1. Mang e gad baadag ni ngad nanged ni bod rogon e pi apostal kakrom?

 NGIYAL’ nem e ke chugur ni nge mus nap’an e maruwel ko machib ni i tay Jesus u fayleng, ma baadag pi gachalpen ni ngar nanged e n’en nra buch rorad boch nga m’on. Ere, in e rran u m’on ni nge yim’, me fith aningeg e apostal rok ngak ni lungurad: “Mingiyal’ e ra buch e pi n’ey, ma mang e pow ko ngiyal’ ni ga bay nge ngiyal’ ni ke chugur nga tomuren e re m’ag ney?” (Matt. 24:3, NW; Mark 13:3) Ke pi’ Jesus e fulweg ko re deer ney u daken reb e yiiy ni bay murung’agen ko Matthew ko guruy ni 24 nge 25. U lan e re yiiy nem e weliy Jesus riy boch ban’en nra buch nib ga’ fan. Bay fan e pi thin nem ngodad ni bochan e gad baadag ni ngkud nanged e n’en nra buch rodad boch nga m’on.

2. (a) Kab kafram i yib ke mada’ ko chiney, ma mang boch ban’en ni kad gayed rogon ni nge tamilang u wan’dad? (b) Mang dalip e deer ni gad ra weliy e fulweg riy?

² Kab kafram i yib ni ke fal’eg e pi tapigpig rok Jehovah i gay murung’agen fare yiiy rok Jesus ni murung’agen e tin tomuren e rran. Kar gayed rogon ni ngar nanged e ngiyal’ nra lebug e re yiiy ney. Ere, ra ngan tamilangnag rogon ni kad nanged fan e re n’ey, ma ngad weliyed dalip e deer ni tabab ko fare bugithin ni “mingiyal’.” Mingiyal’ e ra tabab fare “gafgow” nib ga’? Mingiyal’ e ra pufthinnag Jesus e piin ni yad bod e “saf” nge piin ni yad bod e “kaming”? Ma mingiyal’ e ra ‘yib,’ ara ra sul, ara ra taw?​—Matt. 24:21; 25:31-33.

3. Mang e ud lemnaged kafram u murung’agen e ngiyal’ nra tabab fare gafgow nib ga’?

³ Ke yoor e duw ni ud lemnaged ni ke tabab fare gafgow nib ga’ ko duw ni 1914 u nap’an e Bin Som’on e Mahl ko Fayleng, me “lichnag” Jehovah e pi rran nem u nap’an ni tal e re mahl nem ko duw ni 1918 ya nge yag ni machibnag e piin ni ke magey ko girdien fachi ulung fare thin nib fel’ ngak e pi nam. (Matt. 24:21, 22) Tomuren ni yira mu’nag e re maruwel nem ko machib, ma yira thang e gagiyeg rok Satan. Ere, un  lemnag ni fare gafgow nib ga’ e dalip guruy: Bay tabolngin (1914-1918), ma ra tal u taaboch i ngiyal’ (nap’an e duw ni 1918 i yib e ngaray), ma ra mus u nap’an e Armageddon.

4. Mang e ke ayuweg ni nge tamilang boch fare yiiy rok Jesus u murung’agen e tin tomuren e rran?

⁴ Machane, nap’an ni kad fal’eged i yaliy fare yiiy rok Jesus u murung’agen e tin tomuren e rran, ma kad nanged ni bay bang ko re yiiy nem ni ke lebug u l’agruw e kanawo’. (Matt. 24:4-22) Ke lebug ko yay nsom’on u Judea u nap’an e bin som’on e chibog, maku ra lebug ko ngiyal’ ney ni gad bay riy. Ere, bochan ni ke tamilang e re n’ey ma ke yag ni ngki tamilang boch ban’en. *

5. (a) Mang boch ban’en ni i buch ni tabab ko duw ni 1914? (b) Mang e bay rogon e re ngiyal’ i n’em ngay?

⁵ Kud nanged nde tabab e gin som’on ko fare gafgow nib ga’ ko duw ni 1914. Mang fan? Bochan ni be tamilangnag e pi yiiy ko Bible ni fare gafgow nib ga’ e dabi tabab ko mahl nra sum u thilin e pi nam, ya ra tabab u nap’an ni yira guy rogon ni ngan thang e pi yurba’ i teliw ni googsur. Ere, pi n’en ni i buch ni tabab ko duw ni 1914 e gathi aram tabolngin fare gafgow nib ga’, ya aram boch ban’en ni i buch ni bod e “bin som’on e amith ni ma yib ngak be’ ni nge gargel.” (Matt. 24:8) Pi n’em ni kan taareb rogonnag ko “amith ni ma yib ngak be’ ni nge gargel” e bay rogon ko n’en ni buch u Jerusalem ngu Judea u nap’an e duw ni 33 C.E. nge mada’ ko 66 C.E.

6. Uw rogon min nang ni ke tabab fare gafgow nib ga’?

 ⁶ Uw rogon min nang ni ke tabab fare gafgow nib ga’? I yog Jesus u m’on riy ni gaar: “Bay mu guyed e N’en ni Th’abi Dabuy ni ke sak’iy u lan fa gin’en nib thothup, ni ir e faani weliy Daniel ni profet murung’agen. (En nra poy e re bugithin ney e ngari tiyan’ ngay nge nang fan!) Ma piin ni yad bay u Judea e thingar ra milgad nga daken e burey.” (Matt. 24:15, 16) Nap’an e duw ni 66 C.E. me ‘sak’iy fare n’en th’abi dabuy u lan fa gin’en nib thothup’ u nap’an ni gothey e pi salthaw nu Roma (“N’en ni Th’abi Dabuy”) yu Jerusalem nge tempel riy (ni aram bangi ban’en nib thothup u wan’ e pi Jew). Aram e yay nsom’on ni lebug e re yiiy ney. Yay ni l’agruw nra lebug e re yiiy ney e aram e nap’an nra “sak’iy” fare United  Nation (“N’en ni Th’abi Dabuy” e ngiyal’ ney) ara nge cham ko Pi Yurba’ i Teliw ko Kristiano ni Googsur (ni aram e n’en nib thothup u wan’ e pi Kristiano ni googsur) nib muun fare Babylon nib Gilbuguwan ngay. Ki weliy e Revelation 17:16-18 murung’agen e re n’ey. Aram e n’en nra tababnag fare gafgow nib ga’.

7. (a) Uw rogon ni ke magey boch e girdi’ ni yad ba ‘fos’ u nap’an e bin som’on e chibog? (b) Mang e rayog ni nge buch boch nga m’on?

 ⁷ Ki yiiynag Jesus ni gaar: “Bayi lichnag Got e pi rran nem.” I buch e re n’ey ko duw ni 66 C.E. u nap’an ni ke “lichnag” e pi salthaw nu Roma e rran ni kar chamgad riy. Aram e yay nsom’on ni ke lebug e re yiiy ney. Ngemu’, me mil e pi Kristiano ni kan dugliyrad ni yad ma par u Jerusalem nge Judea ya nga yag nra mageygad ni yad ba “fos.” (Mu beeg e Matthew 24:22; Mal. 3:17) Ere, mang e rayog ni nge buch u nap’an nra yib fare gafgow nib ga’? Ra “lichnag” Jehovah e rran nra cham e United Nation ko pi yurba’ i teliw ni googsur ya nge dabi un e baan riyul’ e teliw ko magothgoth ni yira tay ko pi yurba’ i teliw ni googsur. Re n’ey e ra ayuweg e girdi’ rok Got ni ngar mageygad ni yad ba fos.

8. (a) Mang e pi n’en nra buch u tomuren ni ke lebug e gin som’on ko fare gafgow nib ga’? (b) Mingiyal’ e yira pi’ e tow’ath ko bin th’abi tomur i girdien fare 144,000 ni aram e nge yan nga tharmiy? (Mu guy yugu boch e thin.)

  ⁸ Mang e ra buch u tomuren ni ke lebug e gin som’on ko fare gafgow nib ga’? I tamilangnag Jesus ni bay ba ngiyal’ nra yib nga thilin e re ngiyal’ i n’em nge nap’an nra tabab e Armageddon. Mang e ra buch ko re ngiyal’ i n’em? Bay e fulweg riy ko Ezekiel 38:14-16 nge Matthew 24:29-31. (Mu beeg.) * Tomuren e re n’ey ma ra yib e Armageddon ni aram e n’en ni tomur nra buch u nap’an fare gafgow nib ga’, ma re n’ey e bay rogon ko fare magothgoth nni tay nga Jerusalem ko duw ni 70 C.E. (Mal. 4:1) Bochan nra tabab fare mahl ni Armageddon u tungun fare gafgow nib ga’, ma “ri kab mal’af ni kab gel e gafgow riy nga reb e gafgow ni kaa yib, ni ka nap’an ni sum e fayleng nge mada’ ko bin daba’ e rran.” (Matt. 24:21) Nap’an nra m’ay e re n’ey ma aram e ra tabab e Gagiyeg rok Kristus u Lan Fare Biyu’ i Duw.

9. Mang angin fare yiiy rok Jesus ni murung’agen fare gafgow nib ga’ ko girdi’ rok Jehovah?

 ⁹ Fare yiiy ni murung’agen fare gafgow nib ga’ e ra pi’ e athamgil nga lanin’dad. Mang fan? Ya re n’ey e be micheg ngodad ndemtrug e miti gafgow ni gad ra mada’nag, ma ra ayuwegdad Jehovah ni gad gubin ni ngad thapgad nga wuru’ fare gafgow nib ga’. (Rev. 7:9, 14) Bin th’abi ga’ fan riy e gad ba felfelan’ ni bochan e nap’an nra gagiyelnag Jehovah mat’awun ko gagiyeg u nap’an e Armageddon maku ra lingagilnag fithingan nib thothup.​—Ps. 83:18; Ezek. 38:23.

10. Mingiyal’ e ud lemnaged kafram ni yira pufthinnag e piin ni yad bod e saf nge piin ni yad bod e kaming?

¹⁰ Chiney e ngkud weliyed murung’agen bang ko fare yiiy rok Jesus, ni aram e fare fanathin u murung’agen e pufthin ni yira tay ko piin ni yad bod e saf nge piin ni yad bod e kaming. (Matt. 25:31-46) Kafram e ud lemnaged ni kan tabab i pufthinnag e piin ni yad bod e saf nge piin ni yad bod e kaming u nap’an e duw ni 1914 nge yan i mada’ ko ngiyal’ nra mus e tin tomuren e rran. Ud lemnaged ni piin ndubrad ni ngar motoyilgad ko fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun Got mar m’ad u m’on ni nge tabab fare gafgow nib ga’ e yad e kaming ara piin ndariy e athap rorad ko fas ko yam’.

11. Mang fan ndan tabab i dugliy ko mini’ e piin ni yad bod e saf ara kaming ko duw ni 1914?

¹¹ Nap’an e duw ni 1995, me sul Fare Wulyang Ntagil’ E Damit ngki fal’eg i yaliy fare thin ni bay ko Matthew 25:31 ni faan be gaar: “Ngiyal’ nra yib e en ni Fak e Girdi’ riy ni ke pilung, ni ke un urngin e pi engel ngak, e bay par nga tagil’ nib pilung.” Ke tamilang ni mang Jesus e Pilung u Gil’ilungun Got ko duw ni 1914, machane de “par nga tagil’ nib pilung” ni nge mang Tapufthin ko “pi nam nu fayleng.” (Matt. 25:32; mu taarebrogonnag ko Daniel 7:13.) Machane, fare fanathin ni murung’agen e saf nge kaming e be tamilangnag ni Jesus e ir e ra Pufthin. (Mu beeg e Matthew 25:31-34, 41, 46.) Ere, bochan nde tabab Jesus i Pufthinnag e pi nam u nap’an e duw ni 1914, me ere dabiyog ni nge tabab i dugliy e piin ni yad bod e saf nge piin ni yad bod e kaming ko re duw nem. *Ere, wuin e tabab Jesus ko pufthin?

12. (a) Mingiyal’ e fin ra gagiyeg Jesus ni ir e Tapufthin ko pi nam? (b) Mang e pi n’en ni be weliy e Matthew 24:30, 31 nge Matthew 25:31-33, 46 murung’agen?

  ¹² Fare yiiy rok Jesus ni murung’agen e tin tomuren e rran e be tamilangnag nu tomuren ni kan thang e pi yurba’ i teliw ni googsur ma aram e ngiyal’ ni fin ra gagiyeg Jesus ni ir e Tapufthin ko pi nam. Kad weliyed ko  paragraph 8 ni boch ko pi n’en nra buch ko re ngiyal’ i n’em e bay ko Matthew 24:30, 31. Ga ra fal’eg i yaliy e pi thin nem, ma ga ra guy riy ni pi n’en ni yiiynag Jesus e taareb rogon ko pi n’en ni weliy ko fare fanathin u murung’agen e saf nge kaming. Bod ni, ra yib e en Fak e girdi’ ni ke pilung ni ke un urngin e pi engel ngak; ma gubin e pi ganong nge nam ni bay ni kunuyrad nga p’eowchen; ma piin ni yad bod e saf e bay ra “changargad nga lang” ni bochan e kar nanged ni bayi yag e “yafos ndariy n’umngin nap’an” ngorad. * Ma piin ni yad bod e kaming e “bay ra yorgad,” ya kar nanged ni “bay ni thangrad ndariy n’umngin nap’an.”​—Matt. 25:31-33, 46, NW.

13. (a) Mingiyal’ e ra dugliy Jesus e piin ni yad bod e saf nge piin ni yad bod e kaming? (b) Mang e ra rin’ e re n’ey nga rogon ni gad ma lemnag e machib ni gad ma tay?

 ¹³ Ere, mang e rayog ni nga dogned ko re n’ey? Nap’an nra yib Jesus u nap’an fare gafgow nib ga’, ma aram e ngiyal’ nra dugliy ko mini’ e piin ni yad bod e saf nge piin ni yad bod e kaming. Ma nap’an e Armageddon, ni aram e n’en nra buch u tungun fare gafgow nib ga’, ma yira ‘thang’ e piin ni yad bod e kaming ndariy n’umngin nap’an. Mang e ra rin’ e re n’ey nga rogon ni gad ma lemnag e machib ni gad ma tay? Re n’ey e be ayuwegdad ni ngad nanged feni ga’ fan e machib ni gad ma tay. Chiney e ka bay e tayim ko girdi’ ni ngar thilyeged e lem rorad mar tababgad i lek fare kanawo’ nib wen’in ni be sor i yan ko “yafos” u m’on ni nge yib fare gafgow nib ga’. (Matt. 7:13, 14) Ngiyal’ ney e  ka bay e girdi’ ni yad be dag rarogon e saf ara kaming. Machane, dab da paged talin ni bin tomur e pufthin ni yira tay ngak e piin ni yad bod e saf ara kaming e fin yira rin’ u nap’an fare gafgow nib ga’. Ere, ka bay fan ni ngad ululgad i machibnag fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun Got ko girdi’ ma gad ayuwegrad ni ngar motoyilgad ngay mi yad fol riy.

14, 15. Mang aningeg e thin nu Bible ni be weliy murung’agen e wub nra tay Kristus ni ir e Tapufthin boch nga m’on?

¹⁴ Bochan ni kad fal’eged i yaliy fare yiiy rok Jesus bayay, me ere gur, ba t’uf ni ngad thilyeged rogon ni gad ma lemnag e ngiyal’ nra buch boch ban’en ni kun yiiynag? Gad ra pirieg e fulweg riy ko re yiiy ney. Ngad guyed ko uw rogon.

¹⁵ Pi n’en ni weliy Jesus ko Matthew 24:29–25:46, ni kub peth ko re yiiy nem e ba ga’ ni be weliy murung’agen e pi n’en nra buch u nap’an e tin tomuren e rran ngu nap’an fare gafgow nib ga’. Meruk e thin nu Bible ni weliy riy murung’agen e ‘wub’ nra tay, ara ngiyal’ nra sul, ara ngiyal’ nra taw. * I weliy murung’agen fare gafgow nib ga’ ni gaar: “Bay ra guyed e en ni Fak e Girdi’ ni be yib nga but’ u daken e manileng.” “Da mu nanged e chirofen ni bay yib e Somol romed riy.” “En ni Fak e Girdi’ e ra yib u reb e awa ndamur fineyed nra yib riy.” Ki yog Jesus u lan fare fanathin rok ni murung’agen e saf nge kaming ni gaar: “Ngiyal’ nra yib e en ni Fak e Girdi’ riy ni ke pilung.” (Matt. 24:30, 42, 44; 25:31) Re aningeg i thin nu Bible ney e gubin ni be weliy murung’agen e wub nra tay Kristus ni ir e Tapufthin boch nga m’on. Ere, gin ngan ko fare yiiy ni weliy Jesus e gad ra pirieg e aningeg ni ka bay e thin riy?

16. Ku mang boch e thin nu Bible ni be weliy murung’agen e wub nra tay Jesus?

¹⁶ I weliy Jesus murung’agen fare tapigpig nib yul’yul’ mab gonop ni gaar: “Rib ga’ ba felfelan’ nra tay e re tapigpig nem ni faanra sul e masta rok nga tabinaw me pirieg ni ereray e n’en ni be rin’!” Miki yog ko fare fanathin rok u murung’agen fapi rugod ni gaar: “Ma aram me yan fa tinem e ppin ni yad bbalyang ni ngar chuw’iyed [boch e gapgep], ma nap’an ni ka ranod me taw fare moon ni ir e nge mabgol.” Ki weliy Jesus u lan fare fanathin ni murung’agen fapi salpiy ni gaar: “Ba n’uw nap’an me sul fare masta rok fapi tapigpig.” Ku re fanathin nem e yog fare masta riy ni gaar: “Nggu sul me sul ngog ni gubin ni ke yib e win ngay.”(Matt. 24:46; 25:10, 19, 27) Mingiyal’ e be weliy e pi thin nu Bible ney murung’agen?

17. Mang e kad weliyed kafram u murung’agen e wub nra tay Jesus ni bay ko Matthew 24:46?

 ¹⁷ Kafram e kad weliyed ko pi babyor rodad ni fa aningeg ni tomur e thin nu Bible ni kad weliyed faram e be weliy murung’agen e wub ni tay Jesus ko duw ni 1918. Am lemnag fare thin ni yog Jesus u murung’agen “fare tapigpig nib yul’yul’ ma ba gonop.” (Mu beeg e Matthew 24:45-47.) Rogon ni ke tamilang u wan’dad kafram e fare thin ni be weliy murung’agen e ngiyal’ nra “sul” fare masta riy ni bay ko verse 46 e ba peth ko ngiyal’ ni ke sul Jesus riy ni nge yaliy rarogon e piin ni kan dugliyrad ko tirok Got ban’en u nap’an e duw ni 1918, ma duw ni 1919 e aram e ngiyal’ ni kan dugliy fare tapigpig ni nge milfan urngin ban’en rok fare Masta ngak. (Mal. 3:1) Machane, faan gad ra fal’eg i yaliy fare yiiy rok Jesus ma be m’ug riy ni bay boch ban’en u murung’agen e ngiyal’ nra lebug e re yiiy ney nib t’uf ni ngki tamilang u wan’dad. Mang fan?

18. Gad ra lemnag fare yiiy rok Jesus ni ga’ngin, ma mang e be ayuwegdad ni ngad nanged u murung’agen e wub nra tay?

 ¹⁸ Fapi verse ni bay u m’on ko Matthew 24:46 ni bay fare bugithin riy ni “yib” e be weliy murung’agen e ngiyal’ nra yib Jesus ni nge pufthinnag e girdi’ u nap’an fare gafgow nib ga’. (Matt. 24:30, 42, 44) Kud weliyed ko  paragraph 12 ni ‘wub’ nra tay Jesus ni bay murung’agen ko Matthew 25:31 e ku be weliy murung’agen e re ngiyal’ i n’em ni yira pufthin riy. Ere, ba puluw ni nga dogned ni wub nra tay Jesus ni nge tay fare tapigpig rok nib yul’yul’ ni nge milfan urngin ban’en rok ngak ni bay murung’agen ko Matthew 24:46, 47 e ku bay rogon ko wub nra tay u nap’an fare gafgow nib ga’. * Gad ra lemnag fare yiiy rok Jesus ni ga’ngin ma be dag ni fa meruk i thin nu Bible ni be weliy murung’agen e wub nra tay ni kad weliyed faram e bay rogon ko pufthin nra tay u nap’an fare gafgow nib ga’.

19. Mang boch ban’en ni kad weliyed ni bay rogon nga boch e machib rodad ni kan tamilangnag? Mang deer e gad ra weliy e fulweg riy ko tin migid e article?

¹⁹ Ere, mang e kad filed ko re n’ey? U tabolngin e re article ney e kad weliyed dalip e deer ni tabab ko fare bugithin ni “mingiyal’.” Som’on e kad weliyed nde tabab fare gafgow nib ga’ ko duw ni 1914, ya ra tabab u nap’an nra guy e United Nation rogon ni nge thang fare Babylon nib Gilbuguwan. Ngemu’, ma kad weliyed ko mang fan ni fare pufthin nra tay Jesus ko piin ni yad bod e saf nge piin ni yad bod e kaming e de tabab ko duw ni 1914, ya ra tabab u nap’an fare gafgow nib ga’. Ma tomur riy, e kad weliyed fan nde tay Jesus fare tapigpig nib yul’yul’ ni nge milfan urngin ban’en rok ngak ko duw ni 1919, ya ra rin’ e re n’ey u nap’an fare gafgow nib ga’. Ere, ba tamilang ni fa dalip i deer ni tabab ko fare bugithin ni “mingiyal’” e gubin ni be weliy murung’agen taabangiyal’, ni aram fare gafgow nib ga’. Mang e ra rin’ e re n’ey nga rogon ni ke tamilang u wan’dad fare fanathin ni murung’agen fare tapigpig nib yul’yul’? Ma mang e be rin’ nga rogon ni ke tamilang u wan’dad boch e fanathin rok Jesus ni be lebug ko ngiyal’ ney ni gad bay riy? Gad ra weliy e fulweg ko gal deer ney ko tin migid e article.