1. Anu bu bapostolo ba Yezu, mmalu kayi atudi basue kumanya ne muoyo mujima?

PAVUA mudimu wa Yezu wa diyisha pa buloba mutangile ku ndekelu, bayidi bende bavua bajinga ne muoyo mujima bua kumanya malu avua ne bua kubenzekela matuku atshivua alua. Nunku, matuku makese kumpala kua lufu luende, bapostolo bende banayi bakamuebeja ne: “Malu aa neenzeke dîba kayi? Ntshimanyinu kayi tshialeja ne: ukadiku ne tshia ku nshikidilu kua ndongoluelu wa malu eu?” (Mat. 24:3; Mâko 13:3) Yezu wakabandamuna ku diambuluisha dia mulayi wa buprofete uvua ukongoloja malu a bungi, udibu balonde mu Matayi nshapita wa 24 ne wa 25. Mu mulayi eu, Yezu wakaleja malu a bungi a mushinga avua ne bua kuenzeka. Malu akambaye adi ne mushinga wa bungi buetu bualu tuetu petu tudi ne dijinga dikole dia kumanya malu enzeka matuku atshidi alua.

2. a) Munkatshi mua bidimu, tuvua bakebe lumvu lutokesha lua tshinyi? b) Nnkonko kayi isatu ituakonkonona?

² Munkatshi mua bidimu bia bungi, batendeledi ba Yehowa mbalonge ne muoyo mujima mulayi wa buprofete wa Yezu udi utangila matuku a ku nshikidilu. Bavua bakeba kupeta lumvu lutokesha menemene bua bidi bitangila tshikondo tshivua mêyi a Yezu ne bua kukumbana. Bua kuleja mudi lumvu luetu lulue lutokesha bikole, tukonkononayi nkonko isatu idi itangila “dîba.” Ndîba kayi didi “dikenga dinene” dituadija? Ndîba kayi didi Yezu ulumbuluisha “mikoko” ne “mbuji”? Ndîba kayi didi Yezu ‘ulua’ anyi upingana?​—Mat. 24:21; 25:31-33.

3. Ku kale, lumvu luetu luvua bishi bua tshikondo tshia dikenga dinene?

³ Munkatshi mua bidimu, tuvua tuela meji ne: dikenga dinene divua dituadije mu 1914 ne Mvita ya kumpala ya buloba bujima, kabidi ne: mu 1918 Yehowa uvua ‘mukepeshe matuku au’ pavua mvita mijike bua bashadile bapete mushindu wa kuyisha lumu luimpe kudi bisamba bionso. (Mat. 24:21, 22) Pavua mudimu wa kuyisha au ujika, bulongolodi bua Satana buvua ne bua kubutudibua. Nunku, tuvua  tuela meji ne: dikenga dinene divua ne bitupa bisatu: Kuvua ne bua kuikala ntuadijilu (kumbukila mu 1914 too ne mu 1918), bavua ne bua kuimanyika dikenga (kumbukila mu 1918 too ne bidimu bivua bilonda), ne divua ne bua kujika ne mvita ya Armagedone.

4. Mbutoke kayi buvua bufikishe ku lumvu lutokesha menemene lua mulayi wa buprofete wa Yezu udi utangila matuku a ku nshikidilu?

⁴ Kadi, patuvua bakonkonone kabidi mulayi wa buprofete wa Yezu, tuakalua kumvua ne: tshimue tshitupa tshia mulayi wa Yezu eu udi utangila matuku a ku nshikidilu tshivua ne bua kukumbana mu mishindu ibidi. (Mat. 24:4-22) Dikumbana dia kumpala divua dienzeke mu Yudaya mu bidimu lukama bia kumpala ne kuvua ne bua kuikala dikumbana dikuabu pa buloba bujima mu matuku etu aa. Butoke abu buakambuluisha bua kumvua malu a bungi. *

5. a) Ntshikondo kayi tshikole tshiakatuadija mu 1914? b) Tshikondo etshi tshidi tshipetangana ne tshikondo kayi mu bidimu lukama bia kumpala?

⁵ Tuakalua kujingulula kabidi ne: tshitupa tshia kumpala tshia dikenga dinene katshivua tshituadije mu 1914 to. Bua tshinyi? Bualu mulayi wa buprofete wa mu Bible wakaleja ne: dikenga dinene kadiena dituadija ne mvita ya bukua bisamba to, kadi ne diluisha bitendelelu bia dishima. Nunku, malu avua matuadije kuenzeka mu 1914 kaavua ntuadijilu wa dikenga dinene to, kadi avua “ntuadijilu wa tunyinganyinga.” (Mat. 24:8) “Tunyinganyinga” etu tuvua tupetangana ne tuvua tuenzeke mu Yelushalema ne mu Yudaya kumbukila mu tshidimu tshia 33 too ne tshia 66.

6. Ntshinyi tshialeja ne: dikenga dinene diatuadiji?

⁶ Ntshinyi tshialeja ne: dikenga dinene diatuadiji? Yezu wakamba ne: “Panuamona tshintu tshia muengu tshidi tshikebesha dibutuka, tshivua muprofete Danyele muambe tshimane muaba wa tshijila, (muntu udi ubala ikale ne busunguluji,) dîba adi badi mu Yudaya batuadije kunyemena ku mikuna.” (Mat. 24:15, 16) Mu dikumbana dia kumpala, ‘dimana muaba wa tshijila’ diakenzeka mu 66 pavua tshiluilu tshia bena Lomo (“tshidi tshintu tshia muengu”) tshiluishe  Yelushalema ne ntempelo uvuamu (muaba wa tshijila bua bena Yuda). Mu dikumbana dinene, ‘dimana’ nedienzeke pikala Bulongolodi bua matunga masanga (budi “tshintu tshia muengu” lelu) ne bua kuluisha bukua buena Kristo (budi bua tshijila kudi bena Kristo ba ku dîna) ne bitendelelu bikuabu bia mu Babilona munene. Badi bumvuija kabidi diluisha edi mu Buakabuluibua 17:16-18. Bualu ebu nebuikale ntuadijilu wa dikenga dinene.

7. a) Mmunyi muvua bantu ‘bapande’ mu bidimu lukama bia kumpala? b) Mbualu kayi butudi mua kutekemena, buenzeka mu matuku adi alua?

⁷ Yezu ukavua muambe kabidi ne: “Nebakepeshe matuku au.” Mu dikumbana dia kumpala, bualu ebu buakenzeka mu 66 pavua tshiluilu tshia bena Lomo ‘tshikepeshe’ diluisha diatshi. Pashishe, bena Kristo bela manyi ba mu Yelushalema ne ba mu Yudaya bakanyema bua “kupanda.” (Bala Matayi 24:22; Mal. 3:17) Nunku, mbualu kayi butudi mua kutekemena buenzeka mu dikenga dinene didi dilua? Yehowa ‘neakepeshe’ mvita yelabu bitendelelu bia dishima kudi Bulongolodi bua matunga masanga, ne kakulekela babutula ntendelelu mulelela pamue ne wa dishima to. Bualu ebu budi buleja ne: bantu ba Nzambi nebasungidibue.

8. a) Mmalu kayi enzeka pajika tshitupa tshia kumpala tshia dikenga dinene? b) Bidi bimueneka ne: bantu ba ndekelu ba mu bantu 144 000 nebapete difutu diabu mu diulu dîba kayi? (Tangila note wa ku ndekelu.)

 ⁸ Ntshinyi tshienzeka pajika tshitupa tshia kumpala tshia dikenga dinene? Mêyi a Yezu adi aleja ne: nekuikale tshikondo kampanda tshiapita kumpala kua mvita ya Armagedone kutuadijayi. Mmalu kayi enzeka mu tshikondo atshi? Tudi tupeta diandamuna mu Yehezekele 38:14-16 ne mu Matayi 24:29-31. (Bala.) * Pashishe mvita ya Armagedone (idi ipetangana ne kabutu ka Yelushalema kavua kenzeke mu 70) neituadije, ne yoyi ke yoya dikenga dinene. (Mal. 4:1) Dikenga dinene didi dilua edi diajika ne mvita ya Armagedone nedikale dia pa buadi, bualu ‘butu kabuyi buanji kuenzeka katshia bafuka buloba.’ (Mat. 24:21) Padiyi ijika, Bukokeshi bua bidimu tshinunu bua Kristo nebutuadije.

9. Mulayi wa buprofete wa Yezu udi utangila dikenga dinene udi wambuluisha bantu ba Yehowa mushindu kayi?

 ⁹ Mulayi wa buprofete udi wakula bua dikenga dinene eu udi utukolesha. Bua tshinyi? Bualu udi utujadikila ne: nansha tuetu mua kutuilangana ne ntatu ya mushindu kayi, bantu ba Yehowa mu tshibungi nebapanduke ku dikenga dinene. (Buak. 7:9, 14) Kadi, tudi ne disanka bualu mu mvita ya Armagedone, Yehowa neabingishe bumfumu buende ne neavuije dîna diende dinsantu.​—Mus. 83:18; Yeh. 38:23.

10. Ku kale, ntshinyi tshituvua tuamba bua dîba dia dilumbuluisha mikoko ne mbuji?

¹⁰ Tuakulayi mpindieu bua dîba diakumbana tshitupa tshikuabu tshia mulayi wa buprofete wa Yezu tshidi tshitangila lusumuinu lua dilumbuluisha mikoko ne mbuji. (Mat. 25:31-46) Kumpala, tuvua tuela meji ne: ditapulula bantu badi bu mikoko anyi mbuji divua ne bua kuenzeka mu tshikondo tshionso tshia matuku a ku nshikidilu tshivua tshituadije mu 1914 too ne bidimu bivua bilonda. Tuvua tuamba ne: bantu bavua babenge mukenji wa Bukalenge ne bavua bafue kumpala kua dikenga dinene kutuadijadi bavua ne bua kufua bua mudibu bu mbuji, tuambe ne: kabayi ne ditekemena dia kubishibua.

11. Bua tshinyi ditapulula bantu badi bu mikoko anyi mbuji kadivua mua kuikala dituadije mu 1914?

¹¹ Mu 1995, Tshibumba tshia Nsentedi tshivua tshikonkonone kabidi Matayi 25:31 udi wamba ne: “Palua Muana wa muntu mu butumbi buende ne banjelu bonso bikale nende, neasombe mu nkuasa wende wa butumbi.” Bavua baleje ne: Yezu uvua mulue Mukalenge wa Bukalenge bua Nzambi mu 1914, kadi kavua ‘musombe mu nkuasa wende wa butumbi’ bua kulumbuluisha “bisamba bionso” to. (Mat. 25:32; fuanyikija ne Danyele 7:13.) Kadi, mu lusumuinu lua mikoko ne mbuji, badi bakula tshia kumpala bua Yezu bu Mulumbuluishi. (Bala Matayi 25:31-34, 41, 46.) Bu muvua Yezu kayi muanji kuikala Mulumbuluishi wa bisamba bionso mu 1914, dilumbuluisha diende dia bantu badi bu mikoko anyi mbuji kadivua dituadije mu tshidimu atshi to. * Kadi, Yezu neatuadije kulumbuluisha dîba kayi?

12. a) Yezu nealumbuluishe bisamba bionso bua musangu wa kumpala dîba kayi? b) Mmalu kayi adibu baleje mu Matayi 24:30, 31 ne mu Matayi 25:31-33, 46?

 ¹² Mulayi wa buprofete wa Yezu udi utangila matuku a ku nshikidilu udi uleja ne: neatuadije mudimu wa dilumbuluisha bisamba bionso bua musangu wa kumpala panyima pa dibutuka dia bitendelelu bia dishima. Anu mutudi bamone mu  tshikoso tshia 8, mbaleje amue a ku malu enzeka tshikondo atshi mu Matayi 24:30, 31. Paudi ukonkonona mvese eyi, neumone ne: Yezu ukavua muleje malu adi mafuanangane ne adiye muleje mu lusumuinu lua mikoko ne mbuji. Tshilejilu, Muana wa muntu udi ulua ne butumbi ne banjelu; bisa ne bisamba bionso bidi bisangishibua; bantu badi bu mikoko badi ‘babanduluka’ bualu “muoyo wa tshiendelele” mmubindile. * Bantu badi bu mbuji badi ‘badikuma pa tshiadi badila miadi,’ bamanye ne: “kabutu ka tshiendelele” nkabindile.​—Mat. 25:31-33, 46.

13. a) Yezu neatapulule bantu bu mikoko ne mbuji dîba kayi? b) Mmushindu kayi udi diumvuija edi dituambuluisha bua mushindu utudi tuangata mudimu wetu wa buambi?

¹³ Nunku, tshitudi mua kukuata ntshinyi? Yezu nealumbuluishe bisamba bionso, utapulula mikoko ne mbuji padiye ulua mu dikenga dinene. Pashishe mu mvita ya Armagedone (idi mikale nshikidilu wa dikenga dinene), bantu badi ku luseke lua mbuji ‘nebabutudibue’ bua kashidi. Mmushindu kayi udi diumvuija edi dituambuluisha bua mushindu utudi tuangata mudimu wetu wa buambi? Didi dituambuluisha bua kumona mushinga udi nawu mudimu wetu wa kuyisha. Too ne patuadija dikenga dinene, bantu nebikale anu ne mushindu wa kushintulula lungenyi luabu ne kuendela mu njila mubumbakane “udi ufikisha ku muoyo.” (Mat. 7:13, 14) Bushuwa, lelu bantu badi mua kuleja  mudibu bafuane mikoko anyi mbuji. Kadi, tudi ne bua kuvuluka ne: mu dikenga dinene ke muikalabu ne bua kutapulula bantu bikala bu mikoko ne mbuji. Nunku, kudi malu mimpe adi atusaka bua kutungunuka ne kupetesha bantu ba bungi mpunga wa kuteleja mukenji wa Bukalenge ne kuwutumikila.

14, 15. Mmvese kayi inayi idi yakula bua dilua dia Kristo mu matuku adi alua bua kulumbuluisha?

¹⁴ Dikonkonona kabidi mulayi wa buprofete wa Yezu didiku dileja ne: tudi ne bua kuakaja lumvu luetu bua dîba didi malu makuabu adi ne mushinga ne bua kuenzeka anyi? Mulayi wa buprofete nkayawu udi utupesha diandamuna. Mushindu kayi?

¹⁵ Mu tshitupa tshia mulayi wa buprofete utudi batele mu Matayi 24:29–25:46, Yezu uvua mutambe kuimanyina pa malu enzeka mu matuku a ku nshikidilu aa ne enzeka mu dikenga dinene didi dilua. Yezu udi wakulamu misangu muanda mukulu bua ‘dilua’ anyi dipingana diende. * Wakamba bua bidi bitangila dikenga dinene ne: “Nebamone Muana wa muntu ulua mu matutu.” “Kanuena bamanye dituku didi Mukalenge wenu ulua.” “Muana wa muntu udi ulua pa dîba dinudi kanuyi nuelela meji.” Mu lusumuinu luende lua mikoko ne mbuji, Yezu udi wamba ne: “Muana wa muntu nealue mu butumbi buende.” (Mat. 24:30, 42, 44; 25:31) Mvese yonso inayi eyi idi yakula bua dilua dia Kristo mu matuku adi alua bua kulumbuluisha. Mu mulayi wa buprofete wa Yezu eu, mmiaba kayi mikuabu inayi idibu bakula bua dilua diende?

16. Dilua dia Yezu ndileja mu mvese kayi mikuabu?

¹⁶ Yezu udi wamba bua bidi bitangila mupika wa lulamatu udi mudimuke ne: “Mupika au ngua diakalenga pikala mfumuende mupingane mumusangane wenza nanku.” Mu lusumuinu lua nsongakaji itshivua tumama, Yezu udi wamba ne: “Pakayabu bua kusumba, musedianganyi wakafika [“wakalua,” MNZ]. Mu lusumuinu lua ntalanta, Yezu udi uleja ne: “Matuku a bungi mamane kupita, mfumu wa bapika abu wakapingana.” Mu lusumuinu lumue lumue elu, mfumu udi wamba ne: “Pamvua mpingana, mvua mua kupeta makuta anyi.” (Mat. 24:46; 25:10, 19, 27) Misangu inayi eyi idi yakula bua tshikondo kayi tshia dilua dia Yezu?

17. Tuvua tuamba tshinyi bua bidi bitangila dipingana didibu bambe mu Matayi 24:46?

¹⁷ Ku kale, tuvua bambe mu mikanda yetu ne: mvese inayi ya ndekelu eyi idi itangila dipingana  dia Yezu anyi dilua diende mu 1918. Angata tshilejilu tshidi Yezu wamba bua “mupika wa lulamatu udi mudimuke.” (Bala Matayi 24:45-47.) Tuvua tumvua ne: ‘dipingana’ didibu bambe mu mvese wa 46 divua ditangila tshikondo tshivua Yezu mulue bua kutangila nsombelu wa mu nyuma wa bela manyi mu 1918, ne kabidi ne: diteka mupika ku mutu kua bintu bionso bia Mfumu divua dienzeke mu 1919. (Mal. 3:1) Kadi, dikonkonona kabidi mulayi wa buprofete wa Yezu didi dileja ne: bidi bikengela kuakaja ngumvuilu wetu wa dîba divua amue malu adi mu mulayi wa buprofete wa Yezu eu ne bua kukumbana. Bua tshinyi?

18. Dikonkonona mulayi wa buprofete wa Yezu mu kabujima kawu didi ditufikisha ku diamba tshinyi bua dilua dia Yezu?

¹⁸ Mu mvese idi kumpala kua Matayi 24:46, muaku ‘dilua’ udi uleja nangananga dîba didi Yezu ulua bua kumanyisha dinyoka ne kudifila mu tshikondo tshia dikenga dinene. (Mat. 24:46, 30, 42, 44) Anu mutuvua bamone kabidi mu  tshikoso tshia 12, dipingana dia Yezu didibu bambe mu Matayi 25:31 didi dileja dîba dia dilumbuluisha diodimue ditshidi dilua adi. Nunku, mbikumbane bua kuamba ne: dipingana dia Yezu bua kuteka mupika wa lulamatu ku mutu kua bintu biende bionso didibu batele mu Matayi 24:46, 47 didi kabidi dileja dilua diende ditshilualua, mu tshikondo tshia dikenga dinene. * Bushuwa, dikonkonona mulayi wa buprofete wa Yezu mu kabujima kawu didi dileja ne: misangu yonso muanda mukulu idibu bakula bua dilua diende idi ileja tshikondo tshia dilumbuluisha tshitshidi tshilua mu tshikondo tshia dikenga dinene.

19. Mmalu kayi adibu bakaje atudi bakonkonone? Nnkonko kayi ituandamuna mu biena-bualu bidi bilonda?

¹⁹ Mu tshikoso, ntshinyi tshitudi balonge? Ku ntuadijilu kua tshiena-bualu etshi, tuvua bele nkonko isatu idi itangila dîba. Tuvua banji kumona ne: dikenga dinene kadivua dituadije mu 1914 to, kadi nedituadije pikala Bulongolodi bua matunga masanga mua kuela Babilona munene mvita. Pashishe, tuvua bakonkonone kabidi bua tshinyi dilumbuluisha dia Yezu dia mikoko ne mbuji kadivua dituadije mu 1914, kadi nedituadije mu dikenga dinene. Ku ndekelu tuetu kukonkonona bua tshinyi dilua dia Yezu bua kuteka mupika wa lulamatu ku mutu kua bintu biende bionso kadivua dienzeke mu 1919 to, kadi nedienzeke mu tshikondo tshia dikenga dinene. Nunku, nkonko ya “dîba” yonso isatu idi yakula anu bua tshikondo tshimue tshitshidi tshilua, mmumue ne: tshikondo tshia dikenga dinene. Mmunyi mudi malu atudi bakaje atangila kabidi lumvu luetu lua tshilejilu tshia mupika wa lulamatu? Mmushindu kayi udiwu atangila kabidi ngumvuilu wetu wa nsumuinu anyi bilejilu bikuabu bia Yezu bidi bikumbana mu tshikondo tshia ku nshikidilu etshi? Netuandamune nkonko ya mushinga mukole eyi mu biena-bualu bidi bilonda.