1. Wọhọ ilele Jesu erọ oke nọ u kpemu, eme ma gwọlọ riẹ?

IRUO odibọgba Jesu evaọ otọakpọ i bi te ekuhọ no, yọ ilele riẹ a gwọlọ riẹ oware nọ o te via evaọ obaro. Fikiere, emedẹ jọ taure o te ti whu, ilele ene riẹ jọ a tẹ nọe nọ: “Oke ovẹ eware nana ete via, gbe eme ọ rẹ te jọ oka ẹtha ra gbe urere akpọ na?” (Mat. 24:3; Mak 13:3) Nọ Jesu ọ jẹ kẹ ae uyo, ọ ta kpahe eware sa-sa nọ e te via evaọ obaro nọ ma rẹ sai se ku evaọ obe Matiu uzou avọ 24 gbe 25. Eme riẹ i wo otofa kẹ omai gaga re keme ma gwọlọ riẹ oware nọ o te via evaọ obaro.

2. (a) Otoriẹ eme ma gbẹ be gwọlọ wo ziezi anwọ ikpe buobu ze na? (b) Enọ esa vẹ ma te ta ẹme kpahe?

² Anwọ ikpe buobu ze na, idibo Jihova a be hai wuhrẹ kpahe eruẹaruẹ Jesu nọ i kiekpahe edẹ urere na, jẹ be hae lẹ se Ọghẹnẹ kẹ otoriẹ. A gwọlọ wo otoriẹ uvevẹ kpahe oke nọ eme Jesu na i ti ro rugba. Re ma riẹ epanọ otoriẹ nọ ma wo kpahe eruẹaruẹ na u vẹ te no, joma ta kpahe enọ esa jọ nọ i wobọ kpahe ẹme na, “oke ovẹ.” Enọ na họ, Oke ovẹ “uye obẹbẹ” na u ti ro muhọ? Oke ovẹ họ oke ẹdhoguo Jesu, onọ a rẹ rọ hẹriẹ “igodẹ” no “ewe” na? Oke ovẹ họ oke ọzino hayo ‘ẹtha’ Jesu?—Mat. 24:21; 25:31-33.

3. Evaọ oke nọ u kpemu, otoriẹ vẹ ma wo kpahe etoke uye ulogbo na?

³ Evaọ ikpe buobu nọ i kpemu, ma roro nọ uye obẹbẹ hayo uye ulogbo na u muhọ evaọ ukpe 1914 nọ a fi Ẹmo Akpọ Ọsosuọ, jegbe nọ Jihova o ‘bru edẹ yena kpẹre’ evaọ ukpe 1918 nọ ẹmo na o ro kuhọ re otu okiọkotọ na a sai wo uvẹ nọ a rẹ rọ wha usiuwoma na te erẹwho na kpobi. (Mat. 24:21, 22) Nọ iruo usiuwoma ota yena i te kuhọ no, a vẹ te  raha isuẹsu Setan. Fikiere, ma je roro nọ uye ulogbo na u ti wo abasa: U ti wo abọ emuhọ (no ukpe 1914 rite 1918), a ti bru ei dhe (no umuo ukpe 1918 vrẹ), u ve ti kuhọ evaọ etoke ẹmo Amagẹdọn.

4. Otoriẹ vẹ u fi obọ họ kẹ omai riẹ eware efa sa-sa kpahe eruẹaruẹ Jesu erọ edẹ urere na?

⁴ Rekọ nọ ma gbẹ kiẹ eruẹaruẹ Jesu na haro, ma tẹ te ruẹ nọ abọjọ eruẹaruẹ Jesu kpahe edẹ urere na o wo orugba ivẹ. (Mat. 24:4-22) O kaki rugba evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ evaọ Judia, yọ o te wariẹ jọ akpọ na soso rugba evaọ oke mai na. Otoriẹ nana u ru omai riẹ eware efa sa-sa kpahe eruẹaruẹ na. *

5. (a) Etoke ẹbẹbẹ vẹ o muhọ evaọ ukpe 1914? (b) Kọ oke vẹ evaọ ikpe udhusoi ọsosuọ ma rẹ sae rehọ etoke yena dhesẹ?

⁵ Ma ruẹ vuhumu re inọ orọnọ ukpe 1914 abọ ọsosuọ uye ulogbo na u ro muhọ họ. Fikieme ma rọ ta ere? Fikinọ eruẹaruẹ Ebaibol i dhesẹ nọ ohọre wọso egagọ erue uye ulogbo na u ti ro muhọ orọnikọ ẹmo erẹwho avọ erẹwho ho. Fikiere, eware nọ i muhọ ẹvia evaọ ukpe 1914 yọ “emuhọ uye” gheghe, orọnikọ emuhọ uye ulogbo na ha. (Mat. 24:8) “Uye” yena nọ u muhọ evaọ 1914 o wọhọ oware nọ o via evaọ Jerusalẹm gbe Judia evaọ ukpe 33 C.E. rite 66 C.E.

6. Ẹvẹ uye ulogbo na u ti ro muhọ?

⁶ Ẹvẹ uye ulogbo na u ti ro muhọ? Jesu ọ ta nọ: “Nọ wha ruẹ oware aghọ ofofe nọ Daniẹl ọruẹaro ọ ta na, [nọ] u dikihẹ eva oria ẹri (jọ ọnọ o bi se . . . ọ riẹ otọ riẹ), kẹsena enọ e rọ eva Judia a vẹ te dhẹ kpobọ igbehru.” (Mat. 24:15, 16) Evaọ orugba ọsosuọ eruẹaruẹ nana, ogbaẹmo Rom (koyehọ, “oware aghọ”) o “dikihẹ eva oria ẹri” evaọ ukpe 66 C.E. okenọ ọ nyaze te raha Jerusalẹm avọ etẹmpol riẹ (nọ o jọ oria ẹri evaọ aro ahwo Ju). Evaọ orugba ologbo eruẹaruẹ nana, Okugbe Erẹwho  (koyehọ, “oware aghọ” oke mai na) u ti “dikihẹ” evaọ okenọ ọ te wọso egagọ Kristẹndọm (nọ ahwo nọ a se omarai Ileleikristi a bi se ọrẹri) gbe abọ Babilọn Ologbo nọ o kiọkọ. A jọ obe Eviavia 17:16-18 ta ẹme kpahe ohọre nana re. Ohọre nana o te jọ emuhọ uye ulogbo na.

7. (a) Ẹvẹ otu jọ a ro ‘siwi uzuazọ rai’ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ? (b) Eme ma rẹ sai rẹro nọ o te via evaọ obaro?

⁷ Jesu ọ ta re nọ: “A [te] kpẹre edẹ eyena.” Evaọ orugba ọsosuọ, onana o via evaọ ukpe 66 C.E. nọ egbaẹmo Rom a ‘bru edẹ’ na kpẹre, koyehọ okenọ a ro kuomarẹriẹ idudhe no Jerusalẹm nọ a wọ ẹmo bru. Onana u te ru nọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo evaọ Jerusalẹm gbe Judia a rọ dhẹ re ‘a sai siwi uzuazọ’ rai. (Se Matiu 24:22; Mal. 3:17) Fikiere, eme ma rẹ sai rẹro nọ o te via evaọ etoke uye ulogbo nọ o be tha na? Jihova o ti bru ohọre nọ Okugbe Erẹwho ọ te họre egagọ erue na “kpẹre,” onọ u ti ru nọ a gbẹ te rọ raha egagọ uzẹme kugbe erọ ọrue he. Jihova ọ te rọ enẹ siwi idibo riẹ.

8. (a) Eware vẹ e te via nọ abọ ọsosuọ uye ulogbo na o tẹ vrẹ no? (b) Oke vẹ u muẹro nọ otu nọ a rọ ẹzi wholo nọ e gbẹ rrọ otọakpọ a ti ro wo osohwa obọ odhiwu rai? (Rri ẹme ọ oruvẹ.)

 ⁸ Eme ọ te via nọ abọ ọsosuọ uye ulogbo na o tẹ vrẹ no? Ẹme nọ Jesu ọ ta u dhesẹ nọ etoke jọ ọ te ruemu taure ẹmo Amagẹdọn o te ti muhọ. Eme ọ te via evaọ etoke yena? Uyo na o rrọ obe Izikiẹl 38:14-16 gbe Matiu 24:29-31. (Sei.) * Nọ eware nana e tẹ via vrẹ no, ẹmo Amagẹdọn o ve ti fi, onọ o te jọ ekuhọ uye ulogbo na, yọ a rẹ sae rehọ onana dhesẹ ọraha Jerusalẹm evaọ ukpe 70 C.E. (Mal. 4:1) Ẹmo Amagẹdọn nọ o te jọ ekuhọ uye ulogbo na, u ti gine ru uye ulogbo na jọ oghẹrẹsa, oware nọ “o [re] te jọ no emuhọ akpọ na ze ri te [inẹnẹ] hẹ.” (Mat. 24:21) Nọ ẹmo na ọ tẹ vrẹ no, Esuo Odu-Ikpe Kristi na o ve ti muhọ.

9. Ẹvẹ eruẹaruẹ Jesu kpahe uye ulogbo na o rrọ idibo Jihova oma?

 ⁹ Eruẹaruẹ nana kpahe uye ulogbo na e rẹ bọ omai ga. Fikieme ma rọ ta ere? Fikinọ o kẹ omai imuẹro nọ makọ oghẹrẹ ẹbẹbẹ nọ ma riẹriẹ ovao dhe kẹhẹ, mai idibo Ọghẹnẹ kpobi wọhọ utu ma te zọ evaọ etoke uye ulogbo na. (Evia. 7:9, 14) Maero na, eva e be were omai keme evaọ etoke Amagẹdọn, Jihova ọ te kpare udu-esuo riẹ kpehru, je ru odẹ riẹ fo.—Ol. 83:18; Izik. 38:23.

10. Evaọ oke nọ u kpemu, otoriẹ vẹ ma wo kpahe oke ẹdhoguo Jesu nọ a rẹ rọ riẹ igodẹ gbe ewe na?

¹⁰ Enẹna, joma ta kpahe etoke orugba abọfa eruẹaruẹ Jesu, koyehọ ọtadhesẹ ẹdhoguo igodẹ gbe ewe na. (Mat. 25:31-46) Oke nọ u kpemu, ma je roro nọ evaọ etoke edẹ urere na, koyehọ no umuo ukpe 1914 vrẹ Jesu o ti ro gu ahwo ẹdhọ nọ a te rọ riẹ igodẹ gbe ewe. Ma te ku ei họ nọ ahwo nọ a siọ ovuẹ Uvie na, nọ i whu taure uye ulogbo na u te ti muhọ họ ewe, yọ a wo ẹruore ẹkparomatha ha.

11. Fikieme ma sae rọ ta nọ ẹdhọguo nọ a rẹ rọ hẹriẹ igodẹ no ewe na o muhọ evaọ ukpe 1914 hi?

¹¹ Evaọ ukpe 1995, a jọ Uwou-Eroro Na wariẹ kiẹ ẹme nọ ọ rrọ Matiu 25:31 na riwi, onọ o ta nọ: “Nọ Ọmọ ohwo ọ te tha eva oruaro riẹ, gbe ikọ-odhiwu kpobi a viẹ, kẹsena ọvẹ te keria ehru akaba oruaro riẹ.” A jọ Uwou-Eroro yena ta nọ Jesu o zihe ruọ Ovie Uvie Ọghẹnẹ evaọ ukpe 1914, rekọ ọ “keria ehru akaba oruaro riẹ” hẹ wọhọ Oguẹdhọ “erẹwho kpobi.” (Mat. 25:32; rri Daniẹl 7:13.) Dede na, a jọ ọtadhesẹ igodẹ gbe ewe na rehọ Jesu dhesẹ Oguẹdhọ. (Se Matiu 25:31-34, 41, 46.) Nọ orọnọ Jesu o ri zihe ruọ Oguẹdhọ erẹwho na kpobi evaọ ukpe 1914 hi na, koyehọ ẹdhọguo Jesu nọ a rẹ rọ riẹ igodẹ gbe ewe na ọ sai muhọ evaọ ukpe yena ha. * Nọ o rrọ ere na, oke vẹ ẹdhoguo na o ti ro muhọ?

12. (a) Oke vẹ Jesu ọ te rọ jọ Oguẹdhọ erẹwho na kpobi? (b) Eware vẹ a jọ Matiu 24:30, 31 gbe Matiu 25:31-33, 46 ta nọ e te via?

 ¹² Eruẹaruẹ Jesu kpahe edẹ urere na i dhesẹ nọ a tẹ raha egagọ erue no ọ te rọ jọ Oguẹdhọ erẹwho kpobi. Wọhọ epanọ ma ta evaọ  edhe-ẹme avọ eree na, ma rẹ jọ obe Matiu 24:30, 31 ruẹ eware jọ nọ e te via evaọ oke yena. Who te se oria yena, whọ te ruẹ nọ eware nọ Jesu ọ jọ etẹe ta nọ e te via i tho enọ ọ fodẹ evaọ ọtadhesẹ igodẹ gbe ewe na. Wọhọ oriruo, Ọmọ ohwo ọ te nyaze evaọ oruaro riẹ avọ ikọ-odhiwu; a ti koko erẹwho kpobi họ; enọ a guẹdhọ rai je fihọ abọ igodẹ a vẹ te “kpare uzou rai [kpehru]” keme a ti wo “uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.” * Enọ a bruoziẹ kpe nọ ewe a ti “bruenu” keme a riẹ nọ a te ruẹ “uye bẹdẹ bẹdẹ,” koyehọ a te raha ae kufiẹ.—Mat. 25:31-33, 46.

13. (a) Oke vẹ Jesu o ti ro guẹdhọ nọ ọ te rọ hẹriẹ igodẹ no ewe? (b) Ẹvẹ otoriẹ nana u re ru omai rri iruo usiuwoma ota mai?

¹³ Eme ma wuhrẹ no eware nọ ma ta kpahe no na ze? Etoke uye ulogbo na Jesu ọ te rọ ze ti guẹdhọ ahwo erẹwho kpobi, onọ ọ te rọ hẹriẹ igodẹ no ewe. Kẹsena, a vẹ te rọ ẹmo Amagẹdọn nọ o te jọ ekuhọ uye ulogbo na rọ raha utu ewe na kufiẹ bẹdẹ bẹdẹ. Ẹvẹ otoriẹ nana u re ru omai rri iruo usiuwoma ota mai? U re fi obọ họ kẹ omai riẹ epanọ iruo na i wuzou te. Bẹsenọ uye ulogbo na u re muhọ, ahwo a gbe wo uvẹ nọ a re ro nwene iroro rai jẹ sae nya edhere ọkeke nọ “a re ro kpohọ uzuazọ” na. (Mat. 7:13, 14) Avro ọ riẹ hẹ, enẹna ma sae ruẹ ahwo nọ uruemu rai o wọhọ orọ igodẹ  hayo ewe. Ghele na, u fo nọ ma kareghẹhọ nọ etoke uye ulogbo na a ti ro bruoziẹ ahwo nọ a rrọ igodẹ hayo ewe. Fikiere, ma wo emamọ ẹjiroro nọ ma rẹ rọ ta usiuwoma kẹ ahwo nọ ma nyaku kpobi re enọ i wo evezi a gaviezọ je ru lele ovuẹ Uvie na.

14, 15. Eria ene vẹ a jọ ta kpahe ẹtha Kristi wọhọ Oguẹdhọ evaọ obaro?

¹⁴ Ma tẹ kiẹ eruẹaruẹ Jesu na haro, kọ ma te ruẹ nọ u fo re ma nwene otoriẹ nọ ma wo kpahe oke nọ eware efa nọ i wuzou e te rọ via? A jọ eruẹaruẹ na kuyo na. Joma ruẹ.

¹⁵ Evaọ abọjọ eruẹaruẹ Jesu nọ e rrọ obe Matiu 24:29 rite Matiu 25:46 na, eware nọ e te via evaọ edẹ urere na gbe etoke uye ulogbo na Jesu ọ mae ta ẹme kpahe. Isia eree Jesu ọ jọ etẹe ta ẹme kpahe okenọ ọ te rọ “tha” hayo ze. * Ọ ta kpahe uye ulogbo na nọ: ‘A rẹ te ruẹ Ọmọ ohwo nọ ọ te tha eva ẹgho.’ ‘Wha riẹ ẹdẹ nọ Ọnowo rai ọ rẹ te tha ha.’ ‘Okenọ wha roro ho Ọmọ ohwo ọ rẹ te tha.’ Yọ evaọ ọtadhesẹ riẹ ọrọ igodẹ gbe ewe na, Jesu ọ ta nọ: ‘Ọmọ ohwo ọ te tha eva oruaro riẹ.’ (Mat. 24:30, 42, 44; 25:31) Eria ene nana e be ta kpahe okenọ Kristi ọ te rọ nyaze wọhọ Oguẹdhọ evaọ obaro. Diẹse evaọ eruẹaruẹ Jesu ma rẹ jọ ruẹ eria ene efa nọ a jọ ta kpahe ẹtha riẹ?

16. Eria efa vẹ a jọ ta ẹme kpahe ẹnyaze hayo ẹtha Jesu evaọ Ebaibol na?

¹⁶ Jesu ọ ta kpahe ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na nọ: ‘Odibo nọ olori riẹ ọ rẹ nyatha je di ei họ ere oruo o wo oghale.’ Nọ ọ jẹ kẹ oriruo ọrọ emetẹ-kọkọ na, Jesu ọ ta nọ: ‘Okenọ a nyae dẹ, ọva na ọ tẹ nwane nyaze.’ Evaọ oriruo etalẹnte na, Jesu ọ ta nọ: ‘Nọ u kri no, olori idibo na ọ tẹ nyaze.’ Evaọ oriruo ọvona, olori na ọ ta nọ: ‘Mẹ tẹ nyaze me ve zihe igho mẹ rehọ.’ (Mat. 24:46; 25:10, 19, 27) Oke vẹ ẹnyaze Jesu nana nọ a fodẹ isiane na u kiekpahe?

17. Eme ma ta anwẹdẹ kpahe ẹtha Jesu nọ a fodẹ evaọ Matiu 24:46?

¹⁷ Oke nọ u kpemu, ma jọ ebe mai  ta nọ ukpe 1918 họ oke nọ Jesu ọ rọ nyaze orọ isiane nọ ma fodẹ whremu na. Wọhọ oriruo, roro kpahe ẹme nọ Jesu ọ ta kpahe “odibo oruọzewọ, nọ o wo areghẹ.” (Se Matiu 24:45-47.) Otoriẹ nọ ma wo vẹre họ, ‘ẹnyaze’ Jesu nọ a fodẹ evaọ owọ avọ 46 na họ okenọ ọ nyaze te kiẹ iruẹru Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na riwi evaọ ukpe 1918, yọ ọ rehọ ọrigbo na mu uzou eware Olori riẹ kpobi evaọ ukpe 1919. (Mal. 3:1) Rekọ nọ ma wariẹ kiẹ eruẹaruẹ Jesu na riwi, ma tẹ ruẹ nọ o gwọlọ nọ ma re nwene otoriẹ nọ ma wo vẹre kpahe etoke ọrọ orugba eruẹaruẹ Jesu Kristi jọ. Fikieme?

18. Nọ ma kiẹ eme nọ e wariẹ eruẹaruẹ Jesu na họ, otoriẹ vẹ ma wo kpahe ẹtha Jesu?

¹⁸ Awọ Ebaibol nọ “tha” hayo “ẹtha” e jọ romavia taure a tẹ te fodẹ oghẹrẹ ẹme otiọye evaọ Matiu 24:46 na o ta kpahe okenọ Jesu ọ te rọ nyaze ti guẹdhọ ahwo-akpọ evaọ etoke uye ulogbo na. (Mat. 24:30, 42, 44) U te no ere no, ma ta evaọ  edhe-ẹme avọ ikpegbivẹ nọ “tha” nọ a fodẹ evaọ obe Matiu 25:31 o be ta kpahe oke ẹdhoguo ọvona nọ o rrọ obaro tha. Fikiere ma sae ta nọ, oke ẹtha Jesu nọ ọ te rọ rehọ odibo nọ o wo ẹrọwọ na mu uzou eware riẹ kpobi nọ a fodẹ evaọ obe Matiu 24:46, 47 na o te jọ obaro, nọ ọ te tha evaọ etoke uye ulogbo na. * Eme nọ e wariẹ eruẹaruẹ Jesu na họ i dhesẹ nọ eria eree nọ a jọ ta ẹme kpahe ẹtha riẹ na i kiekpahe etoke uye ulogbo na, nọ Jesu ọ te rọ nyaze ti guẹdhọ erẹwho na.

19. Otoriẹ okpokpọ vẹ ma ta ẹme kpahe no na, kọ enọ vẹ ma te kiyo rai evaọ izoẹme nọ e rrọ aro na?

¹⁹ Eme ma jọ uzoẹme nana wuhrẹ no na? Evaọ emuhọ uzoẹme na, ma nọ enọ esa jọ nọ i wobọ kpahe ẹme na “oke ovẹ.” Orọ ọsosuọ, ma ta nọ orọnikọ ukpe 1914 uye ulogbo na u ro muhọ họ, rekọ u ti muhọ evaọ okenọ Okugbe Erẹwho na ọ te họre Babilọn Ologbo na. Kẹsena ma tẹ ta kpahe oware nọ ma rọ riẹ nọ ẹdhoguo Jesu nọ a rẹ rọ riẹ igodẹ gbe ewe na o muhọ evaọ ukpe 1914 hi, rekọ etoke uye ulogbo na u ti ro muhọ. Ukuhọ riẹ, ma tẹ ta kpahe oware nọ ma rọ riẹ nọ orọnikọ ukpe 1919 Jesu ọ rọ nyaze te rọ ọrigbo nọ o wo areghẹ na mu uzou eware riẹ kpobi hi, rekọ ọ te rehọ iẹe mu evaọ etoke uye ulogbo na. Fikiere oke ovona evaọ obaro eware esa nọ ma nọ “oke ovẹ” kpahe na e te rọ via, etoke uye ulogbo na. Ẹvẹ otoriẹ okpokpọ nana nọ ma wo na u ro kpomahọ otoriẹ nọ ma wo kpahe ọtadhesẹ ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ na? U te no ere no, ẹvẹ u ro kpomahọ otoriẹ nọ ma wo kpahe etadhesẹ Jesu efa nọ i bi rugba evaọ oke urere nana? Ma te kẹ iyo enọ nana nọ i wuzou na evaọ izoẹme nọ e rrọ aro na.