“Moneni! Nakulaba na Imwe Inshiku Shonse”

“Moneni! nakulaba na imwe inshiku shonse mpaka na ku mpela ya calo.”—MAT. 28:20.

FWAYENI AMASUKO KULI AYA MEPUSHO:

Cinshi twingalandila ukuti ukufuma mu nshita ya batumwa ukufika na lelo Abena Kristu abasubwa balabapo lyonse pe sonde?

Ukutula mu 1914, finshi Yesu aleceeceeta?

Finshi ifyo Yesu alandilepo mu cilangililo ca ngano ne fyani ifili no kucitika ku ntanshi?

1. (a) Londololeni icilangililo ca ngano ne fyani. (b) Bushe Yesu alondolwele ukuti ici cilangililo calola mwi?

MU CILANGILILO cimo ico Yesu alandile pa Bufumu, alandile pa mulimi uwatandile imbuto ishisuma mwi bala lyakwe. Umulwani na o alishile no kutandamo ifyani. Ifyani fyalifulile ukucila ingano, lelo umulimi aebele abasha ukuti “lekeni fyonse fibili fikulile pamo mpaka ne nshita ya kulobolola.” Ilyo inshita ya kulobolola yafikile, ifyani balifyocele ne ngano balishilonganike. Yesu umwine alilondolwele umwalolele ici cilangililo. (Belengeni Mateo 13:24-30, 37-43.) Bushe ni mwi mwalola ici cilangililo? (Moneni akabokoshi akaleti  “Ingano ne Fyani.”)

2. (a) Bushe ifyalecitika mwi bala lya mulimi wa ngano fimininako finshi? (b) Finshi ifyo Yesu alandile mu cilangililo ifyo twalalandapo sana?

² Ifyacitike mwi bala lya mulimi wa ngano filangilila ifyo Yesu akacita pa kulobolola ingano, ne nshita akesa mu kulobolola. Ingano, Bena Kristu abasubwa abakalateka na Yesu mu Bufumu. Ukutanda imbuto kwatendeke pa Pentekoste mu 33 C.E. Ukulonganika abasubwa kukapwa ilyo abasubwa abakaba no mweo ilyo cino calo cikapwa bakafwatikwa icishibilo ca kulekelesha no kusendwa ku muulu. (Mat. 24:31; Ukus. 7:1-4) Nga filya fine umuntu uuli pa muulu wa lupili amona bwino ifintu, e fyo ne ci cilangililo Yesu alandile citwafwa ukwishiba bwino ifintu ifyacitika pa myaka nalimo 2,000. Finshi Yesu alandile pa Bufumu ifyo tuleiluka pali ino nshita? Muli ici cilangililo, Yesu alandile pa kutanda imbuto, ukukula no kulobolola. Muli cino cipande twalalanda sana pa nshita ya kulobolola. *

YESU ALITWALILILE UKUBA NA BENA KRISTU ABASUBWA

3. (a) Finshi fyacitike pa numa ya 100 C.E.? (b) Ukulingana na Mateo 13:28, cipusho nshi abasha baipwishe? (Moneni Ifyebo na Fimbi pa mpela ya cipande.)

³ Ku kutendeka kwa myaka ya ba 100 C.E., ‘ifyani  fyalimoneke’ ilyo Abena Kristu ba bufi baishibikwe. (Mat. 13:26) Ilyo calefika muli ba 300 C.E. Abena Kristu abaali nge fyani balifulile sana ukucila Abena Kristu abasubwa. Nga muleibukisha, mu cilangililo Yesu alandile, abasha baipwishe shikulu wabo nga kuti bayanukula ifyani. * (Mat. 13:28) Bushe shikulu wabo abaswike shani?

4. (a) Bushe ifyo Shikulu Yesu ayaswike fyasokolwele finshi? (b) Ni lilali Abena Kristu ababa nge ngano batendeke ukwishibikwa?

⁴ Ilyo Yesu alelanda pa ngano ne fyani, atile: “Lekeni fyonse fibili fikulile pamo mpaka ne nshita ya kulobolola.” Aya mashiwi yalangilila ukuti ukutula fye mu nshita ya batumwa, pano calo palaba Abena Kristu basubwa ababa kwati ni ngano. Amashiwi Yesu aebele abasambi bakwe aya kuti, “Nakulaba na imwe inshiku shonse mpaka na ku mpela ya calo” e yalenga tushininkishe ifi. (Mat. 28:20) Kanshi Yesu aali no kulacingilila Abena Kristu basubwa inshiku shonse mpaka na ku mpela. Nomba apo Abena Kristu abaali nge fyani balifulishe, tatwaishiba bwino bwino abaali mwi bumba lya ngano pali ilya nshita. Lelo imyaka iingi ilyo ukulobolola kushilatendeka, abali mwi bumba lya ngano balitendeke ukwishibikwa. Baishibikwe shani?

INKOMBE ‘YAWAMYA INSHILA’

5. Bushe ukusesema kwa kwa Malaki kwafikilishiwe shani ilyo Yesu ali pano calo?

⁵ Imyaka iingi ilyo Yesu ashilalanda pa cilangililo ca ngano ne fyani, Yehova alyebele kasesema Malaki ukusobela ifikacitika ifyo na Yesu aishilelandapo mu cilangililo. (Belengeni Malaki 3:1-4.) Yohane Kabatisha ali ni ‘nkombe iyapekenye inshila.’ (Mat. 11:10, 11) Yesu ali ni nkombe ya bubili. Ilyo aishile mu 29 C.E., inshita ya kupingula uluko lwa bena  Israele yalipaleme. Asangulwile itempele mu Yerusalemu imiku ibili, umuku wa kubalilapo ni lilya atendeke umulimo wa kushimikila e lyo uwa bubili ni lilya ali mupepi no kufwa. (Mat. 21:12, 13; Yoh. 2:14-17) Kanshi, Yesu ali no kubomba umulimo wa kusangulula pa myaka iingi.

6. (a) Bushe ni mu nshila nshi iikalamba umo ukusesema kwa kwa Malaki kwafikilishiwe? (b) Ni lilali Yesu aishile mu kuceeceeta itempele? (Moneni Ifyebo na Fimbi pa mpela ya cipande.)

⁶ Bushe ni mu nshila nshi iikalamba umo ukusesema kwa kwa Malaki kwafikilishiwe? Imyaka iingi ilyo 1914 tailafika, munyinefwe C. T. Russell na banankwe babombele umulimo nga ulya Yohane Kabatisha abombeleko. Uyu mulimo wacindama wali wa kulenga icine ca mu Baibolo ukwishibikwa na kabili. Abasambi ba Baibolo balesambilisha icine pe lambo lya cilubula ilya kwa Kristu, ukuti takwaba umulilo wa pe, no kuti inshita ya bena Fyalo yali no kupwa. Na lyo line kwali imipepele iingi iya baleita ukuti basambi ba kwa Kristu. Kanshi icipusho calekabilwa ukwasuka ca kuti: Ni bani pali aba bali ingano? Pa kuti ici cipusho casukwe, Yesu atendeke ukuceeceeta itempele lya mampalanya mu 1914. Kanshi paali no kupita inshita pa kuti aceeceete no kusangulula itempele. Atendeke ukusangulula itempele mu 1914 ukufika ku kutampa kwa 1919. *

INSHITA YA KUCEECEETA NE YA KUSANGULULA

7. Finshi Yesu asangile ilyo aishile mu kuceeceeta itempele mu 1914?

⁷ Finshi Yesu asangile ilyo atendeke ukuceeceeta itempele? Asangile ibumba ilinono ilya Basambi ba Baibolo ababomfeshe amaka yabo ne fyuma fyabo ifingi mu mulimo wa  kushimikila pa myaka 30. * Yesu na bamalaika bafwile balitemenwe sana ukusanga ukuti ingano ishali fye ishinono lelo ishakosa, tashatabililwe ne fyani fya kwa Satana! Na lyo line, alekabila ‘ukusangulula abana ba kwa Lebi,’ e kutila abasubwa. (Mal. 3:2, 3; 1 Pet. 4:17) Mulandu nshi?

8. Finshi fyacitike pa numa ya 1914?

⁸ Ku kupwa kwa 1914, Abasambi ba Baibolo bamo balifuupwilwe pantu tabaile ku muulu. Mu 1915 na 1916, umulimo wa kushimikila walibwelele inuma pantu abantu balebakaanya. Icacililepo ukubipa ca kuti ilyo munyinefwe Russell afwile mu October 1916, aba mu cilonganino abene batendeke ukukansana. Pali bamunyinefwe 7 abaletungulula Watch Tower Bible and Tract Society, bane tabalefwaya ukuti munyinefwe Rutherford aletungulula icilonganino. Batendeke ukupaatukanya bamunyinefwe, e ico mu August mu 1917, balibatamfishe pa Bethel. Uku kwali kusangulula icine cine! Abasambi ba Baibolo bamo abaletutuma abantu baishileba ku lubali lwa aba baume abo batamfishe pa Bethel. Na lyo line, aba mu cilonganino balekele Yesu ukubasangulula kabili balyalwike mu fyo balecita. E ico Yesu abapingwile ukuti bali Bena Kristu ba cine e kutila ingano, lelo alikeene Abena Kristu ba bufi, ukubikako fye na bonse abali mu mipepele ya batila Bena Kristu. (Mal. 3:5; 2 Tim. 2:19) Finshi fyacitike pa numa? Pa kuti twishibe ifyacitike, katubale tubwelele ku cilangililo ca ngano ne fyani.

FINSHI FYACITIKE ILYO INSHITA YA KULOBOLOLA YATENDEKE?

9, 10. (a) Finshi twalasambilila pa nshita ya kulobolola? (b) Finshi babalilepo ukucita ilyo inshita ya kulobolola yafikile?

⁹ Yesu atile: “Ukulobolola ni nshita ya ku mpela ya cino calo.” (Mat. 13:39) Ukulobolola kwatendeke mu 1914. Twalalanda pa fintu fisano ifyo Yesu alandile ukuti e fikalacitika pali iyo nshita.

 ¹⁰ Ica kubalilapo, ukunukula ifyani. Yesu atile: “Pa nshita ya kulobolola nkeba aba kulobolola ati, Mubale munukule ifyani no kufilonganya.” Pa numa ya 1914, bamalaika batendeke ‘ukulonganika’ Abena Kristu ababa nge fyani no kubapaatukanya na basubwa, “abana ba Bufumu.”—Mat. 13:30, 38, 41.

11. Ukufika na lelo, cinshi cilenga Abena Kristu ba cine ukupusanako na ba bufi?

¹¹ Ilyo ukulonganya kwatwalilile, ubupusano bwali pali aya mabumba yabili bwalimoneke. (Ukus. 18:1, 4) Ilyo calefika mu 1919, calimoneke fye apabuuta ukuti Babiloni Mukalamba aliwa. Cinshi maka maka calengele ukuti Abena Kristu ba cine bapusaneko na Bena Kristu ba bufi? Mulimo wa kushimikila. Abasambi ba Baibolo abaletungulula icilonganino batendeke ukubika amano ku mulimo wa kushimikila pa Bufumu. Ku ca kumwenako, mu 1919 akatabo kalifumine akaleti, To Whom the Work Is Entrusted (Ku Bapeelwa Umulimo) akalecincisha bonse Abena Kristu abasubwa ukulashimikila ku ng’anda ne ng’anda. Kalondolwele ukuti: “Umulimo ulemoneka uukalamba nga nshi, lelo mulimo wa kwa Shikulu, kabili ku maka yakwe tukabomba fye bwino. Namukwata ishuko lya kubombako uyu mulimo.” Bushe bamunyinefwe bayankwileko shani? Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa mu 1922 lwatile, ukutula lilya Abasambi ba Baibolo balebombesha mu mulimo wa kushimikila. Tapakokwele, Abena Kristu ba cine balishibikwe ukuti balashimikila ku ng’anda ne ng’anda nga fintu caba na pali lelo.

12. Bushe batendeke lilali ukulonganika ababa nge ngano?

 ¹² Ica bubili, ukulonganika ingano. Yesu aebele bamalaika ati: “Muyelonganya ingano mu butala bwandi.” (Mat. 13:30) Ukutula mu 1919, abasubwa balabalonganika mu cilonganino ca Bwina Kristu icasanguluka. E co, Abena Kristu basubwa abakaba aba mweo ilyo cino calo cikapwa, bakalonganikwa umuku wa kulekelesha ilyo bakapokelela  icilambu cabo mu muulu.—Dan. 7:18, 22, 27.

13. Finshi Ukusokolola 18:7 kulanda pa fyo cilende nelyo Babiloni Mukalamba aimona?

 ¹³ Ica butatu, ukulila no kusumanya ameno. Cinshi cikacitika bamalaika nga balonganika ifyani? Pa kulanda pa fyo cikaba ku baba mwi bumba lya fyani, Yesu atile: “Mulya e mukaba ukulila no kusumanya ameno.” (Mat. 13:42) Bushe ababa mwi bumba lya fyani balelila no kusumanya ameno pali ino nshita? Awe iyo. Muno nshiku, imipepele ya batila Bena Kristu yaba ulubali lwa kwa cilende. Uyu cilende acili asosa ati: “Ine ndi namfumu, nshili mukamfwilwa, no kuloosha nshakalooshe nakalya.” (Ukus. 18:7) Ca cine, ababa mu mipepele ya batila Bena Kristu baimona nga “namfumu” uutungulula bakateka. Pali ino nshita, ababa nge fyani balayumfwa, tabaleloosha. Lelo ifintu fili no kwaluka.

14. (a) Ni lilali abatila Bena Kristu ‘bakasumanya ameno’, kabili mulandu nshi? (b) Bushe ubulondoloshi bupya ubwa kwa Mateo 13:42 bwayampana shani na mashiwi yaba pa Amalumbo 112:10? (Moneni Ifyebo na Fimbi pa mpela ya cipande.)

¹⁴ Mu bucushi bukalamba, pa numa ya konaulwa kwa mipepele yonse iya bufi, abatungilila iyi mipepele bakafwaya ukwa kufisama lelo tabakakusange. (Luka 23:30; Ukus. 6:15-17) Nomba nga baishiba ukuti tabakwete ukwa kubutukila, bakaloosha icine cine kabili ‘bakasumanya ameno’ ku bukali. Nga filya Yesu asobele pa bucushi bukalamba, pali ilya nshita, ‘bakaloosha nga nshi.’ * —Mat. 24:30; Ukus. 1:7.

15. Cinshi cikacitika ku fyani, kabili ni lilali ifi fikacitika?

 ¹⁵ Ica bune, ukupooswa mwi lungu lya mulilo. Cinshi cikacitika ku baba nge fyani ifyo balonganika? “Bakabapoosa mwi lungu lya mulilo” kuli bamalaika. (Mat. 13:42) Ici cilepilibula ukuti bakonaulwa umupwilapo. Kanshi, abaletungilila ukupepa kwa bufi bakonaulwa pa mpela ya bucushi bukalamba e kutila, pa Armagedone.—Mal. 4:1.

16, 17. (a) Cinshi cikacitika mu kulekelesha ico Yesu alandilepo mu cilangililo? (b) Mulandu nshi twingalandila ukuti ici cikafikilishiwa ku ntanshi?

 ¹⁶ Ica busano, ukubalika. Mu kusesema kwakwe, Yesu alekelesheko na mashiwi ya kuti: “Pa nshita ilya abalungama bakabalika kwati kasuba mu bufumu bwa kwa Shibo.” (Mat. 13:43) Ni lilali ici cikacitika kabili ni kwi bakabalika? Aya mashiwi yakafikilishiwa ku ntanshi. Yesu talelanda pa fintu ifilecitika pano calo muno nshiku, lelo alelanda pa fikacitika ku muulu ku nshita ya ku ntanshi. * Natulande pa milandu ibili iyo twalandila ifi.

¹⁷ Ica kubalilapo, cipusho ca kuti “ni lilali?” Yesu atile: “Pa nshita ilya abalungama  bakabalika.” Amashiwi ya kuti “pa nshita ilya” yalosha ku fyo Yesu afumine fye mu kulandapo, e kutila, ‘ukupoosa ifyani mwi lungu lya mulilo.’ Ici cikacitika mu ciputulwa ca kulekeleshako ica bucushi bukalamba. Kanshi, abasubwa ‘bakabalika’ ku ntanshi. Ica bubili, cipusho ca kuti “ni kwi?” Yesu atile abalungama ‘bakabalika mu bufumu.’ Ni mwi ici cilolele? Bonse abasubwa aba cishinka abakaba no mweo pano isonde ilyo iciputulwa ca kubalilapo ica bucushi bukalamba capita, bakaba ninshi nabafwatikwa icishibilo ca kulekeleshako. Lyena, nga fintu Yesu alandile mu kusesema kwakwe pa bucushi bukalamba, bakalonganikwa ku muulu. (Mat. 24:31) Kulya e ko bakabalika “mu bufumu bwa kwa Shibo,” kabili pa numa ya nkondo ya Armagedone, bakasansamuka nga nabwinga wa kwa Yesu mu “bwinga bwa Mwana wa mpaanga.”—Ukus. 19:6-9.

IFYO TUNONKELAMO

18, 19. Bushe tunonkelamo shani mu cilangililo ca kwa Yesu ica ngano ne fyani?

¹⁸ Bushe tunonkelamo shani muli ici cilangililo? Natulande pa fintu fitatu. Ica kubalilapo, cilalenga twaumfwikisha bwino umulandu uwacindama uo Yehova asuminishisha ifyabipa ukutwalilila ukucitika. Yehova “alekele . . . ifipe fya bukali” pa kuti apekanye “ifipe fya luse” e kutila, ibumba lya ngano. * (Rom. 9:22-24) Ica bubili, icitetekelo cesu cilakosa. Ilyo impela ya cino calo ilepalama, abalwani besu bakalatulwisha sana ‘lelo bakatufilwa.’ (Belengeni Yeremia 1:19.) Nga filya fine Yehova ukufuma na kale acingilila ibumba lya ngano, Shifwe wa ku muulu akaba na ifwe “inshiku shonse” ukubomfya Yesu na bamalaika.—Mat. 28:20.

¹⁹ Ica butatu, icilangililo cilatwafwa ukwishiba ibumba lya ngano. Mulandu nshi ici cacindamina? Pa kuti twishibe icasuko ku cipusho ico Yesu aipwishe ilyo alelanda pa nshiku sha kulekelesha, tufwile ukwishiba Abena Kristu ababa nge ngano. Aipwishe ukuti: “Nga kanshi nani umusha wa cishinka kabili uwashilimuka?” (Mat. 24:45) Ifipande fibili ifikonkelepo fikasuka bwino ici cipusho.

IFYEBO NA FIMBI: (Nga mwafika muli paragrafu umuli inambala iili pe samba, belengeni ne fi fyebo nga filya fine mubelenga apali futunoti.)

[Amafutunoti]

[Ifipusho]

[Charti pe bula 10, 11]

INGANO NE FYANI

 MU 33 C.E. UKUTANDA IMBUTO KWATENDEKA

KATANDA: Yesu

BATANDA IMBUTO ISHISUMA: Ukusubwa no mupashi wa mushilo

IBALA: Bantu

‘Umuntu atandile imbuto ishisuma mwi bala lyakwe’ (Mat. 13:24)

UMULWANI: Satana Kaseebanya

ABANTU BALI MU TULO: Ukufwa kwa batumwa

‘Ilyo abantu bali mu tulo, umulwani aliishile no kutandamo ifyani’ (Mat. 13:25)

INGANO: Abena Kristu basubwa

IFYANI: Abena Kristu ba bufi

“Fyonse fibili fikulile pamo mpaka ne nshita ya kulobolola” (Mat. 13:30)

1914 UKULOBOLOLA KWATENDEKA

ABASHA/ABA KULOBOLOLA: Bamalaika

Abena Kristu ababa kwati fyani babapaatula ukufuma pa basubwa, “abana ba bufumu”

Banukula ifyani no kufilonganika (Mat. 13:30)

(Moneni  paragrafu 10 na 11)

1919 UKULONGANIKA MU BUTALA: Abena Kristu basubwa babalonganya mu cilonganino icasangululwa

INSHITA YA KULOBOLOLA

‘Ukulonganika ingano mu butala’ (Mat. 13:30)

(Moneni  paragrafu 12)

ARMAGEDONE

Pa Armagedone, ifyani bakafipoosa mu mulilo

UKUBALIKA

Ilyo Armagedone ishilatendeka, abasubwa aba cishinka bakalonganikwa ku muulu

Abalungama babalika mu Bufumu (Mat. 13:43) (Moneni  paragrafu 16 na 17)

Ifyani bafipoosa mwi lungu lya mulilo (Mat. 13:42) (Moneni  paragrafu 15)

[Caption pe bula 13]

Ukumfwana kwaba pa mipepele ya batila Bena Kristu na bakateka kuli no kupwa nomba line

(Moneni  paragrafu 13)