1. 1) Jáan tsikbalt u kettʼaanil le trigo yéetel le kʼaakʼas xíiwoʼ. 2) ¿Baʼax tu tsolaj Jesús yoʼolal?

TIʼ JUNPʼÉEL kettʼaan yoʼolal le Reinooʼ Jesuseʼ tu yaʼaleʼ juntúul máakeʼ tu pakʼaj trigo ichil u kool, baʼaleʼ taal u enemigoeʼ ka tu pakʼaj kʼaakʼas xíiw ichil le trigooʼ. Le kʼaakʼas xíiwoʼ maas séeb nojochchajik tiʼ le trigooʼ, baʼaleʼ u yuumil le kooloʼ tu yaʼalaj tiʼ u palitsiloʼob: «Chaʼex u múul nuuktaloʼob tak ken kʼuchuk u kʼiinil le joochoʼ». Tu kʼiinil le joochoʼ ku moʼolol le trigooʼ tsʼoʼoleʼ ku tóokaʼal le kʼaakʼas xíiwoʼ. Jesuseʼ tu tsolaj baʼax u kʼáat u yaʼal le kettʼaanaʼ (xok Mateo 13:24-30, 37-43). Koʼoneʼex ilik baʼax ku yeʼesik (Ilawil le cuadro ku kʼaabaʼtik «Le trigo yéetel le kʼaakʼas xíiwoʼ».)

2. 1) ¿Baʼax ku yeʼesik le baʼaxoʼob ku yúuchul tu kool le máakoʼ? 2) ¿Tiʼ baʼax maases kun tʼaan le xookaʼ?

² Le baʼaxoʼob ku yúuchul tu kool le máakoʼ, ku yeʼesik bix ken u molil Jesús le trigo wa le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼob kun gobernar tu yéetel teʼ Reinooʼ yéetel ku yeʼesik baʼax kʼiin ken u beete. Le paakʼaloʼ káaj Pentecostés tu jaʼabil 33 teʼ yáax siglooʼ. Le joochoʼ yaan u tsʼoʼokol ken láaj sellartaʼak yéetel ken xiʼik kaʼan le yéeyaʼanoʼob kuxaʼanoʼob tu tsʼook u kʼiiniloʼob le yóokʼol kaabaʼ (Mat. 24:31; Apo. 7:1-4). Jeʼex ken anak máak tu punta junpʼéel wits ku béeytal u yilik yaʼab baʼaleʼ, le kettʼaanoʼ ku yáantkoʼon k-il le baʼaxoʼob ku yúuchul ichil óoliʼ dos mil jaʼaboʼoboʼ. Le oʼolaleʼ, ¿baʼaxoʼob ku béeytal k-ilik yoʼolal le Reinooʼ? Teʼ kettʼaanoʼ Jesuseʼ tʼaanaj tiʼ u kʼiinil paakʼal, u kʼiinil u nojochtal le baʼax pakʼaʼanoʼ yéetel u kʼiinil jooch. Le xookaʼ maases yaan u tʼaan tiʼ u kʼiinil le joochoʼ. *

3. 1) ¿Baʼax úuch tu káajbal le kaʼapʼéel siglo taalak Jesusoʼ? 2) ¿Baʼax kʼáatchiʼil yaan tu tsʼíib Mateo 13:28, yéetel máaxoʼob beete? (Ilawil le tsolajil yaan tu tsʼoʼokbal le xookaʼ.)

³ Ka anchaj máaxoʼob kaʼansik baʼaloʼob maʼ jaajtak  tu káajbal le kaʼapʼéel siglo taalak Jesús way Luʼumeʼ, «chíikpaj [...] le kʼaakʼas xíiw» teʼ «kool» wa teʼ yóokʼol kaabaʼ (Mat. 13:26). Tu kanpʼéel sigloeʼ le máakoʼob kaʼansik baʼaloʼob maʼ jaajtakoʼ maas yaʼaboʼob tiʼ le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼoboʼ. Kʼaʼajaktoʼoneʼ le palitsiloʼoboʼ tu kʼáatoʼob tiʼ u yuumil le kool wa jeʼel u páajtal u jokikoʼob le kʼaakʼas xíiwoʼ (Mat. 13:28). * ¿Baʼax núukaʼabtiʼob?

4. 1) ¿Baʼax ku yeʼesik le baʼax tu núukaj Jesús, u Yuumil le kooloʼ? 2) ¿Baʼax kʼiin ka káaj u chíikpajal máaxoʼob beyoʼob trigoeʼ?

⁴ Jesús, u Yuumil le kooloʼ, tu yaʼalaj yoʼolal le trigo yéetel le kʼaakʼas xíiwoʼ: «Chaʼex u múul nuuktaloʼob tak ken kʼuchuk u kʼiinil le joochoʼ». Lelaʼ ku yeʼesikeʼ desde teʼ yáax siglo tak bejlaʼeʼ maʼ xuʼuluk u yantal way Luʼum sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼob beyoʼob trigoeʼ. Le baʼax tu yaʼalaj Jesús tiʼ u disipuloʼob ka máan kʼiinoʼ ku yeʼesik beyoʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Tiʼ yanen ta wéeteleʼex tak teʼ kʼiinoʼob táan u kʼuchul u xuul yóokʼol kaaboʼ» (Mat. 28:20). U kʼáat u yaʼaleʼ le yéeyaʼanoʼoboʼ yaan u kanáantaʼaloʼob tumen Jesús tak ken kʼuchuk u xuul yóokʼol kaab. Baʼaleʼ tumen tiaʼanoʼob kaʼach ichil le máaxoʼob beyoʼob kʼaakʼas xíiweʼ maʼ jach ojéelaʼan máaxoʼob beyoʼob trigo teʼ kʼiinoʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ táanil tiʼ u kʼuchul u kʼiinil le joochoʼ, káaj u chíikpajal máaxoʼobiʼ. ¿Bix chíikpajik?

5. Teʼ yáax siglooʼ, ¿bix béeychajik u profecía Malaquías?

⁵ Maas úuchjeakileʼ Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ profeta Malaquías ka u yaʼal jujunpʼéel baʼaloʼob kun úuchul chíikaʼan tiʼ le baʼax tu yaʼalaj Jesús tu kettʼaanil le trigo yéetel le kʼaakʼas xíiwoʼ (xok Malaquías 3:1-4). Juan Bautistaeʼ letiʼe «j-bisaj tʼaan» jeʼekʼabt le bejoʼ  (Mat. 11:10, 11). Ka kʼuch tu jaʼabil 29, naatsʼ yanil kaʼach u kʼiinil u juzgartaʼal u kaajil Israel. Jesuseʼ letiʼ u kaʼatúul j-bisaj tʼaan. Kaʼatéen tu jóoʼsaj máaxoʼob beetik baʼaloʼob kʼaastak tu temploil Jerusalén: yáaxeʼ ka káaj u kʼaʼaytaj, u kaʼapʼéeleʼ tu tsʼoʼokbal u kʼaʼaytaj (Mat. 21:12, 13; Juan 2:14-17). Jeʼex k-ilkoʼ maʼ tiʼ junpʼéel kʼiin tu yutskíintaj baʼaxoʼob ku beetaʼaliʼ.

6. 1) ¿Baʼax kʼiin ka maas béeychaj u profecía Malaquías? 2) ¿Bukaʼaj tiempo táan u yilik Jesús máaxoʼob tu jaajil meyajtik Dios? (Ilawil le tsolajil yaan tu tsʼoʼokbal le xookaʼ.)

⁶ ¿Baʼax kʼiin ka maas béeychaj u profecía Malaquías? Táanil tiʼ 1914, Charles Russell yéetel u yéet j-meyajoʼobeʼ tu beetoʼob junpʼéel meyaj jeʼex le tu beetaj Juan Bautistaoʼ. Tu yiloʼob u kaʼa kaʼansaʼal u jaajil jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ. Le j-Xoknáaloʼob tiʼ le Bibliaoʼ tu yeʼesoʼob baʼaxten tu kʼubaj u kuxtal Cristo, tu yeʼesoʼob maʼ jaaj wa ku muʼyaj máak infiernoiʼ yéetel tu kʼaʼaytoʼob taʼaytak u tsʼoʼokol le kʼiinoʼob tsʼaʼan tiʼ le kaajoʼoboʼ. Baʼaleʼ teʼ kʼiinoʼoboʼ yaʼab religionoʼob xan tu yaʼaloʼob ku tsaypachtikoʼob Cristo. ¿Máaxoʼob túun le trigo ku yaʼalik le kettʼaanoʼ? Utiaʼal u chíikpajal máaxoʼobeʼ Jesuseʼ káaj u yilik máaxoʼob tu jaajil meyajtik Dios. Lelaʼ tu beetaj desde tu jaʼabil 1914 tak tu káajbal u jaʼabil 1919. *

7. Tu jaʼabil 1914, ¿baʼax tu yilaj Jesús ka joʼopʼ u yilik máaxoʼob tu jaajil meyajtik Dios?

⁷ ¿Baʼax tu yilaj Jesús ka joʼopʼ u yilik máaxoʼob tu jaajil meyajtik Dios? Tu yilaj u chan múuchʼ j-Xoknáaloʼob tiʼ le Biblia tsʼoʼok maas tiʼ treinta jaʼaboʼob u tsʼaamaj u yóoloʼob kʼaʼaytaj. * ¡Jach kiʼimakchaj wal u yóol Jesús yéetel le angeloʼob ka tu yiloʼob kex maʼ yaʼaboʼobeʼ beyoʼob trigo maʼ tu  chaʼaj u peʼechʼloʼob tumen u kʼaakʼas xíiw Satanasiʼ! Kex beyoʼ anchaj u yutskíintik bix «yanil le j-kʼiinoʼob u chʼiʼibaloʼob Leví», wa le yéeyaʼanoʼoboʼ (Mal. 3:2, 3; 1 Ped. 4:17). ¿Baʼaxten?

8. ¿Baʼaxoʼob úuch ka tsʼoʼok u jaʼabil 1914?

⁸ Tu tsʼoʼokbal u jaʼabil 1914, jujuntúul j-Xoknáaloʼob tiʼ le Bibliaoʼ lúub u yóoloʼob ka tu yiloʼob maʼ binoʼob kaʼaniʼ. Tu jaʼabil xan 1915 yéetel 1916, xuʼulsaʼab u kʼaʼaytajoʼob tumen máaxoʼob pʼekmiloʼob. Tsʼoʼoleʼ ka kíim sukuʼun Russell tu mesil octubre tiʼ 1916, anchaj nukuch talamil ichiloʼob. Kex chʼaʼtuklaʼab sukuʼun Rutherford kun nuʼuktik u kaajal Dioseʼ, kantúul tiʼ le siete sukuʼunoʼob nuʼuktik kaʼach le Watch Tower Bible and Tract Societyoʼ maʼ tu kʼamoʼobiʼ. Tu yiloʼob u jatskoʼob le sukuʼunoʼoboʼ, baʼaleʼ tu mesil agosto tiʼ 1917, xuʼul u meyajoʼob Betel... ¡bey utskíintaʼabik tuláakaloʼ! Yaan xaneʼ sajakchajoʼob tiʼ wíinik. Baʼaleʼ u maas yaʼabil le j-Xoknáaloʼob tiʼ le Bibliaoʼ tu kʼamaj baʼax tu beetaj Jesús yéetel tu beetoʼob baʼax tu yaʼalaj. Yoʼolal leloʼ Jesuseʼ tu yiloʼob bey trigoeʼ. Baʼaleʼ maʼ tu kʼamaj le maʼ jaajil cristianoʼoboʼ: kex tiaʼanoʼob ichil máaxoʼob meyajtik Dioseʼ wa ichil le religionoʼob chéen ku yaʼalikoʼob cristianoʼoboʼ (Mal. 3:5; 2 Tim. 2:19). ¿Baʼax úuch ka tsʼoʼoki? Utiaʼal k-ojéeltikeʼ, koʼoneʼex seguer xakʼaltik u kettʼaanil le trigo yéetel le kʼaakʼas xíiwoʼ.

9, 10. 1) ¿Baʼax ken k-il yoʼolal u kʼiinil le joochoʼ? 2) ¿Baʼax yáax úuch tu kʼiinil le joochoʼ?

⁹ Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Le joochoʼ letiʼe u kʼiiniloʼob u tsʼoʼokol tiʼ le yóokʼol kaabaʼ» (Mat. 13:39). U kʼiinil le joochoʼ káaj tu jaʼabil 1914. Koʼoneʼex ilik cinco baʼaloʼob tiʼ le profecía ku béeytal tu kʼiiniloʼob le joochoʼ.

¹⁰ Yáax: u muʼuchʼul le kʼaakʼas xíiwoʼ. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Ken kʼuchuk u kʼiinil le joochoʼ [...] yaan in waʼalik tiʼ le máaxoʼob ku joochoʼoboʼ: Muchʼkíinteʼex táanil le kʼaakʼas xíiwoʼ ka a kʼaxeʼex u kúukuchal». Ka tsʼoʼok u jaʼabil 1914, le angeloʼoboʼ káaj u muchʼkíintikoʼob le máaxoʼob beyoʼob kʼaakʼas xíiw utiaʼal u tsʼáaikoʼob junpáay tiʼ «u paalal le Reino», wa le yéeyaʼanoʼoboʼ (Mat. 13:30, 38, 41).

11. ¿Baʼax eʼesik máaxoʼob u jaajil cristianoʼob tak bejlaʼeʼ?

¹¹ Le táan u muʼuchʼul le kʼaakʼas xíiwoʼ, maas chíikpaj máaxoʼob beyoʼob trigoeʼ (Apo. 18:1, 4). Tu jaʼabil 1919, chíikpaj tsʼoʼok u lúubul le Nojoch Babiloniaoʼ tumen lukʼ u jaajil cristianoʼob yáanal u páajtalil. ¿Maases baʼax eʼes máaxoʼob u jaajil cristianoʼob? Letiʼe kʼaʼaytajoʼ. Le máaxoʼob nuʼuktik le j-Xoknáaloʼob tiʼ le Bibliaoʼ joʼopʼ u yeʼeskoʼob baʼaxten máax meyajtik Dioseʼ unaj u kʼaʼaytik le Reinooʼ. Jeʼex tiʼ junpʼéel folleto jóoʼsaʼab tu jaʼabil 1919, aʼalaʼab tiʼ tuláakal le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼob ka kʼaʼaytajnakoʼob joonaj joonajiloʼ. Le folletooʼ tu yaʼalaj: «Le meyajaʼ bey maʼ kun béeytal k-beetkeʼ, baʼaleʼ u tiaʼal Yuumtsil le oʼolal yéetel u yáantajeʼ yaan k-beetik. Teʼexeʼ yaanteʼex u privilegioil a táakpajleʼexiʼ» (To Whom the Work Is Entrusted [Tiʼ máaxoʼob kʼubéentaʼan le meyajaʼ]). ¿Baʼax tu beetaj le sukuʼunoʼoboʼ? Tu jaʼabil 1922, le revista kʼaj óolaʼan bejlaʼa bey U Pʼíich Tulumil Kananoʼ tu yaʼaleʼ le j-Xoknáaloʼob tiʼ le Bibliaoʼ maas tu tsʼáaj u yóoloʼob kʼaʼaytaj. Jach maʼ xáanchajeʼ ilaʼab chéen u jaajil cristianoʼob ku kʼaʼaytajoʼob joonaj joonajil..., ¡tak bejlaʼeʼ láayliʼ beyoʼ!

12. ¿Baʼax kʼiin ka káaj u moʼolol le máaxoʼob bey trigooʼ?

¹² U kaʼapʼéel: u moʼolol le trigooʼ. Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ u angeloʼob: «[Moleʼex] le trigo utiaʼal ka a tsʼáaʼex tin chʼiiloʼ» (Mat. 13:30). Desde tu jaʼabil 1919 táan u muʼuchʼul le yéeyaʼanoʼob ichil le kaaj jach tu jaajil meyajtik Diosoʼ. Le yéeyaʼanoʼob kuxaʼanoʼob tu tsʼook u kʼiiniloʼob le yóokʼol kaabaʼ ken xiʼikoʼob teʼ kaʼanoʼ letiʼe ken moʼolokoʼob wa ken tsʼaʼabakoʼob teʼ chʼiiloʼ (Dan. 7:18, 22, 27).

13. Jeʼex u yaʼalik Apocalipsis 18:7, ¿bix u yuʼubikuba bejlaʼa le Nojoch Babilonia bey xan le religionoʼob chéen ku yaʼalikoʼob ku tsaypachtikoʼob Cristooʼ?

 ¹³ U yóoxpʼéel: yaan u yokʼoloʼob yéetel yaan u karachʼtik u kojoʼob. ¿Baʼax kun úuchul ken tsʼoʼokok u kʼaʼaxal u kúukuchal le kʼaakʼas xíiw tumen le angeloʼoboʼ? Ka tʼaanaj tiʼ bix yanik tu táan Dios le máaxoʼob beyoʼob kʼaakʼas xíiwoʼ, Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Tiʼ kun okʼoloʼobiʼ yéetel tiʼ ken u karachʼt u kojoʼobiʼ» (Mat. 13:42). ¿Táan wa u béeytal le profecíaaʼ? Maʼatech. Bejlaʼeʼ le religionoʼob chéen ku yaʼalikoʼob cristianoʼoboʼ táakaʼanoʼob ichil le Nojoch Babilonia wa le koʼolel chéen bey u máanoʼ, láayliʼ ku yaʼalikoʼobeʼ: «Kulukbalen bey juntúul reinaeʼ, maʼ kimen in wíichamiʼ, yéetel mix bikʼin bíin okʼolnaken» (Apo. 18:7). Jeʼex k-ilkoʼ ku yuʼubikoʼob jach yaan u páajtaliloʼob «bey juntúul reina» yaan yóokʼol le gobiernoʼoboʼ. Bejlaʼeʼ le máaxoʼob beyoʼob kʼaakʼas xíiwoʼ maʼ tu yokʼoloʼob, baʼaxeʼ nojbaʼal u yuʼubikubaʼob. Baʼaleʼ leloʼ jach taʼaytak u xuʼulul.

14. 1) ¿Baʼax kʼiin ken u karachʼt u koj le maʼ jaajil cristianoʼoboʼ, yéetel baʼaxten? 2) Salmo 112:10, ¿bix u yeʼesik maʼalob bix k-naʼatik Mateo 13:42 bejlaʼeʼ? (Ilawil le tsolajil yaan tu tsʼoʼokbal le xookaʼ.)

¹⁴ Ken tsʼoʼokok u xuʼulsaʼal tuláakal le maʼ jaajil religionoʼob tu kʼiinil le nojoch muʼyajiloʼ, le máakoʼoboʼ yaan u kaxtik tuʼux u taʼakikubaʼob, baʼaleʼ maʼ kun antal tuʼux (Luc. 23:30; Apo. 6:15-17). Ken u yiloʼob maʼ tu páajtal u púutsʼloʼob tiʼ le xuʼulsajiloʼ, yaan u yokʼoloʼob yéetel yaan u karachʼtik u kojoʼob. Jeʼex tu yaʼalil Jesuseʼ teʼ kʼiin jach talamoʼ «yaan u yokʼoloʼob táan u loxik u tseemoʼob» (Mat. 24:30; Apo. 1:7). *

15. ¿Baʼax kun beetbil tiʼ u kúukuchal le kʼaakʼas xíiwoʼ, yéetel baʼax kʼiin?

¹⁵ U kanpʼéel: yaan u píikchʼintaʼal le kʼaakʼas xíiw teʼ kʼáakʼoʼ. ¿Baʼax kun beetbil tiʼ u kúukuchal le kʼaakʼas xíiwoʼ? «Yaan u píikchʼint[aʼaloʼob] teʼ kʼáakʼ» tumen le angeloʼoboʼ (Mat. 13:42). Lelaʼ ku yeʼesikeʼ yaan u xuʼulsaʼaltiʼob. Le máaxoʼob yanoʼob ichil le maʼ jaajil religionoʼoboʼ yaan u xuʼulsaʼaltiʼob teʼ Armagedón, u tsʼoʼokbal le nojoch muʼyajiloʼ (Mal. 4:1).

16, 17. 1) ¿Máakalmáak le u tsʼook baʼax tu yaʼalaj Jesús teʼ kettʼaanoʼ? 2) ¿Baʼaxten k-aʼalik maʼ béeychajkiʼ?

¹⁶ U cinco: le utsoʼoboʼ yaan u léembal u sáasiloʼob. Tu tsʼoʼokbaleʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Teʼ kʼiinoʼoboʼ le máaxoʼob beetik baʼax utsoʼ, tu Reino u Taataʼobeʼ yaan u léembal u sáasiloʼob jeʼex le Kʼiinoʼ» (Mat. 13:43). ¿Baʼax kʼiin, yéetel tuʼux kun úuchul? Le baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ maʼ béeychajakiʼ. Yaan u béeytal teʼ kaʼanoʼ maʼ way Luʼumeʼ. * ¿Baʼaxten k-aʼalik lelaʼ? Koʼoneʼex ilik kaʼapʼéel baʼax oʼolal.

¹⁷ Yáaxeʼ koʼoneʼex ilik baʼax kʼiin u béeytal baʼax tu yaʼalaj Jesús. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Teʼ kʼiinoʼoboʼ le máaxoʼob beetik  baʼax utsoʼ, [...] yaan u léembal u sáasiloʼob». Ka tu yaʼalaj Jesús, «teʼ kʼiinoʼoboʼ», táan u tʼaan tiʼ u píikchʼintaʼal le kʼaakʼas xíiw teʼ kʼáakʼ jeʼex tsʼoʼok u yaʼalikoʼ. Lelaʼ yaan u béeytal tu tsʼoʼokbal le nojoch muʼyajiloʼ. Letiʼe kʼiin xan ken «léembal[nak] u sáasil» le yéeyaʼanoʼoboʼ. Beoraaʼ koʼoneʼex ilik tuʼux kun úuchul. Yoʼolal le máaxoʼob beetik baʼax utsoʼ, Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Tu Reino u Taataʼobeʼ yaan u léembal u sáasiloʼob». ¿Baʼax ku tsʼáaik naʼatbil lelaʼ? Ku yeʼesikeʼ le yéeyaʼanoʼob pʼaatloʼob way Luʼumeʼ ken tsʼoʼokok le u yáax jaats le nojoch muʼyajiloʼ tsʼokaʼaniliʼ u sellartaʼaloʼobeʼ. Ken tsʼoʼokkeʼ yaan u muʼuchʼuloʼob teʼ kaʼan jeʼex tu yaʼalil Jesús ka tʼaanaj tiʼ le nojoch muʼyajiloʼ (Mat. 24:31). Teʼeloʼ tiʼ kun léembal u sáasiloʼob «tu Reino u Taataʼo[biʼ]» yéetel chéen pʼelak u tsʼoʼokol le Armagedonoʼ, yaan u kʼuchul u beetubaʼob u novia Jesús tu «cenail u tsʼoʼokol u beel le Tamanoʼ» (Apo. 19:6-9).

18, 19. ¿Bix u yáantkech a naʼatik tubeel u kettʼaanil le trigo yéetel le kʼaakʼas xíiwoʼ?

¹⁸ Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ, yoʼolal le kettʼaanaʼ ku béeytal k-ilik yaʼab baʼaloʼob kun úuchul. ¿Bix u yáantkoʼon? Koʼoneʼex ilik óoxpʼéeliʼ. Yáaxeʼ ku beetik k-maas naʼatik yaʼab baʼaloʼob. Ku yeʼesik baʼaxten Jéeobaeʼ ku chaʼik u yantal kʼasaʼanil: «Tu chaʼaj u yantal nuʼukuloʼob utiaʼal kʼuuxilil» utiaʼal u muchʼik le «nuʼukuloʼob utiaʼal chʼaʼ óotsil», wa le máaxoʼob bey trigooʼ (Rom. 9:22-24). * U kaʼapʼéeleʼ ku béeytal k-maas kʼubik k-óol tiʼ Jéeoba. Jeʼex u bin u náatsʼal le xuʼulsajiloʼ, le máaxoʼob pʼekmiloʼonoʼ yaan u maas baʼateloʼob t-contra, «baʼaleʼ maʼ bíin [tsaʼayakoʼobiʼ]» (xok Jeremías 1:19). Jeʼex u kanáantik Jéeoba le máaxoʼob bey trigo desde úuchjeakiloʼ, utiaʼal u kanáantkoʼon xan mantatsʼeʼ u tsʼaamaj Jesús yéetel u angeloʼob (Mat. 28:20).

¹⁹ U yóoxpʼéeleʼ ku béeytal k-naʼatik máaxoʼob bey trigoeʼ. ¿Baʼaxten jach kʼaʼanaʼan k-naʼatik tubeel? Tumen chéen wa k-ojel máaxoʼob bey trigoeʼ yaan u béeytal k-núukik le kʼáatchiʼ tu beetaj Jesús ka tʼaanaj tiʼ le u tsʼook kʼiinoʼoboʼ: «¿Máax jach tu jaajil le palitsil chúukaʼan u yóol yéetel yaan u naʼat[oʼ]?» (Mat. 24:45). Lelaʼ yaan u núukaʼal teʼ tuláakʼ kaʼapʼéel xookoʼ.