Skip to content

Skip to table of contents

“Amubone! Ndili Andinywe Mazuba Oonse”

“Amubone! Ndili Andinywe Mazuba Oonse”

“Amubone! Ndili Andinywe Mazuba Oonse”

“Amubone! Ndili andinywe mazuba oonse mane kusikila kumamanino aabweende bwazyintu oobu.”—MT. 28:20.

AMUJANE BWIINGUZI KUMIBUZYO EEYI:

Nkaambo nzi ncotukonzya kwaamba kuti kuzwa mumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E. kusikila mazuba aano, kwali Banakristo bananike aano anyika?

Kutalikila mumwaka wa 1914, nkulingula nzi Jesu nkwaakacita?

Ino nzyintu nzi zyaambidwe mucikozyanyo ca Jesu kujatikizya maila ansaku iziyakucitika kumbele?

1. (a) Amwaambe cikozyanyo camaila ansaku mubufwaafwi. (b) Mbuti Jesu mbwaakapandulula ncocaamba?

CIKOZYANYO cimwi ca Jesu icaamba Bwami cipandulula mulimi iwakaminza mbuto mbotu yamaila alimwi asinkondonyina iwakaminza nsaku akati kambuto mbotu. Nsaku zyakavwula kwiinda maila, pele mulimi wakaambila bazike bakwe kuti ‘bazileke zikomenene antoomwe kusikila ciindi cakutebula.’ Ciindi cakutebula, nsaku zyakanyonyoonwa mpoonya maila akabungikwa. Jesu lwakwe wakacipandulula cikozyanyo eeci. (Amubale Matayo 13:24-30, 37-43.) Ino cikozyanyo eeci ciyubununa nzi? (Amubone ccaati yakuti  “Maila Ansaku.”)

2. (a) Ncinzi cipandululwa azyintu zicitika mumuunda wamulimi? (b) Ncibeela nzi cacikozyanyo ncotutiilange-lange?

2 Izyintu izyakacitika mucikozyanyo eeci zitondezya ciindi alimwi a Jesu mbwayakubunganya baciinga coonse cabananike ibayakulela anguwe mu Bwami bwakwe kuzwa mumisyobo yabantu. Ikuminza kwakatalika mu Pentekoste 33 C.E. Kubunganizyigwa kuyakumana ciindi bananike ibapona anyika kumamanino abweende bwazyintu oobu baakutambula ciganto camamanino mpoonya akutolwa kujulu. (Mt. 24:31; Ciy. 7:1-4) Mbubwenya mbuli kwiimikila atala aacilundu mbokupa kuti muntu akonzye kubona zili mumabali-bali abusena mpabede, cikozyanyo eeci citupa kumvwisya zyintu zicitika izili kulamfwu zyalo zikonzya kucitika mumyaka iisika kuma 2,000. Kweelana ambotuzibona zyintu, ino nzyintu nzi zicitika zyeendelana a Bwami nzyotubona? Cikozyanyo cipandulula ciindi cakuminza, kukomena alimwi akutebula. Mucibalo eeci kulabikkilwa kapati maano kuciindi cakutebula. *

KULANGANYA KWA JESU CAKUBIKKILA MAANO

3. (a) Mbukkale nzi ibwakalibonya nowakainda mwaanda wamyaka wakusaanguna? (b) Kweelana alugwalo lwa Matayo 13:28, mubuzyo nzi wakabuzyigwa, alimwi mbaani ibakaubuzya? (Amubone amajwi aakumamanino.)

3 Kumamanino aamwaanda wamyaka wabili C.E., “nsaku zyakalibonya” ciindi Banakristo basikulitaminina nobakalibonya munyika. (Mt. 13:26) Kuzikusika mumwaanda wamyaka wane, Banakristo ibali mbuli nsaku bakavwula kapati kwiinda Banakristo bananike. Amuyeeye kuti mucikozyanyo, bazike bakalomba simalelaabo kuti bazijule nsaku. * (Mt. 13:28) Ino simalelo wakabavwiila buti?

4. (a) Ncinzi ciyubununwa abwiinguzi bwa Simalelo, Jesu? (b) Ndilili Banakristo bali mbuli maila nobakatalika kuzyibwa?

4 Naakali kwaamba kujatikizya maila alimwi ansaku, Jesu wakaamba kuti: “Amuzileke zikomenene antoomwe kusikila ciindi cakutebula.” Malailile aaya atondezya kuti kuzwa mumwaanda wamyaka wakusaanguna kusikila mazuba aano, lyoonse kwali bananike Banakristo ibali mbuli maila aano anyika. Kaambo aaka kalasinizyigwa amajwi Jesu ngaakaambila basikwiiya bakwe nokwakainda ciindi aakuti: “Ndili andinywe mazuba oonse mane kusikila kumamanino aabweende bwazyintu oobu.” (Mt. 28:20) Aboobo, Banakristo bananike bakali kukonzya kukwabililwa a Jesu mazuba oonse kusikila kuciindi camamanino. Nokuba boobo, mbwaanga balo bakaceya kwiinda Banakristo bali mbuli nsaku, tatuzyi bwini aabo ibakali kuzulilwa kuciinga camaila muciindi eeco cilamfwu. Nokuba boobo, myaka iili mbwiibede ciindi cakutebula kacitanatalika, baciinga camaila bakatalika kuzyibwa. Ino eeco cakacitika buti?

MUTUMWA ‘WABAMBA NZILA’

5. Mbuti businsimi bwa Malaki mbobwakazuzikizyigwa mumwaanda wamyaka wakusaanguna?

5 Myaanda yamyaka Jesu katanapa cikozyanyo camaila ansaku, Jehova wakasololela musinsimi wakwe Malaki kuti aambile limwi zyintu zyakaambwa mucikozyanyo ca Jesu. (Amubale Malaki 3:1-4.) Johane Mubbapatizi ngowakali ‘mutumwa iwakabamba nzila.’ (Mt. 11:10, 11) Johane naakasika mu 29 C.E., ciindi calubeta cacisi ca Israyeli cakaliswenede. Jesu ngowakali mutumwa wabili. Wakasalazya tempele mu Jerusalemu ziindi zyobilo—ciindi cakusaanguna kumatalikilo aamulimo wakwe mpoonya ciindi cabili kumamanino aamulimo wakwe. (Mt. 21:12, 13; Joh. 2:14-17) Aboobo, mulimo wa Jesu wakusalazya wakali kuyakutola ciindi.

6. (a) Ino kuzuzikizyigwa kupati kwabusinsimi bwa Malaki ninzi? (b) Ndilili Jesu naakalingula tempele yakumuuya? (Amubone amajwi aakumamanino.)

6 Ino kuzuzikizyigwa kupati kwabusinsimi bwa Malaki ninzi? Mumyaka iili mbwiibede mwaka wa 1914 kautanasika, C. T. Russell alimwi abeenzinyina bakabeleka mulimo mbuli wa Johane Mubbapatizi. Mulimo ooyo uuyandika wakali kubikkilizya akupilusya kasimpe kamu Bbaibbele. Basikwiiya Bbaibbele bakayiisya cini ncocaamba cipaizyo cacinunuzyo ca Kristo, bakayubununa bubeji bwanjiisyo yamulilo wahelo alimwi akwaambilizya mamanino aa Ciindi ca Bamasi. Nokuba boobo, kwakacili tubunga twazikombelo tuli mbotubede bantu mobakali kulitaminina kuba basikutobela Kristo. Aboobo, mubuzyo iwakali kuyandika kapati kwiingulwa wakali kwaamba kuti: Mbaani akati katubunga ooto ibakali maila? Kwiingula mubuzyo ooyu, Jesu wakatalika kulingula tempele yakumuuya mu 1914. Kulingula ooko amulimo wakusalazya wakali kutola ciindi cili mbocibede—kuzwa mu 1914 kusika kumatalikilo aamwaka wa 1919. *

MYAKA YAKULINGULA AKUSALAZYA

7. Ncinzi ncaakajana Jesu naakatalika kulingula kwakwe?

7 Ncinzi ncaakajana Jesu naakatalika kulingula kwakwe? Wakajana kakamu kasyoonto ka Basikwiiya Bbaibbele basungu balo ibakali kubelesya nguzu zyabo alubono lwabo kwamyaka iinda ku 30 kutegwa batole lubazu mumulimo wakukambauka. * Eelo kaka cakali kukkomanisya kuli Jesu alimwi abangelo kujana kuti aabo basyoonto pele bali mbuli zisiko zyamaila ziyumu balo tiibakasyaanikizyigwa ansaku zya Saatani! Nokuba boobo, kwakali kuyandika ‘kusalazya bana ba Levi,’ bananike. (Malk. 3:2, 3; 1 Pe. 4:17) Ino nkaambo nzi?

8. Nzyintu nzi zyakacitika nowakainda mwaka wa 1914?

8 Kumamanino aamwaka wa 1914, Basikwiiya Bbaibbele bamwi bakatyompwa akaambo kakuti tiibakaunka kujulu. Akati kamwaka wa 1915 awa 1916, kukazyigwa kuzwa kuli baabo batakali mumbunga kwakapa kuti mulimo wakukambauka uunke aansi. Ciinda waawo, naakafwa Mukwesu Russell mu October 1916 kukazyigwa abamwi ibakali mumbunga mweenya kwakatalika. Bakwesu bone akati kabeendelezi bali ciloba iba Watch Tower Bible and Tract Society bakakukaka kusala kwakuti Mukwesu Rutherford atalike nguwe kusololela. Bakasola kupa kuti kube kwaandaana akati kabakwesu, pele mu August 1917, bakazwa aa Bbeteli—kwakali kusalazya ncobeni! Kuyungizya waawo, Basikwiiya Bbaibbele bamwi bakatalika kuyoowa bantu. Nokuba boobo, kabali nkamu cakuliyandila bakacita kweelana amulimo wa Jesu wakusalazya alimwi akubweza ntaamu zyakali kuyandika. Aboobo, Jesu wakabaamba kuti maila, Banakristo bakasimpe, pele wakabakaka boonse Banakristo ibakali kulitaminina, kubikkilizya abaabo boonse ibakajanika muzikombelo zya Bunakristo Bwanyika. (Malk. 3:5; 2 Ti. 2:19) Ncinzi cakatobela? Kutegwa tucizyibe, atulange-lange alimwi cikozyanyo camaila ansaku.

NCINZI CICITIKA KUZWA CIINDI CAKUTEBULA NOCATALIKA?

9, 10. (a) Ncinzi lino ncotuyanda kulanga-langa kujatikizya ciindi cakutebula? (b) Ncinzi cakasaanguna kucitika ciindi cakutebula?

9 Jesu wakaamba kuti: “Butebuzi mamanino aabweende bwazyintu.” (Mt. 13:39) Ciindi cakutebula cakatalika mu 1914. Tulalanga-langa zyintu zyosanwe Jesu nzyaakaambila limwi kujatikizya ciindi eeco.

 10 Cakusaanguna, kubungika nsaku. Jesu wakaamba kuti: ‘Ciindi cakutebula, ndiyooambila batebuzi kuti: Amusaangune kubungika nsaku akuzyaanga muzilwi.’ Nowakainda mwaka wa 1914, bangelo bakatalika “kubungika” Banakristo bali mbuli nsaku kwiinda mukubaandaanya kuzwa ‘kubana ba Bwami’ bananike.—Mt. 13:30, 41.

11. Mulimo nzi iwapa kuti kube kwiindana akati ka Banakristo bakasimpe alimwi abaabo balitaminina kuba Banakristo mazuba aano?

11 Mulimo wakubungika nowakali kuyaambele, kwiindana akati kankamu zyobilo kwakalibonya kabotu. (Ciy. 18:1, 4) Kuzikusika mu 1919, cakalibonya kuti Babuloni Mupati wawa. Ncinzi icakapa kuti kube kwiindana kupati akati ka Banakristo bakasimpe alimwi abaabo balitaminina kuba Banakristo? Mulimo wakukambauka. Aabo ibakali kusololela akati ka Basikwiiya Bbaibbele bakatalika kukankaizya mbociyandika kuli umwi aumwi kutola lubazu mumulimo wakukambauka Bwami. Mucikozyanyo, kabbuku ikakamwaigwa mu 1919, ikakajisi mutwe wakuti To Whom the Work Is Entrusted (Kuli Baabo Ibapedwe Mulimo), kakakulwaizya Banakristo bananike boonse kukambauka kuŋanda aŋanda. Kakaamba kuti: “Mulimo uboneka kukomena kapati, pele mulimo wa Mwami alimwi tuyakuucita munguzu zyakwe. Mulijisi coolwe cakutola lubazu mumulimo ooyu.” Ino majwi aayo akatambulwa buti? Ngazi Yamulindizi yamu Cingisi yamu 1922 yakaamba kuti, kuzwa ciindi eeco, Basikwiiya Bbaibbele bakayungizya mulimo wabo wakukambauka. Kakutanainda aciindi, kukambauka kuŋanda aŋanda cakaba citondezyo cabaabo Banakristo basyomeka—mbubwenya mbocibede amazuba aano.

12. Ndilili baciinga camaila nobakatalika kuyobololwa?

 12 Cabili, kuyobola maila. Jesu wakalailila bangelo bakwe kuti: “Muunke kukuyobola maila mubutala bwangu.” (Mt. 13:30) Kuzwa mu 1919, bananike bali kuyobolwa mumbungano ya Bunakristo iisalazyidwe. Ku Banakristo bananike ibanoopona kumamanino aabweende bwazyintu oobu, kuyobolwa kwamamanino kuyakucitika ciindi baakutambula bulumbu bwabo kujulu.—Dan. 7:18, 22, 27.

13. Ino lugwalo lwa Ciyubunuzyo 18:7 luyubununa nzi ecino ciindi kujatikizya ciimo camuvwuule, naa Babuloni Mupati, kubikkilizya a Bunakristo Bwanyika?

 13 Catatu, kulila akulumina ntwino. Bangelo nobakamana kwaanga nsaku muzilwi, ncinzi cakacitika? Kujatikizya ciimo cabaciinga cansaku, Jesu wakaamba kuti: “Momumo mobayoolilila akulumina ntwino.” (Mt. 13:42) Sena eeco cili mukucitika lino? Peepe. Mazuba aano, Bunakristo Bwanyika kabuli cibeela camukaintu muvwuule bwazumanana kwaamba kuti: “Ndilikkede aano ndemwami mukaintu, tandili mukamufwu alimwi kunyina pe nondiya koomoka kulila.” (Ciy. 18:7) Masimpe, Bunakristo Bwanyika bubona kuti buli mubweendelezi bupati, alimwi akulibona kuti ‘bulikkede mbuli mwami mukaintu’ atala aabeendelezi batwaambo twacisi. Kwaciindi ecino, aabo baimininwa ansaku balalisumpula, kutali kulila. Pele eeco cilacinca ino-ino.

14. (a) Ndilili alimwi nkaambo nzi aabo balitaminina kuba Banakristo ncobaya “kulumina ntwino” twabo? (b) Ino kucinca kwambotulumvwa lino lugwalo lwa Matayo 13:42 kweendelana buti amuzeezo uuli mulugwalo lwa Intembauzyo 112:10? (Amubone majwi aakumamanino.)

14 Ciindi camapenzi mapati, zikombelo zyakubeja zyoonse zyaakumana kunyonyoonwa, ibakali muzikombelo eezyo bayakutija akuyandaula kwakuyubila pele tabakajani busena kwakuyubila. (Lk. 23:30; Ciy. 6:15-17) Mpoonya baakubona kuti taakwe kwakuyubila lunyonyooko, bayoolila “akulumina ntwino” twabo cabukali. Kweelana a Jesu mbwaakaambila limwi mubusinsimi bwakwe kujatikizya mapenzi mapati, aciindi eeco camudima, “bayoolyuuma acamba akulila.” *Mt. 24:30; Ciy. 1:7.

15. Ncinzi ciyakucitika kunsaku, alimwi ndilili eeco nociyakucitika?

 15 Cane, kusowelwa mubbibi lyamulilo. Ncinzi ciyakucitika kuzilwi zyansaku? Bangelo ‘bayoozisowela mubbibi lyamulilo.’ (Mt. 13:42) Eeco caamba kunyonyoonwa cakumaninina. Aboobo, aabo ibakali mumbunga zyabukombi bwakubeja bayakunyonyoonwa mucibeela camamanino camapenzi mapati, nkondo ya Amagedoni.—Malk. 4:1.

16, 17. (a) Ino cintu camamanino kucitika ncaakaamba Jesu mucikozyanyo cakwe ncinzi? (b) Nkaambo nzi ncotwaamba kuti kuzuzikizyigwa kwacintu eeco camamanino kucili kumbele?

 16 Casanu, kubala. Jesu wakamanizya businsimi bwakwe kwiinda mukwaamba kuti: “Kuciindi eeco balulami bayoobala mbubonya mbuli zuba mu Bwami bwa Usyi.” (Mt. 13:43) Ndilili alimwi nkuukuli nkociyoocitikila eeci? Kuzuzikizyigwa kwamajwi aaya kucili kumbele. Jesu wakaambila limwi kuti, tacili cintu cicitika cino ciindi anyika, pele ncintu ciyakucitikila kujulu kumbele. * Atulange-lange twaambo tobilo tutupa kwaamba boobu.

17 Kakusaanguna, mubuzyo wakuti “ndilili.” Jesu wakaamba kuti: “Kuciindi eeco balulami bayoobala.” Majwi aakuti “kuciindi eeco” cakutadooneka aamba ciindi Jesu naakaamba majwi aaya aakuti, ‘kwaasowela mubbibi lyamulilo.’ Eeco ciyakucitika mucibeela camamanino camapenzi mapati. Aboobo, ‘ikubala’ kwabananike akwalo kweelede kucitika ciindi cakumbele. Kabili, mubuzyo wakuti “nkuukuli.” Jesu wakaamba kuti balulami ‘bayoobala mu Bwami.’ Ino majwi aayo aamba nzi? Bananike boonse basyomeka ibacili anyika caakumana cibeela cakusaanguna camapenzi mapati banooli batambula kale ciganto cabo camamanino. Mpoonya kweelana abusinsimi bwa Jesu bujatikizya mapenzi mapati, bayakuyobolwa kujulu. (Mt. 24:31) Ookuya bayakubala “mu Bwami bwa Usyi,” alimwi muciindi buyo cisyoonto yaakwiinda nkondo ya Amagedoni, bayakukondwa kabali banabwiinga ba Jesu ‘mulukwatano lwa Mwanaambelele.’—Ciy. 19:6-9.

INO TUGWASYIGWA BUTI?

18, 19. Muunzila nzi kumvwisya cikozyanyo ca Jesu cijatikizya maila ansaku mbocitugwasya umwi aumwi?

18 Ino tugwasyigwa buti umwi aumwi kubupanduluzi bupegwa mucikozyanyo eeci? Atulange-lange nzila zyotatwe. Cakusaanguna, citupa kuyungizya kumvwisya kwesu. Cikozyanyo ciyubununa kaambo kayandika katondezya Jehova ncalekelede bubi. ‘Ukkazyikila moyo zibelesyo zyabulongo zyabukali’ kutegwa ayobolole ‘zibelesyo zyabulongo zyaluse’—ibaciinga camaila. * (Lom. 9:22-24) Cabili, ciyumya lusyomo lwesu. Mamanino mbwaayaabuswena, basinkondoma balatulwana kapati, ‘pele tabakooyoozunda pe.’ (Amubale Jeremiya 1:19.) Mbubwenya Jehova mbwaakakwabilila baciinga camaila kwamyaka minji, Taateesu wakujulu kwiinda mukubelesya Jesu alimwi abangelo unooli andiswe “mazuba oonse” kumbele.—Mt. 28:20.

19 Catatu, cikozyanyo citugwasya kuzyiba baciinga camaila. Nkaambo nzi eeci ncociyandika kapati? Ikuzyiba Banakristo ibali mbuli maila kulayandika kutegwa tujane bwiinguzi kumubuzyo ngwaakabuzya Jesu mubusinsimi bwakwe kujatikizya mazuba aamamanino. Wakabuzya kuti: “Ino mubwini, nguni muzike musyomesi uucenjede?” (Mt. 24:45) Zibalo zyobilo zitobela ziyakupa bwiinguzi bumvwika kumubuzyo ooyu.

MAJWI AAKUMAMANINO: (Ayelede kubalwa mbubwenya mbuli majwi aamunsi kweelana amincali.)

[Bupanduluzi buyungizidwe]

^ munc. 2 Muncali 2: Kutegwa muyeeye ncozyaamba zibeela zimwi zyacikozyanyo, twamukulwaizya kubala cibalo cakuti “Baluleme Bazoobala Mbuli Izuba” mu Ngazi Yamulindizi yamu March 15, 2010.

^ munc. 3 Muncali 3: Mbwaanga baapostolo ba Jesu bakafwa alimwi ibakasyeede anyika baimininwa amaila kutali bazike, bazike aaba baiminina bangelo. Mucikozyanyo, aabo batebula nsaku baambwa kuti mbangelo.—Mt. 13:39.

^ munc. 6 Muncali 6: Ooku nkucinca mukuteelela kwesu. Musyule twakali kuyeeya kuti kulingula kwa Jesu kwakacitika mu 1918.

^ munc. 7 Muncali 7: Kuzwa mumwaka wa 1910 kusikila mu 1914, Basikwiiya Bbaibbele bakamwaya mabbuku aatandila ku 4,000,000 alimwi amatulakiti atubbuku twiinda ku 200,000,000.

^ munc. 14 Muncali 14: Ooku nkucinca mbotwali kuluteelela lugwalo lwa Matayo 13:42. Musyule, mabbuku eesu akali kwaamba kuti Banakristo basikulitaminina bali ‘kulila akulumina ntwino twabo’ kwamyaka akaambo kakuti “bana ba Bwami” babayubununa bwini mbobabede—“mbana bamubi.” (Mt. 13:38) Nokuba boobo, tweelede kuzyiba kuti muzeezo wakulumina ntwino uliswaangene alunyonyooko.—Int. 112:10.

^ munc. 16 Muncali 16: Lugwalo lwa Daniele 12:3 lwaamba kuti “basongo [Banakristo bananike] bayoobekema mbuli kubekema kwajulu.” Nobacili anyika, balacita oobo kwiinda mukutola lubazu mumulimo wakukambauka. Nokuba boobo, lugwalo lwa Matayo 13:43 lwaamba ciindi nobayakubala mu Bwami bwakujulu. Musyule twakali kuyeeya kuti magwalo oonse obilo akali kwaamba cintu comwe—mulimo wakukambauka.

^ munc. 18 Muncali 18: Amubone book lyakuti Amubaa Cilongwe a Jehova, mapeeji 288-289.

[Mibuzyo yaciiyo]

[Ccaati iili apeeji 10, 11]

MAILA ANSAKU

 33 C.E. KUSYANGA KWATALIKA

SIKUMINZA: Jesu

MBUTO MBOTU YAMINZWA: Kunanikwa amuuya uusalala

MUUNDA: Bantu bamunyika

“Muntu wakasyanga mbuto mbotu mumuunda wakwe” (Mt. 13:24)

SINKONDO: Diabolosi

BANTU BAKALI KOONA: Kufwa kwabaapostolo

‘Bantu nobakali koona, sinkondo wakaboola akusyanga nsaku’ (Mt. 13:25)

MAILA: Banakristo Bananike

NSAKU: Banakristo balitaminina

“Zikomenene antoomwe kusikila ciindi cakutebula” (Mt. 13:30)

1914 KUTEBULA KWATALIKA

BAZIKE/ BATEBUZI: Bangelo

Banakristo ibali mbuli nsaku baandaanizyigwa ‘abana ba Bwami’ bananike

Nsaku zyabungikwa akwaangwa muzilwi (Mt. 13:30)

(Amubone  mincali 10, 11)

1919 KUYOBOLA MUBUTALA: Banakristo bananike bayobololwa mumbungano iisalazyidwe

KUTEBULA

‘Kuyobola maila mubutala’ (Mt. 13:30)

(Amubone  muncali 12)

AMAGEDONI

Ciindi ca Amagedoni, nsaku zilaumpwa

KUBALA

Ciindi cisyoonto Amagedoni kaitanacitika, bananike basyomeka basyeede bayakuyobololwa kujulu

Balulami bayoobala mu Bwami (Mt. 13:43) (Amubone  mincali 16, 17)

Nsaku zyasowelwa mubbibi lyamulilo (Mt. 13:42) (Amubone  muncali 15)

[Cifwanikiso icili apeeji 13]

Cilongwe ciyumu iciliko akati ka Bunakristo Bwanyika alimwi abeendelezi batwaambo twacisi ciyakumana ino-ino

(Amubone  muncali 13)