A ummi cazin ah kal

A ummi cazin ah kal

Mi Tlawmte Hmang in Mi Tampi a Dangh hna

Mi Tlawmte Hmang in Mi Tampi a Dangh hna

“[Jesuh nih] changreu kha a cheu hna i a zultu kha a pek hna i a zultu hna nih khan mizapi cu an phawt hna.”—MATT. 14:19.

1-3. Bethsaida khua pawng ah Jesuh nih mibupi kha zeitindah rawl a dangh hna? (A hramthawknak i hmanthlak kha zoh.)

Mah hi na mitthlam ah cuanter hmanh. (Matthai 14:14-21 rel.) Mah cu AD 32, Lanhtak Puai hlante ah a cangmi a si. Galili Rili chaklei ah a ummi Bethsaida khua pawng i hmunking ah Jesuh le a zultu pawl kha nu le ngakchia relchih loin pa 5,000 hrawng a simi mibupi nih an zulh hna.

2 Jesuh nih mibupi kha a hmuh hna tikah a zaang an fak, cucaah an lak i a zawmi kha a damter hna i Pathian Pennak he aa tlaimi kong kha tampi a cawnpiak hna. Zanlei sang a phanh tikah a zultu pawl nih Jesuh kha mi hi kan pawngkam khua ah rawl an i cawk khawh nakhnga kalter hna tiah an ti. Asinain Jesuh nih “nanmah nih ei awk zeilo pe hna u” tiah a ti hna. Mah tikah a zultu pawl cu an khuaruah a har tuk ko lai. Zeicatiah changreu hlum nga le nga fate pahnih lawng an ngei.

3 Jesuh nih mi kha a zaangfah hna caah khuaruahhar thil a tuah. Mah lawng hi Thawngṭha Cauk a pali ning ah aa ṭialmi khuaruahhar thil a si. (Mar. 6:35-44; Luka 9:10-17; Johan 6:1-13) Jesuh nih mi kha ram hring cungah 50 phu le 100 phu in ṭhutter hna u tiah a zultu kha a ti hna. Cun thla a cam dih hnuah changreu le nga kha a cheu. Amah theng nih mi kha phawt loin “a zultu kha a pek hna i a zultu hna nih khan mizapi cu an phawt hna.” Khuaruahhar awk ngai a simi cu, an dihlak khim tein an ei hnuah a hlei rih. Ruat hmanh: Jesuh nih mi tlawmte a simi a zultu pawl kha hmang in mi tampi kha rawl a dangh hna. *

4. (a) Jesuh nih a zultu pawl kha a hleiin zei rawl dah pek a duh hna? Zeicah? (b) Hi capar le a hnu capar ah zei kong dah kan i ruah lai?

4 Jesuh nih a zultu pawl kha a hleiin thlarau rawl pek a duh hna. Zeicatiah thlarau rawl a simi, Baibal ah aa ṭialmi biatak kha an hngalh ahcun zungzal nunnak an hmu lai ti kha a hngalh caah a si. (Johan 6:26, 27; 17:3) Jesuh nih mibupi kha a zaangfah hna caah changreu le nga a dangh hna bantukin a hnu i a zulmi hna kha a zaangfah hna caah caan tampi chung a cawnpiak hna. (Mar. 6:34) Jesuh nih a rauhhlan ah van ah ka kai ṭhan cang lai ti kha a hngalh. (Matt. 16:21; Johan 14:12) Vancung in vawleicung i a zultu hna kha zeitindah thlarau rawl a pek khawh rih hna lai? Mibupi a rak dangh hna lio bantukin mi tlawmte kha hmang in mi tampi kha a pek hna lai. Cu a si ah mi tlawmte cu ahote dah an si? Kumzabu pakhatnak i chiti thuhmi a zultu tampi kha thlarau rawl pek awkah mi tlawmte zeitindah a hman hna timi kong kha hi capar ah i ruah u sih. Cun a hnu capar ah kan caah a biapi tukmi mah biahalnak hi kan i ruah lai: Tuchan ah thlarau rawl pek awkah Jesuh nih a hmanmi mi tlawmte cu ahote dah an si?

Mi tlawmte hmang in mi tampi a dangh hna (Catlangbu 4 zoh)

Jesuh nih Mi Tlawmte a Thim hna

5, 6. (a) Jesuh nih a thih hnuah a zultu pawl nih an herhmi lamhruainak an hmuh nakhnga zei a biapi tukmi biakhiahnak dah a tuah? (b) Jesuh nih a thih hnuah an ṭuan hngami a biapi tukmi rian caah lamkaltu pawl kha zeitindah a timhtuah hna?

5 Chungkhar lu a simi nih a thih hnuah a chungkhar ṭha tein an i cawm khawh nakhnga a timhtuah chung ko lai. Cu bantukin Khrihfabu Lu a si hngami Jesuh nih a thih hnuah a zultu pawl, an herhmi lamhruainak le cawnpiaknak an hmuh nakhnga a timhtuah ve. (Efe. 1:22) Tahchunhnak ah, a thih hlan kum hnih hrawng ah a biapi tukmi biakhiahnak a rak tuah. Mi tampi dangh awkah a hmante hngami mi tlawmte kha a thim hna. Zei thil dah a rak cang ti kha i ruah u sih.

6 Jesuh nih zan khuadei thla a cam hnuah a zultu lak in lamkaltu 12 kha a thim hna. (Luka 6:12-16) Mah hnu kum hnih chung, mah a thimmi 12 kha a bia le a tuahsernak in a hleiin a cawnpiak hna. Asinain tampi cawnpiak an herh rih ti kha a hngalh. Mah caan chungah annih cu “zultu” tiah auh an si rih ko. (Matt. 11:1; 20:17) Jesuh nih lamkaltu pakhat cio kha a chimhhrinh hna i phungchimnak he aa tlaiin ṭha tein a cawnpiak hna. (Matt. 10:1-42; 20:20-23; Luka 8:1; 9:52-55) A thih i van a kai hnuah an ṭuan dingmi a biapi tukmi rian caah a timhtuahmi hna a si ti cu a fiang ko.

7. Lamkaltu pawl nih a bik in an ṭuan hngami rian kha Jesuh nih zeitindah a langhter?

7 Lamkaltu pawl cu zei rian dah an ṭuan lai? Khrihfabu hruaitu rian an ṭuan lai ti kha AD 33, Pentekos ni a naih tikah a lang. (Lam. 1:20) Cu a si ah a bik in zei rian dah an ṭuan lai? A phi kha Jesuh nih a thawhṭhan hnuah lamkaltu Piter sin a chimmi bia in kan hngalh khawh. (Johan 21:1, 2, 15-17 rel.) A dang lamkaltu hna hmai ah Piter kha “Ka tuufa tete kha zohkhenh hna” tiah a ti. Mah bia nih mi tampi kha thlarau rawl pek awkah Jesuh nih a hmanmi, mi tlawmte ah lamkaltu pawl an i tel lai ti kha a langhter. Cun a “tuufa tete” kha zeitluk in dah a dawt hna ti zong a langhter. *

Pentekos ni thawkin Mi Tampi Rawl Danghnak

8. Pentekos ni ah Khrihfa a hung simi hna nih Khrih nih ahote dah a hman hna ti an hngalh kha zeitindah an langhter?

8 A thoṭhanmi Khrih nih AD 33, Pentekos ni thawkin chiti thuhmi a zultu dang pawl kha thlarau rawl pek awkah lamkaltu pawl kha a hman hna. (Lamkaltu 2:41, 42 rel.) Mah ni ah chiti thuhmi Khrihfa a hung simi Judah mi le Judah biaknak ah a lutmi hna nih Khrih nih ahote dah a hman hna ti kha fiang tein an hngalh. Lamkaltu pawl kha an zumh hna i an “cawnpiaknak ngaih awkah khan atu le atu an i pum.” Khrihfa a sikami hna cu Baibal chung i biatak cawn kha an duh tuk i mah biatak kha aho nih dah a kan cawnpiak khawh lai ti kha fiang tein an hngalh. Jesuh chimmi, tuahmi le amah he aa pehtlaimi Baibal cacang a sullam hna kha lamkaltu pawl nih an fianter khawh lai tiah an zumh. *—Lam. 2:22-36.

9. Lamkaltu hna nih a bik in an ṭuan dingmi rian an philh lo kha zeitindah an langhter?

9 Lamkaltu hna nih a bik in kan ṭuan dingmi rian cu Jesuh tuu pawl thlarau rawl pek a si ti kha an philh lo. Tahchunhnak ah, dirhkami Khrihfabu ah ṭhencheunak a chuahter khomi buainak an tawnghtham ning kha ruat hmanh. An buaimi cu pumsa rawl kong a si. Hebru holh a hmangmi nuhmei hna cu nifate rawl an phawt hna nain Grik holh a hmangmi nuhmei hna tu cu nifate an phawt hna lo caah mi cheukhat an thin a hung. Mah kha lamkaltu pawl nih zeitindah an tawnghtham? An dihlak in rawl an hmuh nakhnga tuah awkah sining a tlinhmi unaupa pasarih kha rian an pek hna. Lamkaltu hna lakah tamdeuh cu Jesuh nih mibupi rawl a dangh hna lioah a phawtu ah an rak i tel ve men lai. Asinain atu ahcun thlarau rawl pek hi kan caah a biapi deuhmi a si tiah an ruah. Cucaah an caan dihlak kha “Pathian Bia chimnak” ah an hman khawh.—Lam. 6:1-6.

10. Jerusalem khua i lamkaltu pawl le upa hna kha Khrih nih zeitindah a hman hna?

10 A nung rihmi lamkaltu hna le sining a tlinhmi a dang Khrihfa upa hna cu AD 49 thawk in rian an ṭuanṭi. (Lamkaltu 15:1, 2 rel.) Jerusalem khua i “lamkaltu pawl le upa hna” cu uktu bu in rian an ṭuan. Khrihfabu Lu a simi Khrih nih sining a tlinhmi pa pawl in dirhmi mah phu hmete kha Khrihfa zumhnak he aa tlaiin a chuakmi buainak tawnghtham awkah a hman hna. Cun Pennak kong thawngṭha chimnak le cawnpiaknak rian tlangtlak awk zongah a hman hna.—Lam. 15:6-29; 21:17-19; Kol. 1:18.

11, 12. (a) Kumzabu pakhatnak ah thlarau rawl pek awkah a Fapa nih a hmanmi lam kha Jehovah nih thluachuah a pek ti kha zeinihdah a langhter? (b) Khrihfabu rawl pek awkah Khrih nih a hmanmi hna kha mi nih zeitindah an hngalh khawh hna?

11 Kumzabu pakhatnak ah thlarau rawl pek awkah Khrih nih uktu bu a hmanmi kha Jehovah nih thluachuah a pe maw? A pek. Zeitindah kan hngalh khawh? Lamkaltu cauk nih hitin a ti: “[Lamkaltu Paul le a khualtlawnṭi hawi pawl cu] khua khat hnu khua khat an tlawng i an tlawn pah cun a zummi hna cu Jerusalem khua i a ummi lamkaltu hna le upa hna nih an khiahmi phung kha an chimh hna i cu phung cu nan zulh lai tiah an ti hna. Cucaah Khrihfabu cu zumhnak ah an ṭhawng chinchin i nifate in an karh chin lengmang.” (Lam. 16:4, 5) Khrihfabu pawl cu Jerusalem khua i a ummi uktu bu he rian an ṭuanṭi caah an ṭhawng i an karh ti kha kan hngalh. Mah nih thlarau rawl pek awkah a Fapa nih a hmanmi lam kha Jehovah nih thluachuah a pek ti a langhter. Jehovah nih thluachuah a pek hna lawng ah a miphun lakah daihnak a um lai i an karh lai ti kha philh hlah u sih.—Ptb. 10:22; 1 Kor. 3:6, 7.

12 Jesuh nih mibupi kha pumsa rawl a dangh hna lioah mi tlawmte a hman hna bantukin a zultu pawl kha thlarau rawl pek awkah mi tlawmte a hman ve hna ti kha kan hngalh cang. Hlan ahcun, thlarau rawl pek awkah a hmanmi hna kha fawi tein hngalh khawh an si. Tahchunhnak ah, uktu bu ah aa tel hmasa bikmi lamkaltu hna nih Jehovah thluachuah an hmuh kha langhter awkah khuaruahhar thil an tuah khawh. Lamkaltu 5:12 nih hitin a ti: “Khuaruahharnak tampi le hmelchunhnak tampi kha lamkaltu hna nih cun mizapi lakah khan an tuah.” * Cucaah Khrihfa a hung simi hna nih ‘Khrih nih a tuu pawl rawl pek awkah a hmanmi hna cu ahote dah an si?’ tiah khuaruahhar awk a um lo. Asinain kumzabu pakhatnak a dih tikah thil sining cu aa thleng.

Kumzabu pakhatnak ah Jesuh nih Khrihfabu kha thlarau rawl pek awkah a hmanmi hna kha fawi tein hngalh khawh an si (Catlangbu 12 zoh)

Belh Kung an Tam i Rawl Kung an Tlawm Caan

13, 14. (a) Zei thil a cang lai tiah dah Jesuh nih a chimchung? Zeitikah dah a bia cu a tlin? (b) Khrihfabu cu zeitindah dohnak a ton? (A donghnak i fianternak kha zoh.)

13 Jesuh nih rawl kung le belh kung bianabia ah rawl (chiti thuhmi Khrihfa) lakah belh (a hmaan lomi Khrihfa) vorh an si lai tiah a rak chimchung. Cun an phu hnih in rawlṭuan caan a simi “chan dongh caan” tiang an ṭhangṭi lai ti zong in a ti. (Matt. 13:24-30, 36-43) A rauhhlan ah Jesuh bia cu a tling taktak. *

14 Kumzabu pakhatnak chungah zumhpialmi an um cang. Asinain lamkaltu pawl cu “a khamtu” bantuk an si i Khrihfabu ah a hmaan lomi cawnpiaknak a luh nakhnga lo an kham. (2 Thes. 2:3, 6, 7) Asinain lamkaltu pawl an thih dih hnuah Khrihfabu kip ah zumhpialmi pawl an karh. Cuticun rawl kung le belh kung cu kumzabu tampi chung an ṭhangṭi. Mah caan chungah belh kung cu an tam chin i rawl kung cu an tlawm chin. Thlarau rawl hmaan tein a petu ding ah dirhmi phu a um lo. Asinain thil sining cu aa thleng lai. Zeitikah?

Rawlṭuan Caan ah Thlarau Rawl Petu cu Ahote dah An Si Lai?

15, 16. Baibal Siangngakchia pawl, Baibal ṭha tein an hlathlaimi nih zei ṭhatnak dah a chuahter? Zei biahalnak dah a chuak?

15 Rawl kung le belh kung an ṭhanṭi caan a dongh lai ah Baibal biatak hngalh a duh tukmi, mi cheukhat an hung um. 1870 hnuah Baibal Siangngakchia tiah rak auhmi phu hmete cu hmunkhat ah an i pum i Baibal an hlathlaiṭi hna. Annih cu Khrihfaram i zei bu he hmanh an i pehtlai lo. Biatak an hngalh khawh nakhnga toidornak he Baibal kha ṭhate le thlacam buin an hlathlai.—Matt. 11:25.

16 Baibal Siangngakchia pawl nih Baibal ṭha tein an hlathlaimi nih ṭhatnak tampi a chuahter. A hmaan lomi cawnpiaknak kha an langhter i biatak kha mi an cawnpiak hna. Baibal hrambunhmi cauk an chuah i vawleicung hmunkip ah an kuat hna. Biatak hngalh a duhmi, mi tampi nih mah cauk kha an rel i biatak a si kha an hun hngalh. Cucaah hitin kan hal khawh men: 1914 hlanah Baibal Siangngakchia pawl hi Khrih nih a tuu pawl rawl pek awkah a hmanmi hna an si hnga maw? An si lo. Mah caan tiang rawl kung le belh kung cu an ṭhangṭi i Khrih nih thlarau rawl petu ah a hman hngami hna cu timhcia an si rih lo. A hmaanmi Khrihfa sinin a hmaan lomi Khrihfa pawl ṭhen caan cu a phan rih lo.

17. 1914 thawk in zei a biapimi thil hna dah a um?

17 A hmasa capar ah kan rak i ruah cang bantukin rawlṭuan caan cu 1914 in aa thawk. Mah kum thawkin a biapimi thil tampi a rak um. Jesuh cu Siangpahrang a hung si i donghnak caan cu aa thawk. (Biat. 11:15) 1914 in 1919 thawklei tiang Jesuh le a Pa nih thlaraulei biakinn kha an check i an thenh. * (Mal. 3:1-4) 1919 in rawl kung pumh caan aa thawk. Mah caan cu Khrih nih thlarau rawl pek awkah ṭha tein dirhmi phu pakhat kha rian a pek hna caan a si maw? A si.

18. Jesuh nih zei rian peknak kong dah a chimchung? Donghnak caan aa thawk hnuah zei a biapimi biahalnak dah a chuak?

18 Jesuh nih donghnak caan he aa tlaiin a chimchungmi ah ‘a caan hmaan tein rawl a petu dingah’ “sal” kha rian ka pek lai tiah a ti. (Matt. 24:45-47) Mah “sal” cu aho dah a si? Jesuh nih kumzabu pakhatnak ah a rak tuah bantukin mi tlawmte hmang in mi tampi kha rawl a pek hna lai. Asinain donghnak caan aa thawk hnuah, mah mi tlawmte cu ahote dah an si timi a biapimi biahalnak a chuak. Mah kong le Jesuh chimchungbia he aa tlaimi a dang biahalnak hna kha a hnu capar nih a fianter lai.

 

^ cat. 3 Catlangbu 3: [1] A hnuah Jesuh nih nu le ngakchia relchih loin pa 4,000 a simi mibupi kha rawl a dangh ṭhan hna i mah tik zongah rawl kha “a zultu kha a pek hna i a zultu nih khan mizapi kha an pek hna.”—Matt. 15:32-38.

^ cat. 7 Catlangbu 7: [2] Piter chan ah rawl pek dingmi “tuufa tete” cu an dihlak in vancung ruahchannak a ngeimi an si.

^ cat. 8 Catlangbu 8: [3] Khrihfa a sikami hna cu “lamkaltu hna cawnpiaknak ngaih awkah khan atu le atu an i pum” timi bia nih lamkaltu pawl nih mi kha an cawnpiak zungzal hna ti a langhter. Lamkaltu pawl cawnpiaknak cheukhat cu Pathian thawchuah hnawhmi Khrihfa Grik Baibal ah aa tel.

^ cat. 12 Catlangbu 12: [4] Lamkaltu a si lomi Khrihfa hna zong thlarau laksawng kha an hmu ve. Asinain tamdeuh cu mah laksawng kha lamkaltu pawl nih an pekmi hna asiloah lamkaltu hna hmai ah an hmuhmi si dawh a si.—Lam. 8:14-18; 10:44, 45.

^ cat. 13 Catlangbu 13: [5] Lamkaltu 20:29, 30 i lamkaltu Paul bia nih Khrihfabu cu bu leng in le bu chung in doh a si lai ti a langhter. A hmasa deuh ah a hmaan lomi Khrihfa hna (“belh kung”) cu a hmaanmi Khrihfa hna lakah an lut lai. Mah hnuah a hmaanmi Khrihfa “chung lila” zong in zumhpialmi cheukhat an chuak lai i “lih an chim lai.”

^ cat. 17 Catlangbu 17: [6] Mah cauk i cahmai 11 ah a ummi “Nan Sinah a Zungzal in, . . . Ka Um Lai” timi capar, catlangbu 6 kha zoh.