1. Bonso bantumwa, inki mambu beto kele na mpusa ya ngolo ya kuzaba?

KISALU ya Yezu na ntoto vandaka kufinama na nsuka na yo, mpi balongoki na yandi vandaka na mpusa ya ngolo ya kuzaba mambu yina ta salama na makwisa. Yo yina, bilumbu fioti na ntwala ya lufwa na yandi, bantumwa na yandi iya yulaka yandi nde: “Inki ntangu mambu yai ta salama, mpi inki ta vanda kidimbu ya kukala na nge mpi ya nsukilu ya ngidika ya bima?” (Mat. 24:3; Mar. 13:3) Yezu pesaka mvutu na nsadisa ya mbikudulu mosi yina ke tubila mambu mingi; bo me sonikaka yo na Matayo kapu 24 mpi 25. Na mbikudulu yina, Yezu tubilaka mambu mingi ya mfunu. Bangogo na yandi kele ti ntendula ya mingi sambu na beto, sambu beto mpi kele na mpusa ya ngolo ya kuzaba mambu yina ta salama na makwisa.

2. (a) Tuka bamvula mingi, inki diambu beto me sosaka kubakisa mbote? (b) Inki bangiufula tatu beto ta tadila?

² Tuka bamvula mingi, bansadi ya Yehowa me longukaka na nsadisa ya kisambu mbikudulu ya Yezu ya ke tubila bilumbu ya nsuka. Bo me salaka bikesa sambu na kubakisa mbote ntangu yina bangogo ya Yezu ta lungana. Sambu na kumonisa mutindu bo me tomisaka mutindu na beto ya kubakisa mambu, bika beto tadila bangiufula tatu ya ke tubila “inki ntangu.” Inki ntangu “mpasi ya nene” ta yantika? Inki ntangu Yezu ta sambisa “mameme” mpi “bankombo”? Inki ntangu Yezu “ta kwisa”?​—Mat. 24:21; 25:31-33.

3. Na ntangu ya ntama, inki mutindu beto vandaka kubakisa ntangu yina mpasi ya nene zolaka kuyantika?

³ Tuka bamvula mingi, beto vandaka kuyindula nde mpasi ya nene yantikaka na 1914 ti Mvita ya Ntete ya Ntoto ya Mvimba mpi nde Yehowa ‘kumisaka bilumbu yina nkufi’ na 1918 ntangu mvita manaka, yo yina Bakristu ya bo me tulaka mafuta yina me bikalaka vandaka ti dibaku ya kusamuna nsangu ya mbote na makanda yonso. (Mat. 24:21, 22) Mpi kana kisalu yina me mana, bo  zolaka kufwa luyalu ya Satana. Yo yina, beto vandaka kuyindula nde mpasi ya nene kele ti bitini tatu: Yo zolaka kuvanda ti luyantiku (1914-1918), mpasi zolaka kuzengana (yantika 1918 tii kuna), mpi yo zolaka kusuka na Armagedoni.

4. Inki nzayilu sadisaka na kubakisa mbote kibeni mbikudulu ya Yezu ya ke tadila bilumbu ya nsuka?

⁴ Kansi na nima ya kutadila mbikudulu ya Yezu na mudindu, beto bakisaka nde kitini mosi ya mbikudulu ya Yezu ya me tala bilumbu ya nsuka ta lungana mbala zole. (Mat. 24:4-22) Yo lunganaka na mbala ya ntete na Yudea na mvu-nkama ya ntete ya T.B., mpi yo ta lungana na mbala ya zole na ntoto ya mvimba na bilumbu na beto. Nzayilu yai ke nata bansoba mingi. *

5. (a) Inki nsungi ya mpasi yantikaka na 1914? (b) Nsungi yina ya mpasi me fwanana ti inki nsungi ya mvu-nkama ya ntete ya T.B.?

⁵ Beto bakisaka mpi nde kitini ya ntete ya mpasi ya nene yantikaka ve na 1914. Sambu na nki? Sambu bambikudulu ya Biblia ke monisa nde mpasi ya nene ta yantika ve ti mvita yina ta salama na kati ya makanda, kansi yo ta yantika ntangu bo ta nwanisa dibundu ya luvunu. Yo yina, mambu yina salamaka na 1914 vandaka ve luyantiku ya mpasi ya nene kansi “luyantiku ya bampasi.” (Mat. 24:8) “Bampasi” yai me fwanana ti mambu yina salamaka na Yeruzalemi mpi na Yudea yantika na mvu 33 T.B. tii na mvu 66 T.B.

6. Inki diambu ta monisa luyantiku ya mpasi ya nene?

 ⁶ Inki diambu ta monisa luyantiku ya mpasi ya nene? Yezu tubaka nde: “Ntangu beno ta mona kima ya nzanzi ya ke nataka lufwa, yina profete Daniele tubilaka, me telama na kisika ya santu (bika nde mutangi kusadila luswasukusu), ebuna bika nde bantu yina kele na Yudea yantika kutina na bangumba.” (Mat. 24:15, 16) Na kulungana ya mbala ya ntete, ‘kutelama na kisika ya santu’ salamaka na mvu 66 T.B. ntangu basoda ya Roma (“kima ya nzanzi”) nwanisaka Yeruzalemi mpi tempelo na yo (kisika ya santu sambu na Bayuda). Na kulungana ya nene, ‘kutelama’ yai ta salama ntangu Nations-Unies  (“kima ya nzanzi” ya bilumbu na beto) ta nwanisa Kikristu (yina kele santu sambu na Bakristu ya zina mpamba) mpi kitini ya Babilone ya Nene yina me bikala. Bo ke tubila mvita yina mosi na Kusonga 17:16-18. Diambu yai ta vanda luyantiku ya mpasi ya nene.

7. (a) Inki mutindu ‘nsuni gulukaka’ na mvu-nkama ya ntete? (b) Inki mambu beto lenda vingila nde yo ta salama na makwisa?

 ⁷ Yezu tubaka mpi nde: “Bo ta kumisa bilumbu yina nkufi.” Na kulungana na yo ya ntete, yo salamaka na mvu 66 T.B., ntangu basoda ya Roma ‘kumisaka nkufi’ ntangu yina bo kwisaka kubasisa mvita yina. Na nima, Bakristu ya bo me tulaka mafuta yina vandaka na Yeruzalemi mpi na Yudea tinaka, yo pesaka bo nzila sambu ‘nsuni [luzingu] na bo kuguluka.’ (Tanga Matayo 24:22; Mal. 3:17) Yo yina, beto lenda vingila nde inki ta salama na mpasi ya nene? Yehowa ‘ta kumisa nkufi’ mvita yina Nations-Unies ta nwanisa dibundu ya luvunu, mpi yandi ta bika ve nde dibundu ya kieleka kufwa nzila mosi ti dibundu ya luvunu. Diambu yai ta sadisa sambu bantu ya Nzambi kuguluka.

8. (a) Inki mambu ta salama na nima ya kulungana ya kitini ya ntete ya mpasi ya nene? (b) Yo ke monana nde, na nki ntangu, Bakristu ya nsuka ya bantu 144000 ta baka matabisi na bo ya zulu? (Tala noti ya kele na nsuka.)

  ⁸ Inki ta salama na nima ya kulungana ya kitini ya ntete ya mpasi ya nene? Bangogo ya Yezu ke monisa nde, yo ta vanda ti nsungi mosi yina ta kwenda tii na luyantiku ya Armagedoni. Inki mambu ta salama na nsungi yina? Mvutu kele na Ezekiele 38:14-16 mpi na Matayo 24:29-31. (Tanga.) * Na nima ya mambu yina, beto ta mona Armagedoni, kitini ya kuluta mfunu ya mpasi ya nene, yina me fwanana ti lufwa ya Yeruzalemi na mvu 70 T.B. (Mal. 4:1) Ntangu mvita ya Armagedoni ta kuma na kitini na yo ya kuluta mfunu, mpasi yina ya nene ta vanda ya kuswaswana​—diambu mosi yina “me bwaka ntete ve katuka na luyantiku ya nsi-ntoto.” (Mat. 24:21) Kana yo me luta, Luyalu ya Bamvula Funda ya Kristu ta yantika.

9. Mbikudulu ya Yezu ya me tala mpasi ya nene kele ti nki bupusi na bansadi ya Yehowa?

 ⁹ Mbikudulu yai ya me tala mpasi ya nene ke pesa beto kikesa. Sambu na nki? Sambu yo ke ndimisa beto nde ata beto ke kutana ti bampasi ya nki mutindu, bansadi ya Yehowa, na kimvuka, ta guluka na mpasi ya nene. (Kus. 7:9, 14) Nkutu, beto ke sepela sambu na Armagedoni Yehowa ta nungisa luyalu na yandi mpi ta santisa zina na yandi ya santu.​—Nk. 83:18, NW; Ezek. 38:23.

10. Na ntama, inki mutindu beto vandaka kubakisa ntangu yina lusambisu ya mameme mpi bankombo ta salama?

¹⁰ Beto tadila sesepi yai ntangu yina kitini ya nkaka ya mbikudulu ya Yezu ta lungana​—kingana ya lusambisu ya mameme mpi bankombo. (Mat. 25:31-46) Na ntama, beto vandaka kuyindula nde lusambisu sambu na kuzaba kana banani kele mameme to bankombo ta salama na nsungi ya mvimba ya bilumbu ya nsuka yantika 1914 tii kuna. Beto vandaka kuyindula nde, bantu yina vandaka kubuya nsangu ya Kimfumu mpi ta fwa na ntwala ya luyantiku ya mpasi ya nene ta fwa bonso bankombo, disongidila kukonda kivuvu ya lufutumuku.

11. Sambu na nki kusambisa bantu bonso mameme mpi bankombo lendaka ve kuyantika na 1914?

¹¹ Na mvu 1995, Nzozulu ya Nkengi tadilaka diaka Matayo 25:31, yina ke tuba nde: “Ntangu Mwana ya muntu ta kwisa na nkembo na yandi ti bawanzio yonso kumosi ti yandi, yandi ta vanda na zulu ya kiti na yandi ya kimfumu ya nkembo.” Bo monisaka nde Yezu kumaka Ntotila ya Kimfumu ya Nzambi na 1914, kansi yandi ‘vandaka ve na zulu ya kiti na yandi ya kimfumu ya nkembo’ bonso Zuzi ya “makanda yonso.” (Mat. 25:32; fwanisa ti Daniele 7:13.) Ata mpidina, kingana ya mameme mpi bankombo ke monisa Yezu ntete-ntete bonso Zuzi. (Tanga Matayo 25:31-34, 41, 46) Sambu Yezu vandaka kusala ntete ve bonso Zuzi ya makanda yonso na 1914, yandi lendaka ve kuyantika kusambisa bantu bonso mameme mpi bankombo na mvula yina. * Ebuna, inki ntangu Yezu ta yantika kusambisa bantu?

12. (a) Inki ntangu Yezu ta sala bonso Zuzi ya makanda yonso na mbala ya ntete? (b) Matayo 24:30, 31 mpi Matayo 25:31-33, 46 ke tubila inki mambu?

  ¹² Mbikudulu ya Yezu ya ke tubila bilumbu ya nsuka ke monisa nde, yandi ta sala bonso Zuzi ya makanda yonso na mbala ya ntete kibeni, na nima ya lufwa ya dibundu ya luvunu. Mutindu beto tubilaka yo na  paragrafe 8, bo me sonikaka mambu ya nkaka yina ta salama na ntangu yina na Matayo 24:30, 31. Kana nge tadila baverse yina, nge ta mona nde kuna Yezu tubilaka mambu yina me fwanana ti yina yandi tubaka na kingana na yandi ya mameme mpi bankombo. Mu mbandu, mwana ya muntu ke kwisa na nkembo ti bawanzio; bo me vukisa mabuta mpi makanda yonso; bantu yina bo ta sambisa bonso mameme ta “tedimisa ba-ntu na [bo]” sambu “luzingu ya mvula na mvula” ke vingila bo. * Bantu yina bo ta sambisa bonso bankombo “ta kudibula na mawa,” sambu bo ta bakisa nde “lufwa ya mvula na mvula” ke vingila bo.​—Mat. 25:31-33, 46.

13. (a) Inki ntangu Yezu ta sambisa sambu na kuzenga nde muntu kele dimeme to nkombo? (b) Inki bupusi nzayilu yai kele ti yo na mutindu beto ke tadilaka kisalu na beto ya kusamuna?

¹³ Ebuna, inki beto lenda tuba? Yezu ta sambisa bantu ya makanda yonso bonso mameme mpi bankombo ntangu yandi ta kwisa na nsungi ya mpasi ya nene. Na nima na Armagedoni, kitini ya kuluta mfunu ya mpasi ya nene, bantu yina me fwanana ti bankombo ‘ta fwa’ kimakulu. Inki bupusi nzayilu yai kele ti yo na mutindu beto ke tadilaka kisalu na beto ya kusamuna? Yo ke sadisa beto na kubakisa nde kisalu na beto kele mfunu. Tii na ntwala nde mpasi ya nene kuyantika, bantu kele ntete ti ntangu ya kusoba mabanza na bo mpi kuyantika kutambula na nzila ya nkaka yina “ke nataka na luzingu.” (Mat. 7:13, 14) Ya kieleka, bubu yai muntu  lenda monisa nkadilu ya me fwanana ti ya dimeme to ya nkombo. Ata mpidina, beto fwete vila ve nde lusambisu ya nsuka sambu na kuzaba kana muntu kele dimeme to nkombo ta salama na mpasi ya nene. Yo yina, beto kele ti bikuma ya mbote ya kulanda kupesa bantu yonso dibaku ya kuwa nsangu ya Kimfumu mpi ya kundima yo.

14, 15. Na nki bisika iya Masonuku ke tubila kukwisa ya Kristu na makwisa bonso Zuzi?

¹⁴ Keti kutadila mbikudulu ya Yezu na mudindu me monisa nde beto fwete soba mutindu na beto ya kubakisa ntangu yina mambu ya nkaka ya mfunu ta salama? Mbikudulu yo mosi ke pesa mvutu. Bika beto tadila yo.

¹⁵ Na kitini ya nkaka ya mbikudulu na yandi yina kele na Matayo 24:29–25:46, Yezu tubilaka ntete-ntete mambu yina ta salama na bilumbu yai ya nsuka mpi na mpasi ya nene yina ke kwisa. Na bakapu yina zole, Yezu tubilaka ‘kukwisa’ na yandi mbala nana. Yandi tubaka mutindu yai sambu na mpasi ya nene: “Bo ta mona Mwana ya muntu ke kwisa na zulu ya matuti.” “Beno me zaba ve kilumbu yina Mfumu na beno ta kwisa.” “Mwana ya muntu ta kwisa na ngunga yina beno ke yindula ve.” Mpi na kingana na yandi ya mameme mpi bankombo, Yezu tubaka nde: “Mwana ya muntu ta kwisa na nkembo na yandi.” (Mat. 24:30, 42, 44; 25:31) Baverse yai iya ke tubila kukwisa ya Kristu na makwisa bonso Zuzi. Na mbikudulu yina ya Yezu, inki kisika beto ta mona bambala iya yina ya nkaka?

16. Inki baverse ya nkaka ke tubila kukwisa ya Yezu?

¹⁶ Yezu ke tuba mutindu yai sambu na mpika ya kwikama mpi ya mayele: “Kiese na mpika yina, kana ntangu Mfumu na yandi ta kwisa, yandi kuta yandi ke sala mutindu yina.” Na kingana ya bamwense, Yezu tubaka nde: “Ntangu bo vandaka kukwenda sambu na kusumba, bakala yina ke kwela kwisaka.” Na kingana ya batalanta, Yezu ke tuba nde: “Ntangu mingi lutaka, ebuna mfumu ya bampika yango kwisaka.” Kaka na kingana yina mosi, mfumu ke tuba nde: “Ntangu mono zolaka kwisa mono zolaka kubaka mbongo na mono.” (Mat. 24:46; 25:10, 19, 27) Baverse iya yai ya ke tubila kukwisa ya Yezu, ke tadila inki ntangu?

17. Inki beto vandaka kutuba na yina me tala kukwisa yina Matayo 24:46 ke tubila?

 ¹⁷ Na ntama, mikanda na beto vandaka kutuba nde, baverse iya yina ya nsuka vandaka kutadila kukwisa ya Yezu na 1918. Mu mbandu, beto tadila bangogo ya Yezu ya me tala “mpika ya kwikama mpi ya mayele.” (Tanga Matayo 24:45-47.) Beto vandaka kubakisa nde ‘kukwisa’ yina verse 46 vandaka kutubila ke wakana ti ntangu yina Yezu kwisaka sambu na kutala nkadilu ya kimpeve ya Bakristu yina bo me tulaka mafuta na 1918, mpi nde Mfumu tulaka mpika na zulu ya bima na yandi yonso na 1919. (Mal. 3:1) Kansi kutadila mbikudulu ya Yezu na mudindu ke monisa nde, beto fwete soba mutindu na beto ya kubakisa ntangu yina mambu ya nkaka ya mbikudulu yina ta lungana. Sambu na nki?

18. Kutadila mbikudulu ya Yezu na mvimba na yo ke pusa beto na kutuba inki na yina me tala kukwisa ya Yezu?

 ¹⁸ Na baverse yina kele na ntwala ya Matayo 24:46, ngogo ‘kukwisa’ ke tadila mingi-mingi ntangu yina Yezu ta kwisa sambu na kusambisa bantu mpi kuzenga nkanu na mpasi ya nene. (Mat. 24:30, 42, 44) Diaka, mutindu beto tadilaka yo na  paragrafe 12, ‘kukwisa’ ya Yezu yina Matayo 25:31 ke tubila ke tadila ntangu yina mosi ya kusambisa na makwisa. Yo yina, yo me fwana na kutuba nde kukwisa ya Yezu yina Matayo 24:46, 47 ke tubila sambu na kutula mpika ya kwikama na zulu ya bima na yandi yonso, ke tadila mpi kukwisa na yandi na makwisa, na mpasi ya nene. Ya kieleka, kutadila mbikudulu ya Yezu na mvimba na yo ke monisa nde, konso verse na kati ya baverse yai nana ya ke tubila kukwisa ya Yezu ke tadila ntangu yina lusambisu ta salama na makwisa na mpasi ya nene.

19. Inki bansoba beto me tadila na mutindu na beto ya kubakisa mambu, mpi inki bangiufula beto ta baka bamvutu na yo na masolo yina ke landa?

¹⁹ Na bunkufi, inki beto me longuka? Na luyantiku ya disolo yai, beto yulaka bangiufula tatu ya ke tadila “inki ntangu.” Beto tubilaka ntete nde mpasi ya nene yantikaka ve na 1914 kansi yo ta yantika ntangu Nations-Unies ta nwanisa Babilone ya Nene. Na nima, beto tadilaka diaka sambu na nki lusambisu ya Yezu ya mameme mpi bankombo yantikaka ve na 1914 kansi yo ta salama na mpasi ya nene. Na nsuka, beto tadilaka kikuma yina kukwisa ya Yezu sambu na kutula mpika ya kwikama na zulu ya bima na yandi yonso salamaka ve na 1919 kansi yo ta salama na mpasi ya nene. Yo yina, bangiufula yonso tatu ya ke tubila “inki ntangu” ke tadila kaka ntangu mosi na makwisa​—mpasi ya nene. Inki mutindu ntendula yai ya mpa kele diaka ti bupusi na mutindu beto ke bakisaka kingana ya mpika ya kwikama? Diaka, inki mutindu yo kele ti bupusi na mutindu beto ke bakisaka bambandu mpi bingana ya nkaka ya Yezu yina ke lungana na ntangu yai ya nsuka? Beto ta tadila bangiufula yai ya mfunu na masolo yina ke landa.