Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Jesusajj mä jukʼa jaqenak toqew waljanir manqʼa churi

Jesusajj mä jukʼa jaqenak toqew waljanir manqʼa churi

“Tʼantʼa pachjasinsti [Jesusajj] discipulonakaparuw lakintäna, ukat jupanakasti taqe jaqenakaruw lakintapjjarakïna.” (MAT. 14:19)

1-3. ¿Kunjamsa Jesusajj Betsaida marka jakʼan walja jaqenakar manqʼa churäna? (Aka janankir foto uñjjattʼam.)

NIYAS uñjksna ukham amuytʼañäni. (Mateo 14:14-21 liytʼasiñapawa.) 32 marawa, ukat Pascua fiesta amtañampïsipkiwa. Jesusajj discipulonakapampiw Betsaida markan mä chʼusa cheqankasipki, jupanakampejj mä 5.000 chachanakaw ukankapjje ukat warminakas wawanakas ukankapjjarakiwa, Galilea lamar qota laka jakʼana, alay toqena.

2 Uka jaqenakar uñjasajja, Jesusajj khuyaptʼayasiwa, ukatwa usutanakar qolli ukat kunsa Diosan Reinopajj lurani ukanaksa yaticharaki. Ukat jaypʼöjjepansti, discipulonakapajj akham sapjjänwa: “Jichhajj sarjjapjjpan samaya, jiskʼa markanakaru manqʼañ alasiri” sasa. Jesusasti jupanakarojj akham sarakïnwa: “Jumanak manqʼañ churapjjam” sasa. Uk istʼasajj ¿kamisarak ukhanir manqʼa churañänisti? sasin inas jisktʼasipjjchïna, kunattejj phesqa tʼantʼampi pä jiskʼa chawllampikiw jupanakan utjäna.

3 Jesusajj jaqenakat khuyaptʼayasisaw mä milagro luri, ukat jupan milagronakapat Biblian parlki ukanakatjja, uka milagrotakwa aka puspach libronakan uñsti: Mateo, Marcos, Lucas ukat Juan (Mar. 6:35-44; Luc. 9:10-17; Juan 6:1-13). Jesusajj discipulonakapar akham sänwa: ‘Jaqenakar tam tama patakata, phesqa tunkata chʼijir qonurapjjpan sapjjam’ sasa. Ukat Diosar yuspärasajja, jaqenakar jupa pachpa lakirañat sipansa ‘discipulonakaparuw tʼantʼa pachjasa ukat chawlla jaljasajj churäna, jaqenakar lakinoqapjjañapataki’. Ukat taqeniw sistʼasiñkam manqʼasipjjäna. Amuytanti, Jesusajj mä jukʼa jaqenak toqekiwa, mä arunjja, discipulonakap toqew waljanir manqʼa churäna. *

4. 1) ¿Kuna toqetsa Jesusajj arkirinakapar jukʼamp yanaptʼañ munäna, ukat kunatsa? 2) ¿Kuna toqetsa aka yatichäwinsa ukat jutïr yatichäwinsa yatjjataskañäni?

 4 Jesusajja, Diosar yupaychañ toqet manqʼwa arkirinakapar jukʼamp churañ munäna. Diosan Arupat cheqa  yatichäwinak yatiñajj wiñay jakañar apirïtap jupajj sum yatïna (Juan 6:26, 27; 17:3). Kunjamtï khuyaptʼayasiñat walja jaqenakar tʼantʼampi chawllampi churkänjja, ukhamarakiw arkirinakaparojj walja horanak yatichäna (Mar. 6:34). Jesusajj jukʼa tiempoki aka Oraqenkañapa ukat alajjpachar sarjjañap sum yatïna (Mat. 16:21; Juan 14:12). Alajjpachankjjasajj ¿kunjamsa Jesusajj arkirinakaparojj Diosar yupaychañ toqet yanaptʼaspäna? Kunjamtï walja jaqenakar mä jukʼa jaqenak toqe manqʼa churkänjja, ukhamarakiw lurañapäna. Ukampis ¿uka jukʼa jaqenakajj khitinakapjjaspänsa? Kunjamsa nayra patak maranakan mä jukʼa jaqenak toqejj walja ajllit cristianonakar manqʼa churäna uk jichhajj yatjjatañäni. Ukat jutïr yatichäwinwa aka wakiskir jisktʼar qhanañcharakiñäni: Jesusajj mä jukʼa jaqenak toqew jichhürunakan waljanir manqʼa churi, ¿ukanakajj khitinakäpjjesa uk kunjamsa yatsna?

Jesusajj mä jukʼa jaqenak toqew waljanir manqʼa churäna ( 4 tʼaqa uñjjattʼäta)

JESUSAJJ MÄ JUKʼA JAQENAKARUW AJLLI

5, 6. 1) ¿Jesusajj jiwjjani ukhajj khitis Diosar yupaychañ toqet jan aynachtʼapjjañapatakejj arkirinakapar yanaptʼani uk kunjamsa amtäna? 2) Janïr jiwkasinjja, ¿kunjamsa Jesusajj arkirinakapar mä wakiskir luräwi phoqhapjjañapatak wakichtʼäna?

5 Familian sum pʼeqtʼiri chachajja, jiwjjani uka qhepat khitis familiap uñjani uk sum amti. Ukhamarakiw Jesusajj tama pʼeqtʼirjamajj Diosar yupaychañ toqet khitis arkirinakapar yanaptʼani uk jakkasin amtawayäna (Efe. 1:22). Jiwañapatak pä mara faltkipanjja, mä wakiskir amtaruw purïna. Uka jukʼa jaqenakajj khitinakäpjjanisa ukanakat nayrïrinakaruw ajlliñ qalltäna, jupanak toqew waljanir manqʼa churañapäna. Kunjams ajllïna uk jichhajj yatjjatañäni.

6 Awkipar arum paqar mayisisajja, Jesusajj arkirinakaparuw tantachthapïna ukat uka taypitwa 12 apostolonakar ajllïna (Luc. 6:12-16). Ukhat uksarojj pä maraw 12 apostolonakapamp chik sarnaqäna, ukat arsutapampi ukat luratanakapampiw yatichäna. Jupanakan yateqapjjañapajj wal utjaskatap Jesusajj sum yatïna, ukatwa ‘discipulonaka’ sasin saskakïna (Mat. 11:1; 20:17). Ukat jupanakarojj ewjjtʼänwa ukat yatiyasipkakiñapatakis sum wakichtʼarakïna (Mat. 10:1-42; 20:20-23; Luc. 8:1; 9:52-55). Cheqansa, jiwjjasin alajjpachar kuttʼañapäna uka qhepatjja, kuna wakiskir luräwtï apostolonakapajj phoqhapjjañapäkäna ukatakiw Jesusajj wakichtʼaskäna.

7. ¿Kuntï apostolonakapajj nayrar uchapjjañapäkäna uk kunjamsa Jesusajj uñachtʼayäna?

7 ¿Kunsa apostolonakajj lurapjjañapäna? Pentecostés 33 mara jakʼachasinkipanjja, apostolonakajj ‘pʼeqtʼirinakjam’ uttʼayatäpjjañapajj qhanäjjänwa (Hech. 1:20, NM). Ukampisa, ¿kun lurañsa nayrar uchapjjañapäna? Jesusajj jiwatat jaktjjäna uka qhepatjja, apóstol Pedrompi parlkasaw kunsa lurapjjañapäna uk mä jukʼa amuytʼayäna (Juan 21:1, 2, 15-17 liytʼasiñapawa). Mä qawqha apostolonak jakʼatwa Jesusajj Pedror akham säna: “Ovejanakajj awatim” sasa. Ukhamatwa Jesusajj apostolonakap toqe Diosar yupaychañ toqet waljanir manqʼa churañapätap uñachtʼayaskäna. Uka arunakampejja, Jesusajj qawqjjsa ‘uwijanakapar’ munasïna ukwa uñachtʼayistu. *

PENTECOSTÉS URUT AKSARUW WALJANIR MANQʼA CHURASI

8. Jesusajj khiti toqes yatichaskäna uk amuyapjjatapjja, ¿kunjamsa machaq cristianonakajj Pentecostés 33 maran uñachtʼayapjjäna?

8 Pentecostés 33 marat aksarojja, Jesusajj jiwatat jaktjjasajj apostolonakap toqew maynïr ajllit discipulonakapar manqʼa churäna (Hechos 2:41, 42 liytʼasiñapawa). Judionakasa ukat jan judionakasa uka urun qollan ajayump ajllit cristianor tukjjapjjäna ukanakajja, apostolonakap toqe yatichasiskatap sum amuyapjjäna. Jan pächasisaw “taqe[nejj] sum arka[sipkakïna] kunjämtejj apostolunakajj yatichkäna ukhamarjama”. Machaq cristianonakajja, Diosan arunakapat wal yatjjatañ munapjjäna ukat  kawkinsa uka yatichäw jikjjatapjjaspa uk sum yatipjjäna. Taqe chuymaw Jesusan luratanakapa, arsutanakapa ukat jupjjat kuntï Qollan Qellqatanakajj qhanañchki uk amuytʼañatakejj apostolonakar yanaptʼa mayipjjäna (Hech. 2:22-36). *

9. Apostolonakajj ¿kunjamsa Jesusan uwijanakapar Diosar yupaychañ toqet manqʼa churapjjañapätap uñachtʼayapjjäna?

9 Ukat apostolonakajja, Jesusan uwijanakapar Diosar yupaychañ toqet manqʼa churapjjañap sum yatipjjäna. Amuytʼañataki, jichhak uttʼayat tamanjj kunjamsa mä jan waltʼäw utjatap askichapjjäna uka toqet parltʼañäni. Ukampis janiw Diosar yupaychañ toqet manqʼat chʼajjwapkänti, jan ukasti cheqpach manqʼatwa chʼajjwasipkäna, uka jan waltʼäwejj tam tʼaqjjtayirjamäskänwa. Sapüru manqʼa lakiskäna ukhajja, griego aru parlir viudanakarojj janiw churapkänti, hebreo aru parlir viudanakarukiw churapjjäna. ¿Kunjamsa apostolonakajj uka jan waltʼäw askichapjjäna? “Tunka payan” apostolonakaw wakichtʼat paqallqo jilatanakar sarayirjam uttʼayapjjäna, ukhamat manqʼa lakiñan sum uñjapjjañapataki. Ukampis apostolonakatakejj Diosar yupaychañ toqet manqʼa churañaw jukʼamp wakiskirïnjja, ukatwa Diosan “arunakap yatichañaru” uchasipjjäna. Jupanakat jila partejja, Jesusajj tʼantʼamp chawllampit milagro lurkän ukhajj uk lakirañan yanaptʼapjjänwa (Hech. 6:1-6).

10. ¿Kunjamsa Cristojj Jerusalenankir apostolonak toqe ukat jilïr jilatanak toqejj pʼeqtʼäna?

10 Khä 49 maranjja, kawkïr apostolonakatï jakasipkäna ukanakampiw mayitanak phoqheri jilïr jilatanakajj mayachtʼasipjjäna (Hechos 15:1, 2 liytʼasiñapawa). Jerusalenanjja, ‘apostolonakampi ukat jilïr jilatanakampiw’ cristiano tamankir jilïr irpirinakäpjjäna. Cristojj tama Pʼeqtʼirjamajja, uka jilatanak toqew cheqa yatichäwi qhanstayañataki, Diosan Reinopat suma yatiyäwinak yatiyasiñapataki ukat yatichasiñapatak pʼeqtʼäna (Hech. 15:6-29; 21:17-19; Col. 1:18).

11, 12. 1) ¿Kuntï Jesusajj nayrïr patak maranakan tamanakar yanaptʼañatak lurawaykäna uk Jehová Diosajj bendiciskatap kunas uñachtʼayi? 2) Khitinak toqes Jesusajj Diosar yupaychañ toqet manqʼa churaskäna ukajj ¿kunatsa qhana amuykayänjja?

11 ¿Kuntï Jesusajj nayrïr patak maranakan tamanakar yanaptʼañatak lurawaykäna ukanak Jehová Diosajj bendicïnti? Jïsa, bendicïnwa. ¿Kunjamatsa uk yattanjja? Hechos librojj akham sasaw qhanañchistu: “Taqe uksa markanak paskasinsti, [Pablompi ukat jupa chik saririnakampejj] kuntejj Jerusalenankir apostolunakampi jilïrinakampejj ewjjtʼapkäna ukanak  phoqhapjjañapatakiw jilatanakarojj yatiyapjjäna. Ukhamat [tamanakajj] wali chʼaman saytʼapjjäna iyawsäwinakapana. Tatitur iyawsirinakasti sapürunjamaw yapjjattarakïna” (Hech. 16:4, 5). Uka tamanakajja, Jerusalén markankir jilïr irpirinakar taqe chuyma yanaptʼasaw nayrar sartapjjäna. Kuntï Jesusajj nayrïr patak maranakan tamanakar yanaptʼañatak lurawaykäna ukanak Jehová Diosajj bendiciskatapwa ukajj uñachtʼayistu. Jehová Diosan bendicionapampikiw Jupar yupaychañ toqet nayrar sartsna, uk janipun armañäniti (Pro. 10:22; 1 Cor. 3:6, 7).

 12 Kunjamsa Jesusajj arkirinakaparojj Diosar yupaychañ toqet nayratpach mä jukʼa jaqenak toqe waljanir manqʼa churäna ukwa uñjawaytanjja. Khitinak toqes Jesusajj Diosar yupaychañ toqet manqʼa churaskäna ukajj qhanaw amuyasïna. Ukhamarus apostolonakajja, mä arunjja, nayrïr jilïr irpirinakajja, Jehová Diosan jupanakar bendiciskatap qhanwa uñachtʼayapjjaspäna. Hechos 5:12 qellqatajj akham siwa: “Apostolonak toqejj walja uñachtʼäwinakampi milagronakampiw lurasïna jaqenak taypina” sasa. * Ukhamasti, cristianor tukupkäna ukanakajj janiw akham jisktʼasipjjañapajj wakiskänti: ‘¿Jesusajj khitinak toqeraki uwijanakapar manqʼa churaskisti?’ sasa. Ukampis patak maranak tukuyatarojj ukajj janiw ukhamäjjänti.

Nayrïr patak maranakanjja, Jesusajj khitinak toqes tamar ajay toqet manqʼa churäna ukajj qhanaw amuyasïna ( 12 tʼaqa uñjjattʼäta)

WALJA QORANAKA UKAT JUKʼA TRIGO ALINAKA

13, 14. 1) ¿Kuna jan walitsa Jesusajj arsuwayäna, ukat kunapachas uka arunakapajj phoqhasïna? 2) ¿Kuna pä toqetsa Diosan markapajj jan waltʼayatäñapäna? (Qhanañchtʼäwip uñjjattʼam.)

13 Cristian tamajj jan waltʼayataw uñjasini sasaw Jesusajj arsuwayäna. Amtañäni, Jesusajj trigompit qorampit parlkäna uka uñachtʼäwipanjja, trigo (ajllit cristianonaka) phawatarojj jan wali qorampiw (kʼari cristianonaka) phawantasini sasaw qhan arsuwayäna. Ukat paypach jilapjjañapatakiw jaytasini yawthapiñ horaskama, ukasti “akapachan tukusiñap uru[nakanwa]” pasani sasaw sarakïna (Mat. 13:24-30, 36-43). Jesusan uka arunakapajja, jankʼakiw phoqhasiñ qalltäna. *

14 Nayrïr patak maranakanjja, Diosan markap contra saytʼirinakajj jan wali qorar uñtataw uñstasipkäna. Ukampis Jesusat jan jitheqtir apostolonakapaw “katjjasipjjäna” ukat kʼari yatichäwinakata ukat jan walinakat jarkʼaqapjjäna (2 Tes. 2:3, 6, 7). Ukat qhep qhepa apostolojj jiwjjäna ukhajja, Diosan markap contra saytʼirinakajj walja patak patak maranakaw mirantaskakïna. Uka tiemponjj qorajj waljaw utjjäna, ukampis trigo alinakajj jukʼakïnwa. Ukatsti, Diosar yupaychañ toqet manqʼajj kuna toqnämas tiempopar churasiñapäna ukajj janiw utjkänti. Ukampis tiempompejja, ukajj mayjtʼjjañapänwa. ¿Kunapachas mayjtʼpachäna?

YAWTHAPIÑ TIEMPONJJA, ¿KHITIS MANQʼA CHURAÑAPÄNA?

15, 16. ¿Bibliat Yatjjatirinakajj sum yatjjatapkäna ukampejj kuna askinakas jikjjatasïna, ukat kunsa jisktʼastanjja?

15 Jiltañ horasajj niy tukusiñampïskäna ukhajja, waljaniw Biblian cheqa yatichäwinakap yatjjatañ munapjjäna. Amtañäni, 1870 maranakanjja, mä qawqha jaqenakaw Bibliat taqe chuym yatjjatañatak tantachtʼasipjjäna ukat Bibliat yatichapjjäna, jupanakajj qorar uñtasit kʼari cristianonakat jitheqtatapjjänwa. Ukat uka kʼari cristianonakajj iglesiankiri ukat sectanak taypinkirinakäpjjänwa. Altʼat chuymampi ukat wali amuyumpiw Bibliat Yatjjatirinakajj Diosar oración maytʼasis Biblian yatichäwinakapat sum yatjjatapjjäna (Mat. 11:25).

16 Bibliat Yatjjatirinakajj sum yatjjatapkäna ukampejj walja askinakaw jikjjatasïna. Jupanakajj kʼari yatichäwinakwa qhanstayapjjäna ukat Bibliat apstʼat qellqatanak lakirasaw Biblian cheqa yatichäwinakap taqe cheqan yatiyapjjäna. Ukat Biblian cheqa yatichäwinakap yatjjatañ munirinakajja, qellqatanak liytʼasajj jupanak pachpaw ukajj cheqätap amuyasipjjäna.  Ukatwa aka wakiskir jisktʼa jisktʼastanjja: 1914 maranak nayrajja, ¿Bibliat Yatjjatirinakarut Jesusajj uwijanakapar manqʼa churañapatak uttʼaypachäna? Janiwa. Jupanakajj jiltañ tiemponkasipkänwa ukat khitinak toqes Jesusajj Diosar yupaychañ toqet manqʼa churañapäna ukajj ukhaw uñstaskäna. Qorar uñtat kʼari cristianonakarojj trigor uñtat cheqpach cristianonakat jaljañ tiempojj janïraw purkänti.

17. ¿Kunanakas 1914 maran pasañ qalltäna?

17 Kunjamtï pasïr yatichäwin yatjjataniwayktanjja, 1914 maranwa apthapiñ horasajj qalltäna. Uka maranwa akanak pasañajj qalltawayäna: Jesusajj reyjam uttʼayatänwa ukat qhepa urunakaw qalltawayäna (Apo. 11:15). 1914 marat 1919 mara qalltakamajja, Jesusajj Awkipamp chikaw Diosan uttʼayat templo uñjiri ukat qʼomachiri jutäna (Mal. 3:1-4). * Ukjjarojja, 1919 marat aksaruw trigo apthapiñajj qalltañapäna. Ukhamajja, khitinak toqetï Jesusajj Diosar yupaychañ toqet manqʼa churañapäkäna uk ¿ukhat uttʼayäna? ¡Jïsa, ukhamawa!

18. ¿Kun lurañapsa Jesusajj arsuwayäna, ukat qhepa urunakajj qalltkäna ukhajj kuna jisktʼar qhanañchañas wakisïna?

18 Qhepa urunakat parlki uka profeciapanjja, Jesusajj kuna toqes uwijanakapar ‘horasapar manqʼa churañapäna’ ukwa arsuwayäna (Mat. 24:45-47). ¿Kuna toqes churpachäni? Kunjamtï nayrïr patak maranakan walja jaqenakar mä qawqha jaqenak toqe manqʼa churkänjja, ukhamarakwa ajay toqet manqʼa churañapäna. Ukatwa qhepa urunak qalltkäna ukhajj aka jisktʼar qhanañchañajj wakisïna: ¿Uka jukʼa jaqenakajj khitinakapjjesa? Uka jisktʼarusa ukat Jesusan profeciapat yaqha jisktʼanakarusa jutïr yatichäwinwa qhanañchasiskani.

 

^ tʼaqa 3 3 tʼaqa: Qhepatjja, 4.000 chachanakaru ukhamarak warminakaru ukat wawanakaruw milagro toqe manqʼa churarakïna, ukat manqʼjja “discipulonakaparuw lakintäna, jupanakasti taqe jaqenakarurakiw churarakïna” (Mat. 15:32-38).

^ tʼaqa 7 7 tʼaqa: Pedrojj jakkäna uka tiemponjja, kawkïr ‘uwijanakatï’ manqʼa churatapjjañapäkäna ukanakajj taqeniw alajjpachar sarañatak suytʼäwinïpjjäna.

^ tʼaqa 8 8 tʼaqa: Machaq cristianonakajj “sum arka[sipkakïna] kunjämtejj apostolunakajj yatichkäna ukhamarjama” siski ukajja, apostolonakajj jupanakar sapüru yatichasipkatapwa uñachtʼayi. Apostolonakan yatichäwinakapat mä qawqhajja, Diosan amuytʼayat Griego Arut Qollan Qellqatanak taypin qellqatawa.

^ tʼaqa 12 12 tʼaqa: Janiw apostolonakakejj qollan ajayu katoqapkänti, jan ukasti yaqha discipulonakas katoqapjjarakïnwa, ukampis jupanakat jila partejja, apostolonak toqew qollan ajay katoqapjjäna jan ukajj mä apostolon uñjkataw katoqapjjäna (Hech. 8:14-18; 10:44, 45).

^ tʼaqa 13 13 tʼaqa: Apóstol Pablon arunakapajj Hechos 20:29, 30 qellqatan jikjjataski ukarjamajja, cristian tamajj pä toqetwa jan waltʼayatäñapäna. Nayraqatjja, kʼari cristianonakaw (‘qoranaka’) cheqpach cristianonak taypir mantapjjañapäna. Ukasti, cheqpach cristianonak “taypitwa” Diosan markap contra saytʼirinakajj mistupjjañapäna “kʼarinak yatichasa cheqäkaspas ukhama”.

^ tʼaqa 17 17 tʼaqa: “Amtasipjjapunim, nayajj sapürupuniw jumanakampïskta” siski uka yatichäwin 11 janan 6 tʼaqap aka pachpa revistat uñjjattʼam.