwavhuḓi. Ndi ngani? Ndi nga nṱhani ha uri o  vha a tshi ṱoḓa u huliswa. (1 Sam. 15:1-3, 7-9, 12) Musi a tshi ṋewa nyeletshedzo, Saulo o vha a songo fanela u omisa mbilu yawe, fhedzi o vha o fanela u tenda u vhumbiwa nga Muvhumbi Muhulwane. Nṱhani hazwo, Saulo o hana u vhumbiwa. O ḓiimelela. O imelela zwiito zwawe a amba uri u dzhia hawe zwifuwo zwo vha zwi songo khakhea ngauri zwenezwo zwifuwo zwo vha zwi tshi ḓo shumiswa u itela zwiṱhavhelo, nahone o dzhiela fhasi nyeletshedzo ya Samuele. Yehova o dzhiela Saulo vhuhosi, nahone Saulo ho ngo tsha vha na vhushaka havhuḓi na Mudzimu wa ngoho.—Vhalani 1 Samuele 15:13-15, 20-23.

8. Ri nga guda mini kha nḓila ye lushaka lwa Vhaisiraele lwa aravha ngayo musi Yehova a tshi lu vhumba?

⁸ Yehova ha ṋei muthu muthihi fhedzi tshibuli tsha u tenda u vhumbiwa ngae, fhedzi u tshi ṋea na dzitshaka. Nga 1513 B.C.E., vhana vha Isiraele, vho vhofhololwa vhupulini ngei Egipita, nahone vha vhofha mulanga wa u vha na vhushaka na Mudzimu. Lushaka lwa Isiraele lwo vha lwo khethwa nga Mudzimu nahone lwa ṋewa ndugelo ya u vhumbiwa ngae, sa Muvhumbi Muhulwane. Naho zwo ralo, vhathu vho bvela phanḓa vha tshi ita zwo vhifhaho phanḓa ha Yehova, vho ita na u gwadamela midzimu ya tshaka dzo vha tangaho. Yehova o rumela vhaporofita kha Vhaisiraele lunzhi-lunzhi uri vha shanduke kha nḓila dzavho mmbi, fhedzi Vhaisiraele a vho ngo thetshelesa. (Yer. 35:12-15) Vhaisiraele vho ṱarafiwa vhukuma nga ṅwambo wa uri vho vha vhe na tshipimbi. U fana na mudzio wo teaho u fheliswa, mivhuso ya devhula ya tshaka dza fumi yo kundwa nga Vhaasuri na muvhuso wa tshipembe wa tshaka mbili wo fheliswa  nga Vhababele. Zwenezwi zwi ri gudisa ngudo khulwane vhukuma! U vhumbiwa nga Yehova zwi ḓo ri thusa arali ra zwi tendela.

9, 10. Vhathu vha Ninive vho aravha hani tsevho ye Mudzimu a vha ṋea yone?

⁹ Yehova o dovha a ṋea vhathu vha Asuri, muḓi muhulwane wa Ninive tshibuli tsha u aravha tsevho yawe. Fhungo ḽawe ḽo ḓela Yona ḽi tshi ri: “Takuwa, U ye muḓini muhulu wa Ninive, U u huwelele U ri zwivhi zwawo zwo swika phanḓa hanga.” Muḓi wa Ninive wo vha wo tewa nga u fheliswa.—Yona 1:1, 2; 3:1-4.

¹⁰ Naho zwo ralo, musi Yona a tshi vha vhudza mulaedza wa u fheliswa havho, “vhathu vha Ninive vha mbo tenda Mudzimu; vha huwelela vha ri hu ḓidzimwe, hu ambarwe madzanganda, vhahulwane na vhaṱuku.” Khosi yavho “ya mbo takuwa he ya vha yo dzula kha khuluṋoni yayo, ya bvula dza vhuhosi, ya ambara dzanganda, ya dzula milorani.” Vhathu vha Ninive vho aravha vhuḓidini ha u vhumbiwa nga Yehova nahone vha rembuluwa. Nga zwenezwo, Yehova ho ngo vha ḓisela khombo.—Yona 3:5-10.

11. Ndi pfaneleo ifhio ye Yehova a i sumbedza musi a tshi shumisana na Vhaisiraele na Vhaninive?

¹¹ U vha lushaka lwo khethwaho a zwo ngo ita uri Vhaisiraele vha si ṋewe ndayo. Kha ḽiṅwe sia, Vhaninive vho vha vha songo vhofha mulanga wa u vha na vhushaka na Mudzimu. Naho zwo ralo, Yehova o ita uri vha ḓivhadzwe mulaedza wa khaṱulo nahone a vha khathutshela musi vha tshi nga vumba ḽiṋu tshanḓani tshawe. Dzenedzi ndi tsumbo mbili dzavhuḓi dzine dza sumbedza uri Yehova Mudzimu washu ha “ṱaluli”!—Doit. 10:17.

12, 13. (a) Ndi ngani Mudzimu a tshi shandula buḓo ḽawe musi vhathu vha tshi tenda u vhumbiwa ngae? (b) U ḓisola ha Yehova zwo amba mini kha mafhungo a Saulo? na Ninive?

¹² Nḓila ine Mudzimu a ḓiimisela ngayo u ri vhumba i sumbedza uri u a humbulela nahone u a tendelana na zwiimo. Zwenezwo zwi vhonala kha vhuimo he Yehova a vha o ḓiimisela u dzhia vhukando ha u haṱula vhathu, fhedzi a shandula phetho yawe nga nṱhani ha nḓila ye vha aravha ngayo. Malugana na khosi ya u thoma ya Isiraele, Maṅwalo a ṱalusa u ri Yehova o ḓisola uri ‘o vhumbela’ni Saulo a mu ita khosi.’ (1 Sam. 15:11) Musi vhathu Vhaninive vha tshi rembuluwa na u shanduka kha nḓila dzavho mmbi, Bivhili i ri: ‘Mudzimu wa ngoho o ḓisola, a litsha u ḓisa khombo dze a amba; dzi si vhe hone.’—Yona 3:10.

¹³ Ipfi ḽa Luheberu ḽo ṱalutshedzelwaho ḽine ḽa ri ‘u ḓisola’ ḽi ambela kha u shandula mavhonele kana ndivho. Naho Yehova o vha o vhea Saulo sa khosi mavhonele awe o shanduka, a mu dzhiela vhuhosi. Yeneyo tshanduko yo itea, hu si nga nṱhani ha uri Yehova o vha o khakha musi a tshi khetha Saulo sa khosi, fhedzi ndi nga nṱhani ha uri Saulo o vha e si na lutendo nahone ho ngo thetshelesa. Mudzimu wa ngoho o ḓisola musi a tshi shumisana na Vhaninive; nga maṅwe maipfi o shandula ndivho yawe malugana navho. Zwenezwi zwi ri khuthadza lungafhani u ḓivha uri Yehova Muvhumbi washu u a humbulela nahone u a tendelana na zwiimo, u na vhuthu na khathutshelo, u a ḓiimisela u shandula zwe a vha a tshi ṱoḓa u zwi ita nga nṱhani ha tshanduko yavhuḓi ine vhathu vha i ita!

14. (a) Yehova u ri vhumba hani ṋamusi? (b) Ri fanela u aravha hani musi Mudzimu a tshi ri vhumba?

¹⁴ Ṋamusi Yehova u ri vhumba zwihuluhulu nga Ipfi ḽawe, Bivhili na ndangulo yawe. (2 Tim. 3:16, 17) Naa a ro tea u ṱanganedza nyeletshedzo kana ndayo naho i ifhio ine ra i wana nga dzenedzo nḓila? Hu sa londwi uri ho no fhela miṅwaha mingana ro lovhedzwa kana ri na ndugelo nnzhi lungafhani, ri fanela u bvela phanḓa ri tshi ṱanganedza nyeletshedzo ya Yehova, ri i tendele i tshi ri vhumba uri ri vhe midzio ine ya shumisea.

15, 16. (a) Ndi maḓipfele afhio a si avhuḓi ane a nga vha hone musi ndayo i tshi katela u xelelwa nga ndugelo? Ṋeani tsumbo. (b) Ndi mini zwine zwa nga ri thusa u sedzana na maḓipfele a si avhuḓi musi ri tshi ṋewa ndayo?

 ¹⁵ Ri nga ṋewa ndayo hu u itela uri eletshedza kana u ri khakhulula. Naho zwo ralo, nga zwiṅwe zwifhinga ri nga ṋewa ndayo nge ra ita zwithu zwi si zwavhuḓi. Ndayo yo raloho i nga ita uri ri xelelwe nga dziṅwe ndugelo. Ṱhogomelani tsumbo ya Dennis * we a vha e muhulwane. O ita vhukhakhi nga nṱhani ha u dzhia phetho i si yavhuḓi kha mafhungo a mabindu, nahone a mbo ḓi kaidzwa tshiphirini. Dennis o ḓipfa hani nga madekwana e ha ḓivhadzwa tshivhidzo uri ha tsha vha muhulwane? O ri: “Ndo ḓipfa ndo kulea nungo vhukuma. Miṅwahani ya 30 yo fhiraho ndo vha ndi na ndugelo nnzhi. Ndo vha muvulanḓila wa tshifhinga tshoṱhe, nda shuma Bethele, nda vha mushumeli nahone nga murahu nda vha muhulwane. Nda ṋekedza na nyambo yanga ya u thoma buthanoni ḽa tshiṱiriki. Zwa fhela zwoṱhe nga u ṱavhanya. Nga nnḓa ha u niwa nga ṱhoni na u shona, ndo ḓipfa ndi si tsha fanelea u vha ndanguloni.”

¹⁶ Dennis o vha o tea u shandula nḓila dzawe, a ṱutshele zwithu zwo khakheaho. Fhedzi ndi mini zwe zwa mu thusa uri a lwisane na maḓipfele awe a si avhuḓi? O ṱalutshedza a ri: “Ndo vha ndo ḓiimisela u ṱahulela matshilele avhuḓi a lwa muya. Zwe zwa vha zwi zwa ndeme ho vha hu u wana thikhedzo kha vhahashu vha Vhakriste na ṱhuṱhuwedzo ye nda i wana kha khandiso dzashu. Thero ine ya ri, ‘Naa No No Vhuya Na Hwala Vhuḓifhinduleli? Naa Ni Nga Dovha Na Vhu Hwala?’ kha khandiso ya Tshiingamo tsha ḽa 15 August, 2009, yo vha i tshi nga vhurifhi vhu re na phindulo ya thabelo dzanga. Nyeletshedzo ye nda i takalela nga maanḓa yo vha i ya uri, ‘Musi ni si na vhuḓifhinduleli ho engedzeaho tshivhidzoni, livhisani ṱhogomelo kha u khwaṱhisa vhumuya haṋu.’” Dennis o vhuyelwa hani nga ndayo? Nga murahu ha miṅwaha yo vhalaho o ri: “Yehova o dovha a mphaṱhutshedza nga u nṋea ndugelo ya u vha mushumeli.”

17. U bviswa tshivhidzoni zwi nga thusa hani muitazwivhi uri a rembuluwe? Ṋeani tsumbo.

¹⁷ U bviswa tshivhidzoni ndi muṅwe mufuda wa ndayo u bvaho ha Yehova. Zwi tsireledza tshivhidzo kha ṱhuṱhuwedzo mmbi nahone zwi nga thusa muitazwivhi uri a rembuluwe. (1 Vhakor. 5:6, 7, 11) Robert o vha o bviswa tshivhidzoni lwa miṅwaha i ṱoḓaho u vha 16, tshifhingani tshenetsho vhabebi vhawe, vharathu na vhakomana vho ima vho khwaṱha nahone vha shumisa vhulivhisi nga u fulufhedzea vhu bvaho Ipfini ḽa Mudzimu ha u sa ḓikonanya na vhaitazwivhi, u katela na u sa vha lumelisa. Robert o no vha na miṅwaha o vhuyedzedzwa nahone u khou ita mvelaphanḓa yavhuḓi ya muya. Musi a tshi vhudziswa uri ndi mini zwe zwa mu ṱuṱuwedza uri a vhuyelele kha Yehova na vhathu vha hawe nga murahu ha tshifhinga tshilapfu, o fhindula nga uri zwe zwa itiwa nga muṱa wa hawe musi vha tshi ima vho khwaṱha, zwo mu kwama. “Arali muṱa wa hashu wo vha na vhukonani naho vhu vhuṱuku-ṱuku, u itela u vhona uri ndo vuwa hani, zwenezwi zwithu zwo vha zwi tshi ḓo rudza mbilu yanga nahone zwo vha zwi tshi ḓo ita uri ndi si tsha vha na dzangalelo ḽa u ḓikonanya na tshivhidzo nahone zwi si vhe tshiṱuṱuwedzi tsha u vhuyelela kha Mudzimu.”

18. Ndi vumba ḽa mufuda-ḓe ḽine ra ṱoḓa u vha ḽone zwanḓani zwa Muvhumbi Muhulwane?

¹⁸ Ri nga kha ḓi sa ṋewa ndayo i fanaho na yeneyo, fhedzi ri ḓo vha vumba ḽa mufuda-ḓe zwanḓani zwa Muvhumbi Muhulwane? Ri ḓo aravha hani musi ri tshi ṋewa ndayo? Naa ri ḓo nga Davida kana ra nga Saulo? Muvhumbi muhulwane ndi Khotsi ashu. Ni songo hangwa uri “Yehova u rwa uyo ane a mu funa; u nga khotsi ane a rwa ṅwana uyo ane a mu takalela.” Nga zwenezwo, “U songo nyadza u rovhedzwa nga Yehova; U songo ṅala a tshi U pfisa ṱhamu.”—Mir. 3:11, 12.