A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

‘Min Hrilh Rawh, Chûng Chu Engtikah Nge A Lo Thlen Ang?’

‘Min Hrilh Rawh, Chûng Chu Engtikah Nge A Lo Thlen Ang?’

“I lo kal lehna [“awm lehna,” New World Translation] leh khawvêl tâwpna chhinchhiahna chu engnge ni ang?”—MT. 24:3.

1. Tirhkohte ang khân, eng nge hriat kan châk?

LEIA Isua rawngbâwlna chu a tâwp dâwn tawh a, a zirtîrte chuan an nakin hun tûr chu hriat an châk hle a ni. Chuvângin, a thih hma ni engemaw zât lekah a tirhkoh palite chuan: “Chûng chu engtikah nge a lo awm ang? i lo kal lehna [“awm lehna,” NW] leh khawvêl tâwpna chhinchhiahna chu engnge ni ang?” tiin an zâwt a. (Mt. 24:3; Mk. 13:3) Isua chuan Matthaia bung 24 leh 25-naa chhinchhiah hrilh lâwkna sei tak hmangin a chhâng a ni. Chu hrilh lâwknaah Isua chuan thilthleng tûr chhinchhiah tlâk tam tak a sawi lâwk a. Keini pawhin nakin hun tûr hriat kan châk êm avângin a thusawite chuan kan tân pawh awmze ril tak a nei a ni.

2. (a) Kum tam tak chhûngin eng hriat thiamna fiah zâwk nge kan neih chhoh? (b) Eng zawhna pathum nge kan ngaihtuah ang?

2 Kum tam tak chhûng chu Jehova chhiahhlawhte chuan ni hnuhnûng chungchânga Isua hrilh lâwknate chu ṭawngṭaina nên ngun takin an zir a. Isua thusawite thlen famkim hun tûr hriat thiamna chiang tak neih chu an tum a ni. Kan hriat thiam chhoh tial tial dân târ lan nân, “eng hunah nge” tih zawhna pathum hi i lo ngaihtuah ang u. Eng hunah nge “hrehawm nasa tak” a inṭan? Eng hunah nge Isua’n “kêl” leh “berâm” chunga ro a rêl? Eng hunah nge Isua “a lo kal”?—Mt. 24:21; 25:31-33.

ENG HUNAH NGE HREHAWM NASA TAK A INṬAN?

3. Tûn hma khân hrehawm nasa tak thlen hun chungchânga kan hriatthiamna chu eng nge ni?

3 Kum tam tak chhûng chu, kum 1914-a Khawvêl Indopui I-na a thlen rual khân hrehawm nasa tak inṭan ang leh kum 1918-a indona a tâwp khân hriak thih a la bângte’n hnam zawng zawngte hnêna chanchin ṭha an hrilh theih nân Jehova’n ‘chûng nite chu a titawi’ niin kan lo ngai ṭhîn a. (Mt. 24:21, 22) Chu thu hrilh hna a tâwp hunah chuan Setana lalram chu tihchhiat tûr niin kan lo ngai bawk. Chuvângin, hrehawm nasa tak chu ṭum thuma ṭhen anga ngaih a ni: A inṭanna (1914-1918) a awm ang a, chu hrehawmna chu (1918 aṭangin) tihkhaihlak a ni ang a, Armageddon-ah a tâwp thleng tûra ngaih a ni ṭhîn.

4. Eng hriatnain nge ni hnuhnûng chungchânga Isua hrilh lâwkna hriat thiamna chiang zâwk awmtîr?

4 Mahse, Isua hrilh lâwkna kan bih chian lehzual chuan ni hnuhnûng chungchânga a hrilh lâwkna pêng khat chuan vawi hnih thlen famkimna a nei tih kan hria a. (Mt. 24:4-22) A thlen famkimna hmasa zâwk chu C.E. kum zabi pakhatnaa Judai ramah khân a thleng a, a thlen famkimna pahnihna chu kan hun laia khawvêl pumah a thleng ang. Chu hriatna avâng chuan hrilh lâwkna pêng dangte kan hriat thiam dân chu kan thlâk a lo ngai ta a ni. *

5. (a) Kum 1914 khân eng hun harsa nge inṭan? (b) Chu nau vei ṭantirh hun chu C.E. kum zabi khatnaa eng hun lai nên nge inang?

5 Hrehawm nasa tak inṭanna chu 1914 khân a thleng lo tih kan hre chhuak bawk. Engvângin nge? A chhan chu Bible hrilh lâwkna chuan hrehawm nasa tak chu hnamte zînga indona nêna inṭan tûr ni lovin, sakhaw dik lo beihna nêna inṭan tûr nia a sawi vâng a ni. Chuvângin, 1914-a thil thleng kha hrehawm nasa tak inṭanna ni lovin, “nau vei ṭantirhna” a ni zâwk. (Mt. 24:8) Chûng “nau vei ṭantirhna” chu C.E. 33 aṭanga C.E. 66-a Jerusalem leh Judai rama thilthlengte nên khân a inang hle a ni.

6. Engin nge hrehawm nasa tak inṭan hun chu hril ang?

6 Engin nge hrehawm nasa tak inṭan hun chu hril ang? Isua chuan: “Tiṭiautu tenawm, zâwlnei Daniela sawia kha, hmun thianghlima dinga in hmuh hunah chuan (a chhiar apiangin a awmzia hre rawh se) Judai rama awmte chu tlangahte tlân bo rawh se,” tiin a sawi lâwk a ni. (Mt. 24:15, 16) A thlen famkimna hmasa zâwkah chuan, ‘hmun thianghlima dinna’ chu C.E. 66-a Rom sipai (“tiṭiautu tenawm”) chuan Jerusalem leh a biak in (Judate tâna hmun thianghlim) a beih khân a thleng a. A thlen famkimna ropui zâwkah chuan, United Nations (tûn laia thil “tenawm”) hian Kristianna ram (Kristiana inchhâlte tâna thil thianghlim) leh Babulon Khaw Ropui zînga a la bâng zawngte a beih hunah chu hmun thianghlima ‘dinna’ chu a thleng leh ang. Chu beihna tho chu Thu Puan 17:16-18-ah târ lan a ni a. Chu thilthleng chu hrehawm nasa tak inṭanna a ni ang.

7. (a) Engtin nge kum zabi khatnaah khân hriak thih Kristiante chu an ‘dam chhuah’ theih? (b) Eng thil nge lo thleng tûra kan beisei theih?

7 Isua chuan: “Chûng nîte chu tihtawi,” a nih tûr thu a sawi lâwk bawk a. A thlen famkimna hmasaah chuan, chu chu C.E. 66-a Rom sipaite’n Jerusalem an beihna an “tihtawi” khân a thleng a. Tichuan, Jerusalem leh Judai rama hriak thih Kristiante chu ‘dama an chhuah’ theih nân an tlân chhe ta a ni. (Matthaia 24:22 chhiar rawh; Mal. 3:17) Chuvângin, lo awm tûr hrehawm nasa tak chhûngin eng thil nge lo thleng tûra kan beisei theih? Jehova chuan sakhaw dik chu a dik lo ruala tihchhiat a phal dâwn loh avângin, United Nation-in sakhaw dik lo a beihna chu a ‘titawi’ ang a. Chu chuan Pathian mite chu a chhanhim dâwn a ni.

8. (a) Hrehawm nasa tak a inṭan hnuah eng nge lo thleng ang? (b) Eng hunah nge 1,44,000 zînga a hnuhnûng berin vân lâwmman a dawn a rinawm? (Endnote en rawh.)

8 Hrehawm nasa tak tihtâwi a nih hnuah eng nge thleng ang? Isua thusawi chuan Armageddon inṭan thleng awh tûr hun âwl a awm dâwn tih a târ lang a. Chu hun âwl chhûng chuan eng thilte nge thleng ang? A chhânna chu Ezekiela 38:14-16 leh Matthaia 24:29-31-ah chhinchhiah a ni. (Chhiar rawh.) * Chumi hnuah chuan C.E. 70-a Jerusalem tihchhiatna tlukpui hrehawm nasa tak vawrtâwp, Armageddon chu kan hmu dâwn a ni. (Mal. 4:1) Armageddon-a a vawrtâwp thleng tûr chu hrehawm nasa tak chu danglam tak a ni ngei ang—‘chutianga nasa rêng rêng leilung pian tirh ata tûn thlenga la awm ngai lo’ thilthleng a ni si a. (Mt. 24:21) Chu mi zawhah chuan, Krista Kum Sâng Rorêlna chu a inṭan ang.

9. Hrehawm nasa tak chungchânga Isua hrilh lâwkna chuan Jehova mite chungah eng nghawng nge a neih?

9 Hrehawm nasa tak chungchânga he hrilh lâwkna hian min tichak hle. Engvângin nge? Hei hian eng ang harsatna pawh tâwk mah ila, a pâwl angin Jehova mite chu hrehawm nasa tak ata an dam khawchhuak dâwn tih min tiam vâng a ni. (Thup. 7:9, 14) Thil dang zawng aiin, Armageddon-ah chuan Jehova’n a lalchungnunna thiamchantîrin, a hming a tithianghlim dâwn a, chu chu kan hlim chhan ber a ni —Sâm 83:18; Ezek. 38:23.

ENG HUNAH NGE ISUA’N KEL LEH BERAM CHUNGA RO A REL?

10. Kêl leh berâm anga mite chungthu rêlna hun chungchânga tûn hmaa kan hriatthiamna chu eng nge ni?

10 Tûnah chuan Isua hrilh lâwknaa pêng dang—kêl leh berâm anga mite chungthu rêlna tehkhin thu thlen hun hi i lo ngaihtuah ang u. (Mt. 25:31-46) Tûn hma chuan kêl leh berâm anga mite chungthu rêlna chu kum 1914 aṭanga inṭanin ni hnuhnûng chhûng zawnga thleng tûr angin kan lo ngai ṭhîn a. Lalram thuchah hnâwl a, hrehawm nasa tak inṭan hmaa thite chu thawhleh beiseina nei lovin tehkhin thua kêlte anga thi tûrah kan lo ngai ṭhîn bawk a ni.

11. Engvângin nge kum 1914 khân kêl leh berâm anga mite chungthu rêlna chu a inṭan loh?

11 Kum 1995 khân Vênnainsâng chuan Matthaia 25:31-na thu: “Mihring Fapa hi chu, a vântirhkohte zawng zawng nên, a ropuinaa inthuama a lo kal hunah chuan, a ropuina ṭhutphahah a ṭhu ang a,” tih hi a bih chiang leh a. Kum 1914 khân Isua chu Pathian Rama Lal a ni tawh a; mahse, “hnam tin” chunga rorêl tûrin “a ropuina ṭhutphahah a ṭhu” hrih lo tih hriat a ni. (Mt. 25:32; Daniela 7:13 nên khaikhin rawh.) Amaherawhchu, kêl leh berâm tehkhin thuah chuan Isua chu rorêltu ber anga târ lan a ni a. (Matthaia 25:31-34, 41, 46 chhiar rawh.) Kum 1914 khân Isua’n hnamte chungah ro a la rêl loh avângin kêl leh berâm anga mite chungthu rêlna chu chumi kum chuan a la inṭan thei lo a ni. * Chuti chu eng hunah nge Isua rorêlna chu a inṭan ang?

12. (a) Eng hunah nge Isua chuan a vawi khatna atân hnam zawng zawng chungah ro a rêl ang? (b) Matthaia 24:30, 31 leh Matthaia 25:31-33, 46-ah eng thilthlengte nge târ lan a nih?

12 Ni hnuhnûng chungchânga Isua hrilh lâwkna chuan sakhaw dik lo tihchhiat a nih hnuah hnam zawng zawng chungah a vawi khatna atân ro a rêl ṭan chauh dâwn tih a târ lang a. Paragraph 8-naa târ lan tawh angin, chumi huna thilthleng tûr ṭhenkhat chu Matthaia 24:30, 31-ah chhinchhiah a ni. Chûng Bible chângte i han bih chian chuan, Isua’n kêl leh berâm tehkhin thua a târ lan thilthlengte nêna inang thute a sawi tih i hmu ang. Entîr nân, Mihring Fapa chu a vântirhkohte nên ropui takin a lo kal a; hnam tin chi tin an kal khâwm bawk a; berâm anga rorêlsakte chu an hmaah ‘kumkhaw nunna’ a awm avângin an “dâk chhuak” a ni. * Kêl anga rorêlsakte erawh chuan an hmaah kumkhaw boralna a awm tih an hriat avângin “an âwmte an inchûm” a ni.—Mt. 25:31-33, 46.

13. (a) Eng hunah nge Isua’n mite chu kêl leh berâm anga an chung thu a rêl ang? (b) He thu kan hriat thiamna hian engtin nge kan rawngbâwlna kan thlîr dân chu a nghawng?

13 Chuti a nih chuan, eng thu tâwp nge kan siam theih? Hrehawm nasa tak hun chhûnga a lo kal hunah Isua chuan kêl leh berâmte anga hlîrin hnam tinte chungthu a rêl ang. Tichuan, hrehawm nasa tak vawrtâwp, Armageddon-ah kêl ang mite chu chatuana tihboral an ni ang. He thu kan hriat thiamna hian kan rawngbâwlna kan thlîr dân chu engtin nge a nghawng? Chu chuan kan thu hrilhna a pawimawhzia hmu thiam tûrin min ṭanpui a ni. Hrehawm nasa tak a inṭan hma loh zawng mite chuan an rilru thlâk a, “nunna” kawng zîm taka kal ṭan theihna hun an la nei reng a ni. (Mt. 7:13, 14) Tûnah pawh hian mite chuan kêl ang emaw, berâm ang emaw rilru put hmang chu an lantîr ngei mai a. Mahse, kêl leh berâm anga hlîr a, rorêlna hnuhnûng ber chu hrehawm nasa tak chhûngin a thleng dâwn tih kan hre tûr a ni. Chuvângin, a tam thei ang berte hnêna Lalram thuchah ngaithla a, chhân lêt theihna hun remchâng pêk chhunzawm zêl nachhan tûr ṭha tak kan nei a ni.

Hrehawm nasa tak inṭan hma loh zawng mite chuan inthlâk theihna hun an la nei reng (Paragraph 13-na en rawh)

ENG HUNAH NGE ISUA A LO KAL ANG?

14, 15. Eng Bible châng palite nge rorêl tûra nakina Isua a lo kal tûr chungchâng sawina a nih?

14 Isua hrilh lâwkna ngaihtuah chhunzawmna chuan thilthleng pawimawh dangte thlen hun kan hriat thiamna chu tihdanglam a ngai tih a târ lang em? Chu hrilh lâwkna chuan a chhâng a ni. A chhân dân chu i lo en ang u.

15 Matthaia 24:29–25:46-a chhinchhiah a hrilh lâwknaah Isua chuan tûn ni hnuhnûng chhûnga thilthleng tûr leh hrehawm nasa tak chhûnga thil lo thleng tûrte chu a thlûr bîk a. Chutah chuan, Isua chuan a “lo kal,” a nih loh leh a lo thlen emaw, a lo haw emaw tûr chungchâng vawi riat a târ lang a. * Hrehawm nasa tak chungchângah chuan: “Mihring Fapa hi . . . vân chhûm chunga lo kal an hmu ang.” “Eng niah nge in Lalpa a lo kal dâwn in hre si lo.” “In rin loh hunah Mihring Fapa a lo kal dâwn si a,” tiin a sawi a. Kêl leh berâm a tehkhin thuah Isua chuan: “Mihring Fapa hi . . . a ropuinaa inthuama a lo kal hunah,” tiin a sawi a ni. (Mt. 24:30, 42, 44; 25:31) Hêng Bible châng palite hian rorêl tûra Isua lo kal hun tûr chungchâng a sawi vek a ni. Isua hrilh lâwkna a engah nge a dang palite chu kan hmuh?

16. Eng Bible châng dangah nge Isua lo kalna sawi lan a nih?

16 Bawi rinawm, fing tak chungchângah Isua chuan: “A pu a lo kal [“a lo thlen,” NW ftn.] huna bawi chutiang tia a rawn hmuh a chu a eng a thâwl ang,” tiin a sawi a. Nula thianghlim tehkhin thu a sawiah Isua chuan: “[Khâwnvâr tui] lei tûra an kal bo hlân chuan mo neitu chu a lo thleng [“lo kal,” Kingdom Interlinear] ta a,” tiin a sawi leh a. Talent tehkhin thuah Isua chuan: “Rei tak hnuah chûng bawiho pu chu a lo haw,” tih a sawi a. Chu tehkhin thu vêkah, a pu chuan: “Ka lo haw [“lo kal,” Int] hian ka ta hi . . . ka hmu leh tûr a ni,” tiin a sawi bawk. (Mt. 24:46; 25:10, 19, 27) He entîrna palite hian eng huna Isua lo kalna ber nge a sawi?

17. Tûn hma chuan Matthaia 24:46-naa Isua lo kalna chungchâng chu engtin nge kan lo hriat thiam ṭhin?

17 Tûn hma khân, kan thu leh hla chhuahahte chuan a hnuhnûng Bible châng palite hi kum 1918-a Isua lo kalna, a nih loh leh a lo thlenna sawina angin kan lo târ lang tawh ṭhîn a. Entîr nân, Isua’n “bawi rinawm, fing tak” chungchâng a sawi hi lo ngaihtuah teh. (Matthaia 24:45-47 chhiar rawh.) Châng 46-naa ‘lo kal hun’ a sawi chu kum 1918-a hriak thihte thlarau lam dinhmun enfiah tûra Isua lo kal hun leh kum 1919-a bawih chu a Pu neih zawng zawng chunga hotua a siam hun nêna inthlunzawm angin kan lo hre thiam ṭhîn a. (Mal. 3:1) Amaherawhchu, Isua hrilh lâwkna ngaihtuah belhna chuan chu hrilh lâwkna hmêl hmang ṭhenkhatte thlen hun kan hriat thiamna chu tihdanglam a ngai tih a târ lang a ni. Engvângin nge?

18. Isua hrilh lâwkna a vaia ngaihtuahna chuan a lo kalna chungchângah eng thu tâwp nge min siamtîr?

18 Matthaia 24:46 hma lama Bible chângte chuan “lo kal” tih thumal chuan hrehawm nasa tak chhûnga rorêlna thu puang chhuak tûr leh hlen chhuak tûra Isua lo kal hun a kâwk chho zêl a. (Mt. 24:30, 42, 44) Chu bâkah, paragraph 12-naa kan hriat tawh angin, Matthaia 25:31-a târ lan Isua ‘lo kalna’ hian nakina lo awm tûr rorêlna tho a kâwk a ni. Chuvângin, bâwih rinawm chu a thil neih zawh zawng chunga hotua siam a nih thu târ lanna Matthaia 24:46, 47 thu hi hrehawm nasa tak chhûnga nakina Isua a lo kal huna thleng tûr anga ngaih chu a âwm hle a ni. Isua hrilh lâwkna a puma ngaihtuahna aṭangin a lo kal lehna chungchâng sawina Bible châng pariatte hian hrehawm nasa tak chhûnga nakina rorêl tûra a lo kalna a kâwk a ni tih a lang chiang hle a ni.

19. Eng hriatthiamna tharte nge kan sawiho tawh a, a dawta thuziakah eng zawhnate nge kan ngaihtuah ang?

19 Ennawn nân, eng nge kan zir le? He thuziak ṭantir lamah khân “eng hunah nge” tih zawhna pathumte kan zâwt a. A hmasa berin, hrehawm nasa tak chu kum 1914-ah a inṭan lo tih leh United Nation-in Babulon Khaw Ropui a beih hunah a inṭan ang tih kan sawi a. Chu mi hnuah, Isua’n kêl leh berâm anga mite chungthu a rêlna chu kum 1914-ah inṭan lo vin, hrehawm nasa tak chhûnga lo thleng tûr a ni tih kan ennawn tawh bawk a. A tâwp berah chuan, bâwih rinawm chu a neih zawng zawng chunga hotua siam tûra Isua lo kal hun chu kum 1919-ah ni lovin, hrehawm nasa tak chhûnga lo thleng tûr a nih chhan pawh kan bih chiang tawh bawk a ni. Chuti a nih chuan “engtikah nge” tih zawhna pathumte chu nakin hun—hrehawm nasa tak chhûngah a thleng vek dâwn a ni. Engtin nge he hriatthiamna siam remna hian bâwih rinawm tehkhin thu kan hriatthiamna chu a nghawng? Chu bâkah, chu chuan he ni hnuhnûnga thleng famkim mêk Isua tehkhin thu dangte kan hriat thiam dân chu engtin nge a nghawng? Hêng zawhna pawimawh takte hi a dawta thuziakah ngaihtuah a ni ang. (w13-E 07/15)

 

^ par. 4 Paragraph 4: Hriat tam lehzual nân, Vênnainsâng, February 15, 1994, (English) phêk 8-21 leh May 1, 1999, (English) phêk 8-20-na en rawh.

^ par. 8 Paragraph 8: Hêng chângtea târ lan thilthlengte zînga pakhat chu ‘thlante lâwr khâwmna’ a ni a. (Mt. 24:31) Chuvângin, hriak thih leia la awm zawng zawngte chu hrehawm nasa tak inṭan hnu lam thleng leiah an la awm ang a, Armageddon indona a thlen hma engtik hun emawah chuan vânah lâk chhoh an ni dâwn niin a lang. Hei hian “Chhiartute Zawhna” Vênnainsâng August 15, 1990 (English) chhuak phêk 30-naa thu chu a siam ṭha a ni.

^ par. 11 Paragraph 11: Vênnainsâng October 15, 1995, (English) phêk 18-28-na en rawh.

^ par. 12 Paragraph 12: He mi chungchâng bawk sawina hi Luka 21:28-ah en rawh.

^ par. 15 Paragraph 15: “Lo kal,” “lo thleng,” tih leh “lo haw” tih thu malte hi Grik verb erʹkho·mai aṭanga lehlin vek a ni.