Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

“Bɛhakye Kɛ Me Nee Bɛ Lua Dahuu

“Bɛhakye Kɛ Me Nee Bɛ Lua Dahuu

“Bɛhakye kɛ me nee bɛ lua dahuu, kɔkpula ewiade awieleɛ.”MAT. 28:20.

1. (a) Ka abɛlɛ ne nee ndile ne anwo edwɛkɛ ne sikalɛ. (b) Kɛzi Gyisɛse hilehilele nu ɛ?

GYISƐSE BELEMGBUNLILILƐ ne anwo mrɛlɛ ne mɔ ko fane ɛyazonlɛnli bie mɔɔ ɔluale abɛlɛ wɔ ye ɛya nu na kpɔvolɛ bie luale ndile wɔ nu la anwo. Ndile ne vole abɛlɛ ne azo, noko ɛyazonlɛnli ne zele ye sonvolɛma ne kɛ “bɛgyakyi bɛ bɛmaa bɛbɔ nu bɛnyi ɔhɔdwu ɛbuhenle ne.” Ɛbuhenle ne dwu a, bɛbazɛkye ndile ne na bɛaboɔboa abɛlɛ ne anloa. Akee Gyisɛse hilele ɛrɛlɛ ne abo. (Bɛgenga Mateyu 13:24-30, 37-43.) Ɛrɛlɛ ɛhye abo kile duzu? (Nea ɛlɛka “Abɛlɛ Ne Nee Ndile Ne.”)

2. (a) Duzu a ninyɛne mɔɔ hɔle zo wɔ ɛyazonlɛnli ne ɛya ne anu la kilehile nu a? (b) Ɛrɛlɛ ne foa boni a yɛbazuzu nwo a?

2 Ninyɛne mɔɔ hɔle zo wɔ ɛyazonlɛnli ne ɛya ne anu la kilehile mekɛ nee kɛzi Gyisɛse baboɔboa abɛlɛ eku ne—Keleseɛnema mɔɔ bɛkpokpa bɛ mɔɔ bɛ nee ye bɛali tumi wɔ ye Belemgbunlililɛ ne anu amuala anloa la anu. Ma ɛlualɛ ne bɔle ɔ bo wɔ Pɛntekɔso 33 Y.M. Anloaboɔboalɛ gyima ne bara awieleɛ wɔ mekɛ mɔɔ bɛzɔ bɛdabɛ mɔɔ bɛkpokpa bɛ mɔɔ bɛde aze wɔ awieleɛ mekɛ ne anu anloa bɛwie na bɛhɔ anwuma la. (Mat. 24:31; Yek. 7:1-4) Kɛmɔ saa awie gyi boka zo a ɔkola ɔnwu ninyɛne mɔɔ wɔ aze la, zɔhane ala a ɛrɛlɛ ɛhye noko bamaa yɛanwu ninyɛne mɔɔ basisi wɔ ɛvolɛ 2,000 anu a. Ninyɛne mɔɔ fane Belemgbunlililɛ ne anwo la boni a yɛnwu ye a? Ɛrɛlɛ ne kilehile ma ne ɛlualɛ, ye ɛnyilɛ, nee ɛbuhenle mekɛ ne anu. Edwɛkɛ ɛhye fane ɛbuhenle mekɛ ne anwo titile. *

WƆ GYISƐSE ƐNLEANLƐ BO

3. (a) Duzu a bɔle ɔ bo wɔ ɛvoya ne mɔɔ lumua la anzi a? (b) Kɛmɔ yɛnwu ye Mateyu 13:28 la, edwɛkɛ boni a bɛhanle a, na nwane mɔ a hanle a? (Eza nea awieleɛdwɛkɛ ne.)

3 “Ndile ne yele ɔ nwo” wɔ mekɛ mɔɔ adalɛ Keleseɛnema lale bɛ nwo ali wɔ ɛvoya ne mɔɔ tɔ zo nwiɔ Y.M. anu la. (Mat. 13:26) Ɔkadwu ɛvoya nna ne la, ɛnee Keleseɛnema mɔɔ bɛle kɛ ndile la anwo ɛzo ɛdɛla Keleseɛnema mɔɔ bɛkpokpa bɛ la kolaa. Kakye kɛ sonvolɛma ne zele bɛ menle ne wɔ ɛrɛlɛ ne anu kɛ ɔmaa bɛhɔdudu ndile ne. * (Mat. 13:28) Duzu a bɛ menle ne yɛle a?

4. (a) Duzu a bɛ Menle Gyisɛse edwɛkɛ ne lale ye ali a? (b) Mekɛ boni a bɛnwunle Keleseɛnema mɔɔ bɛle kɛ abɛlɛ ne la ɛ?

 4 Gyisɛse hanle abɛlɛ ne nee ndile ne anwo edwɛkɛ kɛ: “Bɛgyakyi bɛ bɛmaa bɛbɔ nu bɛnyi ɔhɔdwu ɛbuhenle ne.” Edwɛkɛ ɛhye maa ɔda ali kɛ ɔvi ɛvoya ne mɔɔ lumua dedee mɔɔ yeradwu ɛnɛ la, Keleseɛnema mɔɔ bɛkpokpa bɛ mɔɔ bɛle kɛ abɛlɛ la wɔ azɛlɛ ye azo mekɛ biala. Yɛdie edwɛkɛ ɛhye yɛto nu, ɔluakɛ nzinlii Gyisɛse hanle hilele ye ɛdoavolɛ ne mɔ kɛ: “Me nee bɛ lua dahuu, kɔkpula ewiade awieleɛ.” (Mat. 28:20) Yemɔti, Gyisɛse babɔ Keleseɛnema mɔɔ bɛkpokpa bɛ la anwo bane yeahɔdwu ewiade awieleɛ ne. Noko kɛmɔ ɛnee Keleseɛnema mɔɔ bɛle kɛ ndile la anwo ɛzo ɛdɛla Keleseɛnema mɔɔ bɛkpokpa bɛ la ati, yɛnrɛhola yɛnrɛnwu bɛdabɛ mɔɔ bɛboka ekpunli ne mɔɔ bɛle kɛ abɛlɛ ne wɔ zɔhane mekɛ tendenle ne anu la. Noko akee, ɔhale ɛvolɛ ekyii na ɛbuhenle mekɛ ne abɔ ɔ bo la, bɛnwunle ekpunli ne mɔɔ bɛle kɛ abɛlɛ ne la. Kɛ ɔyɛle mɔɔ bɛnwunle bɛ ɛ?

ƐBƆFOƆ ‘SIEZIE ADENLE NE ANU’

5. Kɛzi Malakae ngapezo ne rale nu wɔ ɛvoya ne mɔɔ lumua la anu ɛ?

 5 Mekɛ tendenle kolaa na Gyisɛse abu abɛlɛ ne nee ndile ne anwo ɛrɛlɛ ne la, Gyihova manle ngapezonli Malakae hanle ninyɛne mɔɔ basisi wɔ Gyisɛse ɛrɛlɛ ne anu la anwo edwɛkɛ. (Bɛgenga Malakae 3:1-4.) Dwɔn Sɔnevolɛ ne a le ‘ɛbɔfoɔ ne mɔɔ ɔbaziezie adenle ne anu la.’ (Mat. 11:10, 11) Ɛvolɛ 29 Y.M. mɔɔ Dwɔn rale la, ɛnee Yizilayɛ maanle ne ndɛne ɛbualɛ ɛbikye. Gyisɛse a le ɛbɔfoɔ ne mɔɔ ɔtɔ zo nwiɔ la a. Ɔdele Gyɛlusalɛm ɛzonlenlɛ sua ne anwo fane nwiɔ—mɔɔ lumua la wɔ ye ɛzonlenlɛ gyima ne mɔlebɛbo yɛɛ mɔɔ ɔtɔ zo nwiɔ la  wɔ ye awieleɛ. (Mat. 21:12, 13; Dwɔn 2:14-17) Yemɔti, Gyisɛse gyima ɛhye liele mekɛ.

6. (a) Kɛzi Malakae ngapezo ne rale nu kpole ɛ? (b) Mekɛ boni a Gyisɛse ranleɛnleanle sunsum nu ɛzonlenlɛ sua ne anu a? (Eza nea awieleɛdwɛkɛ ne.)

 6 Kɛzi Malakae ngapezo ne rale nu kpole ɛ? Ɔka ekyii 1914 dwu la, C. T. Russell nee ɔ gɔnwo mɔ yɛle Dwɔn Sɔnevolɛ ne gyima ne bie. Ɛnee gyima titile ɛhye foa bie a le kɛ bɛsia bɛahilehile Baebolo nu nɔhalɛ ne bieko. Baebolo Sukoavoma ne hilehilele Kelaese ɛkpɔnelɛ afɔle ne anu kpalɛ, bɛkpale abɔnsamsenle adalɛ ngilehilelɛ ne anwo ɛdanlɛ, na bɛbɔle Maanle Maanle Mekɛ ne mɔɔ ɛnee ɛlɛba awieleɛ la nolo. Noko, ɛnee ɛzonlenlɛ ekpunli mɔɔ bɛkile kɛ bɛle Kelaese ɛdoavolɛma la dɔɔnwo wɔ ɛkɛ. Yemɔti kpuyia mɔɔ anwo hyia la ɛne: Nwane mɔ a ɛnee le abɛlɛ ne wɔ zɔhane ekpunli ne mɔ anu a? Amaa Gyisɛse abua kpuyia zɔhane la, ɔhɔnleɛnleanle ye sunsum nu ɛzonlenlɛ sua ne anu wɔ 1914. Zɔhane ɛkpɔlalɛ ne nee bɛ nwo ɛdelɛ gyima ne liele mekɛ ekyi—ɔvi 1914 kɔdwu 1919 mɔlebɛbo. *

ƐKPƆLALƐ NEE ANWONDELƐ MEKƐ

7. Mekɛ mɔɔ Gyisɛse bɔle ye ɛkpɔlalɛ ne abo wɔ 1914 la, duzu a ɔnwunle ye a?

7 Mekɛ mɔɔ Gyisɛse bɔle ye ɛkpɔlalɛ ne abo la, duzu a ɔnwunle ye a? Ɛnee Baebolo Sukoavoma ekpunli ekyi bie mɔɔ bɔ mɔdenle la, ɛva bɛ anwosesebɛ nee bɛ anwonyia ɛyɛ nolobɔlɛ gyima ne ɛvolɛ mɔɔ ɔbo 30. * Nea kɛzi Gyisɛse nee anwumabɔvolɛma ne lile fɛlɛko wɔ mekɛ mɔɔ bɛnwunle kɛ Seetan ndile ne ɛtɛkedale abɛlɛ mbaka ekyi ne mɔɔ gyi ye kpundii la anwo zo a! Noko, ɛnee ɔwɔ kɛ ɔtu Livaema, bɛdabɛ mɔɔ bɛkpokpa bɛ la ‘anu evinli’ anzɛɛ ɔte bɛ nwo. (Mal. 3:2, 3; 1 Pita 4:17) Duzu ati ɔ?

8. Duzu a zile ɔvi 1914 mɔɔ ɔba la ɛ?

 8 Mekɛ mɔɔ 1914 ɛlɛba ye awieleɛ la, Baebolo Sukoavoma bie mɔ asa nu dole ɔluakɛ bɛangɔ anwuma. Wɔ 1915 nee 1916, dwazotiama mɔɔ bɛnle ahyehyɛdeɛ ne anu la manle nolobɔlɛ gyima ne hanle aze. Adiema Russell wule October 1916, na dwazotia kpole rale ahyehyɛdeɛ ne anu. Watch Tower Bible and Tract Society ne adekilevoma nsuu ne anu nna dwazole tiale kpɔkɛ mɔɔ bɛbɔle kɛ Adiema Rutherford a bali bɛ nyunlu la. Bɛbɔle mɔdenle kɛ bɛfa mgbakyemgbakyenu bɛara mediema ne mɔ avinli, noko bɛvile Bɛtɛle wɔ August 1917—evinli ɛdulɛ boni ɛne! Bieko, ɛnee Baebolo Sukoavoma bie mɔ sulo menli. Noko akee, kɛ ekpunli la, bɛvile bɛ ɛhulolɛ nu bɛyɛle nzenzaleɛ bɛmanle Gyisɛse dele bɛ nwo. Yemɔti, Gyisɛse bule bɛ kɛ bɛle nɔhalɛ Keleseɛnema anzɛɛ abɛlɛ, noko ɔkpole adalɛ Keleseɛnema kɔsɔɔti mɔɔ bɛdabɛ mɔɔ ɛnee bɛwɔ Keleseɛnemaanle ne anu la noko boka nwo a. (Mal. 3:5; 2 Tem. 2:19) Duzu bieko a zile a? Amaa yɛanwu ye la, bɛmaa yɛzuzu abɛlɛ ne nee ndile ne anwo ɛrɛlɛ ne anwo bieko.

ƐBUHENLE MEKƐ NE BƆ Ɔ BO A DUZU A BAZI A?

9, 10. (a) Duzu a akee yɛbazuzu nwo wɔ ɛbuhenle mekɛ ne anwo a? (b) Duzu a bɛlumuale bɛyɛle wɔ ɛbuhenle mekɛ ne a?

9 Gyisɛse hanle kɛ: “Ɛbuhenle ne a le ewiade awieleɛ.” (Mat. 13:39) Ɛbuhenle mekɛ ne bɔle ɔ bo 1914. Yɛbazuzu gyimalilɛ nnu mɔɔ Gyisɛse hanle kɛ ɔbahɔ zo wɔ zɔhane mekɛ ne la anwo.

10 Mɔɔ ɔlumua, bɛbadudu ndile ne. Gyisɛse hanle kɛ: “Ɔhɔdwu ɛbuhenle ne, na mebaze menli mɔɔ bu la kɛ: Bɛlumua bɛdudu ndile ne na bɛkyekye bɛ avile.” Ɛvolɛ 1914 ne anzi, anwumabɔvolɛma bɔle ɔ bo kɛ ‘bɛtudu’ anzɛɛ bɛboɔboa Keleseɛnema mɔɔ bɛle kɛ ndile la anloa bɛavi ‘‘Belemgbunlililɛ ne anu amra’’ mɔɔ bɛkpokpa bɛ la anwo.Mat. 13:30, 38, 41.

11. Duzu a ɛmaa nɔhalɛ Keleseɛnema ɛyɛ ngakyile ɛvi adalɛma ne anwo a?

11 Mekɛ mɔɔ anloaboɔboalɛ gyima ne ɛlɛkɔ zo la ɛnee ngakyile mɔɔ wɔ ekpunli nwiɔ ne avinli la ɛlɛda ali. (Yek. 18:1, 4) Ɔlale ali wienyi wɔ 1919 kɛ Babelɔn Kpole ne ɛdɔ aze. Duzu titile a maa nɔhalɛ Keleseɛnema yɛ ngakyile fi adalɛma ne anwo a? Edwɛkɛhanlɛ gyima ne ɔ. Bɛdabɛ mɔɔ ɛnee bɛli Baebolo Sukoavoma ne anyunlu la, bɔle ɔ bo kɛ bɛsi zo kɛ ɔhyia kɛ awie biala fa ɔ nwo wula Belemgbunlililɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne anu. Kɛ neazo la, To Whom the Work Is Entrusted buluku ɛdɛbaa ne mɔɔ bɛyɛle ye wɔ 1919 la, zile Keleseɛnema mɔɔ bɛkpokpa bɛ la kɔsɔɔti adua kɛ bɛha edwɛkɛ ne wɔ azua nu. Bɛhanle ye wɔ nu kɛ: “Gyima ne le kpole, noko ɔle Awulae ɛdeɛ, ye tumi ne ati yɛbayɛ. Ɛlɛ nwolɛ adenle kɛ ɛbayɛ bie.” Duzu a bɛyɛle ye wɔ nwo a? The Watch Tower mɔɔ rale 1922 ne anu la, bɔle amaneɛ kɛ, ɔvi mekɛ zɔhane Baebolo sukoavoma ne mianle bɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne anu. Yeangyɛ biala, azua nu daselɛlilɛ ne rayɛle zɔhane nɔhalɛ Keleseɛnema ne sɛkɛlɛneɛ kɛmɔ ɔde ye ɛnɛ la.

12. Mekɛ boni a bɛbɔle ɔ bo kɛ bɛboɔboa abɛlɛ eku ne anloa a?

12 Mɔɔ ɔtɔ zo nwiɔ, abɛlɛ ne ɛbulɛ. Gyisɛse zele anwumabɔvolɛ ne mɔ kɛ: “Bɛbu abɛlɛ ne bɛgua me bonwolo ne azo.” (Mat. 13:30) Ɔvi 1919, bɛlɛboɔboa bɛdabɛ mɔɔ bɛkpokpa bɛ la anloa wɔ Keleseɛne asafo ne mɔɔ bɛva bɛzie ɛkɛ bieko la anu. Bɛbawie Keleseɛnema mɔɔ bɛkpokpa bɛ la anloa boɔboa wɔ mekɛ mɔɔ bɛdabɛ mɔɔ awieleɛ ne kɛra la ɛnee bɛde aze asa kɛha bɛ ahatualɛ wɔ anwuma la.Dan. 7:18, 22, 27.

13. Duzu a Yekile 18:7 maa yɛnwu ye wɔ nyɛleɛ mɔɔ tuutuunli ne, anzɛɛ Babelɔn Kpole ne, mɔɔ Keleseɛnemaanle ne boka nwo la ɛlɛda ye ali la anwo a?

13 Mɔɔ ɔtɔ zo nsa, bɛbazu bɛadedɛ bɛ nwo bonrane nu. Saa anwumabɔvolɛma  ne boɔboa ndile ne anloa wie a, duzu a bazi a? Gyisɛse hanle tɛnlabelɛ mɔɔ ndile eku ne wɔ nu la anwo edwɛkɛ kɛ: “Ɛkɛ ne yɛɛ menli bazu adedɛ bɛ nwo bonrane nu a.” (Mat. 13:42) Ɛhye ɛlɛkɔ zo ɛnɛ ɔ? Kyɛkyɛ. Ɛnɛ, Keleseɛnemaanle ne mɔɔ ɔle tuutuunli ne foa la, ka kɛ: “Mele belemgbunli raalɛ! Menle kunlanvolɛ raalɛ, menrɛnwu nyane deɛ holɛ.” (Yek. 18:7) Nɔhalɛ, zɔhane a Keleseɛnemaanle ne te nganeɛ a, bɔbɔ ɔbu ɔ nwo kɛ ‘ɔle belemgbunli raalɛ’ wɔ maanyɛlɛ mgbanyima nwo zo. Ɛnɛ, bɛdabɛ mɔɔ bɛgyi ɛkɛ bɛmaa ndile ne la ɛlɛmemaa bɛ nwo zo, bɛnzu. Noko, ɔnrɛhyɛ ninyɛne bahakyi.

Ɔnrɛhyɛ agɔnwolɛvalɛ mɔɔ la Keleseɛnemaanle ne nee maanyɛlɛ mgbanyima avinli la bara awieleɛ (Nea ɛdendɛkpunli 13)

14. (a) Mekɛ boni a adalɛ Keleseɛnema ‘bɛadedɛ bɛ nwo bonrane nu a,’ na duzu ati ɔ? (b) Kɛzi ndelebɛbo mɔɔ yɛlɛ ye wɔ Mateyu 13:42 mɔɔ bɛyɛ nzenzaleɛ wɔ nu la nee edwɛkɛ mɔɔ wɔ Edwɛndolɛ 112:10 la le ko ɛ? (Nea awieleɛdwɛkɛ ne.)

14 Mekɛ mɔɔ bɛzɛkye adalɛ ɛzonlenlɛ kɔsɔɔti bɛwie wɔ amaneɛnwunlɛ kpole ne anu la, bɛdabɛ mɔɔ ɛnee bɛwɔ nu la bɛakpondɛ feabelɛ noko bɛnrɛnyia bie. (Luku 23:30; Yek. 6:15-17) Bɛbanwu kɛ bɛnlɛ banebɔlɛ yemɔti, bɛbava ɛya bɛazu ‘bɛadedɛ bɛ nwo bonrane nu.’ Gyisɛse hanle wɔ ye amaneɛnwunlɛ kpole ne anwo ngapezo ne anu kɛ, ‘bɛbali nyane’ wɔ zɔhane awozinli mekɛ ne anu. *Mat. 24:30; Yek. 1:7.

15. Duzu a bɛbayɛ ndile ne a, na mekɛ boni a ɛhye bazi a?

15 Mɔɔ ɔtɔ zo nna, bɛbagua bɛ sendɔlɔra ne anu. Duzu a bɛbayɛ ndile ne mɔɔ bɛkyekye ye avile la ɛ? Anwumabɔvolɛma ne “bɛavuandi bɛ [agua] sendɔlɔra ne anu.” (Mat. 13:42) Ɛhye kile kɛ bɛbazɛkye bɛ bɔkɔɔ. Yemɔti, bɛbazɛkye bɛdabɛ mɔɔ ɛnee bɛwɔ adalɛ ɛzonlenlɛ nu la amuala wɔ amaneɛnwunlɛ kpole ne awieleɛ wɔ Amagɛdɔn.Mal. 4:1.

16, 17. (a) Duzu a li awieleɛ mɔɔ Gyisɛse hanle nwolɛ edwɛkɛ wɔ ye ɛrɛlɛ ne anu a? (b) Duzu ati a yɛkola yɛka kɛ zɔhane edwɛkɛ ne bazi kenlebie ɛ?

16 Mɔɔ ɔtɔ zo nnu, bɛbada kɛ sɛnzɛne. Gyisɛse dwulale ye ngapezo ne kɛ: “[Wɔ zɔhane mekɛ ne] Nyamenle menli ne bada kɛ sɛnzɛne wɔ bɛ Ze mɔɔ wɔ anwuma la Belemgbunlililɛ ne abo.” (Mat. 13:43) Mekɛ boni yɛɛ nienwu a ɛhye bazi a? Kenlebie yɛɛ edwɛkɛ ɛhye bara nu a. Gyisɛse hanle kɛ anwuma a edwɛkɛ ɛhye bazi a, ɔnle debie mɔɔ ɔlɛkɔ zo ɛnɛ wɔ azɛlɛ ye azo a. * Maa yɛzuzu ninyɛne nwiɔ mɔɔ ɔdaye ti yɛka ye zɔ la anwo.

17 Mɔɔ ɔlumua la fane “mekɛ” ne anwo. Gyisɛse hanle kɛ: “[Wɔ zɔhane mekɛ ne] Nyamenle menli ne bada kɛ sɛnzɛne.” Ɔda ali kɛ, edwɛkɛ “zɔhane mekɛ ne” fane mekɛ ne mɔɔ ɛnee Gyisɛse ɛlumua ɛha  nwolɛ edwɛkɛ kɛ ‘bɛbavuandi ndile ne bɛagua sendɔlɔra ne anu’ la anwo. Ɛhye bazi wɔ amaneɛnwunlɛ kpole ne awieleɛ. Ɛhye ati, bɛdabɛ mɔɔ bɛkpokpa bɛ mɔɔ ‘bɛbada kɛ sɛnzɛne’ la noko bayɛ kenlebie. Mɔɔ ɔtɔ zo nwiɔ la noko fane “ɛleka” ne anwo. Gyisɛse hanle kɛ Nyamenle menli ne ‘bada belemgbunlililɛ ne abo.’ Duzu a ɛhye kile a? Anwongyelelɛ kpole ne foa mɔɔ lumua kara awieleɛ la, ɛnee bɛzɔ nɔhalɛma mɔɔ bɛkpokpa bɛ mɔɔ bɛtɛbɔ azɛlɛ ye azo la kɔsɔɔti anloa. Kɛmɔ Gyisɛse amaneɛnwunlɛ kpole ne anwo ngapezo ne kile la, akee bɛbaboɔboa bɛ nloa wɔ anwuma. (Mat. 24:31) Nehane a bɛbada ‘wɔ bɛ Ze belemgbunlililɛ ne abo a,’ na wɔ Amagɛdɔn konle ne anzi mekɛ ekyi bie, bɛbayɛ atɔfolɛ raalɛ anwofɛlɛko bɛara “Boaneralɛ ne atɔfolɛlielɛ ne abo.”Yek. 19:6-9.

KƐZI ƆBOA YƐ LA

18, 19. Ndenle boni azo a ndelebɛbo mɔɔ yɛnyia ye wɔ Gyisɛse ɛrɛlɛ ne mɔɔ fane abɛlɛ ne nee ndile ne anwo la baboa yɛ a?

18 Kɛzi ɛrɛlɛ ɛhye mɔɔ yɛzuzu nwo la baboa yɛ ɛ? Maa yɛzuzu ndenle nsa anwo. Mɔɔ lumua, ɔmaa yɛnyia nwunu. Ɛrɛlɛ ne maa yɛnwu deɛmɔti Gyihova ɛmaa amaneɛnwunlɛ nwo adenle la. Yezi “bɛdabɛ mɔɔ ye ɛya ne wɔ bɛ nwo zo” la anwo abotane, amaa yeaboɔboa abɛlɛ eku ne—‘bɛdabɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ ɔnwu bɛ anwunvɔne la anloa.’ * (Wulo. 9:22-24) Mɔɔ ɔtɔ zo nwiɔ, ɔmaa yɛ anwodozo yɛ kpole. Mekɛ mɔɔ awieleɛ ne ɛlɛbikye la, yɛ kpɔvolɛma bɛamia bɛ konle ne anu noko “bɛnrɛhola” yɛ. (Bɛgenga Gyɛlɛmaya 1:19.) Kɛmɔ Gyihova bɔle abɛlɛ eku ne anwo bane wɔ ɛvolɛ dɔɔnwo ne anu la, zɔhane ala a yɛ anwuma Selɛ ne balua Gyisɛse nee anwumabɔvolɛma ne anwo zo ɔ nee yɛ ‘alua dahuu’ a.Mat. 28:20.

19 Mɔɔ ɔtɔ zo nsa, ɛrɛlɛ ne boa yɛ maa yɛnwu abɛlɛ eku ne. Duzu ati a ɛhye anwo hyia ɛ? Saa yɛnwu Keleseɛnema mɔɔ bɛle kɛ abɛlɛ ne la a, ɔbamaa yɛanwu kpuyia bie mɔɔ Gyisɛse bizale wɔ ye ngapezo ne anu la anwo mualɛ. Ɔbizale kɛ: “Ɛnee akee, sonvolɛ nɔhavo mɔɔ ze nrɛlɛbɛ la a le boni?” (Mat. 24:45) Edwɛkɛ nwiɔ ne mɔɔ doɔdoa zo la babua kpuyia zɔhane.

 

^ ɛden. 2 Ɛdendɛkpunli 2: Amaa wɔahakye debie mɔɔ ɛrɛlɛ ne foa mɔɔ ɛha kile la, yɛsɛlɛ wɔ kenga edwɛkɛ “The Righteous Ones Will Shine as Brightly as the Sun” mɔɔ wɔ March 15, 2010 The Watchtower ne anu la.

^ ɛden. 3 Ɛdendɛkpunli 3: Kɛmɔ ɛnee Gyisɛse ɛzoanvolɛma ne ɛwu na bɛanyɛ bɛdabɛ mɔɔ bɛkpokpa bɛ mɔɔ bɛwɔ azɛlɛ ye azo la anwo nvoninli kɛ sonvolɛma, na emomu, abɛlɛ la ati, ɛnee sonvolɛma ɛhye mɔ gyi ɛkɛ maa anwumabɔvolɛ ne mɔ. Nzinlii, yɛnwunle ye wɔ ɛrɛlɛ ne anu kɛ, bɛdabɛ mɔɔ bɛboɔboale ndile ne anloa la a le anwumabɔvolɛ ne mɔ.Mat. 13:39.

^ ɛden. 6 Ɛdendɛkpunli 6: Ɛhye le nzenzaleɛ mɔɔ yɛyɛ ye wɔ yɛ ndelebɛbo nu a. Ɛnee yɛdwenle kɛ Gyisɛse ranleɛnleanle ye ɛzonlenlɛ sua ne anu wɔ 1918.

^ ɛden. 7 Ɛdendɛkpunli 7: Ɔvi 1910 kɔdwu 1914, Baebolo Sukoavoma ne vale mbuluku kɛyɛ 4,000,000 nee telate mɔɔ ɔbo 200,000,000 la manle.

^ ɛden. 14 Ɛdendɛkpunli 14: Ɛhye le nzenzaleɛ mɔɔ yɛyɛ ye wɔ ndelebɛbo mɔɔ ɛnee yɛlɛ ye wɔ Mateyu 13:42 ne anu a. Yɛ mbuluku ne mɔ hanle kɛ adalɛ Keleseɛnema ‘ɛzu ɛdedɛ bɛ nwo bonrane nu’ mekɛ tendenle, bɛlɛdi nyane kɛ “Belemgbunlililɛ ne anu amra” ɛkpa bɛ nwo ɛdanlɛ kɛ bɛle “Amumuyɛnli ne amra” la. (Mat. 13:38) Noko akee, ɔwɔ kɛ yɛnwu kɛ bɛ nwo mɔɔ bɛbadedɛ ye bonrane nu la, kile ɛzɛkyelɛ.Edw. 112:10.

^ ɛden. 16 Ɛdendɛkpunli 16: Daneɛle 12:3 ka kɛ: “Nrɛlɛbɛvolɛma mɔɔ wɔ nu [bɛdabɛ mɔɔ bɛkpokpa bɛ] la bada kɛ sɛnzɛne.” Mekɛ mɔɔ bɛwɔ azɛlɛ ye azo la, bɛdua edwɛkɛhanlɛ gyima ne mɔɔ bɛfa bɛ nwo bɛwula nu la azo bɛta. Noko Mateyu 13:43 fane mekɛ mɔɔ bɛbada kɛ sɛnzɛne wɔ anwuma Belemgbunlililɛ ne anu la anwo. Ɛnee yɛdwenle kɛ ngɛlɛlera nwiɔ ne fane debie ko—edwɛkɛhanlɛ gyima ne anwo.

^ ɛden. 18 Ɛdendɛkpunli 18: Nea Draw Close to Jehovah buluku ne, mukelɛ 288-289.